Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 56/14
POSTANOWIENIE
Dnia 22 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie ze skargi K. Ś. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w K.
z dnia 23 maja 2012 r.
z powództwa K. Ś.
przeciwko J.P .o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 stycznia 2015 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 28 sierpnia 2014 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje adwokatowi W. N. od Skarbu Państwa - Sądu
Okręgowego w K. kwotę 1.800 ( jeden tysiąc osiemset) zł wraz z
należnym podatkiem od towarów i usług, tytułem
wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu
w postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z 28 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił skargę
powoda K. Ś. o wznowienie postępowania przeciwko J. P. o zapłatę, zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z 23 maja 2012 r. oraz orzekł o
kosztach postępowania wywołanego jej wniesieniem. Sąd Okręgowy przyjął, że
okoliczność powołana przez skarżącego jako świadcząca o nieważności
prawomocnie zakończonego postępowania nie ma cech przesłanki z art. 401 pkt 2
k.p.c.
W zażaleniu na postanowienie z 28 sierpnia 2014 r. powód zarzucił, że
zapadło ono z naruszeniem art. 410 § 1 k.p.c. w zw. z art. 403 § 2 k.p.c. oraz art.
401 pkt 2 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. i art.
410 § 1 k.p.c. i art. 401 pkt 2 k.p.c.
Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Pozwana wniosła o oddalenie zażalenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z akt sprawy wynika, że powód w skardze o wznowienie postępowania
powoływał się na podstawy określone w art. 401-404 k.p.c. Postanowieniem
z 12 września 2013 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił skargę o wznowienie
postępowania z powołaniem się na art. 410 § 1 k.p.c. i wyjaśnił, że okoliczności
przedstawione przez powoda nie świadczą o tym, żeby postępowanie w sprawie
dotknięte było nieważnością z przyczyn określonych w art. 403 § 2 k.p.c. lub art.
403 § 2 k.p.c. Postanowienie to zostało uchylone przez Sąd Najwyższy
postanowieniem z 30 stycznia 2014 r. z przekazaniem skargi do ponownego
rozpoznania, przy czym większość zarzutów podniesionych przez powoda
w zażaleniu na postanowienie z 12 września 2013 r. została przez Sąd Najwyższy
oceniona merytorycznie i uznana za bezzasadne. Za konieczne do ponownego
rozważenia Sąd Najwyższy uznał jednak zarzuty nieważności postępowania
zgłoszone na kanwie twierdzenia skarżącego o jednoczesnym prowadzeniu dwóch
postępowań merytorycznych o to samo roszczenie w sprawach zarejestrowanych
do sygnatury … 216/09/S i … 1090/08/S bądź … 1091/08/S, co skarżący
kwalifikował jako podstawę wznowienia postępowania określoną w art. 401 pkt 2
k.p.c. Sąd Najwyższy stwierdził, że w aktach postępowania brak jest dokumentów
3
dostatecznych dla rozważenia trafności powołania się przez skarżącego na tę
podstawę wznowienia, a zatem Sąd Okręgowy powinien ją rozważyć przy
ponownym rozpoznaniu skargi.
W świetle niewątpliwej treści wskazań Sądu Najwyższego co do zakresu,
w jakim skarga powoda o wznowienie postępowania wymagała ponownego
zbadania co do przesłanek jej dopuszczalności, nie sposób jest zgodzić się
z zarzutami skarżącego, jakoby uzasadnienie Sądu Okręgowego zawierało braki
w związku z zaniechaniem odniesienia się przez ten Sąd do wszystkich przesłanek,
które - jego zdaniem - wypełniały dyspozycję przepisów określających podstawy
skargi o wznowienie postępowania. Z art. 386 § 6 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3
k.p.c., które to przepisy mają zastosowanie w postępowaniu zażaleniowym,
w którym w drugiej instancji właściwy jest Sąd Najwyższy, niewątpliwie wynika, że
sąd niższej instancji jest związany oceną prawną i wskazaniami co do dalszego
postępowania wyrażonymi w postanowieniu Sądu Najwyższego. Nie ma powodu,
by Sąd Okręgowy raz jeszcze analizował te okoliczności powołane przez
skarżącego jako przesłanki wznowienia, o których stanowczo wypowiedział się już
poprzednio, a Sąd Najwyższy uznał jego stanowisko za trafne. Zakres ponownego
rozpoznania skargi o wznowienie postępowania przez Sąd, a co za tym idzie, także
motywów orzeczenia, jakie Sąd ten miał obowiązek ujawnić, ograniczał się do tego,
co Sąd Najwyższy uznał za niedostatecznie zbadane i wymagające zajęcia
stanowiska. Była to objęta zarzutem powoda kwestia prowadzenia jednocześnie
dwóch postępowań merytorycznych o to samo roszczenie w sprawie … 216/09/S
i w sprawie … 1090/08/S.
Nie ma racji powód, o ile twierdzi, że samo tylko powołanie się przez niego
na nieważność postępowania, o jakiej mowa w art. 401 k.p.c. albo wykrycie
prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego, co oceniony
w sprawie zakończonej prawomocnym i zaskarżonym skargą orzeczeniem,
uzasadnia wznowienie postępowania w sprawie i przystąpienie do merytorycznego
badania okoliczności przytoczonych w uzasadnieniu powołanej przesłanki
wznowienia postępowania. Skarga o wznowienie postępowania jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, z czym muszą wiązać się pewne
ograniczenia jej dostępności. Wyrazem takiego podejścia ustawodawcy jest między
4
innymi ścisłe wyliczenie podstaw, na których można oprzeć skargę. Stwierdzenie,
że skarga oparta jest na ustawowej podstawie warunkuje jej dopuszczalność. Nie
sposób przy tym zgodzić się ze skarżącym, że w ramach oceny dopuszczalności
skargi sąd miałby poprzestawać wyłącznie na deklaracji skarżącego, iż opiera
skargę na ustawowej podstawie, a za taką deklarację należałoby uznać samo
wskazanie na uregulowanie prawne, w którym ustawodawca w abstrakcyjny sposób
oznaczył podstawy wznowienia postępowania. Charakter deklaracji miałoby też
samo tylko stwierdzenie skarżącego, że okoliczność przez niego powoływana
wyczerpuje przesłankę wznowienia. W uzasadnieniu poprzednio wydanego
w sprawie postanowienia z 30 stycznia 2014 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli
z uzasadnienia skargi wynika, iż okoliczności w niej wskazane nie wyczerpują
ustawowej przesłanki wznowienia postępowania, to zgłoszona w żądaniu podstawa
prawna żądania nie zachodzi. W takim przypadku skarga nie jest oparta na
ustawowej podstawie wznowienia i podlega odrzuceniu, stosownie do art. 410 § 1
k.p.c. Dla zilustrowania tej tezy Sąd Najwyższy odwołał się do licznych przykładów
z orzecznictwa, w którym wypracowany został ten pogląd.
Za wznowieniem postępowania w niniejszej sprawie miało - według powoda -
przemawiać to, że sądy jednocześnie prowadziły dwa postępowania merytoryczne
o to samo roszczenie w sprawach zarejestrowanych do sygnatury … 216/09/S
i … 1090/08/S bądź … 1091/08/S. Skarżący kwalifikował ten stan jako
odpowiadający podstawie wznowienia postępowania określonej w art. 401 pkt 2
k.p.c. albo art. 403 § 2 k.p.c. Z akt spraw zarejestrowanych do podanych wyżej
sygnatur wynika, że sprawy … 1090/08/S i … 1091/98/S były to sprawy
zainicjowane przez wniesienie przez pozwaną skarg o wznowienie postępowań …
28/07/S i … 311/07/S, które to skargi zostały prawomocnie odrzucone, gdyż
postępowania, których dotyczyły nie były w chwili ich wniesienia prawomocnie
zakończone. Trafnie przyjął Sąd Okręgowy, że niedołączenie akt spraw wszczętych
na podstawie odrzuconych skarg o wznowienie postępowania do akt sprawy,
w której zapadło orzeczenie zaskarżone obecnie skargą o wznowienie
postępowania nie może być kwalifikowane jako okoliczność świadcząca
o pozbawieniu skarżącego jego praw i prowadząca przez to do nieważności
postępowania. Formalne zakończenie postępowań w obu powołanych wyżej
5
sprawach wyklucza też możliwość przyjęcia, że w tej samej sprawie doszło do
wydania dwóch merytorycznych rozstrzygnięć, czego dotyczy art. 403 § 2 k.p.c.
Przytoczenie podstaw skargi o wznowienie postępowania należało do
powoda, który z nią wystąpił. Na etapie oceny dopuszczalności skargi Sąd
Okręgowy nie był zobowiązany do wzywania powoda, by ten konkretnymi
dowodami wykazał czy choćby tylko uprawdopodobnił zasadność swoich twierdzeń
o przyczynach wznowienia, a zatem zaniechanie tego rodzaju czynności przez Sąd
Okręgowy nie może być kwalifikowane jako naruszenie art. 233 § 1 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
O wynagrodzeniu pełnomocnika reprezentującego powoda z urzędu Sąd
Najwyższy orzekł stosowanie do § 2 i 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 461).