Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 457/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący)
SSN Przemysław Kalinowski
SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kowal
w sprawie podmiotu zbiorowego spółki z o.o. „P.” z siedzibą w W.
co do której stwierdzono odpowiedzialność za czyn zabroniony osoby fizycznej z
art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 28 stycznia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 20 maja 2008 r.
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w W.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 20 maja 2008 r., sygn. … 915/07, Sąd Rejonowy dla w W.:
I. na podstawie art. 3 i 4 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
pociągnął podmiot zbiorowy „P.” sp. z o.o. z siedzibą w W. do odpowiedzialności za
czyn zabroniony popełniony przez R. Z., Prezesa Zarządu Spółki, działającego w
2
imieniu lub w interesie wskazanego podmiotu zbiorowego w ramach uprawnień lub
obowiązku do jego reprezentowania, polegający na tym, że pełniąc obowiązki
płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, zaniechał wpłaty w
obowiązującym terminie należnych pobranych zaliczek od wypłaconych
pracownikom wynagrodzeń za okres: X-XII 2004 r., I 2005 r., III-XII 2005 r., I-II
2006 r. w łącznej kwocie 5.114,20 zł, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 77 § 2 k.k.s.
w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i art. 9 § 3 k.k.s. i za to na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o
odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
wymierzył karę pieniężną w wysokości 1.000 zł;
II. na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary orzekł przepadek korzyści
majątkowej pochodzącej z czynu zabronionego w wysokości 5.114,20, zaliczając
na jej poczet należność uiszczoną w sprawie o sygn. akt … 106/06.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 28 maja 2008 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść podmiotu zbiorowego wniósł Prokurator
Generalny.
Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu: „rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego - art. 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 z późn. zm.), poprzez
wyrażenie błędnego poglądu prawnego, że przepis ten mógł być podstawą
odpowiedzialności podmiotu zbiorowego „sp. z o.o. z siedzibą w W. przy ul. K.
9/402, za czyn zabroniony pod groźbą kary, popełniony przez R. Z. będącego
prezesem zarządu Spółki, pełniącym obowiązki płatnika podatku dochodowego od
osób fizycznych”.
Podnosząc ten zarzut skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jako oczywiście zasadna podlegała uwzględnieniu w trybie art. 535
§ 5 k.p.k. Rację ma skarżący, że sąd meriti dopuścił się rażącej obrazy art. 5
ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 197, poz. 1661 ze zm. – dalej
3
także jako: ustawa), w brzmieniu obowiązującym od dnia 5 października 2005 r.
Zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 5 tej ustawy zawinienie podmiotu
zbiorowego, jako konieczny warunek odpowiedzialności podmiotu zbiorowego,
polegało na braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej, o której mowa
w art. 3 pkt 2 lub 3 ustawy, lub co najmniej na braku należytego nadzoru nad tą
osobą – ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego. Przypomnieć
wypada, że nawiązanie w art. 5 ustawy do konstrukcji zawinienia było niezbędne,
zważywszy na to, iż odpowiedzialność podmiotu zbiorowego określano jako
odpowiedzialność typu represyjnego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
3 listopada 2004 r., K 18/03, OTK-A 2004, nr 10, poz. 103). Zatem przepis ten w
brzmieniu ustalonym nowelą z dnia 28 lipca 2005 r. i obowiązujący w okresie od
dnia 5 października 2005 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1492) do dnia 13
listopada 2011 r. (Dz. U. z 2011, Nr 191, poz.1135), a więc i w dacie orzekania w
niniejszej sprawie, odnosił przesłankę zawinienia jedynie do osób wymienionych w
art. 3 ust. 2 i 3 ustawy. W stosunku do tych osób podmiot zbiorowy mógł zatem
ponosić winę w ich wyborze lub w nadzorze nad nimi. Zawinienie, o którym mowa w
art. 5 przedmiotowej ustawy nie mogło się zatem odnosić do kategorii osób
wymienionych w art. 3 ust. 1 ustawy, a więc osób zarządzających podmiotem
zbiorowym. Taką osobą był prezes zarządu spółki z o.o. „ P.” R. Z., któremu w
sprawie … 106/05 Sądu Rejonowego w W. zezwolono na dobrowolne poddanie się
odpowiedzialności i wymierzenie kary grzywny w kwocie 400 zł., co z kolei
stanowiło o spełnieniu warunku z art. 4 tej ustawy.
Podkreślić należy, że taka wykładnia przepisów art. 3 i 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. jest już ugruntowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego
(zob. np. postanowienie SN z dnia 5 maja 2009 r., IV KK 427/08, OSNKW 2009, z.
7, poz. 57; oraz wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2011 r., V KK 15/11, OSNKW 2011, z.
8, poz. 72; z dnia 11 kwietnia 2011 r.; V KK 57/11, LEX nr 794533; z dnia 18
października 2011 r., IV KK 276/11, LEX nr 1027192; z dnia 7 marca 2012 r., III KK
265/11, LEX nr 116319). W orzeczeniach tych stwierdzono, że podmiot zbiorowy
nie może ponosić odpowiedzialności za czyny zabronione popełnione przez
prezesów spółek prawa handlowego, jeśli działali oni w ramach własnego
uprawnienia lub obowiązku, a taki status miał w tej sprawie R. Z.
4
Jest przy tym oczywiste, że zmiana przepisu art. 5 ustawy jaka nastąpiła w
ustawie z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz. U. z 2011, Nr 191, poz.1135) nie może
stanowić podstawy odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (zob. wyrok SN z dnia
11 kwietnia 2012 r., II KK 254/11, OSNKW 2012, z.10, poz. 99). Zaskarżony
kasacją wyrok wydany został zatem z rażącą obrazą art. 5 ustawy z dnia 28
października 2002 r. w kształcie, w jakim przepis ten obowiązywał w chwili wydania
zaskarżonego wyroku. Nie budzi też wątpliwości, że obraza ta nie tylko mogła, ale
miała istotny wpływ na treść wyroku, skoro jej efektem było niezasadne
pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Rażący charakter
naruszenia tego przepisu powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i
przekazania sprawy do rozpoznania sądowi I instancji, który będzie związany
wypowiedzianym powyżej zapatrywaniem prawnym (art. 442 § 3 k.p.k. w zw. z art.
518 k.p.k.).
Z tych powodów orzeczono jak w wyroku.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13