Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 363/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Roman Sądej (sprawozdawca)
Protokolant Dorota Szczerbiak
w sprawie R. B.,
skazanego z art. 278 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 27 listopada 2014 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 21 stycznia 2014 r.
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 21 stycznia 2014 r. R. B. został
uznany za winnego popełnienia występku z art. 278 § 1 k.k. i wymierzono mu karę
4 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 50 stawek dziennych
po 10 zł każda; wykonanie kary pozbawienia wolności zostało warunkowo
zawieszone na okres 5 lat i na ten czas oskarżony oddany został pod dozór
2
kuratora; na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązano oskarżonego do naprawienia
szkody oraz obciążono kosztami sądowymi.
Wyrok ten, bez zaskarżenia, uprawomocnił się w dniu 29 stycznia 2014 r.
Pisemne uzasadnienie wyroku nie zostało sporządzone.
Kasację od tego wyroku, na korzyść skazanego, wniósł Prokurator
Generalny. Podniósł w niej zarzut rażącego i mającego istotny wpływ na treść
wyroku naruszenia przepisów prawa procesowego – art. 366 § 1 k.p.k.,
polegającego na zaniechaniu wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności
związanych ze stanem zdrowia psychicznego oskarżonego, określonych w art. 79 §
1 pkt 3 k.p.k. w sytuacji, gdy był on uprzednio trzykrotnie skazany z zastosowaniem
art. 31 § 2 k.k., w wyniku czego doszło do rażącego naruszenia jego prawa do
obrony, wynikającego z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP, skonkretyzowanego w
postępowaniu karnym w art. 6 k.p.k.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego była oczywiście zasadna, zasługująca na
uwzględnienie w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
R. B. przesłuchiwany w toku dochodzenia stwierdził, że nie leczył się
psychiatrycznie (k.54v). Na rozprawie jedynie potwierdził dane personalne zawarte
w akcie oskarżenia (k.83), przy czym w akcie tym nie zawarto żadnych informacji o
stanie jego zdrowia (k.59), a bliżej o stan ten pytany nie był. W aktach sprawy
znajdowały się informacje o dotychczasowej karalności R. B., z których wynikało,
że był on karany trzykrotnie, każdorazowo z zastosowaniem art. 31 § 2 k.k., a więc
w warunkach znacznie ograniczonej poczytalności (k.46 i k.76).
Taki stan rzeczy, jak słusznie podniósł to Prokurator Generalny, zgodnie z
art. 366 § 1 k.p.k., wręcz obligował Przewodniczącego rozprawy do bliższego
wyjaśnienia kwestii związanych ze stanem zdrowia psychicznego R. B., jako że te
okoliczności bez wątpienia należą do istotnych, łączących się choćby z prawem do
3
obrony i gwarancjami procesowymi osób, co do których zachodzą uzasadnione
wątpliwości co do ich poczytalności – art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. Informacje o
trzykrotnym skazaniu R. B. w warunkach art. 31 § 2 k.k., jednoznacznie
wskazywały, że takie wątpliwości wystąpiły. Oczywiście, na gruncie dotychczas
zgromadzonego materiału dowodowego, nie jest rzeczą Sądu kasacyjnego
rozstrzygnięcie, czy były to wątpliwości implikujące obligatoryjną obronę. Jednak
istota uchybienia polega na tym, że Sąd Rejonowy w ogóle to zagadnienie pominął.
Nie uzyskał ani odpisów wyroków skazujących (skądinąd przez ten sam Sąd), ani
odpisów opinii psychiatrycznych, ani bliższych informacji od samego R. B.
Do kasacji Prokurator Generalny dołączył odpisy trzech opinii sądowo –
psychiatrycznych wydanych w uprzednich sprawach, przyjmujących znaczne
ograniczenie poczytalności skazanego, generalnie na podłożu zmian organicznych
OUN. Wprawdzie wszystkie te skazania dotyczą czynów o odmiennym charakterze,
niż skazanie zaskarżonym kasacją wyrokiem, ale oczywistym jest, że i w niniejszej
sprawie kwestia poczytalności R. B. powinna być rzetelnie wyjaśniona.
Zaniechanie tego wyjaśnienia słusznie ocenione zostało przez Prokuratora
Generalnego jako rażące naruszenie art. 366 § 1 k.p.k., a potencjalnie również art.
79 § 1 pkt 3 k.p.k. oraz art. 6 k.p.k. Uchybienia te, co równie niewątpliwe, mogły
mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Ten wniosek z kolei implikował
uznanie, że w sprawie spełnione zostały przesłanki z art. 523 § 1 k.p.k., a zatem
konieczne stało się uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej
instancji do ponownego rozpoznania.
W jego toku Sąd Rejonowy rozważy, czy zasadne jest jeszcze przed
wyznaczeniem rozprawy dopuszczenie dowodu z opinii sądowo – psychiatrycznej i
wyznaczenie obrońcy z urzędu, czy też niezbędne jest wcześniejsze przesłuchanie
oskarżonego. Prawidłowe ustalenia co do stanu poczytalności R. B. tempore
criminis pozwolą na rzetelne procedowanie i wyrokowanie. W przypadku
ponownego wydania wyroku skazującego, Sąd Rejonowy nie może tracić z pola
widzenia kierunku uwzględnionej kasacji, jak również treści art. 538 § 3 k.p.k.
Mając powyższe na uwadze orzeczono, jak w części dyspozytywnej wyroku.
4