Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 74/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 28 kwietnia 2015 r.,
sprawy S. W.
skazanego z art. 197 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 30 lipca 2014 r., ,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w N.
z dnia 28 sierpnia 2013 r.
p o s t a n o w i ł
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2) obciążyć skazanego S. W. kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego, w tym nieuiszczoną dotąd opłatą od kasacji.
UZASADNIENIE
S. W. został oskarżony o to, że w dniu 8 stycznia 2011 roku w N., woj. M., w
mieszkaniu nr 12, położonym przy ul. L. 391, przy użyciu przemocy w postaci
przewrócenia na tapczan, przyduszania do poduszki, przytrzymywania rękami i
ciałem oraz przy użyciu groźby bezprawnej zmasakrowania twarzy, doprowadził A.
W. do obcowania płciowego w ten sposób, że wkładał jej palce, a następnie
członka do pochwy, powodując obrażenia ciała pokrzywdzonej w postaci zasinień
na ramieniu, zaczerwienienia na przedramieniu lewym, dwóch otarć naskórka na
prawym udzie po stronie wewnętrznej w okolicach pachwiny, które to obrażenia
powodowały naruszenie czynności narządu ciała i rozstrój zdrowia na czas trwający
2
nie dłużej niż 7 dni, tj. o czyn z art. 197 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art.
11 § 2 k.k.
Sąd Rejonowy w N. wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2013 roku, sygn. akt …
382/11, oskarżonego S. W. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i
za to na podstawie art. 197 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
skazał go, a na podstawie art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu
karę 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres
rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie tj. od dnia 9 stycznia 2011 roku do
dnia 15 lipca 2011 roku. Nadto, na podstawie art. 41 a § 1 k.k. orzekł wobec
oskarżonego zakaz kontaktowania się z pokrzywdzoną A. W. na okres 2 lat. Na
podstawie art. 415 § 3 k.p.k. pozostawił powództwo cywilne bez rozpoznania.
Od powyższego orzeczenia apelację wniósł obrońca oskarżonego,
zaskarżając wyżej wymieniony wyrok w całości i na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i
art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, mające
wpływ na treść wyroku, w postaci:
1) obrazy art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 9 k.p.k.,
wobec naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów poprzez wybiórcze
dopuszczenie wniosków dowodowych, a tym samym oparcie orzeczenia na
niekompletnym materiale dowodowym;
2) obrazy art. 169 § 2 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k. wobec oddalenia wniosku
dowodowego z opinii biegłego psychologa, na okoliczność ustalenia, czy
wypowiedzi oraz sposób zachowania pokrzywdzonej utrwalony na nagraniu
odtworzonym na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2011 roku ma charakter
spontaniczny, czy też jest determinowany świadomością pokrzywdzonej
nagrywania zdarzenia oraz oddalenia wniosku dowodowego o odtworzenie płyty
DVD zawierającej nagranie gróźb A. W. kierowanych do S. W. na okoliczność
oceny wiarygodności zeznań A. W., co doprowadziło do niewyjaśnienia w toku
rozprawy stosunków panujących pomiędzy stronami;
3) obrazy art. 7 k.p.k. poprzez niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego
i logiki uznanie zeznań J. W. i D. P. za w pełni wiarygodne i istotne dla
przedmiotowej sprawy, podczas gdy zeznania te mogły stanowić jedynie dowód
pośredni;
3
4) obrazy art. 7 k.p.k. poprzez niezgodne z zasadami doświadczenia
życiowego i logiki uznanie za w pełni wiarygodne zeznań C. P. i A. W. w zakresie,
w którym zeznania te wzajemnie się wykluczają;
5) obrazy art. 7 k.p.k. poprzez niezgodne z zasadami doświadczenia
życiowego i logiki bezpodstawne uznanie, iż zeznania A. S. i P. W. w zakresie
stosunków panujących w domu państwa W. i zachowań domowników nie zasługują
na prymat wiarygodności.
Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w N. do
ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 30 lipca 2014 r., sygn. akt … 1384/13,
utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od powyższego prawomocnego wyroku, kończącego postępowanie w
sprawie, kasację wniósł obrońca skazanego, zarzucając rażące naruszenie
przepisów prawa, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, w postaci obrazy
art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k., poprzez niewyjaśnienie w toku postępowania
odwoławczego oraz w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, niezasadności zarzutu
obrazy art. 169 § 2 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k. wobec oddalenia wniosku
dowodowego z opinii biegłego psychologa, na okoliczność ustalenia, czy
wypowiedzi oraz sposób zachowania pokrzywdzonej utrwalony na nagraniu
odtworzonym na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2011 roku ma charakter
spontaniczny, czy też jest determinowany świadomością pokrzywdzonej
nagrywania zdarzenia oraz oddalenia wniosku dowodowego o odtworzenie płyty
DVD zawierającej nagranie gróźb A. W. kierowanych do S. W. na okoliczność
oceny wiarygodności zeznań A. W., co doprowadziło do niewyjaśnienia w toku
rozprawy stosunków panujących pomiędzy stronami.
W konkluzji kasacji wniósł on o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej w W.
wniósł o jej oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej.
Rozpoznając kasację, wniesioną w niniejszej sprawie, w granicach
zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 536 k.p.k. in principio) oraz kontrolując z
4
urzędu, czy nie zachodzi potrzeba rozpoznania kasacji w szerszym zakresie (art.
536 k.p.k. in fine), Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W sprawie niniejszej nie wystąpiły okoliczności uzasadniające zastosowanie
rozwiązań określonych w art. 435, 439 i 455 k.p.k., a zatem wniesiona kasacja
została rozpoznana, jak nakazują przepisy prawa, w zakreślonych w niej granicach
zaskarżenia oraz podniesionych zarzutów.
Stopień bezzasadności zgłoszonych w kasacji zarzutów przemawiał zaś za
oddaleniem nadzwyczajnego środka zaskarżenia z zastosowaniem trybu
określonego w art. 535 § 3 k.p.k.
Obrońca skazanego powraca w kasacji do tego wątku zwykłego środka
odwoławczego, w którym kwestionował on spontaniczność zachowań
pokrzywdzonej i stwierdza, iż do weryfikacji tej okoliczności konieczne było
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa, który poddałby analizie
zapis nagrania odtworzonego na rozprawie. Wskazuje on również na problem
oddalenia wniosku dowodowego o odtworzenie płyty DVD zawierającej groźby A.
W. pod adresem męża, których odsłuchanie, zdaniem obrońcy, mogłoby być
pomocne dla prawidłowego ustalenia stosunków panujących pomiędzy
małżonkami. Należy z całym naciskiem podkreślić zatem, że zarzuty wywiedzione
w kasacji były już formułowane na etapie postępowania apelacyjnego, zaś obrońca
obecnie wskazuje na naruszenie art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. Zatem, w
celu prawidłowego rozpoznania zarzutu kasacyjnego koniecznym jest
przeprowadzenie analizy uzasadnienia wyroku Sądu ad quem w tej części, w jakiej
odnosi się ono do zarzutu z pkt 2. zwykłego środka odwoławczego. Jak to już
bowiem wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie, zarzuty podniesione w kasacji
pod adresem orzeczenia sądu I instancji - a przecież bezsporne jest to, iż dowody
stanowiące podstawę ustalonego stanu faktycznego przeprowadzane były w
niniejszej sprawie na forum sądu a quo, a nie na forum sądu ad quem - podlegają
rozważeniu przez sąd kasacyjny tylko w takim zakresie, w jakim jest to nieodzowne
dla należytego rozpoznania zarzutów stawianych zaskarżonemu w tym
nadzwyczajnym trybie orzeczeniu sądu odwoławczego. Nie można ich więc
rozpatrywać w oderwaniu od zarzutów stawianych orzeczeniu sądu odwoławczego,
nie jest bowiem funkcją kontroli kasacyjnej ponowne - niejako „dublujące” kontrolę
5
apelacyjną - rozpoznawanie zarzutów stawianych przez skarżącego orzeczeniu
sądu I instancji. Stwierdzenie zaś ich zasadności ma znaczenie wyłącznie jako
racja ewentualnego stwierdzenia zasadności i uwzględnienia zarzutów
odniesionych do orzeczenia sądu odwoławczego. Jedynie to ostatnie może bowiem
zostać zaskarżone kasacją (por. np. precedensowy wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 28 listopada 1996 r., III KKN 148/96, OSNKW 1997, z. 1-2, poz. 12 i cały
szereg dalszych judykatów).
Jak wynika z - przeprowadzonej przez Sąd kasacyjny - analizy części
motywacyjnej orzeczenia Sądu Okręgowego, Sąd ten, dokonując kontroli
odwoławczej, rozpoznał przedmiotowy zarzut apelacyjny i odniósł się do niego w
sposób obszerny i drobiazgowy (zob. k. 3-4 maszynopisu uzasadnienia wyroku
Sądu ad quem), czyniąc zadość wymaganiom art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k.
Sąd Okręgowy nie tylko odniósł się do zapatrywań wyrażonych w tym zakresie
przez Sąd Rejonowy oraz do stanowiska zajętego wobec nich przez obrońcę, ale
także wyjaśnił, dlaczego również i w opinii sądu odwoławczego wiarygodność
zeznań pokrzywdzonej nie budziła w niniejszej sprawie wątpliwości, a
przeprowadzanie wnioskowanego przez obrońcę dowodu nie mogłoby mieć wpływu
na oceny dokonywane w tej sferze, które przecież są domeną organu
procesowego, a nie biegłego. Sąd ad quem wyraźnie wskazał, iż wypowiedzi
pokrzywdzonej, która miała świadomość, iż rozmowa jest nagrywana, nie mogły
mieć, z założenia, charakteru spontanicznego i do ustalenia tego faktu nie jest
wcale potrzebna opinia biegłego psychologa. Sąd Okręgowy wskazał ponadto, iż
nie ma jakichkolwiek powodów aby - pomimo nagrywania przez nią przebiegu
wydarzeń krytycznego dnia - twierdzić, iż pokrzywdzona zainicjowała i częściowo
zainscenizowała samo zdarzenie, gdyż przeczy temu treść nagrania, której nie
sposób podważyć. Z nagrania wynika bowiem, iż skazany ponad trzydziestokrotnie
wydawał pokrzywdzonej polecenie zdjęcia ubrania w celu odbycia stosunku
płciowego, ostatecznie pokonując jej opór przy użyciu siły. Trzeba też podkreślić,
że obrońca, formułując zarzut, jakoby zachowanie pokrzywdzonej w trakcie
zdarzenia nie było spontaniczne, zdaje się nie zauważać, iż gdyby nawet przyjąć
„niespontaniczny” charakter wypowiedzi pokrzywdzonej, nic nie uprawniało
skazanego do zgwałcenia żony. Treść uzasadnienia orzeczenia Sądu Okręgowego
6
nie pozwala także i na uwzględnienie zarzutu w zakresie rzekomo niezasadnego
oddalenia wniosku o odtworzenie na rozprawie zapisu płyty DVD z nagraniem
gróźb pokrzywdzonej kierowanych pod adresem pokrzywdzonego. Sąd Okręgowy
słusznie podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do tego, że wniosek ten
zmierzał w swej istocie do przedłużenia postępowania, nie zaś do wyjaśnienia
istotnych okoliczności sprawy. Oskarżony zawnioskował o przeprowadzenie tego
dowodu dopiero w trakcie ostatniej rozprawy, choć był on w jego posiadaniu od
roku 2010. Nawet, gdyby nagranie wskazywało, iż pokrzywdzona groziła
skazanemu w przeszłości, nie sposób przyjąć, iż fakt ten miał bezpośredni związek
ze zdarzeniem z dnia 8 stycznia 2011 roku. Odnosząc powyższe konstatacje do
zarzutu kasacyjnego należy zatem raz jeszcze wskazać, iż w postępowaniu Sądu
Okręgowego nie sposób dopatrzeć się naruszeń art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3
k.p.k., jako iż Sąd ten odniósł się do wszystkich zarzutów apelacji w sposób
wyczerpujący, zaś swoje stanowisko uargumentował prawidłowo.
Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że kasacja obrońcy jest
bezzasadna w stopniu oczywistym (pkt 1. części dyspozytywnej postanowienia).
Podstawę orzeczenia o kosztach sądowych postępowania kasacyjnego
stanowią przepisy art. 626 § 1 k.p.k. i art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.,
albowiem skazany S. W. był jedynie tymczasowo zwolniony od uiszczenia opłaty
kasacyjnej (art. 527 § 2 k.p.k.). Zdaniem zaś Sądu Najwyższego brak jest podstaw
do finalnego zwalniania skazanego od opłaty kasacyjnej w szczególności w
wypadku kasacji tak oczywiście bezzasadnej, jak skarga wniesiona w sprawie
niniejszej (pkt 2. części dyspozytywnej postanowienia).