Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KZ 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk
w sprawie D. L.
w przedmiocie odszkodowania i zadość uczynienia z tytułu niesłusznego
zatrzymania
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 26 lutego 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na zarządzenie upoważnionego sędziego Wydziału II
Karnego Sądu Apelacyjnego w […] o odmowie przyjęcia osobistej kasacji
wnioskodawcy, wniesionej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 26 czerwca 2014 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w T.
z dnia 13 grudnia 2013 r.
uchyla zaskarżone zarządzenie i przekazuje sprawę
Przewodniczącemu Wydziału II Karnego Sądu Apelacyjnego do
ponownego rozpoznania i podjęcia kroków w celu wyznaczenia
skazanemu nowego pełnomocnika w celu rozważenia istnienia
podstaw do wniesienia kasacji.
UZASADNIENIE
Zaskarżonym zarządzeniem odmówiono przyjęcia kasacji własnej
wnioskodawcy podnosząc, że wezwany do uzupełnienia jej braku formalnego w
postaci sporządzenia i podpisania tej skargi przez pełnomocnika z wyboru, po
uprzednim stwierdzeniu przez wyznaczonego mu początkowo pełnomocnika z
urzędu dla rozważenia sporządzenia tej skargi, że nie dostrzega podstaw do
2
wniesienia kasacji oraz odmowie powołania kolejnego takiego pełnomocnika, braku
takiego nie uzupełnił. W zażaleniu na to zarządzenie skarżący podniósł wadliwą
jego podstawę prawną przez przywołanie art. 429 § 1 k.p.k. zamiast art. 120 k.p.k.,
a także że zarządzenie to wydał sędzia, który uprzednio brał udział w wydaniu
niezaskarżalnego postanowienia o odmowie przyznania wnioskodawcy kolejnego
pełnomocnika z urzędu dla sporządzenia i wniesienia kasacji, a ponadto, że
poprzedni wyznaczony w tym celu pełnomocnik nie wywiązał się należycie ze
swojego obowiązku, gdyż nie przedstawił opinii o braku podstaw do wniesienia tej
skargi, a jedynie informację niezawierającą prawnego i merytorycznego
uzasadnienia, nie zapoznając się w ogóle z kasacją osobistą wnioskodawcy, a takie
postąpienie powinno być brane pod uwagę przez Sąd Apelacyjny przy jego wniosku
o wyznaczenie kolejnego pełnomocnika. Wywodząc w ten sposób, skarżący wniósł
o jego uchylenie i zmianę.
Rozpoznając to zażalenie, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie to okazało się być częściowo zasadne, ale w zakresie
pozwalającym na uchylenie zaskarżonego zarządzenia.
Nie jest więc zasadny podnoszony w zażaleniu zarzut, że sędzia, który wydał
skarżone zarządzenie nie powinien był orzekać w tej sprawie, jako że uprzednio
zasiadał w składzie sądu, który odmówił wnioskodawcy ustanowienia kolejnego
pełnomocnika z urzędu. Wprawdzie art. 40 k.p.k. w § 3 k.p.k. przewiduje, że sędzia,
który brał udział w wydaniu orzeczenia zaskarżonego kasacją nie może orzekać co
do tej kasacji, a więc niewątpliwie także w przedmiocie odmowy przyjęcia takiej
skargi. Mieć jednak należy na uwadze, że przepis ten, jako dotyczący wyłączenia
sędziego ex lege od orzekania, musi być intepretowany restrykcyjnie. Przywołany
przepis art. 40 § 3 k.p.k. stanowi zaś wyraźnie o sędzim, który brał udział w
wydaniu wyroku skarżonego kasacją, a sędzia wydający zaskarżone zarządzenie
nie zasiadał ani w składzie Sądu pierwszej instancji orzekającego w przedmiocie
wniosku o odszkodowanie, jakiego dochodził wnioskodawca, ani w składzie Sądu
odwoławczego, rozpoznającego apelację wniesioną przez jego pełnomocnika. To
zaś, że orzekał on w składzie Sądu, który odmówił skarżącemu przyznania
skarżącemu kolejnego pełnomocnika w celu sporządzenia i podpisania kasacji, gdy
pierwszy z tych pełnomocników nie widział prawnych podstaw do dokonania tych
3
czynności, nie mieści się w ramach określonych w przywołanym § 3 art. 40 k.p.k.
Tym samym nie można omawianego zarzutu uznać za zasadny.
Nie jest też trafny zarzut, jakoby pierwszy z ustanowionych pełnomocników,
reprezentujący zresztą wnioskodawcę w toku prawomocnie zakończonego
postępowania o odszkodowanie i zadośćuczynienie, nie złożył wymaganej rzekomo
przez art. 84 § 3 k.p.k. opinii o braku podstaw do wniesienia kasacji w tej sprawie.
W świetle bowiem tego przepisu podmiot fachowy wyznaczony stronie z urzędu dla
celów tam wskazanych ma jedynie „sporządzić i podpisać kasację (…) albo
poinformować na piśmie sąd, że nie stwierdził podstaw do wniesienia kasacji”.
Pismo to zatem powinno generalnie odpowiadać wymogom art. 119 § 1 k.p.k., a
więc zawierać m.in. oświadczenie (tu o braku podstaw do wniesienia kasacji) i w
miarę potrzeby jego uzasadnienie, a więc wyjaśnienie powodów, z jakich zdaniem
pełnomocnika wynika ten brak. Z formalnego punktu widzenia – wbrew
twierdzeniom wnioskodawcy – pismo złożone w tej sprawie przez owego
pełnomocnika spełnia wymogi, gdyż podaje, z jakiej przyczyny jego autor nie
znalazł podstaw do sporządzenia kasacji.
Mimo to jednak ma rację skarżący, kiedy podnosi, że jest ono jednak
ogólnikowe, wskazujące wyłącznie na to, iż w sprawie konieczne byłoby
poodnoszenie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę
prawomocnego orzeczenia, co jednak nie może być przedmiotem kasacji.
Pełnomocnik z urzędu jest jednak ustanowiony nie dla sądu, lecz dla wnioskodawcy
i nie ma wprawdzie obowiązku sporządzenia tej skargi, bo tak życzy sobie osoba,
dla której został on wyznaczony, ale nie powinno budzić wątpliwości, że w sytuacji,
w której w sprawie jest już złożona kasacja osobista owej osoby, to powinien on
również przeanalizować i wskazać, choćby pokrótce, dlaczego podana tam
argumentacja jest niezasadna lub nie ma charakteru kasacyjnego albo, jeżeli
wskazywane w piśmie samej strony uchybienia mają choćby w części charakter
kasacyjny, sporządzić taką skargę (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z
dnia 20 kwietnia 2011 r., II KZ 14/11, LEX nr 794845, czy z dnia 6 października
2011 r., III KZ 68/11, LEX nr 1044044). W sprawie tej pełnomocnik całkowicie
pominął kasację własną wnioskodawcy, a więc trudno uznać, aby wypełnił on
rzetelnie swój obowiązek. Tym samym przedwczesna była odmowa uwzględnienia
4
wniosku skarżącego o ustanowienie mu innego pełnomocnika z urzędu, a w
konsekwencji i będąca jej następstwem odmowa przyjęcia jego kasacji własnej.
Rozpoznając ów wniosek o wyznaczenie kolejnego pełnomocnika Sąd Apelacyjny
powinien był poddać analizie oświadczenie pierwszego z pełnomocników w
aspekcie także materiałów tej sprawy powstałych po wydaniu prawomocnego
wyroku, bez wnikania jednak w merytoryczną ich treść, to bowiem należało już do
ustanowionego pełnomocnika z urzędu. I tego wymogu w sprawie tej nie
dotrzymano. To zaś powoduje, że zaskarżone zarządzenie nie może się ostać.
Już tylko na marginesie należy też wskazać, że zasadnym był też zarzut
skarżącego o wadliwości podstawy prawnej wydanego zarządzenia przez
powołanie w nim obok art. 530 § 2 k.p.k. przepisu art. 429 § 1 k.p.k. zamiast art.
120 § 2 k.p.k. Art. 429 § 1 k.p.k. ogranicza się bowiem jedynie do sytuacji, gdy
środek zaskarżenia został wniesiony po terminie albo przez osobę nieuprawnioną
albo gdy jest on niedopuszczalny z mocy ustawy. W zarządzeniu wyraźnie jednak
wskazano, że odmówiono przyjęcia osobistej kasacji wnioskodawcy, który jako
strona miał prawo wnieść tę skargę i wniósł ją w przewidzianym terminie, a jedynie
nie uzupełnił braku formalnego pisma wynikającego z art. 526 § 2 in fine k.p.k. Z
uwagi jednak na uchylenie tegoż zarządzenia, kwestia ta nie ma już w tej sprawie
znaczenia.
Mając na uwadze wykazaną wcześniej przedwczesność wydania
zaskarżonego zarządzenia i potrzebę powołania wnioskodawcy nowego
pełnomocnika dla rzetelnego rozważenia kwestii możliwości wywiedzenia kasacji,
Sąd Najwyższy uchylił to zarządzenie i przekazał sprawę Przewodniczącemu
Wydziału Sądu Apelacyjnego do ponownego rozpoznania w zakresie wskazanym
na wstępie tego orzeczenia.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak na wstępie.