Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KZ 51/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 16 grudnia 2014 r.,
w sprawie C. J.,
zażalenia obrońcy skazanego,
na zarządzenie Zastępcy Przewodniczącego IV Wydziału Karnego Odwoławczego
Sądu Okręgowego w S.,
z dnia 23 października 2014 r.
w przedmiocie uznania za bezskuteczne wniosków skazanego i jego obrońcy o
przywrócenie terminu do wniesienia kasacji od wyroku Sądu Okręgowego w S. z
dnia 20 marca 2013 r.
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt […],
C. J. został skazany za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w
zw. z art. 12 k.k. na karę roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.
Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 20 marca 2013 r., sygn. akt […], po
rozpoznaniu apelacji od wyżej wymienionego wyroku wniesionych przez
oskarżonego C. J. i jego obrońcę, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając
wniesione apelacje za oczywiście bezzasadne.
W dniu 2 września 2014 r. skazany wystąpił z wnioskiem o przywrócenie
terminu do wniesienia kasacji od wyroku Sądu Okręgowego w S. z dnia 20 marca
2
2013 r., sygn. akt […]. Tożsamy wniosek w dniu 10 października 2014 r. złożył
wyznaczony skazanemu obrońca z urzędu.
Zarządzeniem z dnia 23 października 2014 r. Zastępca Przewodniczącego
IV Wydziału Karnego Odwoławczego Sądu Okręgowego w S., na podstawie art.
122 § 1 k.p.k. w zw. z art. 126 § 1 k.p.k. a contrario w zw. z art. 518 k.p.k., uznał za
bezskuteczny wniosek skazanego i jego obrońcy o przywrócenie terminu zawitego
do wniesienia kasacji od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 20 marca 2013 r. w
sprawie o sygn. akt […].
Zażalenie na to zarządzenie złożył obrońca skazanego C. J. zarzucając
obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść zarządzenia, a mianowicie
art. 126 § 1 k.p.k., poprzez uznanie, że w okolicznościach niniejszej sprawy
niedotrzymanie terminu zawitego do wniesienia przez C. J. kasacji od wyroku Sądu
odwoławczego nie nastąpiło z przyczyn od skazanego niezależnych, a w
konsekwencji stwierdzenie, że wniosek o przywrócenie terminu do jej wniesienia
został wniesiony po upływie ustawowego terminu, podczas gdy okoliczność
niepowzięcia przez skazanego wiedzy o doręczeniu mu odpisu wyroku Sądu
odwoławczego wraz z uzasadnieniem na wskazany w zakładzie karnym adres była
od niego niezależna, jako że po odbyciu kary stał się on osobą bezdomną, a zatem
początek biegu terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji miał miejsce w momencie dowiedzenia się przez stronę o pozostawieniu
odpisu wyroku i uzasadnienia w aktach ze skutkiem doręczenia wraz z chwilą
doręczenia odpisu wyroku Sądu odwoławczego i jego uzasadnienia
ustanowionemu w sprawie obrońcy.
W konkluzji skarżący wniósł „o zmianę zaskarżonego zarządzenia i
orzeczenie odmiennie co do istoty, poprzez jego uchylenie”.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Zażalenie obrońcy skazanego nie jest zasadne.
Zgodnie z przepisem art. 126 § 1 k.p.k. jeżeli niedotrzymanie terminu
zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona w zawitym terminie 7
dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu,
dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana. W
przepisie tym jest mowa o dwóch terminach zawitych, przy czym w realiach
3
przedmiotowej sprawy pierwszy z nich odnosi się do terminu do wniesienia kasacji,
a drugi do złożenia wniosku o przywrócenie terminu zawitego do wniesienia kasacji.
Istotne przy tym jest, że jeśli chodzi o ów drugi termin zawity, to zgodnie z
omawianym przepisem „jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z
przyczyn od strony niezależnych strona w zawitym terminie 7 dni od daty ustania
przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, dopełniając
jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana”. Samo zatem
zbadanie zasadności wniosku o przywrócenie terminu do dokonania określonej
czynności procesowej (w tym wypadku kasacji), musi być poprzedzone ustaleniem,
że taki wniosek został złożony z zachowaniem terminu zawitego określonego w art.
126 § 1 k.p.k., tj. przed upływem 7 dni od ustania przeszkody uniemożliwiającej
jego zgłoszenie. Jest to warunek formalny, którego niezachowanie powoduje, że
taki wniosek stanowi czynność prawnie bezskuteczną w rozumieniu art. 122 § 1
k.p.k. i nie podlega merytorycznemu rozpoznaniu (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2014 r., III KZ 43/14, LEX nr 1493988). W
przedmiotowej sprawie skazany został wezwany w trybie art. 120 § 1 k.p.k. do
uzupełnienia braków formalnych wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia
kasacji poprzez wskazanie, kiedy ustała przeszkoda uniemożliwiająca złożenie
kasacji w terminie oraz wskazanie przyczyn od strony niezależnych, które
uniemożliwiały złożenie w ustawowym terminie kasacji. Skazany odmówił przyjęcia
przesłanego odpisu powyższego zarządzenia z dnia 29 września 2014 r. – jego
odpis doręczono również obrońcy skazanego. W dniu 10 października obrońca
skazanego złożył „wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji”.
W zaskarżonym zarządzeniu w sposób rzeczowy wykazano, przyjmując
nawet najbardziej korzystną dla skazanego wersję że „złożenie wniosku o
przywrócenie terminu do wniesienia kasacji dopiero 2 września 2014 r. znacznie
przekroczyło 7-dniowy termin do dokonania tej czynności”. Należy przy tym
zaznaczyć, że przepis art. 126 § 1 k.p.k. stanowi o przywróceniu terminu zawitego,
jeżeli jego niedotrzymanie nastąpiło z przyczyn niezależnych od „strony”, a w tej
sytuacji nie ma znaczenia to, kiedy zostało doręczone adwokatowi zarządzenie o
wyznaczeniu obrońcą.
4
W realiach niniejszej sprawy nie sposób odmówić racji Sądowi Okręgowemu,
który przyjął, że uchybienie przez skazanego terminowi zawitemu do wniesienia
kasacji nie nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. Zwrócić należy bowiem
przede wszystkim uwagę, że C. J. nie tylko był obecny na rozprawie odwoławczej w
dniu 20 marca 2013 roku, ale i prawidłowo pouczono go o sposobie i terminie
wniesienia kasacji (k. 360v). Skazany znał zatem treść wyroku sądu odwoławczego,
znana mu była także procedura zaskarżenia tego orzeczenia, o czym świadczy
złożenie w ustawowym terminie wniosku o sporządzenie i doręczenie mu
uzasadnienia wyroku. Istotną jest przy tym okoliczność, że opuszczając w dniu 12
kwietnia 2013 r. jednostkę penitencjarną skazany podał aktualny adres dla
doręczeń przesyłek, w związku z czym na ten adres przesłano skazanemu odpis
wyroku wraz z uzasadnieniem, a następnie prawidłowo – w trybie art. 139 § 1 k.p.k.
– uznano wymienioną korespondencję za skutecznie doręczoną z dniem 16 lipca
2013 roku.
Powyższe wskazuje, że skazany, który złożył wniosek o uzasadnienie
wyroku i do 6 sierpnia 2013 roku przebywał na wolności, mógł z łatwością
zapoznać się z pisemnymi motywami orzeczenia Sądu odwoławczego, chociażby
nawiązując w jakiejkolwiek formie kontakt z samym Sądem. Skoro jednak nie podjął
w tym zakresie żadnych działań to uznać należy, że było to spowodowane
wyłącznie jego wolą, co wyklucza uznanie, że uchybienie terminowi do wniesienia
kasacji nastąpiło z przyczyny od niego niezależne. Argumenty obrońcy, iż skazany
po opuszczeniu zakładu karnego stał się osobą bezdomną, a zatem niezachowanie
terminu do wniesienia kasacji nie nastąpiło z przyczyn od niego zależnych, nie
mogły zatem odnieść oczekiwanego skutku. Jedynie na marginesie zaznaczyć
należy, że już na etapie postępowania przygotowawczego C. J. został
poinformowany zarówno o treści art. 75 § 1 k.p.k., jak i o treści art. 139 k.p.k., co
potwierdził własnoręcznym podpisem (k. 56). Tym samym twierdzenie obecnie, że
po opuszczeniu zakładu karnego skazany nie posiadał miejsca stałego pobytu i w
związku z tym uchybił terminowi do wniesienia kasacji, nie może zostać uznane
jako „przyczyna niezależna od strony” w rozumieniu przepisu art. 126 § 1 k.p.k.
Z akt sprawy wynika, że orzeczoną karę wprowadzono skazanemu do
wykonania w dniu 6 sierpnia 2013 r. (k. 403 akt), a w dniu 21 października 2013
5
roku skazany skierował pismo do prokuratury z prośbą o podanie informacji „jakie
ma począć odpowiednie kroki w sytuacji w jakiej się znalazł”. Pismo to przesłane
zostało następnie do Sądu Rejonowego, a odpowiedź na nie skazany otrzymał w
dniu 6 grudnia 2013 r. Zostało również wszczęte postępowanie przed Sądem
Apelacyjnym o wznowienie postepowania. To właśnie w piśmie do Sądu
Apelacyjnego z dnia 1 września 2014 r., dotyczącym wznowienia postępowania,
skazany użył sformułowania, że „jedynie może chyba zwrócić się o przywrócenie
terminu aby mógł złożyć kasację od tych decyzji, jakie zostały wydane przez Sąd
pierwszej instancji i Sąd drugiej instancji a potem poczekam na odpowiednie
rozstrzygnięcia”, które następnie zostało przesłane do Sądu Okręgowego w S., jako
wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
Nie sposób zatem zarzucić zaskarżonemu zarządzeniu, że błędnie zostało w
nim przyjęte, iż wnioski o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji zostały
złożone bez zachowania zawitego terminu, tj. po upływie 7 dni od ustania
przeszkody do dokonania tej czynności. W takiej sytuacji złożone wnioski o
przywrócenie terminu zawitego do wniesienia kasacji zasadnie zostały uznane za
bezskuteczne.
Jedynie na marginesie należy zaznaczyć, że wyrażane są poglądy, iż skoro
termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu zawitego o przywrócenie
terminu zawitego jest terminem zawitym, to możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o
jego przywrócenie (zob. np. postanowienia SN: z dnia 13 sierpnia 2014 r., III KZ
43/14, LEX nr 1493988; z dnia 16 marca 2005 r., II KZ 6/05, R-OSNKW 2005, poz.
579, z dnia 26 stycznia 2005 r., III KZ 38/04, LEX nr 146252, z dnia 22 marca 2007
r., IV KZ 20/07, R-OSNKW 2007, poz. 686 oraz postanowienie SA we Wrocławiu z
dnia 22 kwietnia 2010 r., II AKz 222/10, OSAW 2010/3/185).
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.