Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2015 r. w Szczecinie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 kwietnia 2014 r. sygn. akt VII U 577/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 481/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 18 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił przyznania ubezpieczonemu A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy uznał, ze ubezpieczony jest zdolny do pracy.

Ubezpieczony A. S. zaskarżył powyższą decyzję podnosząc, że nie uwzględnia ona jego stanu zdrowia. Podniósł, że schorzenia na które cierpi utrzymują się mimo przebytego leczenia operacyjnego w związku z perforacją wrzodu żołądka i powodują dalszą niezdolność do pracy. W konsekwencji ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do renty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu A. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 lutego 2013 roku do 31 stycznia 2016 roku.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Ubezpieczony A. S. urodził się (...). Nie posiada wyuczonego zawodu. W okresie aktywności zawodowej pracował jako wartownik. W okresie od 1 lipca 2001 roku do 31 stycznia 2013 roku pobierał rentę, początkowo z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (do 31 lipca 2002 roku) a następnie (do 31 stycznia 2013 roku) z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Pismem z 31 stycznia 2013 roku - złożonym 1 lutego 2013 roku - ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. Decyzją z 18 marca 2013 roku, wydaną na wniosek z 1 lutego 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił przyznania ubezpieczonemu A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. Organ rentowy uzasadnił swoją decyzję tym, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z 13 marca 2013 roku stwierdziła, że ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy.

Aktualnie u ubezpieczonego A. S. rozpoznaje się następujące schorzenia:

-

stan po przebytej z powodu krwawienia z wrzodu żołądka, resekcji żołądka sposobem H. - F. wykonywanej w warunkach wstrząsu hypowolemicznego z ciężkimi powikłaniami pooperacyjnymi,

-

przewlekłe owrzodzenia okolicy zespolenia żołądkowo - jelitowego, oporne na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori,

-

okresową niedokrwistość i zaburzenia motoryki jelit,

-

nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie (...), przewlekłe źle wyrównane,

-

otyłość prostą,

-

rozrost gruczołu krokowego.

Stwierdzone zmiany chorobowe powodują, iż ubezpieczony A. S. jest nadal, częściowo, okresowo niezdolny do pracy do 31 stycznia 2016 roku. Schorzeniem powodującym istnienie tej niezdolności, jest fakt utrzymywania się przewlekłego owrzodzenia w okolicy zespolenia żołądkowo - jelitowego, opornego na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori. Powyższe schorzenie jest przeciwwskazaniem do wykonywania pracy w warunkach podwyższonego poziomu stresu, pracy zmianowej i pracy w porze nocnej. Niewskazana jest także praca związana z wysiłkiem fizycznym, która może spowodować pogorszenie stanu zdrowia. Dodatkowym czynnikiem rzutującym na istnienie u ubezpieczonego częściowej niezdolności do pracy jest występująca niedokrwistość. W stanie zdrowia ubezpieczonego nie nastąpiła żadna poprawa w stosunku do stanu istniejącego przed 31 stycznia 2013 roku.

Pozostałe schorzenia stwierdzone u A. S., to jest: nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie (...), przewlekle źle wyrównane, otyłość prosta i rozrost gruczołu krokowego nie są przyczyną niezdolności ubezpieczonego do pracy.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione. Za podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia Sąd orzekający podał przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 Nr 153, poz. 1227) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy - 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności co pracy,

3)  niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów,

przy czym punktu 3-go nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Definicję niezdolności do pracy podaje art. 12 cytowanej ustawy. Zgodnie z treścią tego artykułu osobą niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu, naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Ustawa emerytalno - rentowa wyróżnia dwa rodzaje niezdolności do pracy: całkowitą i częściową. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast za częściowo niezdolną do pracy uznawana jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2, 3 ustawy).

Zadaniem Sądu orzekającego istotne w sprawie było ustalenie, czy stan zdrowia ubezpieczonego czyni go niezdolnym do pracy i w jakim stopniu. Fakt, iż ubezpieczony spełnia pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie mu -wnioskowanego świadczenia był niesporny, albowiem spór dotyczył kontynuacji prawa do renty na dalszy okres po 31 stycznia 2013 roku, to jest po dacie do której A. S. pobierał rentę przyznaną mu przez organ rentowy.

Biegli rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

-

stan po przebytej z powodu krwawienia z wrzodu żołądka, resekcji żołądka sposobem H. ~ F. wykonywanej w warunkach wstrząsu hypowolemicznego z ciężkimi powikłaniami pooperacyjnymi,

-

przewlekłe owrzodzenia okolicy zespolenia żołądkowe - jelitowego, oporne na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori,

-

okresową niedokrwistość i zaburzenia motoryki jelit,

-

nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie (...), przewlekle źle wyrównane,

-

otyłość prostą,

-

rozrost gruczołu krokowego.

Na podstawie tego rozpoznania biegli stwierdzili, iż występujące u ubezpieczonego schorzenia powodują u niego częściową okresową niezdolność do pracy do 31 stycznia 2016 roku. Sąd Okręgowy podkreślił, że częściowa niezdolność ubezpieczonego do pracy wynika z opinii biegłego z zakresu gastroenterologii, jednakże pozostali biegli w sposób jednoznaczny zgodzili się z tym ustaleniem.

Tezę o niezdolności ubezpieczonego do pracy biegły z zakresu gastroenterologii logicznie i przekonująco uzasadnił wskazując, że zasadniczym schorzeniem powodującym istnienie tej niezdolności jest fakt utrzymywania się przewlekłego owrzodzenia w okolicy zespolenia żołądkowo - jelitowego, opornego na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori. Powyższe schorzenie jest przeciwwskazaniem do wykonywania pracy w warunkach podwyższonego poziomu stresu, pracy zmianowej i pracy w porze nocnej. Niewskazana jest także praca związana z wysiłkiem fizycznym, która może spowodować pogorszenie stanu zdrowia. Dodatkowym, czynnikiem rzutującym na istnienie po stronie ubezpieczonego częściowej niezdolności do pracy jest występująca u wnioskodawcy niedokrwistość. Biegły kategorycznie podkreślił także, że w stanie zdrowia ubezpieczonego nie nastąpiła żadna poprawa w stosunku do stanu istniejącego przed 31 stycznia 2013 roku.

Sąd orzekający podkreślił, że biegły z zakresu gastroenterologii bardzo szczegółowo rozważył wpływ stanu zdrowia ubezpieczonego na jego zdolność do pracy, co wyrażało się w sporządzeniu (w związku z zarzutami do opinii zgłaszanymi przez organ rentowy) szeregu opinii uzupełniających tak pisemnej jak i ustnej.

W ocenie Sądu Okręgowego opinie wydane przez biegłych sądowych są jasne, spójne i logiczne, a zawarte w nich wnioski końcowe zostały prawidłowo uzasadnione.

Sąd Okręgowy uznał także, że opinie sporządzone zostały zgodnie z zakreślonymi przez Sąd tezami dowodowymi, przez biegłych posiadających wieloletnie doświadczenie zawodowe, specjalistów od schorzeń, na jakie cierpi skarżący.

Przedmiotowe opinie biegłych, w oparciu o które Sąd dokonał oceny istnienia przesłanek prawa do świadczenia rentowego, zawierały ustalenia i wnioski, które były stanowcze, precyzyjne i jednoznaczne, toteż nie budziły wątpliwości i stanowiły podstawowy dowód w sprawie. Biegli precyzyjnie i logicznie uzasadnili dlaczego rozpoznane schorzenia skutkują istnieniem po stronie ubezpieczonego niezdolności do pracy.

Oceniając wartość merytoryczną zastrzeżeń organu rentowego do wydanych sprawie opinii, w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał, że biegły z zakresu gastroenterologii stwierdził jednoznacznie, że podstawowym schorzeniem skutkującym istnienie częściowej niezdolności jest fakt utrzymywania się przewlekłego owrzodzenia w okolicy zespolenia żołądkowe - jelitowego, opornego na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori, a nie okresowo występująca niedokrwistość co akcentował organ rentowy.

Następnie Sąd Okręgowy podkreślił, że twierdzenia organu rentowego, iż następstwa występujących u ubezpieczonego schorzeń nie są należycie udokumentowane jest pozbawione walorów merytorycznych.

Biegły bowiem w sposób pewny rozpoznał zarówno występujące schorzenia, jak i ich skutki dla oceny zdolności ubezpieczonego do pracy, wskazując, że wiodące schorzenie jest przeciwwskazaniem do wykonywania pracy w warunkach podwyższonego poziomu stresu, pracy zmianowej i pracy w porze nocnej. W ocenie biegłego niewskazana jest także praca związana z wysiłkiem fizycznym, która może spowodować pogorszenie stanu zdrowia.

Uwzględniając poziom kwalifikacji zawodowych ubezpieczonego Sąd Okręgowy uznał, że powyższe okoliczności uzasadniają tezę, iż jest on osobą, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Ponadto Sąd Okręgowy podkreślił, że organ rentowy nie przedstawił żadnych merytorycznych argumentów podważających tezę biegłych o braku poprawy stanu zdrowia wnioskodawcy po 31 stycznia 2013 roku.

Biorąc pod uwagę wiek ubezpieczonego (urodzonego w (...) roku) i poziom jego kwalifikacji zawodowych Sąd orzekający przyjął, że przekwalifikowanie wnioskodawcy do pracy innego rodzaju niż wykonywana nie jest możliwe.

Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, że stan zdrowia ubezpieczonego A. S. powoduje jego częściową okresową niezdolność do pracy na okres do 31 stycznia 2016 roku co oznacza, że A. S. spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres, powyższe skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznaniem ubezpieczonemu prawo do spornego świadczenia na okres ustalony przez biegłych.

Tak argumentując na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy, wywiódł apelację , zaskarżył wyrok w całości. Wyrokowi zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego art. 57 i 58 w zw. z art. 12 i 13 ust. 1 pkt 2. Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do uznania, że stan zdrowia ubezpieczonego czyni go częściowo niezdolnym do pracy okresowo od 14 lutego 2013 roku do 31 stycznia 2016 roku, a tym samym ubezpieczony ma prawo do okresowej renty z tytlu niezdolności do pracy od 1 lutego 2013 roku do 31 stycznia 2016 roku.

Wskazując na tak sformułowany zarzut apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ubezpieczonego,

ewentualnie

2.  o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, jak też zastosował właściwe przepisy prawa materialnego, które przytoczył i przeanalizował w pisemnym uzasadnieniu wyroku oraz wyprowadził z nich prawidłowe wnioski prawne, które nie budzą zastrzeżeń. Ponadto Sąd Okręgowy poddał zebrany w sprawie materiał dowodowy wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny w pełni przychyla się do powyższych ustaleń oraz dokonanej przez Sąd I instancji wykładni przepisów.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy słusznie wskazał, że renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego czyniącego badanego niezdolnym do pracy. Przy ocenie częściowej niezdolności do pracy chodzi zaś przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy, a następnie w razie niemożliwości wykonywania dotychczasowej pracy, ewentualnie możliwości wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych. Samo istnienie u ubezpieczonego schorzeń nie wystarcza zatem do przyznania mu świadczenia rentowego. Konieczne jest ustalenie związku pomiędzy stanem zdrowia osoby ubezpieczonej a możliwością świadczenia przez niego pracy. Innymi słowy analizując odwołanie od decyzji odmawiającej prawa do renty sąd ma obowiązek ustalić nie tylko stan zdrowia osoby ubezpieczonej, ale także wpływ tego stanu zdrowia na zdolność wykonywania pracy. Ponieważ kontrola sądu obejmuje decyzje lekarzy orzeczników ZUS jak i opinie biegłych sądowych, weryfikujących orzeczenia lekarzy orzeczników, one także powinny uwzględniać ocenę stanu zdrowia badanego z punktu tych dwóch wyżej opisanych kryteriów. Biegli powinni rozpoznać stan zdrowia badanego w powiązaniu z tzw. elementami ekonomicznymi jak posiadane kwalifikacje, a także powinni respektować możliwość przywrócenia niezbędnej do wykonywania pracy sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, podjęcie innej pracy lub celowość przekwalifikowania, wiek badanego, rokowania na przyszłość. Ostateczna ocena, w jakim stopniu ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy poza stricte medycznymi należącymi do kompetencji biegłych z zakresu medycyny. Innymi słowy przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Sąd może zająć odmienne stanowisko w kwestii zdolności do pracy od opinii biegłych, gdyż zagadnienie tego rodzaju jest pojęciem prawnym, które on ocenia. Opinie sądowe mają w tym względzie jedynie charakter pomocniczy.

Powyższe uwagi natury ogólnej odniesione do sytuacji prawnej i faktycznej A. S. prowadzą do wniosku, że zarówno opinie biegłych lekarzy, i ostatecznie rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego są zgodne z wyżej opisanymi kryteriami oceny pod kątem przyznania prawa do renty. Apelujący organ rentowy nie dostrzega, że wszystkie omówione tutaj przesłanki (także te wskazane przez niego), Sąd Okręgowy uwzględnił, o czym przekonuje prawidłowo oraz szczegółowo uargumentowane stanowisko Sądu Okręgowego zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Kontrola opinii biegłych lekarzy o specjalnościach adekwatnych do schorzeń badanego wskazuję, że wydane opinie są logiczne i rzeczowe. Sąd pierwszej instancji wskazał, że wszystkie wnioski końcowe wydanych opinii potwierdziły niezdolność ubezpieczonego do wykonywania pracy, która istnieje nadal. Ubezpieczony nie odzyskał zdolności do pracy, brak jest poprawy jego stanu zdrowia, co w świetle art. 107 ustawy o emeryturach i rentach dawałoby wówczas możliwość pozbawienia go prawa do świadczenia rentowego na dalszy okres. Jak wynika z opinii biegłego z zakresu gastroenterologii Z. S., która jest opinią wiodącą w sprawie, u ubezpieczonego utrzymuje się nadal przewlekłe owrzodzenie zespolenia żołądkowo – jelitowego, które jest oporne na leczenie farmakologiczne, z towarzyszącym nawracającym zakażeniem H. pylori. Powyższe schorzenie jest przeciwwskazaniem do wykonywania pracy w warunkach podwyższonego poziomu stresu, pracy zmianowej i w porze nocnej. Niewskazana jest także praca związana z wysiłkiem fizycznym, która może spowodować pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego. Także występująca u ubezpieczonego niedokrwistość ma wpływ na ograniczenie zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy.

Sąd Okręgowy oceniając opinie gastroenterologa, jak również opinie pozostałych biegłych; ortopedy, neurologa, internisty i kardiologa nie przekroczył zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. Ocena opinii dokonana przez Sąd I instancji jest swobodna, ale nie dowolna, pozostaje w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. Wnioski końcowe wypływające z opinii również zostały przez Sąd Okręgowy prawidłowo ocenione.

Brak poprawy stanu zdrowia w przypadku ubezpieczonego po 31 stycznia 2013 roku nie dawał Sądowi Okręgowemu podstaw do dokonania innego rozstrzygnięcia w sprawie, aniżeli rozstrzygnięcie w zaskarżonym wyroku.

Okoliczność, że biegli innych specjalności (w zakresie swoich specjalności) uznali ubezpieczonego za osobę zdolną do pracy nie może negatywnie wpłynąć na ocenę schorzenia podstawowego, które wcześniej i obecnie stanowi i stanowiło o częściowej niezdolności do pracy A. S. (w sytuacji gdy pozostali biegli uznali trafność wniosków opinii gastroenterologa).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, również zarzut organu rentowego świadczący o braku podstaw do przyznania renty, z tego powodu, że ubezpieczony pracuje, także nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak ustalił Sąd Apelacyjny ubezpieczony świadczy pracę w ochronie, pracę wykonuje w warunkach pracy chronionej. Pracuje, ponieważ zmusiła go do tego sytuacja rodzinna, gdyż ma na utrzymaniu syna. Również wstrzymanie renty spowodowało konieczność podjęcia pracy ze względów ekonomicznych. Podkreślić należy, że przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie zakazują osobom częściowo niezdolnym do pracy jej świadczenia, czy też jej kontynuowania, tym bardziej w warunkach pracy chronionej, jak to ma miejsce w przypadku ubezpieczonego. Powyższy zarzut organu rentowego należało zatem uznać za chybiony.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego, o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak