Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 76/14
POSTANOWIENIE
Dnia 28 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa R. A. L. z siedzibą w Wielkiej Brytanii
przeciwko Stowarzyszeniu Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych
i Słowno-Muzycznych SAWP w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 listopada 2014 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 marca 2014 r.
1) oddala zażalenie;
2) pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 11 marca 2014 r., w uwzględnieniu apelacji R. A. L. jako
powoda w sprawie przeciwko Stowarzyszeniu Artystów Wykonawców Utworów
Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP w W. o zapłatę, Sąd Apelacyjny uchylił
wyrok Sądu Okręgowego w W. z 19 kwietnia 2013 r. i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania.
W zażaleniu na orzeczenie z 11 marca 2014 r. pozwany zarzucił, że zostało
ono wydane z naruszeniem przepisów postępowania mającym istotny wpływ na
wynik sprawy, a mianowicie art. 386 § 4 k.p.c. przez jego zastosowanie, podczas
gdy Sąd Okręgowy rozpoznał istotę sprawy, a wydanie wyroku nie wymagało
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz obciążenie powoda
kosztami postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W uchwale składu siedmiu sędziów z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07
(OSNC 2008, nr 6, poz. 55), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sąd drugiej instancji
rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej
zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast
zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia
bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Co do zasady,
rozpoznanie sprawy przez sąd drugiej instancji powinno zakończyć się
orzeczeniem reformatoryjnym. Podstawą do wydania orzeczenia kasatoryjnego
przez ten sąd jest wyłącznie art. 386 § 2 i 4 k.p.c., a zażalenie przewidziane w art.
3941
§ 11
k.p.c. zmierza do skontrolowania, czy kasatoryjne orzeczenie sądu
drugiej instancji zostało wydane zgodnie z powołanymi przepisami. Spośród tych
przepisów art. 386 § 4 k.p.c. upoważnia sąd drugiej instancji do uchylenia wyroku
sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w razie
nierozpoznania istoty sprawy. Jeżeli wyrok został uchylony z powodu
nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, to rolą Sądu
Najwyższego w postępowaniu zażaleniowym jest zbadanie, czy sąd odwoławczy
3
prawidłowo rozumiał to pojęcie oraz czy jego merytoryczne stanowisko w sprawie
uzasadniało taką ocenę postępowania sądu pierwszej instancji. Poza zakresem
kontroli w postępowaniu zażaleniowym pozostaje natomiast prawidłowość
stanowiska prawnego sądu odwoławczego co do meritum sprawy.
Oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na
podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących
podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania
wyjaśniającego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że do
nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu
pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy
zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych
zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka
materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. wyrok Sądu
Najwyższego z 9 stycznia 1936 r., C 1839/36, Zb. Orz. 1936, poz. 315;
postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC
1999, nr 1, poz. 22; z 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, nie publ.; z 3 lutego 1999 r.,
III CKN 151/98, nie publ.; wyroki Sądu Najwyższego z 12 lutego 2002 r., I CKN
486/00, OSP 2003, nr 3, poz. 36; z 21 października 2005 r., III CK 161/05, nie publ.;
z 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2).
Do nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji dochodzi także
w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie braku legitymacji procesowej po
którejś ze stron albo z uwagi na wygaśnięcie lub przedawnienie roszczenia, jeżeli
sąd pierwszej instancji sformułuje wnioski co do sposobu rozstrzygnięcia na
podstawie samych tylko twierdzeń stron, czy po przeprowadzeniu ograniczonego
postępowania dowodowego, a sąd drugiej instancji oceny tej nie podzieli
(por. wyroki Sądu Najwyższego z 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999,
nr 1, poz. 22; z 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, nie publ.).
W niniejszej sprawie powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz od
Stowarzyszenia Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-
Muzycznych SAWP w W. kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami od 15 marca 2011 r.,
jako należnej reprezentowanym przez powoda artystom wykonawcom części opłat
4
pobranych przez pozwanego od producentów i importerów z tytułu sprzedaży
urządzeń do przegrywania i kopiowania utworów oraz tzw. czystych nośników za
okres od 1 maja 2004 r. do dnia wydania wyroku.
Wyrokiem z 19 kwietnia 2013 r., Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo,
gdyż przyjął, że powód, z uwagi na swój status, nie ma legitymacji do dochodzenia
zgłoszonego roszczenia. O wydaniu przez Sąd Apelacyjny zaskarżonego
orzeczenia zadecydowało przyjęcie, że okoliczności wskazane przez Sąd
Okręgowy nie są dostateczne dla zakwestionowania legitymacji powoda, ale
w celu stanowczej wypowiedzi co do tego, czy powód może dochodzić roszczenia
z powołaniem się na umowy załączone do pozwu konieczne jest zbadanie na
podstawie prawa materialnego właściwego dla powoda, czy załączone do pozwu
umowy uprawniają go do dochodzenia na swoją rzecz roszczeń zgłoszonych
w niniejszej sprawie. W tym celu Sąd Okręgowy powinien, zdaniem Sądu
Apelacyjnego, zwrócić się do Ministerstwa Sprawiedliwości o udzielenie tekstu
prawa brytyjskiego, regulującego skutki czynności prawnych dokonanych między
powodem a artystami wykonawcami. W przypadku braku takiej możliwości powołać
biegłego.
Zweryfikowanie legitymacji czynnej powoda będzie przesłanką do oceny
wysokości przysługującego mu roszczenia.
Zakwestionowanie przez sąd drugiej instancji stanowiska sądu pierwszej
instancji co braku legitymacji czynnej powoda, wskutek czego sąd ten orzekł o
oddaleniu powództwa, bez przeprowadzenia postępowania zmierzającego do
wyjaśnienia wysokości dochodzonego roszczenia, kwalifikuje się jako
nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. Nietrafnie zatem
pozwany zarzuca, że zaskarżone orzeczenie zapadło z naruszeniem tego przepisu.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 11
k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

I CZ 76/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia