II CZ 91/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:24-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 91/14
POSTANOWIENIE
Dnia 13 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Karol Weitz
w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko E. K. i R. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 lutego 2015 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 lipca 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 16 lipca 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
pozwanych od wyroku tego Sądu z 19 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny stwierdził, że
na mocy postanowienia z 30 maja 2014 r. pozwani zostali zwolnieni od obowiązku
uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej powyżej kwoty 1.500 zł, ale w terminie nie
zapłacili kwoty odpowiadającej opłacie, od której nie zostali zwolnieni (art. 3986
§ 2
k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego z 16 lipca 2014 r.
pozwani zarzucili, że wadliwie ocenił on ich sytuację osobistą i majątkową,
a w konsekwencji sprzecznie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym
odmówił im zwolnienia w całości od opłaty od skargi kasacyjnej. Zapłacenie opłaty
w wysokości 1.500 zł, od której pozwani nie zostali zwolnieni, nie mogło odbyć się
bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania pozwanych i ich rodziny.
Pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie
ich od opłaty od skargi kasacyjnej w całości oraz przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, a ewentualnie wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego rozpoznania
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Do odrzucenia skargi kasacyjnej pozwanych doszło w związku z jej
nieopłaceniem, po udzieleniu im tylko częściowego zwolnienia od obowiązku
opłacenia tego środka zaskarżenia. W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu
apelacji, na podstawie art. 380 k.p.c., poddali oni pod kontrolę Sądu Najwyższego
także postanowienie wydane w wyniku rozpoznania ich wniosku o zwolnienie od
opłaty od tego środka zaskarżenia. Pozwani zarzucili, że Sąd Apelacyjny wadliwie
ocenił ich sytuację materialną i osobistą, a w efekcie zwolnił ich od opłaty od
apelacji w takich graniach, iż nie byli w stanie bez uszczerbku koniecznego
utrzymania opłaty tej uregulować.
3
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że gdy na
wcześniejszych etapach postępowania stronie przyznano zwolnienie od kosztów
sądowych, odmowa udzielenie jej takiego zwolnienia w postępowaniu kasacyjnym
wymaga stwierdzenia, że położenie skarżącego uległo w jakimś aspekcie poprawie
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 27 listopada 2013 r., V CZ 61/13, niepubl.,
z 14 października 2005 r., III CZ 77/05, niepubl., z 6 maja 2011 r., II CZ 12/1,
niepubl., z 28 maja 2013 r., V CZ 12/13, niepubl.).
Z akt postępowania w niniejszej sprawie wynika, że pozwani
postanowieniem Sądu Apelacyjnego z 11 grudnia 2012 r. (k. 115) zostali zwolnieni
od kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od obowiązku uiszczenia opłaty
sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty ponad kwotę 6.000 zł. W czasie, gdy
udzielono im tego zwolnienia prowadzili jeszcze działalność gospodarczą
przynoszącą im dochód w wysokości 18.129 zł rocznie, ale już nie zatrudniali
pracowników, byli zobowiązani do opłacania rat leasingowych w kwotach po ponad
2.000 zł, korzystali z kredytu obrotowego w rachunku bieżącym, a saldo na ich
rachunkach bankowych było dodatnie. Pozwani prowadzili wspólne gospodarstwo z
dorosłymi dziećmi, a pozwany był właścicielem nieobciążonej nieruchomości rolnej,
nieprzynoszącej dochodów. Następnie, postanowieniem Sądu Okręgowego w P. z
26 września 2013 r. (k. 299) pozwani zostali zwolnieni w całości od kosztów
sądowych w zakresie opłaty sądowej od apelacji. Wówczas prowadzona przez nich
działalność gospodarcza przynosiła już straty, ale pozostałe dane na temat ich
sytuacji osobistej i materialnej nie odbiegały istotnie od ujawnionych już wcześniej.
Skoro pozwani uzyskali zwolnienie od kosztów sądowych na wcześniejszych
etapach postępowania, to przy rozpoznawaniu ich wniosku o przyznanie takiego
zwolnienia w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej Sąd Apelacyjny powinien odnieść
się do danych, które zostały zebrane poprzednio i do tych zebranych aktualnie
i objaśnić, jakie zmienione okoliczności przemawiają za odmienną niż poprzednio
oceną zasadności wniosku o zwolnienie od opłaty sądowej. Jeżeli bowiem pewien
podmiot był już wcześniej zwolniony od kosztów sądowych w związku z jego
sytuacją majątkową i osobistą, to bez wykazania, że sytuacja ta uległa poprawie,
odmowa zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym jest
4
nieuzasadniona. Z relacji Sądu Apelacyjnego na temat okoliczności, które
uwzględnił przy ocenie wniosku pozwanych o zwolnienie ich od opłaty od skargi
kasacyjnej wynika, że pozwani w lutym 2013 r. zakończyli działalność gospodarczą
i utrzymują się wyłącznie z renty pozwanego i wynagrodzenia za pracę na ułamek
etatu, jakie pobiera pozwana. W tym zakresie zmieniły się zatem okoliczności
dotyczące sytuacji osobistej i materialnej pozwanych, ale zmianę tę trudno
postrzegać jako korzystną. Sąd Apelacyjny akcentuje, że pozwani nie określili we
wniosku struktury miesięcznych wydatków. Skoro jednak ta część oświadczenia
pozwanych budziła wątpliwości Sądu Apelacyjnego, to przed rozpoznaniem
wniosku powinien był zastosować art. 102 ust. 2 i 3 ustawy o kosztach w sprawach
cywilnych.
W świetle powyższego nie sposób jest odeprzeć zarzutu pozwanych,
że opłacenie skargi kasacyjnej kwotą 1.500 zł pozostawało w zakresie ich
możliwości finansowych i spowodowałoby uszczerbek w ich koniecznym
utrzymaniu. Tego rodzaju wątpliwość uzasadniała uchylenie zaskarżonego
postanowienia (art. 398 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 3943
§ 3 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 13 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Karol Weitz
w sprawie z powództwa K. K.
przeciwko E. K. i R. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 lutego 2015 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 lipca 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 16 lipca 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
pozwanych od wyroku tego Sądu z 19 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny stwierdził, że
na mocy postanowienia z 30 maja 2014 r. pozwani zostali zwolnieni od obowiązku
uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej powyżej kwoty 1.500 zł, ale w terminie nie
zapłacili kwoty odpowiadającej opłacie, od której nie zostali zwolnieni (art. 3986
§ 2
k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie Sądu Apelacyjnego z 16 lipca 2014 r.
pozwani zarzucili, że wadliwie ocenił on ich sytuację osobistą i majątkową,
a w konsekwencji sprzecznie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym
odmówił im zwolnienia w całości od opłaty od skargi kasacyjnej. Zapłacenie opłaty
w wysokości 1.500 zł, od której pozwani nie zostali zwolnieni, nie mogło odbyć się
bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania pozwanych i ich rodziny.
Pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie
ich od opłaty od skargi kasacyjnej w całości oraz przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, a ewentualnie wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego rozpoznania
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Do odrzucenia skargi kasacyjnej pozwanych doszło w związku z jej
nieopłaceniem, po udzieleniu im tylko częściowego zwolnienia od obowiązku
opłacenia tego środka zaskarżenia. W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu
apelacji, na podstawie art. 380 k.p.c., poddali oni pod kontrolę Sądu Najwyższego
także postanowienie wydane w wyniku rozpoznania ich wniosku o zwolnienie od
opłaty od tego środka zaskarżenia. Pozwani zarzucili, że Sąd Apelacyjny wadliwie
ocenił ich sytuację materialną i osobistą, a w efekcie zwolnił ich od opłaty od
apelacji w takich graniach, iż nie byli w stanie bez uszczerbku koniecznego
utrzymania opłaty tej uregulować.
3
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że gdy na
wcześniejszych etapach postępowania stronie przyznano zwolnienie od kosztów
sądowych, odmowa udzielenie jej takiego zwolnienia w postępowaniu kasacyjnym
wymaga stwierdzenia, że położenie skarżącego uległo w jakimś aspekcie poprawie
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 27 listopada 2013 r., V CZ 61/13, niepubl.,
z 14 października 2005 r., III CZ 77/05, niepubl., z 6 maja 2011 r., II CZ 12/1,
niepubl., z 28 maja 2013 r., V CZ 12/13, niepubl.).
Z akt postępowania w niniejszej sprawie wynika, że pozwani
postanowieniem Sądu Apelacyjnego z 11 grudnia 2012 r. (k. 115) zostali zwolnieni
od kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od obowiązku uiszczenia opłaty
sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty ponad kwotę 6.000 zł. W czasie, gdy
udzielono im tego zwolnienia prowadzili jeszcze działalność gospodarczą
przynoszącą im dochód w wysokości 18.129 zł rocznie, ale już nie zatrudniali
pracowników, byli zobowiązani do opłacania rat leasingowych w kwotach po ponad
2.000 zł, korzystali z kredytu obrotowego w rachunku bieżącym, a saldo na ich
rachunkach bankowych było dodatnie. Pozwani prowadzili wspólne gospodarstwo z
dorosłymi dziećmi, a pozwany był właścicielem nieobciążonej nieruchomości rolnej,
nieprzynoszącej dochodów. Następnie, postanowieniem Sądu Okręgowego w P. z
26 września 2013 r. (k. 299) pozwani zostali zwolnieni w całości od kosztów
sądowych w zakresie opłaty sądowej od apelacji. Wówczas prowadzona przez nich
działalność gospodarcza przynosiła już straty, ale pozostałe dane na temat ich
sytuacji osobistej i materialnej nie odbiegały istotnie od ujawnionych już wcześniej.
Skoro pozwani uzyskali zwolnienie od kosztów sądowych na wcześniejszych
etapach postępowania, to przy rozpoznawaniu ich wniosku o przyznanie takiego
zwolnienia w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej Sąd Apelacyjny powinien odnieść
się do danych, które zostały zebrane poprzednio i do tych zebranych aktualnie
i objaśnić, jakie zmienione okoliczności przemawiają za odmienną niż poprzednio
oceną zasadności wniosku o zwolnienie od opłaty sądowej. Jeżeli bowiem pewien
podmiot był już wcześniej zwolniony od kosztów sądowych w związku z jego
sytuacją majątkową i osobistą, to bez wykazania, że sytuacja ta uległa poprawie,
odmowa zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym jest
4
nieuzasadniona. Z relacji Sądu Apelacyjnego na temat okoliczności, które
uwzględnił przy ocenie wniosku pozwanych o zwolnienie ich od opłaty od skargi
kasacyjnej wynika, że pozwani w lutym 2013 r. zakończyli działalność gospodarczą
i utrzymują się wyłącznie z renty pozwanego i wynagrodzenia za pracę na ułamek
etatu, jakie pobiera pozwana. W tym zakresie zmieniły się zatem okoliczności
dotyczące sytuacji osobistej i materialnej pozwanych, ale zmianę tę trudno
postrzegać jako korzystną. Sąd Apelacyjny akcentuje, że pozwani nie określili we
wniosku struktury miesięcznych wydatków. Skoro jednak ta część oświadczenia
pozwanych budziła wątpliwości Sądu Apelacyjnego, to przed rozpoznaniem
wniosku powinien był zastosować art. 102 ust. 2 i 3 ustawy o kosztach w sprawach
cywilnych.
W świetle powyższego nie sposób jest odeprzeć zarzutu pozwanych,
że opłacenie skargi kasacyjnej kwotą 1.500 zł pozostawało w zakresie ich
możliwości finansowych i spowodowałoby uszczerbek w ich koniecznym
utrzymaniu. Tego rodzaju wątpliwość uzasadniała uchylenie zaskarżonego
postanowienia (art. 398 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 3943
§ 3 k.p.c.).