Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 357/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski
SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie M. Ż.
skazanego z art. 292 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 21 listopada 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w B.
z dnia 20 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
UZASADNIENIE
W dniu 7 listopada 2013 r. prokurator skierował do Sądu Rejonowego w B.
akt oskarżenia przeciwko M. Ż. o to, że w miesiącu wrześniu 2013 r. w
miejscowości J., przyjął od J. S. telefon komórkowy marki LG wartości 335 zł, o
którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i mógł przypuszczać,
2
że został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, tj. o popełnienie przestępstwa
z art. 292 § 1 k.k.
W oparciu o art. 335 § 1 k.p.k. prokurator do aktu oskarżenia dołączył
również wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionej z
oskarżonym w trakcie przesłuchania w dniu 30 września 2013 r. kary 4 miesięcy
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin miesięcznie oraz o zasądzenie
kosztów postępowania sądowego (k. 7-9, 38-41).
Sąd Rejonowy orzekając na posiedzeniu w trybie art. 343 k.p.k., wyrokiem z
dnia 20 marca 2014 r., oskarżonego M. Ż. uznał za winnego popełnienia
zarzucanego mu czynu kwalifikując go jako przestępstwo z art. 292 § 1 k.k. i za to
na podstawie powołanego przepisu w zw. z art. 34 § 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k.
wymierzył mu karę 4 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania
nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin
miesięcznie. Nadto obciążył oskarżonego wydatkami postępowania poniesionymi
tymczasowo przez Skarb Państwa oraz zwolnił go od ponoszenia opłaty.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 28 marca 2014 r. bez kontroli
instancyjnej, jednak został zaskarżony w całości, na korzyść skazanego M. Ż.
kasacją wywiedzioną przez Prokuratora Generalnego w trybie art. 521 k.p.k.
Skarżący na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. oraz art. 537 § 1 i
2 k.p.k. zarzucił orzeczeniu Sądu Rejonowego rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 335 § 1 k.p.k. w zw. z
art. 343 § 7 k.p.k., polegające na uwzględnieniu zawartego w akcie oskarżenia i
nieprawidłowego w czasie wyrokowania wniosku prokuratora o skazanie M. Ż. bez
przeprowadzenia rozprawy, za popełnienie przestępstwa z art. 292 § 1 k.k. i
wydaniu wyroku zgodnego z tym wnioskiem, w konsekwencji czego doszło do
rażącej obrazy prawa materialnego, a to art. 292 § 1 k.k., gdyż od dnia 9 listopada
2013 r., tj. od wejścia w życie ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25
października 2013 r. poz. 1274), czyn zarzucony M. Ż. nie stanowi już przestępstwa
z art. 292 § 1 k.k.
3
Powołując się na powyższe Prokurator Generalny wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy M. Ż. do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego okazała się oczywiście zasadna dlatego
została uwzględniona na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Rację ma Prokurator Generalny, że zaskarżone orzeczenie zapadło z rażącą
obrazą przepisów postępowania, a to art. 335 § 1 k.p.k. w zw. z art. 343 § 7 k.p.k.
oraz prawa materialnego - art. 292 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy z naruszeniem wskazanych przepisów uwzględnił zawarty w
akcie oskarżenia wniosek prokuratora złożony w trybie art. 335 § 1 k.p.k. o
skazanie M. Ż. bez przeprowadzenia rozprawy za popełnienie przestępstwa z art.
292 § 1 k.k., mimo, iż w dacie wydania tego wyroku wskazany wniosek naruszał
prawo karne materialne ponieważ czyn, w przypisanym oskarżonemu kształcie, w
szczególności gdy się uwzględni przyjętą wartość mienia, nie stanowił przestępstwa
lecz wykroczenie.
Sąd meriti nie dostrzegł, że po dopuszczeniu się przez oskarżonego
zarzucanego mu przestępstwa doszło do zmiany przepisów prawa karnego
materialnego w odniesieniu do tzw. czynów przepołowionych, w tym paserstwa,
bowiem w dniu 9 listopada 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 27 września 2013
r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z dnia 25 października 2013 r. poz. 1274), nowelizująca również Kodeks
wykroczeń, która z mocy art. 2 wprowadziła zmiany m. in do art. 47 § 9 k.w. i art.
122 k.w., odnosząc minimalną wartość graniczną mienia, od której zależy czy
paserstwo stanowi wykroczenie czy przestępstwo, do kwoty nie przekraczającej 1/4
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.
1679 z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314). Zgodnie z § 1
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz. U. z dnia 13 września 2013 r.
poz. 1047) zostało ono ustalone na poziomie 1680 zł, poczynając od dnia 1
stycznia 2014 r. Zatem, 1/4 tej kwoty w dniu 20 marca 2014 r., tj. w dacie
4
wyrokowania wynosiła 420 zł. i była w sposób oczywisty wyższa od kwoty 335 zł
stanowiącej wartość telefonu będącego przedmiotem paserstwa nieumyślnego
przypisanego oskarżonemu w zaskarżonym wyroku. Spowodowało to, że w dacie
wyrokowania czyn oskarżonego M. Ż., przestał być przestępstwem z art. 292 § 1
k.k., a można go jedynie rozpatrywać w kategoriach wykroczenia z art.122 § 2 k.w.
Powyższe uwagi nie pozostawiają wątpliwości, że przy przyjętym przez Sąd
Rejonowy opisie czynu oraz zgodnie z nakazem określonym w art. 4 § 1 k.k.,
należało stosować ustawę nową, ponieważ ustawa obowiązująca poprzednio nie
jest względniejsza dla sprawcy. Tym samym Sąd Rejonowy uwzględniając wniosek
prokuratora naruszył w sposób rażący art. 343 § 7 k.p.k., gdyż stosownie do tego
przepisu powinien był przekazać sprawę oskarżonego M. Ż. do rozpoznania na
zasadach ogólnych, albowiem umożliwiłoby to dokonanie ustaleń faktycznych,
koniecznych do rozstrzygnięcia czy zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona
innego niż art. 292 § 1 k.k. czynu karalnego - np. wykroczenia z art. 122 § 2 k.w.
Naruszenie powołanych w kasacji przepisów miało charakter rażący i
wywarło istotny wpływ na treść orzeczenia, albowiem przestrzeganie norm
procedury karnej, określających instytucję skazania bez rozprawy (art. 343 § 7
k.p.k.) i dokonanie poprawnej kontroli merytorycznej wniosku prokuratora
złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k. doprowadziłoby do uniknięcia przez Sąd
meriti rażącego naruszenia przepisów prawa karnego materialnego, a tym samym
obciążenia M. Ż. dolegliwością, której nie powinien był ponieść.
Dlatego też stwierdzone w sprawie uchybienia skutkowały uchyleniem
zaskarżonego wyroku w całości z przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania na podstawie art. 537 § 2 k.p.k.
W postępowaniu ponownym Sąd Rejonowy uwzględni powyższe wnioski i
spostrzeżenia, unikając tych uchybień, których stwierdzenie warunkowało
skuteczność rozpoznawanej kasacji, pamiętając jednocześnie, że
kasacja wniesiona na korzyść skazanego powoduje wystąpienie pośredniego
zakazu reformationis in peius (art. 443 k.p.k.).
5