Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 53/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Praw Konsumentów
i Obywateli w B.
przeciwko A. W.S.A. w W.
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 lutego 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrokiem z
dnia 30 maja 2012 r. - uwzględniając powództwo Stowarzyszenia Ochrony Praw
Konsumentów i Obywateli w B. przeciwko „A. W.” spółce akcyjnej w W. – uznał za
niedozwolone i zabronił pozwanej wykorzystywania w „Zasadach korzystania ze
strony internetowej […]” postanowień wzorca umowy o treści: „A. W.S.A. nie ponosi
odpowiedzialności za nieprawidłowe działanie niniejszej strony internetowej oraz za
przerwy w dostępie do niej”.
Sąd Okręgowy wskazał, że kwestionowany w pozwie zapis dotyczy umów
o świadczenie usług drogą elektroniczną, których przedmiotem jest dostarczenie
informacji na temat pozwanej i jej produktów. Między osobą korzystającą ze strony
internetowej w celu uzyskania informacji a pozwaną dochodzi do nawiązania
stosunku prawnego. „Zasady korzystania ze strony internetowej” są wzorcem
umowy o dostarczenie tych informacji. Pozwana powinna zapewnić bezawaryjne
działanie swojej strony i jej dostępność on-line. Wyłączenie odpowiedzialności
pozwanej jest niedopuszczalne, gdyż narusza prawa konsumentów; kształtuje
stosunek prawny w sposób nierównorzędny, sprzeczny z dobrymi obyczajami
i rażąco niekorzystny dla konsumenta.
Wyrok powyższy zaskarżyła apelacją pozwana.
Po wniesieniu apelacji, powód pismem procesowym z dnia 17 grudnia
2012 r. cofnął pozew i oświadczył, że zrzeka się roszczenia.
Sąd Apelacyjny wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację
pozwanej. Wskazał, że w sprawie z powództwa o uznanie postanowień wzorca
umowy z niedozwolone cofnięcie pozwu jest niedopuszczalne. Pozew ten ma na
celu ochronę szeroko pojętych interesów konsumenta, a nie tylko interesów
powoda. Wyrok uwzględniający powództwo w tego typu sprawach korzysta z
rozszerzonej prawomocności materialnej (art. 47943
k.p.c.); nie może zostać
wydany tylko na podstawie uznania powództwa; niedopuszczalne jest również
zawarcie ugody (art. 47931
k.p.c.).
3
Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych, w pełni podzielił ocenę noty
prawnej zatytułowanej „Zasady korzystania ze strony internetowej […]” jako
niedozwolonego wzorca umowy.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c., pozwana zarzuciła naruszenie art. 47941
w związku z art. 47943
k.p.c.
przez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że stanowią one podstawę do uznania
cofnięcia pozwu za niedopuszczalne; powołując się na art. 380 w związku z art.
38921
k.p.c., wniosła o rozpoznanie postanowienia Sądu Apelacyjnego uznającego
cofnięcie powództwa za niedopuszczalne.
Z ostrożności procesowej - na wypadek uznania, że ocena
niedopuszczalności cofnięcia pozwu została dokonana na podstawie art. 203 § 4
k.p.c. - pozwana podniosła zarzut naruszenia tego przepisu przez jego niewłaściwe
zastosowanie.
Według skarżącej, Sąd Apelacyjny naruszył również art. 386 § 3 w związku
z art. 355 k.p.c. przez zaniechanie uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia
postępowania w sprawie.
Podstawę kasacyjną naruszenia prawa materialnego skarżąca wypełniła
zarzutami naruszenia art. 3851
§ 1 i 3 k.c. w związku z art. 2 ust. 4 ustawy
o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz art. 3851
§ 1 w związku z art. 3853
pkt 2 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie.
Powołując się na tak ujęte podstawy kasacyjne, pozwana wniosła
o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i umorzenie postępowania, ewentualnie
o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy temu Sądowi
do ponownego rozpoznania albo wydanie orzeczenia co do istoty sprawy,
tj. uwzględnienie apelacji i oddalenie powództwa w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy rozpoznać zarzuty podniesione w ramach
podstawy kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania. Zarzuty te skierowane
zostały przeciwko ocenie skuteczności cofnięcia pozwu, dokonanej przez Sąd
4
Apelacyjny. Dopiero więc uznanie tej oceny za prawidłową otwiera drogę do
rozważenia zarzutów naruszenia prawa materialnego.
Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, że w sprawach o uznanie postanowień
wzorca umowy za niedozwolone, służących ochronie szeroko pojętych interesów
konsumentów, cofnięcie pozwu jest w ogóle niedopuszczalne. Odwołał się przy
tym do treści art. 37943
k.p.c., określającego rozszerzoną prawomocność
materialną wyroku uwzględniającego powództwo w takiej sprawie oraz art. 47941
k.p.c., wyłączającego możliwość oparcia wyroku na uznaniu powództwa a także
zawarcia przez strony ugody. Trafnie zarzuciła skarżąca, że zapatrywanie to nie
może być uznane za trafne.
Cofnięcie pozwu jest wyrazem uprawnienia powoda do rezygnacji
z kontynuowania postępowania zainicjowanego wniesionym przez niego pozwem.
Cofając pozew, powód odstępuje od żądanie udzielenia mu ochrony prawnej na
podstawie okoliczności określonych w pozwie; dokonuje więc czynności
dyspozytywnej odpowiadającej swoim charakterem wniesieniu pozwu. Czynność ta
może być dokonana w toku całego postępowania aż do uprawomocnienia się
wyroku (art. 203 § 1 i art. 332 § 2 k.p.c.) i jest - w zasadzie – wiążąca dla sądu. Sąd
może uznać ją za niedopuszczalną tylko w ściśle określonych przypadkach -
w razie stwierdzenia na podstawie okoliczności sprawy, że jest ona sprzeczna
z prawem, zasadami współżycia społecznego albo ma na celu obejście prawa
(art. 203 § 4 k.p.c.). Odstępstwo od tej reguły, polegające na wprowadzeniu
dalszej przesłanki uznania cofnięcia pozwu za niedopuszczane, przewidziane
zostało w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych (art. 469 k.p.c.).
Przepisy regulujące postępowanie odrębne w sprawach o uznanie
postanowień wzorca umowy za niedozwolone nie zawierają unormowań
szczególnych ograniczających lub wyłączających uprawnienie powoda do cofnięcia
pozwu. Do czynności tej - wbrew odmiennemu zapatrywaniu Sądu Apelacyjnego -
nie odnoszą się w żaden sposób ani art. 47943
, ani art. 47941
k.p.c. Przepisy te nie
stanowią zatem właściwej płaszczyzny do oceny dopuszczalności cofnięcia pozwu
w sprawie niniejszej, co nie pozwala odeprzeć zarzutu ich naruszenia.
5
Przed dokonaniem prawidłowej oceny skuteczności cofnięcia pozwu,
uwzgledniającej wskazane wyżej zasady ogólne, bezprzedmiotowe jest - jak już
wspomniano - odnoszenie się do pozostałych zarzutów podniesionych w skardze
kasacyjnej.
Z tych względów Sąd najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.