Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 110/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Roman Sądej (sprawozdawca)
Protokolant Łukasz Biernacki
w sprawie K.S.,
o wydanie wyroku łącznego,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w dniu 15 kwietnia 2015r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego, na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 14 października 2014r., utrzymującego w
mocy wyrok łączny Sądu Rejonowego w B. z dnia 7 lipca 2014r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wyrok łączny Sądu Rejonowego w B. w części orzekającej karę
łączną (pkt I i II) i na podstawie art. 572 k.p.k. umarza
postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego
obejmującego wyroki Sądu Rejonowego w B. z dnia 21 września
2010r., oraz z dnia 29 kwietnia 2011r.;
2. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem łącznym z dnia 7 lipca 2014r. Sąd Rejonowy w B. po rozpoznaniu
sprawy K. S. skazanego prawomocnymi wyrokami tego Sądu w sprawach:
1. III K 1142/06 z dnia 11.09.2006r. za czyn z art. 279 § 1 k.k. popełniony w
dniu 31.12.2005r. na karę 3 lat pozbawienia wolności, wykonanie której
zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat; postanowieniem z dnia
21.11.2011r. zarządzono jej wykonanie;
2. XV K 837/10 z dnia 21.09.2010r. za czyn z art. 157 § 1 k.k. popełniony w
dniu 23.05.2010r. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, wykonanie
której zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat oddając skazanego pod
dozór kuratora sądowego; postanowieniem z dnia 15.11.2013r. zarządzono
jej wykonanie;
3. XV K 397/11 z dnia 29.04.2011r. za czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12
k.k. popełniony w okresie od dnia 24.11.2008 r. do 16.02.2009r. na karę 5
miesięcy pozbawienia wolności, wykonanie której zawieszono na okres
próby wynoszący 3 lata oraz karę grzywny w wysokości 50 stawek
dziennych po 10 zł każda; wobec skazanego orzeczono nadto obowiązek
naprawienia szkody w całości; postanowieniem z dnia 21.11.2013r.
zarządzono wykonanie tej kary;
4. VII K 678/12 z dnia 20.09.2012r. za czyn z art. 178a § 1 k.k. popełniony w
dniu 23.06.2012r. na karę grzywny w wysokości 300 stawek dziennych po 10
zł każda;
5. XV K 1874/12 z dnia 18.02.2013r. za czyn z art. 284 § 2 k.k. popełniony w
dniu 16.06.2012r. na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności;
6. VII K 470/13 z dnia 11.09.2013r. za czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 §
1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełniony w dniu
20.02.2013r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności
– połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego wyrokami z
dnia 21 września 2010r., sygn. XV K 837/10 oraz z dnia 29 kwietnia 2011r., sygn.
XV K 397/11, wymierzając karę łączną roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności; na
poczet orzeczonej kary łącznej zaliczył skazanemu okresy odbytych dotychczas kar
pozbawienia wolności w tych sprawach (pkt I i II); na podstawie art. 572 k.p.k.
3
umorzył postępowanie w przedmiocie objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych
wyrokami opisanymi w pkt 1 i 4-6; orzekł w przedmiocie kosztów sądowych.
Powyższy wyrok łączny w części dotyczącej wymiaru kary łącznej został
zaskarżony apelacją przez obrońcę K. S. Skarżący wniósł o zastosowanie zasady
całkowitej absorpcji i wymierzenie skazanemu kary łącznej 10 miesięcy
pozbawienia wolności.
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 14 października 2014r. utrzymał w
mocy zaskarżony wyrok łączny oraz orzekł o kosztach sądowych; pisemne
uzasadnienie tego orzeczenia nie zostało sporządzone.
Od tego wyroku kasację na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny.
Podniósł zarzut rażącego naruszenia prawa procesowego, tj. art. 433 § 2
k.p.k., poprzez nienależytą kontrolę odwoławczą, skutkującą utrzymaniem w mocy
wyroku łącznego Sądu Rejonowego w B., pomimo że wyrok ten wydany został z
rażącą obrazą przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 85 k.k.,
polegającą na orzeczeniu kary łącznej obejmującej skazania wyrokami Sądu
Rejonowego w B.: z dnia 21 września 2010r., sygn. XV K 837/10, na karę 10
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, które
następnie zarządzono i z dnia 29 kwietnia 2011r., sygn. XV K 397/11, na karę 5
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, które
również zostało zarządzone, w sytuacji gdy nie istniały ku temu przesłanki
określone w powołanym przepisie, bowiem kara pozbawienia wolności orzeczona w
sprawie o sygn. XV K 397/11 została na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w
B. z dnia 27 listopada 2013r. zamieniona na karę 30 dni aresztu, która nie
podlegała łączeniu z karą pozbawienia wolności na podstawie powołanego
przepisu, bowiem przestała być karą tego samego rodzaju. Autor kasacji wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w B. i utrzymanego nim w mocy
wyroku Sądu Rejonowego w B. oraz umorzenie postępowania w przedmiocie
wydania wyroku łącznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja była oczywiście zasadna, co uzasadniało jej uwzględnienie na
posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
4
Podzielić należało stanowisko Prokuratora Generalnego, że zaskarżony
wyrok zapadł z rażącym naruszeniem prawa wskazanym w zarzucie kasacji.
Procedując w przedmiocie wydania wyroku łącznego Sąd Rejonowy w B. nie
dokonał należytej analizy akt sprawy i pominął kluczowy dla wydania prawidłowego
rozstrzygnięcia fakt, że w dniu 27 listopada 2013r. tenże Sąd, na podstawie art. 50
ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013r., poz. 1247) dokonał
kontrawencjonalizacji, polegającej na zamianie kary 5 miesięcy pozbawienia
wolności orzeczonej w sprawie XV K 397/11 za przestępstwo przywłaszczenia
mienia w kwocie 286 zł na karę 30 dni aresztu przewidzianą za stanowiące
odpowiednik tego przestępstwa wykroczenie (k.176). Powyższe rozstrzygnięcie
stworzyło sytuację, w której nie zostały zrealizowane kryteria z art. 85 k.k. do
połączenia kary orzeczonej w tej sprawie z karą orzeczoną w sprawie XV K
837/10. Przepis powyższy dopuszcza bowiem orzeczenie kary łącznej jedynie
wówczas, gdy sprawcy przestępstw pozostających w realnym zbiegu wymierzono
kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Tymczasem ustawa nie
przewiduje łączenia kary aresztu i kary pozbawienia wolności, jako że nie są to kary
tego samego rodzaju (np. wyrok SN z dnia 26 czerwca 2007 r., II KK 115/07, LEX
nr 450353).
Sąd Rejonowy w B. nie dostrzegł tej istotnej zmiany i wyrokiem łącznym
połączył wyeliminowaną już karę 5 miesięcy pozbawienia wolności z karą 10
miesięcy pozbawienia wolności (orzeczoną w sprawie XV K 837/10), poprzestając
na uwzględnieniu jedynie tej okoliczności, że wykonanie obu tych kar, orzeczonych
pierwotnie z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, zostało zarządzone.
Konsekwencją przedmiotowego uchybienia było rażące naruszenie art. 85 k.k.,
polegające na wydaniu wyroku łącznego, pomimo braku ku temu określonych w
tym przepisie warunków. Przy dokonaniu prawidłowej, uwzgledniającej
postanowienie z dnia 27 listopada 2013r., oceny kryteriów dopuszczalności
wydania wyroku łącznego, zastosowanie przepisu art. 572 k.p.k. nie powinno
ograniczać się jedynie do skazań wymienionych w pkt 1 i 4-6, lecz winno dotyczyć
wszystkich prawomocnych wyroków objętych postępowaniem o wydanie wyroku
łącznego.
5
Badając prawidłowość zaskarżonego apelacją orzeczenia, Sąd odwoławczy,
tak jak i Sąd pierwszej instancji, nie dostrzegł tego, że po wydaniu prawomocnego
wyroku w sprawie XV K 397/11, ukształtowane w nim skazanie uległo modyfikacji,
która wykluczała możliwość objęcia go wyrokiem łącznym i połączenia z karą
orzeczoną w sprawie XV K 837/10. Skutkowało to tym, że wyrok łączny, który
zapadł z ewidentną obrazą art. 85 k.k., został utrzymany w mocy.
W tym stanie rzeczy oczywiście zasadnym było twierdzenie autora kasacji,
że wyrok Sądu drugiej instancji nie został wydany w następstwie rzetelnej kontroli
odwoławczej, gdyż brak weryfikacji kluczowych dla istoty wyroku łącznego
okoliczności, kwalifikować należy jako uchybienie z art. 523 § 1 k.p.k., które
cechuje charakter rażący i mający niewątpliwie istotny wpływ na treść tego
orzeczenia.
Zasadny okazał się zatem wniosek Prokuratora Generalnego o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu pierwszej
instancji w części orzekającej karę łączną, a w następstwie – na podstawie art. 572
k.p.k. – umorzenie postępowania w zakresie połączenia kar orzeczonych w
sprawach XV K 837/10 i XV K 397/11, wobec braku warunków do wydania wyroku
łącznego.
O wydatkach postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 638 k.p.k.