Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 388/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)
SSA del. do SN Jacek Błaszczyk
Protokolant Dorota Szczerbiak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie P. W.
skazanego z art. 258 § 3 kk, art. 263 § 2 kk i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 2 marca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 14 kwietnia 2014 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w R.
z dnia 11 lipca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego P. W.
przekazuje do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym Sądowi Okręgowemu .
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 11 lipca 2013 r., Sąd Rejonowy w R. skazał oskarżonego P.
W. za popełnienie ośmiu przestępstw na karę łączną 7 lat pozbawienia wolności
2
oraz grzywnę w wymiarze 700 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej
stawki na 150 zł., a na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył mu okres
rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 11 maja 2005 r. do dnia 13 lipca 2005
r. oraz od dnia 12 września 2011 r. do dnia 11 lipca 2013 r.
Od wyroku tego apelacje wnieśli obrońcy oskarżonego. Obrońca
oskarżonego adw. K. M. zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu:
„I. na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych
przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na
przyjęciu, iż dowody ujawnione na rozprawie są wystarczające do uznania, że
oskarżony:
1/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 1 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 258 § 3 k.k. tj. w okresie od października 1995 r. do maja 2005 r. w
[…], założył i kierował zorganizowaną grupą przestępczą o charakterze zbrojnym,
mającą na celu czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inne
osoby, popełnianie przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, mieniu, wolności oraz
przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, podczas gdy prawidłowa ocena
zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego, w
szczególności, bowiem:
a/ nie istniał zorganizowany byt prawny w postaci grupy lub związku, mający
na celu popełnienie przestępstw określonych w akcie oskarżenia, którą oskarżony
miał rzekomo kierować,
b/ w niniejszej sprawie nie można było jednoznacznie ustalić istnienia
struktury grupy, a wobec braku ośrodka decyzyjnego również osoby nią kierującej,
c/ osoby wchodzące rzekomo w skład grupy nie miały świadomości
przynależności do zorganizowanej struktury,
d/ oskarżony nie mógł w okresie od października 1995 r. do maja 2005 r.
założyć i kierować zorganizowana grupą przestępczą, mającą na celu czerpanie
korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inne osoby, skoro został
uprzednio skazany za czyn z art. 204 § 2 k.k. za okres od stycznia do czerwca
1996 r. jeśli chodzi o klub nocny „M.", a także za czyn z art. 204 § 2 w zw. z § 1 k.k.
i § 3 k.k. za okres od marca 1998 r. do października 2000 r. jeśli chodzi o lokale „B."
3
i “V.”, w obu przypadkach z wyłączeniem dopuszczenia się ich w ramach
kierowania zorganizowaną grupą przestępczą;
2/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 2 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 263 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie
materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego, w szczególności,
bowiem:
a/ oskarżony nie był w posiadaniu i nie był widziany z bronią palną
wymienioną w pkt. 2 wyroku, a tym samym nie udostępniał przedmiotowej broni
innym osobom, w szczególności J. D. czy J. K.,
b/ oskarżony nie miał świadomości posiadania przez inne osoby broni palnej,
a co więcej kategorycznie zabraniał posiadania broni w wynajmowanych przez
siebie lokalach,
c/ jedyną bronią jaką posiadał oskarżony była broń gazowa (oksydowany
czarny rewolwer), na którą oskarżony posiadał zezwolenie,
3/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 3 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 282 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. podczas gdy
prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do
wniosku przeciwnego, w szczególności, bowiem:
a/ G. S. nie płacił pieniędzy oskarżonemu, a tym samym oskarżony nie
odbierał od w/wym. pieniędzy,
b/ G. S. nie płacił pieniędzy A. Z., a tym samym ten ostatni nie przekazywał
ich oskarżonemu,
c/ w toku postępowania nie udowodniono wysokości kwoty, którą rzekomo G.
S. miał płacić oskarżonemu, a tym samym wysokości łącznego rozporządzenia
mieniem;
4/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 4 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 159 k.k. i art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1
k.k. przy zast. art. 11 § 2 oraz przy zast. art. 65 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa
ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku
przeciwnego, w szczególności, bowiem:
a/ to nie oskarżony zaczął kontaktować się po zdarzeniu w lokalu w L. z
innymi osobami, by przyjechały,
4
b/ oskarżony nie był wśród grupy osób, które bezpośrednio po zdarzeniu
nawzajem do siebie telefonowały, przekazując informacje o zajściu,
c/ oskarżony nie polecił innym osobom, by dokonały zniszczenia budynku w
miejscowości H., ani by wzięły udział w bójce, dostarczając J. D. broń palną w
postaci strzelby typu „pump-action" wraz z amunicją, ponieważ:
- oskarżony nie miał świadomości czy wiedzy, co do planowanego przez inne
osoby wyjazdu do miejscowości H., bowiem bezpośrednio po zdarzeniu w wyniku
doznanych obrażeń oraz stanu upojenia alkoholowego, zasnął - nie podejmując
jakichkolwiek czynności mających na celu zainicjowanie przedmiotowego zajścia,
- oskarżony nie był w posiadaniu strzelby typu „pump-action” wraz z
amunicją;
5/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 5 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. przy zast. art. 65 § 1 k.k,
podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego
prowadzi do wniosku przeciwnego, w szczególności, bowiem:
a/ oskarżony nie był skonfliktowany z sąsiadem J. K.,
b/ oskarżony nie podejrzewał J. K. o kradzież z włamaniem do pomieszczeń
oskarżonego znajdujących się w S. - bowiem podejrzewał o to swojego znajomego,
a tym samym nie miał motywu by niszczyć budynek sąsiada,
c/ kradzież z włamaniem do pomieszczeń oskarżonego nastąpiła z inicjatywy
T. L., który przyznał się do powyższego, stwierdzając, iż chciał się odegrać na
oskarżonym, co całkowicie potwierdza podejrzenie oskarżonego w zakresie, w
którym stwierdził, że czynu tego dokonał jego znajomy, i ponad jeszcze większą
wątpliwość poddaje obiektywizm i rolę T. L. w tym zdarzeniu,
d/ J. K. nie podejrzewał oskarżonego o popełnianie czynów na jego szkodę,
w tym podpalenia,
e/ zniszczenie budynku sąsiada poprzez podpalenie wiązało się z ryzykiem
zapalenia się budynku oskarżonego, gdzie mieścił się magazyn, bowiem budynki te
znajdowały się w bardzo bliskiej odległości,
f/ do włamań dochodziło zarówno do pomieszczeń znajdujących się na
działce oskarżonego jak i sąsiada,
5
g/ nie zostało ustalone, kto dokonał podpalenia budynku sąsiada, tj. komu
rzekomo oskarżony polecał dokonanie tego czynu;
6/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 6 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. przy zast. art. 65 § 1 k.k.,
podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego
prowadzi do wniosku przeciwnego, w szczególności, bowiem:
a/ za czyn z art. 163 § 1 pkt 1 k.k. polegający na tym, że w nocy z 14/15
sierpnia 1997 r. w R. działając wspólnie i w porozumieniu sprowadzili pożar na
budynek przy ul. M., skazani zostali prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w
G. z dnia 28 lipca 2000 r., K. K. i B. Z.
b/ oskarżony nie miał najmniejszego motywu by nakłaniać do spowodowania
pożaru budynku usytuowanego w R. przy ul. M.
7/ dopuścił się czynu określonego w pkt. VIII części wstępnej wyroku
wyczerpującego dyspozycję art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. przy zast. art. 65 §
1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału
dowodowego nie może prowadzić do wniosku, iż oskarżony dopuścił się w/wym.
czynu w szczególności, bowiem:
a/ zeznania świadka A. D. są niekonsekwentne i niejednolite w kwestiach
kluczowych,
b/ zeznania świadka A. D. nie znajdują potwierdzenia w zeznaniach świadka
W. K. oraz świadka D. K.
8/ dopuścił się czynu określonego w pkt. 8 wyroku wyczerpującego
dyspozycję art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 204 § 1 k.k. przy zast. art. 12 k.k. oraz przy
zast. art. 65 § 1 k.k. podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału
dowodowego nie może prowadzić do wniosku,iż oskarżonym dopuścił się w/wym.
czynu w szczególności, bowiem:
a/ oskarżony wynajmował przedmiotowe lokale na podstawie umów
cywilnoprawnych tytułem czego pobierał od najemców czynsz,
b/ oskarżony nie pełnił w przedmiotowych lokalach żadnych funkcji
kierowniczych,
1. nie wydawał poleceń, nie dzielił dochodów, nie zatrudniał pracowników
2. nie podpisywał z nimi umów, nie rozstrzygał sporów itp.
6
c/ obecność oskarżonego w lokalach powodowana była jedynie troską o stan
lokali i jego dobrze pojmowany interes jako osoby utrzymującej się z wynajmu,
chociaż były również sytuacje, w których oskarżony przebywał w nich w celach
towarzyskich;
II. na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. - obrazę przepisów postępowania, która
miała istotny wpływ na treść ostatecznego rozstrzygnięcia, a tj.
1) art. 366 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez niewskazanie
konkretnych okoliczności i dowodów, które w ocenie Sądu I instancji potwierdziły
realizację przez oskarżonego znamion zarzucanych mu przestępstw tym bardziej,
że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, aby istniał zorganizowany
byt prawny w postaci grupy lub związku, mający na celu popełnienie przestępstw
określonych w akcie oskarżenia, założony i kierowany przez oskarżonego,
2) art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k. , art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., co polegało
m.in. na oparciu kwestionowanego rozstrzygnięcia na niemiarodajnych źródłach
dowodowych, nie uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności
przemawiających jednoznacznie na korzyść oskarżonych, jednostronnym i
bezkrytycznym skupieniu uwagi na elementach teoretycznie obciążających bez
należytej i dogłębnej weryfikacji w kontekście całości materiału dowodowego, nadto
na przekroczeniu zasad swobodnej oceny dowodów i nie uwzględnieniu, podczas
przeprowadzanej oceny zasad prawidłowego rozumowania, wiedzy i doświadczenia
życiowego, w szczególności:
a) bezwarunkowym przyznaniu prymatu wiarygodności zeznaniom świadka
T. L., w sytuacji, w której zeznania te:
- jawiły się jako nieobiektywne, niespójne, obarczone wysokim stopniem
niepewności, nad wyraz oględne oraz nie potwierdzone innymi dowodami - a w
przypadku dokonania ich krytycznej analizy i oceny również przez pryzmat nie
ukrywanego przez świadka konfliktu z oskarżonym (w tym popełniania przez
świadka na jego szkodę przestępstw), a także obrazu wiarygodności tego świadka
wyłaniającego się z niniejszej sprawy - jako nie dające podstaw do tak
jednoznacznych ustaleń przyjętych przez Sąd I instancji,
- w zakresie wiedzy następczej uzyskanej od J. D. nie mogły zostać
jednoznacznie zweryfikowane z uwagi na śmierć J. D., a tym samym nie mogą
7
stanowić podstaw do tak jednoznacznych ustaleń przyjętych przez Sąd Rejonowy w
tym zakresie,
b) uznaniu za wiarygodne wyjaśnień świadka L. C., złożonych w ramach
postępowania przygotowawczego, przy jednoczesnym odmówieniu tego waloru
zeznaniom złożonym przez tego świadka przed Sądem (kiedy to wycofał pierwotne
zeznania), wbrew temu. iż:
- wiedza świadka, co do okoliczności podnoszonych w śledztwie miała w
przeważającej mierze charakter następczy, która w zakresie uzyskanym od J. D.,
nie mogła zostać jednoznacznie zweryfikowana z uwagi na śmierć J. D., a w
zakresie uzyskanym od J. D. nie została przez tego ostatniego potwierdzona,
- sam świadek, zeznał, iż w jego ocenie, jego wiedza, co do okoliczności
podnoszonych w śledztwie miała charakter plotek, pogłosek, których nie
weryfikował,
c) bezpodstawnym zdyskredytowaniu wyjaśnień oskarżonego P. W., który
konsekwentnie nie przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i
potwierdzających te wyjaśnienia wyjaśnień oskarżonego K. P., przy jednoczesnym
uznaniu ich stanowisk za "…jedynie linię obrony zmierzającą do uniknięcia
odpowiedzialności karnej za przypisane im czyny",
d) bezwarunkowym przyznaniu prymatu wiarygodności wyjaśnieniom
oskarżonych, wobec których zapadły wyroki skazujące wydane w trybie
dobrowolnego poddania się karze, w zakresie, w którym obciążali oni oskarżonego,
pomimo, iż:
- w znacznej mierze, zeznając jako świadkowie odwołali przed Sądem swoje
zeznania, twierdząc w szczególności, iż przyznali się, a tym samym pomawiali
oskarżonego, ponieważ m.in. działali we własnym interesie, nadto w sprawie
pojawiły się istotne okoliczności świadczące o próbach wpływania w fazie śledztwa
na wyjaśnienia oskarżonych i świadków, (cyt. z zeznań): „chciałem by wszystko się
zakończyło”, „przyznanie się było warunkiem opuszczenia aresztu”, „…taki był
wymóg Prokuratury”, „czułem się, iż jest wobec mnie stosowany areszt
wydobywczy”, „w dużej części wyjaśnienia były mi sugerowane", „był obowiązek
przyznania się do winy",
8
e) dezawuowaniu - wbrew zasadzie obiektywizmu - materiału dowodowego
korzystnego dla oskarżonego, a w szczególności całkowitym pominięciu zeznań
świadków m.in.: A. Z. złożonych przed Sądem, J. G., A. F., J. D. złożonych przed
Sądem, wiarygodności zeznaniom świadków - bądź odwołanym na dalszym etapie
sprawy, bądź bazującym na wiedzy następczej - nie potwierdzonej innymi
dowodami, zasłyszanej lub nawet o charakterze plotek, przy pominięciu, iż kluczowi
dla Sądu świadkowie pozostawali skonfliktowani z oskarżonym, w tym także, co
znamienne, popełniali na jego szkodę w przeszłości przestępstwa lub do takich
przestępstw namawiali,
f) rozstrzyganie wszelkich, licznie pojawiających się w sprawie i
zgromadzonym w niej materiale dowodowym wątpliwości na niekorzyść
oskarżonego, w szczególności wszelkich pojawiających się rozbieżności w
zeznaniach świadków i nieścisłości, podczas gdy z przepisów postępowania
karnego wynika wprost obowiązek rozstrzygania takich wątpliwości na korzyść
oskarżonego;
3) art. 424 par. 1 i 2 k.p.k. polegającej na sporządzeniu niepełnego
uzasadnienia do wydanego rozstrzygnięcia, które nie zawiera dokładnego
wykazania, jakie okoliczności i dlaczego zostały udowodnione, a inne nie, w jakiej
mierze Sąd oparł się na dowodach, dlaczego nie zostały uznane dowody
przeciwne, a w szczególności na nie przeprowadzeniu analitycznej i kompleksowej
oceny wszystkich dostępnych w sprawie dowodów pod kątem obowiązujących
reguł dowodzenia i racjonalności - ich wzajemnych relacji i zależności,
sprowadzenie negatywnych ocen części dowodów do konstatacji, iż pozostają one
w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, braku pełnego wyjaśnienia
podstawy prawnej wyroku - niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku
kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu czynów, nie przytoczeniu
wszystkich istotnych podstaw i okoliczności, które Sąd miał na względnie przy
wymiarze kary, co czyni motywy skarżonego rozstrzygnięcia nie tylko nie
wyczerpującymi, ale również nie przekonywującymi;
4) art. 410 k.p.k. polegającej na wydaniu wyroku na podstawie części
ujawnionego materiału dowodowego, bez przeprowadzenia analizy wszystkich
okoliczności wynikających z dowodów przeprowadzonych na rozprawie, a co za
9
tym idzie pominięcie istotnych dla sprawy okoliczności mogących mieć wpływ na
rozstrzygnięcie w przedmiocie winy;
5) art. 211 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez przeprowadzenie w sposób
wadliwy eksperymentu procesowego oraz uniemożliwienia zarówno oskarżonemu
jak i obrońcy udziału w tejże czynności procesowej;
6) art. 237 a k.p.k. poprzez wykorzystanie w niniejszym postępowaniu bez
formalnej zgody Sądu materiałów dowodowych uzyskanych w ramach kontroli
operacyjnej w zakresie przestępstw innych niż objęte zarządzeniem kontroli
operacyjnej.
III. art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. - poprzez skazanie oskarżonego za czyn z art. 263
§ 2 k.k. i nie uwzględnienie okoliczności, iż karalność tego czynu uległa
przedawnieniu, w związku z czym postępowanie powinno zostać umorzone na
podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.”
Podnosząc takie zarzuty autor apelacji wniósł o zmianę wyroku poprzez
uniewinnienie oskarżonego od przypisanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Drugi obrońca oskarżonego adw. P. S. zaskarżając wyrok w całości zarzucił
mu:
„ - obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego
orzeczenia a to art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK poprzez przekroczenie reguł
swobodnej oceny dowodów tj. zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań
wiedzy i doświadczenia życiowego przede wszystkim w zakresie oceny
wiarygodności zeznań świadka T. L. wobec rażącej jej sprzeczności z zeznaniami
pozostałych świadków w sprawie, a także wobec nie przyznania wiarygodności
świadkom, którzy w postępowaniu przygotowawczym składali wyjaśnienia w
postępowaniach toczących się przed dobrowolnym poddaniem się
odpowiedzialności karnej przez tych świadków, wobec założenia, iż takie
wyjaśnienia nie mogą być oparte na prawdziwości,
- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego
orzeczenia a to art. 410 KPK poprzez oparcie wyroku jedynie na części materiału
dowodowego zebranego w sprawie wybiórczo wyselekcjonowanych dowodów
10
obciążających oskarżonego przy jednoczesnym pominięciu dowodów, a w
szczególności zeznań świadków, dla oskarżonego korzystnych,
- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego
orzeczenia a to art. 424 § 1 i 2 KPK w zw. z art. 7 KPK i 410 KPK poprzez
sporządzenie uzasadnienia sprzecznego z dyrektywą wyrażoną w tym przepisie, a
to wobec nie wykazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dlaczego Sąd nie
uznał dowodów w postaci zeznań świadków sprzecznych z zeznaniami świadka T.
L., w zakresie w jakim obciążał on oskarżonego P. W.,
- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego
orzeczenia a to art. 5 § 2 KPK poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego
nie dających się usunąć wątpliwości, polegających na uznaniu na podstawie
zebranego w sprawie materiału dowodowego, iż czynu określonego w zarzucie III i
VI, dopuścił się oskarżony, podczas gdy z całokształtu materiału dowodowego
zgromadzonego w sprawie wynika, iż nie można ustalić sprawcy czynu określonego
w zarzucie,
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mających
wpływ na treść orzeczenia a polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się
popełnienia zarzucanych mu czynów podczas, gdy prawidłowa analiza zebranego
w sprawie materiału dowodowego wskazuje, że oskarżony czynów tych nie
popełnił.”
Stawiając te zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie
oskarżonego od zarzucanych mu czynów.
Adw. K. M. złożył również pismo nazwane „uzupełnienie apelacji”.
Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2014 r., Sąd Okręgowy w G. utrzymał
zaskarżony wyrok w mocy.
Kasację od tego wyroku złożył obrońca skazanego adw. J. W. Zaskarżając
wyrok w całości zarzucił mu rażące naruszenie przepisów prawa procesowego,
mające istotny wpływ na treść wyroku, a to:
„1) 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. polegające na tym, że Sąd
Odwoławczy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy na skutek błędnego uznania, iż
Sąd I instancji nie dopuścił się obrazy prawa procesowego, szczegółowo opisanej
w apelacjach obrońców P. W. i w konsekwencji dokonał trafnych ustaleń
11
faktycznych, podczas gdy w istocie Sąd I instancji zaskarżone orzeczenie oparł na
wybiórczo potraktowanym materiale dowodowym, przy całkowitym pominięciu
okoliczności wskazywanych przez obrońców w środkach zaskarżenia bez
jakiegokolwiek uzasadnienia przez Sąd I instancji takiego postąpienia — a które to
zachowanie w sposób oczywisty godzi w zasadę obiektywizmu wyrażoną w art. 4
k.p.k.
2) art. 433 § 2 k.p.k. z uwagi na nie rozważenie przez Sąd Okręgowy
wszystkich zarzutów wskazanych w środkach odwoławczych, a mianowicie:
a) rażącego naruszenia przepisów prawa procesowego - opisanego
szczegółowo w punkcie 2 oraz 6 apelacji adw. K. M. oraz w punkcie 1 apelacji adw.
P. S. i nie odniesienie się w żaden sposób do powyższych zarzutów w
uzasadnieniu wyroku, bez jakiegokolwiek uzasadnienia przez Sąd takiego
postąpienia,
b) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a
mający wpływ na jego treść - opisanych szczegółowo w obu apelacjach - i
ograniczenie się jedynie do stwierdzenia iż „z zarzutami tymi (...) nie sposób się
zgodzić. (...) Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie
dopuścił się takich uchybień, ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego
została dokonana w sposób wnikliwy i rzetelny. Sąd Rejonowy w sposób
szczegółowy wskazał jakimi przesłankami kierował się uznając jedne dowody za
wiarygodne, a innym waloru tego odmawiając",
c) ogólnikowe odniesienie się do zarzutów naruszenia art. 424 § 1 pkt 1
k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. sformułowanych w obu apelacjach obrońców,
3) art. 457 § 3 k.p.k. poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu czym kierował
się Sąd Okręgowy, wydając zaskarżony wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski
apelacji zostały uznane za bezzasadne, a jedynie ograniczenie się do nader
ogólnego i syntetycznego stwierdzenia (dotyczącego „zbiorowo” wszystkich
apelacji w niniejszej sprawie), iż „Sąd Rejonowy nie dopuścił się podnoszonych w
apelacji uchybień, a dokonana przez ten Sąd ocena materiału dowodowego jest
prawidłowa. Sąd I instancji szczegółowo wskazał, którym dowodom dał wiarę, a
którym waloru wiarygodności odmówił i z jakich powodów. Dokonana przez Sąd I
instancji ocena materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie nie budzi
12
zastrzeżeń, albowiem była wnikliwa i rzetelna“ oraz iż „Sąd Okręgowy w pełni
zgadza się z rozważaniami Sądu I instancji dotyczącymi oceny zebranych w
sprawie dowodów, a ich ponowna analiza jest bezprzedmiotowa”.
Podnosząc te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi II instancji.
W pisemnym stanowisku co do wniesionej kasacji prokurator Prokuratury
Okręgowej wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. W trakcie rozprawy
kasacyjnej stanowiska tego nie poparł prokurator Prokuratury Generalnej,
przyłączając się do wniesionej kasacji i wnosząc o jej uwzględnienie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna. Rację ma skarżący stawiając w kasacji zarzuty
rażącego naruszenia przepisów art. 457 § 3 k.p.k. i art. 433 § 2 k.p.k. (pkt 2 i 3
kasacji). Odnosząc się na wstępie do zarzutu naruszenia art. 457 § 3 k.p.k.
stwierdzić należy, iż analiza uzasadnienia wyroku sądu II instancji wskazuje bez
żadnych wątpliwości, że ten procesowy dokument nie zawiera jakiejkolwiek
argumentacji odnoszącej się do zarzutów obu apelacji. Tymczasem, to właśnie na
jego podstawie strona skarżąca wyrok sądu I instancji powinna poznać powody dla
których podniesione zarzuty okazały się zasadne lub niezasadne, i dlaczego takiej
oceny dokonano. Jak wykazano powyżej w części sprawozdawczej uzasadnienia,
oba środki odwoławcze w sposób szczegółowy i obszerny wskazywały zarzuty jakie
stawiano wyrokowi sądu a quo, a uzasadnienia tychże zawierały argumentację,
która stała się powodem postawienia tych zarzutów. Wypada chociażby wskazać,
że w apelacjach kwestionowano nie tylko ocenę tak kluczowych dowodów, jak
zeznania T. L., L. C., czy też wyjaśnień oskarżonego, ale również zarzucano
pominięcie określonych dowodów, by w konsekwencji w obu apelacjach wskazywać
na nietrafność ustaleń faktycznych. Sąd odwoławczy ograniczył się tymczasem do
przedstawienia – w ślad za sądem I instancji – tych dowodów, które dały podstawę
do przypisania oskarżonemu sprawstwa poszczególnych przestępstw, bez podjęcia
próby odniesienia się do tych zarzutów i argumentów obu apelacji, które właśnie
ocenę tych dowodów kwestionowały. W uzasadnieniu wyroku nie sposób znaleźć
stanowiska co do zarzutów oraz argumentacji obu apelacji, co dowodzi rażącego
naruszenia przepisu art. 457 § 3 k.p.k. Bezsporne jest, że sposób wykonania
13
obowiązku określonego w art. 457 § 3 k.p.k. daje z kolei podstawę do oceny, czy
sąd ad quem właściwie zrealizował normę wskazaną w art. 433 § 2 k.p.k., a zatem,
czy rozważył wszystkie zarzuty i wnioski zawarte w środku odwoławczym. Strona,
która skarżyła wyrok sądu I instancji nie ma bowiem żadnej gwarancji, iż jej zarzuty
oraz argumenty były w ogóle przedmiotem rozważań sądu II instancji, stosownie do
nakazu zawartego w art. 433 § 2 k.p.k., skoro uzasadnienie wyroku nie wskazuje
powodów dla których zarzutów tych nie uwzględniono. Tym samym rację ma
skarżący, że doszło również do rażącego naruszenia przepisu art. 433 § 2 k.p.k., a
uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku, albowiem nie sposób
wykluczyć, iż analiza zarzutów apelacji – godzących w najistotniejsze dowody i
ustalenia – mogłaby doprowadzić do odmiennego rozstrzygnięcia przez sąd II
instancji.
Z tych powodów konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd odwoławczy w toku ponownego postępowania odniesie się wnikliwie do
zarzutów obu apelacji (art. 433 § 2 k.p.k.), a w przypadku sporządzenia
uzasadnienia zadba by czyniło ono zadość przepisowi art. 457 § 3 k.p.k.
Z tych wszystkich powodów należało orzec jak w wyroku.