Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WK 4/15
POSTANOWIENIE
Dnia 27 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Buliński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Andrzej Tomczyk
Protokolant : Anna Krawiec
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk Anny Czapigo
w sprawie por. A. B. uniewinnionego od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 231
§ 1 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2015
r., kasacji wniesionej przez prokuratora Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. na
niekorzyść od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 7 grudnia 2014
r., utrzymującego w mocy wyrok Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. z dnia 25
marca 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
oddalić kasację, a kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego obciążyć Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Por. A. B. został oskarżony o to, że:
„w dniu 23 stycznia 2008 roku po przystąpieniu jako funkcjonariusz publiczny-
żołnierz w służbie czynnej, do realizacji obowiązków Kontrolera […] w Wojskowym
Porcie Lotniczym w […], pomiędzy godziną 17:59:31 a godziną 18:03:31
2
Uniwersalnego czasu skoordynowanego (UTC), umyślnie nie dopełnił obowiązków
określonych w Rozdziale 2 pkt 16 ppkt 2 lit. „g” „Podstawowe obowiązki
Komendanta Wojskowego Portu Lotniczego – Kontrolera […]”, część III –
Obowiązki pkt 4 oraz pkt 5 Karty Opisu Stanowiska Służbowego Kontrolera […]
oraz „Zasadach prowadzenia korespondencji radiowej w sieciach powietrznych
lotnictwa Sił Zbrojnych RP” (sygn. WLOP 291/99) Rozdział 3 „Wykaz komend
radiowych wypowiadanych w języku polskim, stosowanych podczas lotów” część
„Podejście do lądowania według komend Kontrolera […] podejścia” strony 63-63
przez to, że:
podejmując się obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa ruchu statku powietrznego
CASA C-295 M […] z Eskadry Lotnictwa Transportowego w K. w swojej strefie
odpowiedzialności poprzez:
- kontrolowanie ruchu statku powietrznego na ścieżce zniżania,
- przekazywanie załodze informacji o pozycji statku powietrznego w stosunku do
zniżania od chwili rozpoczęcia podejścia do lądowania do nawiązania przez załogę
kontaktu wzrokowego z pasem drogi startowej lub osiągnięcia przez statek
powietrzny odległości i wysokości określonych jako minimum lotniska,
nie egzekwował od załogi będącego przed lądowaniem statku powietrznego
meldowania o osiągnięciu przy drugim podejściu wysokości 1000 m i 600 m oraz
potwierdzania wysokością w metrach zrozumienia otrzymywanych komend w
sytuacji, gdy w odległości 2286 m od progu pasa drogi startowej, podczas
ostatniego określenia wysokości ścieżki schodzenia odchylenie wynosiło 143 m
powyżej tej ścieżki, skutkiem czego akceptował sytuację braku określenia odchyleń
w wysokości pozycji tego statku od ścieżki schodzenia i przez to braku korekty tego
stanu przez załogę, a tym samym zagrożenia dla bezpiecznego przyziemienia
statku powietrznego „CASA” C-295M pilotowanego przez kpt. pil. R. K. i drugiego
pilota kpt. pil. M. S. z załogą w osobach ppłk. J. H. – technika pokładowego i chor.
J. A. – technika załadunku oraz 16 pasażerami […],
co było działaniem na szkodę tych żołnierzy oraz interesu publicznego w postaci
bezpiecznego podejścia do lądowania wymienionego statku powietrznego,
tj. o popełnienie przestępstwa z art. 231 § 1 k.k.”
3
Wojskowy Sąd Garnizonowy w W. wyrokiem z dnia 25 marca 2014 r., na
podstawie art. 414 § 1 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k., uniewinnił
oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, tj. od popełnienia
przestępstwa z art. 231 § 1 k.k.
Od tego wyroku apelację na niekorzyść oskarżonego złożył prokurator
zarzucając temuż orzeczeniu:
„ 1) obrazę przepisów prawa procesowego, która mogła mieć wpływ na treść
orzeczenia, tj. art. 134 ust. 1 f w zw. z art. 134 ust. la ustawy z dnia 3 lipca 2002 r.
Prawo lotnicze w zw. z art. 92 kpk, poprzez oparcie wyroku na zeznaniach
złożonych przez członków Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa
Państwowego prowadzących badanie zdarzenia lotniczego nr […] - katastrofy w
dniu 23 stycznia 2008 r. pod […] statku powietrznego CASA C-295M […] z […]
Eskadry Lotnictwa Transportowego w K. płk P. K., płk Z. D. i ppłk I. K., wobec
których obowiązuje bezwzględny zakaz dowodowy;
2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający
wpływ na jego treść, a polegający na:
a) dowolnej ocenie wyjaśnień oskarżonego por. A. B. poprzez przyjęcie za
wiarygodne jego relacji w zakresie dokładnego obserwowania kursu i położenia
odbicia radarowego statku powietrznego CASA C-295M, przy jednoczesnym
przyjęciu, że wymieniony oficer mógł nie mieć świadomości co do obserwowania
fałszywego zobrazowania położenia przedmiotowego samolotu na ścieżce
schodzenia,
b) bezzasadnym przyjęciu, że na oskarżonym por. A. B. nie ciążył obowiązek
reagowania na błędy popełniane przez załogę podchodzącego do lądowania statku
powietrznego CASA C-295M w postaci nie meldowania o osiągnięciu przy drugim
podejściu wysokości 600 m oraz potwierdzania wysokością w metrach zrozumienia
otrzymywanych komend w sytuacji, gdy obowiązek taki wynikał z jego zakresu
obowiązków jako Kontrolera […] oraz Kontrolera […] zawartego w „Podstawowych
obowiązkach Komendanta Wojskowego Portu Lotniczego - Kontrolera […]", Karcie
4
Opisu Stanowiska oraz „Zasadach prowadzenia korespondencji radiowej w
sieciach powietrznych lotnictwa Sił Zbrojnych RP”.
W oparciu o to, skarżący wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie
sprawy Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
Wojskowy Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 3 grudnia 2014 zaskarżony
wyrok utrzymał w mocy.
Kasację od tego wyroku na niekorzyść por. A. B. złożył prokurator Wojskowej
Prokuratury Okręgowej w P. zarzucając temuż orzeczeniu:
>>- rażące, a przy tym mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie prawa
procesowego, a to art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 433 § 2 kpk oraz art. 457 § 3 kpk
polegające na nienależytym - odbiegającym od wymogów rzetelnej oceny -
rozważeniu i niewystarczającym odniesieniu się przez Sąd odwoławczy do
zarzutów i argumentacji podniesionych w apelacji oskarżyciela publicznego, a
przemawiających za popełnieniem przez oskarżonego czynu zarzucanego mu w
akcie oskarżenia, naruszeniu granic swobody oceny dowodów oraz uwzględnienia
zasad prawidłowego rozumowania, pominięciem części ustalonych w sprawie
okoliczności, bądź nawet wbrew poczynionym ustaleniom, a także naruszeniem
bezwzględnego zakazu dowodowego i w konsekwencji:
I. wysnucie błędnego wniosku, że „...nie można przyjąć, iż in concreto Wojskowy
Sąd Garnizonowy w W. przesłuchując P. K., Z. D. oraz I. K. (członków Komisji
Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego - dopisek WPO) naruszył
zakaz dowodowy przewidziany w art. 134 ust. 1f ustawy - Prawo lotnicze...", a
zeznania wymienionych „…świadków nie stanowiły zasadniczej podstawy ustaleń
faktycznych (...) miały znaczenie jedynie drugorzędne i pomocnicze",
II. niezasadne zaakceptowanie powierzchownej i jednostronnej oceny dowodów
dokonanej przez Sąd I instancji, która jednocześnie narusza zasadę obiektywizmu
procesu poprzez:
5
a) dowolną ocenę wyjaśnień tak oskarżonego por. A. B. w kontekście całości
wyjaśnień przez niego złożonych jak i zeznań przesłuchanych świadków, a w
szczególności […] oraz opinii Zespołu biegłych pod przewodnictwem dr inż. S. Ż.,
b) błędną analizę przepisów określających obowiązki ciążące na por. A. B. jako
Kontrolerze […] oraz Kontrolerze […] w czasie drugiego podejścia do lądowania
statku powietrznego CASA C-295M poprzez uznanie, że nie zobowiązywały one
„...oskarżonego do podejmowania czynności wskazanych w sentencji aktu
oskarżenia">>.
W oparciu o to, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
poprzedzającego go wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w W.
W odpowiedzi na kasację obrońca por. A. B. wniósł o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Na rozprawie przed Sądem Najwyższym prokurator Naczelnej Prokuratury
Wojskowej poparła złożoną kasację oraz zarzuciła zaskarżonemu orzeczeniu
rażącą obrazę prawa procesowego i prawa unijnego wychodzącą poza zakres
zarzutów zawartych w kasacji prokuratora Wojskowej Prokuratury Okręgowej.
Natomiast obrońca por. A. B. wniósł o oddalenie kasacji prokuratora jako
oczywiście bezzasadnej, podkreślając jednocześnie, że zarzuty podniesione przez
prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej wychodzące poza zakres zarzutów
kasacyjnych, nie mogą być przedmiotem rozpoznania. Por. A. B. poparł stanowisko
swojego obrońcy.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Na wstępie podkreślić należy, że zgodnie z art. 536 k.p.k. Sąd Najwyższy
rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, oczywiście
tych podniesionych w kasacji. Podniesione na rozprawie kasacyjnej przez
prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej zarzuty, nie znajdujące swego
odzwierciedlenia w złożonej kasacji, nie mogły być rozpoznane, ponieważ nie
dotyczyły materii uregulowanej w art. art. 435,439 i 455 k.p.k.
6
Oceniając zaś zarzuty podniesione w kasacji trzeba przyznać rację
prokuratorowi wnoszącemu kasację, że Sąd odwoławczy błędnie uznał, iż Sąd
orzekający nie naruszył zakazu dowodowego wynikającego z art. 134 ust. 1 f
ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze znowelizowanej w dniu 30 czerwca
2011 r., która to nowela weszła w życie z dniem 18 września 2011 r. Brak
przepisów przejściowych oznaczał bowiem, że ten zakaz dowodowy w całości, bez
żadnych wyjątków wszedł w życie z dniem 18 września 2011 r. Zakaz dowodowy
wprowadzony tą nowelą ograniczony był do tego, że członków Komisji Badania
Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego nie wolno przesłuchiwać jako
świadków co do faktów mogących ujawniać wyniki badań o których mowa w ust. 1 c
art. 134 ustawy z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze. Zatem po wejściu w życie tego
zakazu dowodowego wcześniejsze zeznania tych osób w tym zakresie nie mogły
być zaliczone do materiału dowodowego ani też przedmiotem rozważań (oceny)
Sądu. Z uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji jednoznacznie wynika, że
zeznania […], bez wyodrębniania zeznań wychodzących poza zakres określony w
art. 134 ust 1 c razem z zeznaniami innych świadków podlegały ocenie, mimo że
Sąd dał im wiarę jedynie w zakresie w jakim pozostawały w zgodzie z pozostałym
uznanym za wiarygodny materiałem dowodowym (k.13 uzasadnienia wyroku Sądu
pierwszej instancji).
Nie każde jednak naruszenie prawa przez sąd prowadzi do skuteczności
kasacji. Wnoszący kasację powinien również wykazać, że to naruszenie prawa
mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.
Tym wymaganiom skarżący nie sprostał, kwitując jednym zdaniem, że ta
obraza przepisów prawa procesowego, mogła mieć wpływ na treść orzeczenia
przez oparcie wyroku na zeznaniach złożonych przez […] (k.6 kasacji). Rzecz w
tym, że Sąd pierwszej instancji nie oparł swego orzeczenia o zeznania tych
świadków. Tym zeznaniom (niekorzystnym dla oskarżonego) w większości nie dał
wiary, a dał wiarę jedynie w ograniczonym zakresie i to takim, który pozostawał w
zgodzie z pozostałym uznanym za wiarygodny materiałem dowodowym.
Wyeliminowanie błędu sądu orzekającego polegałoby na respektowaniu
zakazu dowodowego i pominięciu wcześniej złożonych zeznań tych świadków, bez
7
podejmowania próby ich oceny. Brak tych zeznań (w większości niekorzystnych dla
oskarżonego) nie wprowadza nowej jakości i powoduje, że nie sposób dostrzec,
aby zarzucone w kasacji naruszenie prawa procesowego miało jakikolwiek wpływ
na treść orzeczenia (uniewinniającego por. A. B. od popełnienia zarzucanego mu
czynu).
Pozostałe podnoszone przez oskarżyciela zarzuty w przedmiotowej sprawie
nie są zarzutami kasacyjnymi, bowiem w rzeczywistości dotyczą błędu w
ustaleniach faktycznych. Prokurator domaga się w ramach kasacji dokonania
kontroli ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, oceny dowodów i
wyprowadzonych z tej oceny wniosków, a także odmiennej oceny zeznań świadków
i wyjaśnień oskarżonego. Są to zarzuty pod adresem orzeczenia Sądu pierwszej
instancji i były zawarte w apelacji prokuratora.
Zarzut obrazy art. 433 § 2 k.p.k., jest nieprawdziwy gdyż Sąd odwoławczy
rozważył wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym.
Niezasadny jest także zarzut obrazy art. 457 § 3 k.p.k., bowiem Sąd drugiej
instancji, wbrew twierdzeniom skarżącego, dokonał rzetelnej oceny zarzutów i
argumentacji podniesionych w apelacji, szeroko uzasadniając swoje stanowisko na
k. 6-11 uzasadnienia wyroku. Podkreślić należy i to, że Sąd Najwyższy wielokrotnie
sygnalizował, że zarzuty obrazy m.in. art. 4 k.p.k. nie powiązane z innymi
przepisami, nie mogą być podstawą kasacji, gdyż artykuły te określają jedynie
ogólne zasady postępowania.
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.