Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 380/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Teresa Jarosławska
w sprawie S. K.
skazanego z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i
innych,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 4 grudnia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego w części
dotyczącej orzeczenia o karze łącznej (pkt V i VI)
od wyroku Sądu Rejonowego w M.
z dnia 22 stycznia 2014 r.
uchyla wyrok w zaskarżonej części i sprawę w tym zakresie
przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w
M.
UZASADNIENIE
S. K. oskarżony został o to, że:
I. „w dniu 6 grudnia 2012 r. w M., woj.[…], działając wspólnie i w porozumieniu
(z W. W. – uwaga SN) dokonali pobicia M. S. w ten sposób, że bili go
2
pięściami i kopali po głowie i całym ciele, czym spowodowali u niego
obrażenia ciała naruszające czynności narządu ciała na czas poniżej dni
siedmiu w postaci rany tłuczonej okolicy czołowej, którym to działaniem
narazili w/w na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub nastąpienia
skutków określonych w art. 156 § 1 k.k. lub art. 157 § 1 k.k., przy czym
czynu tego dopuścili się publicznie i bez powodu, okazując przez to rażące
lekceważenie porządku prawnego, przy czym S. K. czynu tego dopuścił się
w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności
orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne” – tj. o czyn z art. 158 § 1 k.k.
w zw. z art. 57a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.,
II. „w dniu 6 grudnia 2012 r. na skrzyżowaniu ulic K. z ul. O. w M. oraz na
oddziale SOR-u Szpitala Powiatowego w M., woj.[…], w krótkich odstępach
czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, znieważył funkcjonariuszy
Policji sierż. sztab. J. S. oraz st. sierż. M. W. słowami powszechnie
uznanymi za obelżywe, podczas i w związku z pełnieniem przez nich
obowiązków służbowych, przy czym czynu tego dopuścił się publicznie i bez
powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego” – tj. o
czyn z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
W toku rozprawy przed Sądem Rejonowym w M. w dniu 22 stycznia 2014 r.
oskarżony S. K., poprzez swojego obrońcę, na podstawie art. 387 § 1 k.p.k., złożył
wniosek o wydanie wobec niego wyroku skazującego i „wymierzenie mu kary za
czyn I (wg a/o – uwaga SN) roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn IV
(wg. a/o, czyn II wg. numeracji przyjętej w niniejszym uzasadnieniu – uwaga SN ) 8
miesięcy pozbawienia wolności, łącznej kary 2 lat pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem na okres próby lat 5, grzywnę w wysokości 100 stawek
dziennych po 10 zł, dozór kuratora sądowego w okresie próby, zasądzenie
nawiązek po 100 złotych na rzecz pokrzywdzonych, zasądzenie kwoty 1000 złotych
na rzecz pokrzywdzonego M. S., zwolnienie od kosztów postępowania”.
Ponieważ ani prokurator, ani obecni na rozprawie pokrzywdzeni J. S. i M. W.
(pokrzywdzony M. S. był prawidłowo powiadomiony o terminie i poinformował, że
się nie stawi) nie sprzeciwili się wnioskowi, Sąd Rejonowy w M. na podstawie art.
387 § 2 k.p.k. postanowił wniosek uwzględnić i wyrokiem z dnia 22 stycznia 2014
3
r., sygn. akt […] - numeracja poszczególnych rozstrzygnięć jak w oryginale
orzeczenia:
IV. oskarżonego S. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu
czynów i za to:
a) za czyn opisany w pkt I na podstawie art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go na karę roku i 3 miesięcy pozbawienia
wolności;
b) za czyn opisany w pkt IV (a/o - pkt II według numeracji przyjętej na potrzeby
niniejszego uzasadnienia – uwaga SN) na podstawie art. 226 § 1 k.k. w zw.
za art. 57a § 1 k.k. skazał go na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;
V. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu S. K.
jedną karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat;
VI. na podstawie art. 69 § 1 i 4 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k., art. 71 § 1 k.k. i art.
73 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec tego oskarżonego kary
pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat,
wymierzając mu nadto grzywnę w rozmiarze 100 stawek dziennych,
ustalając wysokość stawki na 10 złotych, zaś w okresie próby oddając go
pod dozór kuratora sądowego;
VIII. na podstawie art. 57a § 2 k.k. orzekł od oskarżonego S. K. nawiązki za
czyn I w kwocie 100 zł na rzecz pokrzywdzonego M. S., za czyn II (IV
a/o) dwie osobne nawiązki po 100 zł każda na rzecz pokrzywdzonych J.
S. i M. W.;
IX. zasądził solidarnie od oskarżonych W. W. i S. K. kwotę 1 000 zł wraz
z odsetkami od dnia 15 lutego 2013 r. na rzecz pokrzywdzonego M. S.
Orzeczenie zawiera również rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów
postępowania (oskarżony S. K. zwolniony został od opłaty, kosztów sądowych i
wpisu od powództwa cywilnego).
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 30 stycznia
2013 r.
Kasację od powołanego wyżej wyroku wniósł, na korzyść skazanego S. K.,
Prokurator Generalny.
4
Zaskarżył on przedmiotowe orzeczenia w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
karze łącznej w pkt V i VI, zarzucając „rażące i mające wpływ na treść wyroku
naruszenie prawa karnego procesowego – art. 387 § 2 i 3 k.p.k. polegające na
uwzględnieniu przez sąd sprzecznego z wymogami prawa wadliwie
sformułowanego wniosku oskarżonego o wydanie wyroku bez przeprowadzenia
postępowania dowodowego skutkującego rażącą obrazą prawa materialnego w
postaci art. 86 § 1 k.k., polegającą na orzeczeniu wobec oskarżonego S.K. kary
łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat, przewyższającym sumę
jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych za poszczególne
przestępstwa objęte karą łączną tj. roku i 11 miesięcy pozbawienia wolności”. W
konkluzji wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części oraz przekazane sprawy
Sądowi Rejonowemu w M. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na korzyść skazanego S. K.
jest oczywiście zasadna ponieważ trafny jest podniesiony w niej zarzut naruszenia
prawa procesowego, którego konsekwencją była również rażąca i mająca istotny
wpływ na treść zaskarżonego wyroku obraza prawa materialnego – art. 86 § 1 k.k.
Umożliwiło to jej uwzględnienie w całości na posiedzeniu bez udziału stron w trybie
art. 535 § 5 k.p.k.
Postępowanie karne w niniejszej sprawie zakończyło się w trybie
konsensualnym wobec złożenia przez oskarżonego S. K. na rozprawie w dniu 22
stycznia 2014 r. wniosku o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu
określonej kary bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Obligowało to
sąd do sprawdzenia czy in concreto zaistniały wszystkie warunki dopuszczalności
tego rodzaju dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej określone w art.
387 § 1 i 2 k.p.k. Dokonując kontroli tychże warunków konieczne było m.in.
rozważanie, czy zgłoszone we wniosku propozycje dotyczące wymiaru kary są
zgodne z zasadami jej orzekania określonymi przepisami prawa karnego
materialnego. W sytuacji, gdy zgłoszony przez oskarżonego, w omawianym trybie,
wniosek tychże unormowań materialno-prawnych nie respektuje, to niewątpliwą
powinnością sądu jest albo uzależnienie uwzględnienia wniosku od dokonania w
nim stosownej zmiany (art. 387 § 3 k.p.k.), albo też rozpoznanie w dalszym ciągu
5
sprawy na zasadach ogólnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia
2013 r., II KK 98/13, LEX nr 1299166).
W niniejszej sprawie oczywiste jest, że proponowany przez oskarżonego, za
pośrednictwem obrońcy, wniosek w zakresie wymiaru kary łącznej wymogom
materialno-prawnym nie czynił zadość w sposób rażący uchybiając treści art. 86 § 1
k.k. Zgodnie z tym przepisem karę łączną orzeka się w granicach od najwyższej z
kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy. Oskarżony,
wnosząc o wymierzenie mu za czyn z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. kary roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, a za czyn z art.
226 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. kary 8 miesięcy pozbawienia wolności, nie
mógł domagać się orzeczenia kary łącznej w wysokości 2 lat pozbawienia wolności,
ponieważ taka kara przekraczała o miesiąc dopuszczalny, górny wymiar kary
łącznej, który w tym wypadku mógł wynieść maksymalnie rok i 11 miesięcy.
Aprobując wniosek oskarżonego o takiej treści, Sąd Rejonowy niewątpliwie
nie przestrzegał wymogów przepisu art. 387 § 2 k.p.k., skoro nie przeprowadził
rzetelnej oceny tego wniosku w aspekcie powyżej opisanym, a następnie – w
konsekwencji – także rażąco obraził przywołany przepis art. 86 § 1 k.k. Takie
postąpienie, niezależnie od tego, że wymierzona kara łączna przekroczyła „jedynie”
o miesiąc dopuszczalny wymiar, stanowiło rażące naruszenie wskazanych w
kasacji przepisów prawa procesowego i materialnego oraz bez wątpienia miało
istotny wpływ na treść wydanego wyroku w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k.
Wadliwy sposób procedowania Sądu Rejonowego w M., który doprowadził
do wydania wyroku rażąco naruszającego prawo, implikował konieczność jego
uchylenia w zaskarżonej części (pkt V oraz integralnie z nim związany pkt VI) i
przekazanie sprawy temu Sądowi we wskazanym zakresie do ponownego
rozpoznania.
W toku ponowionego postępowania, Sąd ten zobligowany będzie ustalić czy
oskarżony podtrzymuje, złożony w trybie art. 387 § 1 k.p.k., wniosek w zakresie
wymiaru kary łącznej w nim postulowanej, i o ile by tak było, to wówczas powinien –
zgodnie z treścią art. 387 § 3 k.p.k. – uzależnić możliwość uwzględnienia tego
wniosku od dokonania w nim stosownej korekty, to jest takiej, która pozwoli uznać
go za zgodny z obowiązującym stanem prawnym.
6
W przypadku natomiast odmienionego stanowiska oskarżonego, bądź
sprzeciwu prokuratora lub pokrzywdzonych odnośnie "zmodyfikowanego" wniosku
oskarżonego – rozpozna sprawę na zasadach ogólnych w zakresie w jakim została
do ponownego postępowania przekazana (art. 442 § 1 k.p.k.).
Nie powinien również stracić z pola widzenia kierunku wniesionej w tej
sprawie kasacji i obowiązującego go zakazu z art. 443 k.p.k., i to niezależnie od
tego w jakim trybie (konsensualnym czy też zwyczajnym) postępowanie się
zakończy, a także treści art. 538 § 3 k.p.k.
Kierując się przedstawionymi względami, orzeczono jak w części
dyspozytywnej wyroku.