Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 100/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. K.
przeciwko G. K.
o ustanowienie rozdzielności majątkowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 1 lipca 2014 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 1 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w R. odrzucił apelację
powódki z powodu niepodania wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 373 k.p.c.).
Sąd ustalił, że wyrokiem z dnia 28 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Ł.
ustanowił rozdzielność majątkową z dniem 27 grudnia 2013 r., oddalił powództwo
w pozostałej części i orzekł o kosztach procesu. W dniu 5 maja 2014 r. wpłynęła
do Sądu apelacja powódki, nadana na poczcie w dniu 30 kwietnia 2014 r.
Pełnomocnik powódki, wezwany do usunięcia braku formalnego apelacji przez
oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia zarządzeniem z dnia 8 maja 2014 r.,
doręczonym mu w dniu 12 maja 2014 r., nie usunął braku. Wniósł natomiast w dniu
19 maja 2014 r. pismo, w którym zakwestionował, wskazując na art. 1261
§ 1 k.p.c.,
potrzebę oznaczenia w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia, podniósł również,
że jej brak nie stanowi przeszkody do nadania biegu środkowi odwoławczemu.
Zdaniem Sądu nieusunięcie wskazanego braku formalnego apelacji
uniemożliwia nadanie sprawie prawidłowego biegu; od wartości przedmiotu
zaskarżenia zależy bowiem dopuszczalność skargi kasacyjnej i wniesienia
zażalenia do Sądu Najwyższego (art. 3941
§ 2 k.p.c.), determinuje ona też
czynności sądu związane z ogłoszeniem wyroku dotyczące obowiązku pouczenia
strony działającej bez adwokata o terminie i sposobie wniesienia środka
zaskarżenia, ma także na celu ustabilizowanie wartości przedmiotu sporu i zakresu
zaskarżenia skargą kasacyjną. W tej sytuacji apelacja powódki, ze względu na
nieoznaczenie wartości przedmiotu zaskarżania, podlegała zatem odrzuceniu.
W zażaleniu pełnomocnik powódki zarzucił naruszenie art. 130 § 1 i art. 1261
§ 1 k.p.c. i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 1261
§ 1 k.p.c. został umieszczony wśród przepisów określających
przesłanki formalne wszystkich pism procesowych, natomiast art. 368 § 2 k.p.c. jest
przepisem określającym przesłanki formalne kwalifikowanego pisma procesowego,
jakim jest apelacja. Oznacza to, że art. 368 § 2 k.p.c. zawiera regulację szczególną
wobec art. 1261
§ 1 k.p.c. Artykuły 370, 3701
i 373 k.p.c. zawierają natomiast
przepisy szczególne w stosunku do art. 130 k.p.c. Dotyczy to w szczególności
3
skutku nieuzupełnienia lub wystąpienia braków formalnych, który polega na
odrzuceniu apelacji, a nie jej zwrocie. Niemniej art. 370, 3701
ani 373 k.p.c. nie
wyłączają w całości stosowania art. 130 k.p.c. do apelacji niespełniającej
przesłanek formalnych. Do apelacji ma zastosowanie art. 130 § 1 zdanie drugie
k.p.c., który stanowi, że mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste
niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go
we właściwym trybie. Odpowiednie zastosowanie do apelacji ma też art. 130 § 1
zdanie pierwsze k.p.c. w zakresie, w którym stanowi, że wezwanie do uzupełnienia
lub poprawienia pisma procesowego następuje jedynie wtedy, gdy pismo to nie
może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania przesłanek formalnych
(art. 391 § 1 k.p.c.). Wynika stąd, że wezwanie do usunięcia braków formalnych
apelacji pod rygorem jej odrzucenia w razie nieusunięcia braków w wyznaczonym
terminie, zgodnie z art. 370 lub 373 k.p.c., może nastąpić jedynie wtedy, gdy braki
te są tego rodzaju, że powodują, iż nie można apelacji nadać prawidłowego biegu
(por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2008 r., III CZP 7/08, OSNC
2009, nr 4, poz. 55).
Wymaganie wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia w piśmie
procesowym obejmującym środek zaskarżenia jest przesłanką formalną tego pisma;
dotyczy to także apelacji. Ocena, czy jest to wymaganie, którego niespełnienie
powoduje niemożność nadania apelacji prawidłowego biegu w rozumieniu art. 130
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i powoduje konieczność
wezwania strony do uzupełnienia apelacji pod rygorem jej odrzucenia (art. 370
i 373 k.p.c.) wiąże się w znacznym stopniu z określeniem funkcji wymagania
wskazania w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia.
W orzecznictwie wskazuje się, że określenie wartości przedmiotu sporu
i wartości przedmiotu zaskarżenia może spełniać kilka funkcji. W odniesieniu do
wartości przedmiotu sporu chodzi o możliwość stwierdzenia właściwości rzeczowej
(art. 17 pkt 4 k.p.c.), a w odniesieniu do wartości przedmiotu zaskarżenia -
dopuszczalności skargi kasacyjnej (art. 3982
§ 1 k.p.c.). Obu tych funkcji nie może
spełniać oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji, gdyż apelacja jest
dopuszczalna w każdej sprawie, a więc jej dopuszczalność nie zależy od wartości
przedmiotu zaskarżenia. Oznaczenie wartości przedmiotu sporu i przedmiotu
4
zaskarżenia ma ponadto na celu ustabilizowanie przedmiotu sporu i zakresu
zaskarżenia skargą kasacyjną oraz ponoszenia kosztów procesu. Te funkcje mogą
być spełniane także przez oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji
i dlatego w art. 368 § 2 k.p.c. ustanowiono odpowiednie wymaganie formalne dla
apelacji (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2003 r., III PZP 10/03, OSNP
2004, nr 3, poz. 43, z dnia 7 lipca 2005 r., II UZP 7/05, OSNP 2005, nr 24, poz. 396,
i z dnia 22 sierpnia 2007 r., III CZP 77/07, OSNC 2008, nr 10, poz. 109, oraz
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2000 r., I PZ 58/00,
OSNAPUS 2002, nr 9, poz. 214). Z tego względu w orzecznictwie przyjmuje się, że
niewskazanie w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia może uzasadniać
wezwanie strony do uzupełnienia tego braku pod rygorem odrzucenia apelacji
(uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2003 r., III PZP 10/03, i z dnia 7 lipca
2005 r., II UZP 7/05).
Mając na względzie powyższe, zarzuty, że zaskarżone postanowienie
zostało wydane z naruszeniem przytoczonych w zażaleniu przepisów prawa, –
wobec bezspornego faktu, że brak formalny apelacji powódki w postaci
nieoznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia nie został usunięty – należało
uznać za nieuzasadnione. Apelacja powódki podlegała zatem odrzuceniu.
Tej oceny nie zmienia wyrażany niekiedy w orzecznictwie odmienny pogląd
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2009 r., UZ 43/09, nie
publ., i postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2014 r.,
II AUz 28/14), nie uwzględnia on bowiem funkcji oznaczenia wartości przedmiotu
sporu i przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną, mającej na celu ustabilizowanie
przedmiotu sporu i zakresu zaskarżenia.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).