Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2015 r. w Szczecinie

sprawy Z. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przeliczenie świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 11 czerwca 2014 r. sygn. akt VI U 308/13

oddala apelację.

SSO del. Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka

III AUa 678/14

UZASADNIENIE

Decyzją z 17.02.2013 roku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. odmówił Z. S. przeliczenia świadczenia emerytalnego. Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji - poprzez ustalenie podstaw wymiaru składek na podstawie wynagrodzeń zastępczych z lat 1970-1980 i zasądzenie kosztów procesu. Podniosła, że złożyła wniosek do ZUS o ponowne przeliczenie emerytury na podstawie kserokopii kart wynagrodzeń z lat 1970-1980 dwóch pracowników zatrudnionych na stanowisku konfekcjonera w byłych (...) Zakładach (...) w K. wraz z dokumentacją płacową potwierdzoną przez Archiwum.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania, ponieważ kserokopie kart wynagrodzeń nie wskazują zakładu pracy jakiego dotyczą oraz przynależności resortowej; dokumenty dotyczą pracowników o zaawansowanym stażu, podczas gdy ubezpieczona pierwszą pracę podjęła właśnie w Zakładach (...) w 1972 r. Wskazują również inne stanowisko niż zajmowane przez ubezpieczoną, nadto składniki wynagrodzenia obejmują dodatki stażowe, dodatki dla brygadzisty czy nagrody jubileuszowe.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 11 czerwca 2014 r. oddalił odwołanie.

Sąd okręgowy ustalił, że Z. S. pobiera emeryturę; wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, ustalony wyrokiem tutejszego Sądu z 9.11.2012, VI U 273/09 wynosi 77,30% (z lat 1973-91,1999). Ubezpieczona w okresie 05.06.1972 do 31.05.1991 pracowała w Zakładach (...) we F. jako konfekcjoner wyrobów gumowych, to była pierwsza praca. Podstawy wymiaru składek, ustalone na podstawie wynagrodzeń zastępczych (osoby zatrudnionej w kraju na takim samym stanowisku jak odwołująca w NRD) wynosiły w poszczególnych latach: 1972 - 14314,50 zł; 1973 - 28629 zł; 1974 - 26294,52 zł; 1975 - 31196,32 zł; 1976 - 37334,16 zł; 1977 - 34807,60 zł; 1978 - 48161,64 zł; 1979 - 49853,36 zł; 1980 - 50965,36 zł wg danych nadesłanych przez (...) Zakłady (...). 18.01.2013r. ubezpieczona wniosła o przeliczenie świadczenia i do wniosku dołączyła odpisy kart wynagrodzeń z lat 1970-1980 r. kobiet zamężnych (odpowiednio od 1947 i 1953), zatrudnionych jako konfekcjoner, wykańczalnik, obcinacz, którym wypłacano również dodatek stażowy i brygadzistowski.

Sąd okręgowy rozważył, że ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.09.153.1227 ze zm.) przewiduje w art. 111 ust. 1: wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego: 1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia, 2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176, 3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego. Zgodnie z art. 15 ustawy podstawę wymiaru emerytury stanowi ustalona przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę lub na wniosek ubezpieczonego z 20 najkorzystniejszych lat z całego okresu podlegania ubezpieczeniom. Zgodnie z art. 18 ust. 1 podstawę wymiaru emerytury lub renty dla osób posiadających okresy ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art. 8, ustala się na zasadach określonych w art. 15-17. Art. 8 stanowi, iż przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. W sprawie VI U 273/09 sąd dokonał, w trybie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst. jedn. Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63 ze zm.) ustaleń wynagrodzeń zastępczych z lat 1972-1980. Rozporządzenie przewiduje w § 10, iż jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia: 1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo 2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Złożone przez ubezpieczoną listy płac nie dawały podstaw do przeliczenia świadczenia - nie wiadomo, z jakiego zakładu pochodziły zaoferowane karty wynagrodzeń, sporządzone przez Archiwum Zakładowe Ministerstwa Gospodarki odpisy nie wskazują nie tylko zakładu, ale i personaliów osób, których te karty mają dotyczyć. Niezależnie od powyższego, przyjmując nawet zatrudnienie w zakładach przemysłu gumowego na stanowisku zbliżonym do ubezpieczonej (konfekcjoner), sąd miał na uwadze nieporównywalny staż pracy (osoby wstępujące w związki małżeńskie w 1947 i 1953 w latach siedemdziesiątych XX wieku musiały mieć około 40-50 lat), oprócz dodatków stażowych otrzymywały dodatki brygadzistowskie. Analizując szczegółowo dołączone karty, częściowo dotyczą lat kiedy ubezpieczona nie pracowała (k.269 i 270); w niektórych latach wynagrodzenia bez dodatków nie odbiegają znacząco lub są niższe niż przyjął sąd w sprawie VI U 273/09 (k. 271,272,276-279), częściowo dotyczą osób zatrudnionych na innych stanowiskach (k.273,279), osób na stanowisku brygadzisty (k. 274, 275,280). Tym samym zaoferowane dowody słusznie przez organ rentowy zostały uznane za nie dające podstaw do dokonania ustaleń co do wynagrodzeń zastępczych.

Apelację od wyroku złożyła ubezpieczona zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, przepisu ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 39 poz. 353 z 2004 r. tekst jednolity) i Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 01.04.1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz.U. Nr 11 poz. 63 ze zm. z 1989r.) oraz wnioskując o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu wskazała, że ocena sądu jest błędna ponieważ w piśmie skierowanym do powódki z 4.12.2012r. Ministerstwa Gospodarki jest podana nazwa zakładu, z którego pochodzi dokumentacja płacowa, natomiast Archiwum Zakładowe Ministerstwa Gospodarki sporządzając odpisy kart płacowych na prośbę powódki nie mogło udostępnić personaliów osób, których karty dotyczyły. Sąd okręgowy nie uwzględnił, że powódka była zatrudniona w byłej NRD w latach 1972-1991, praca polegała na systemie akordowym jak również zmianowym. Powódka nie otrzymywała dodatku stażowego i brygadzisty, natomiast otrzymywała dodatek za pracę w systemie.

Sąd apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd okręgowy prawidłowo ocenił zgromadzone dowody, dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń oraz prawidłowo zastosował prawo materialne. Sąd apelacyjny aprobuje ustalenia i stanowisko prawne sądu okręgowego. Należy przypomnieć, że kwestia ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, istotnie jest przedmiotem postępowania sądowego od X lat, przy czym sprawa jest złożona ponieważ ubezpieczona domagała się i nadal domaga uwzględnienia w podstawie wymiaru świadczenia wynagrodzenia zastępczego za okres zatrudnienia od 5.06.1972r. do 31.05.1991r. w byłej NRD w Zakładach (...) we F. na stanowisku konfekcjonera wyrobów gumowych. Ostatecznie wyrokiem sądu z 9.11.2012 r. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony na 77,30%, z lat 1973-1991 i 1999. Przy czym do wyliczeń przyjęto wynagrodzenie zastępcze, obejmujące lata 1972/ 1980, wynikające z danych nadesłanych przez (...) Zakłady (...). Podstawę prawną stanowił § 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z 1.04.1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst. jedn. Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63 ze zm.) w nawiązaniu do art. 8 ustawy z 17.12.1998 r.

W aktualnym postępowaniu ubezpieczona wnioskowała o ponowne przeliczenie emerytury, tym razem na podstawie kserokopii kart wynagrodzeń z lat 1970-1980 i przedstawiła dokumentację dotyczącą wynagrodzenia dwóch pracowników zatrudnionych na stanowisku konfekcjonera w byłych (...) Zakładach (...) w K.. Jakkolwiek należy przyznać rację ubezpieczonej, że nietrafnie uznano niewiarygodność tej dokumentacji z powodu braku danych dotyczących przedsiębiorstwa i danych osobowych pracowników - zważywszy, że nazwa przedsiębiorstwa było określona, zaś dane osobowe pracowników podlegały ochronie, niemniej okoliczność ta nie miała znaczenia prawnego dla rozstrzygnięcia sprawy zgodnie z żądaniem ubezpieczonej. Sąd okręgowy bowiem trafnie rozważył, że z treści tych dokumentów wynikało, że wskazane pracownice miały dłuższy staż, jak też otrzymywały dodatki do wynagrodzenia, stażowy, brygadzistowski. Sąd apelacyjny podkreślenia, że wynagrodzenie zastępcze, przyjęte w oparciu o § 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z 1.04.1985 r. w przypadku ubezpieczonej mogło obejmować jedynie okres zatrudnienia w byłej NRD, czyli od czerwca 1972 roku, zatem oczywiście nie podlegały rozważaniom dokumenty dotyczące lat 1970 i 1971. Wynagrodzenia zastępczego bowiem nie można przyjmować do podstawy wymiaru w okresie gdy praca nie była świadczona. Natomiast za pozostały okres przyjęto ubezpieczonej wynagrodzenie zastępcze co w istocie stanowiło zaspokojenie jej żądania.

Sąd apelacyjny zauważa, że w przypadku ustalania podstawy wymiaru świadczenia w oparciu o § 10 punkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 1.04.1985 r. zawsze mamy do czynienie z wartościami hipotetyczni i przybliżonymi; jest to jedyna sytuacja, w której przepisy dopuszczają możliwość przyjęcia hipotetycznego wynagrodzenia jako podstawy wymiaru. Zatem już z istoty tej regulacji wynika, że w takim przypadku nigdy nie zaistnieje sytuacja pewności co do przyjętych wartości. Nie ma więc żadnych podstaw faktycznych do twierdzenia, że hipotetyczne wynagrodzenie już ustalone ubezpieczonej jest mniej korzystne niż to wynikające z przedłożonej dokumentacji. W obu przypadkach jest to wynagrodzenie prawdopodobnie i nie ma żadnej możliwości weryfikacji, które z nich jest bardziej prawdopodobne. Wręcz przeciwnie, sąd okręgowy trafnie wytknął ubezpieczonej okoliczności wskazujące na nikłe prawdopodobieństwo osiągania przez nią choćby zbliżonych wartości do tych wskazywanych w aktualnych kartach wynagrodzeń. Należy też podkreślić, że ustalając podstawę wymiaru świadczenia w oparciu o wynagrodzenie zastępcze ubezpieczona skorzystała ze swoistego przywileju prawnego. W aktualnym stanie sprawy nie ma żadnych podstaw faktycznych ani prawnych by granice tego przywileju rozszerzać na dalej idące roszczenia ubezpieczonej. Przedstawione przez nią dokumenty wskazują na wartości hipotetyczne z punku widzenia ubezpieczonej, a takie zostały już jej ustalone w toku poprzedniego postępowania.

Mając na względzie przedstawioną ocenę sąd apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonej.