Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa T. K.

przeciwko G. S. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe (...) z siedzibą w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 22 października 2013 roku, sygn. akt I C 481/12

oddala apelację i zasądza od pozwanego G. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki T. K. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 434/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 października 2013 r. w sprawie IC 481/12 Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził od pozwanego G. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki T. K. kwotę 32.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17.09.2012 r. oraz kwotę 4.017,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego.

Powódka T. K. zakupiła w firmie pozwanego G. S. (...)320m ^{( 2)} kostki brukowej z usługą jej ułożenia na posesji powódki. Uzgodniona cena 32.000 zł dotyczyła całości zamówienia. Powódka przed montażem kostki brukowej zapłaciła w czerwcu 2010 r. gotówką całość ceny.

Gdy pozwany przystąpił do montażu kostki brukowej okazało się, że ta ma wady; część kostek miała wykruszenia. Powódka zgłosiła ten fakt pozwanemu. Na miejsce montażu przyjechał przedstawiciel producenta kostki, który uwzględnił reklamację i wadliwa kostka miała być wymieniona na wolną od wad.

Po przywiezieniu nowej partii kostki brukowej okazało się, że ta również ma wady w postaci wykruszeń. Pozwany zabrał wadliwą kostkę brukową i wskazał powódce, by ta wybrała sobie kostkę brukową w wybranej hurtowni i ta kostka brukowa zostanie założona na jej posesji. Gdy powódka wybrała sobie kostkę brukową w hurtowni (...) pozwany nie zgodził się na cenę wybranej kostki i zaproponował wybór kostki brukowej w hurtowni (...). Powódka wybrała kostkę brukową w firmie (...), lecz na jej posesję bez jej zgody została przywieziona kostka brukowa innej firmy tj. (...)

Po ułożeniu 4 palet kostki brukowej okazało się, że kostka brukowa ma różne odcienie, widoczne są tłuste plamy oraz wyszczerbienia. Powódka nie zgodziła się na ułożenie dalszej części kostki brukowej.

T. K. próbowała rozwiązać spór ze pozwanym za pośrednictwem Powiatowego Rzecznika Praw Konsumentów, gdzie pozwany zobowiązał się do wymiany wadliwej kostki na wolną od wad, lecz mimo tego nie zrealizował swojego zobowiązania.

Powódka ostatecznie na piśmie odstąpiła od umowy o dzieło i wezwała pozwanego do zwrotu uiszczonej ceny oraz zabranie kostki brukowej z jej posesji.

Przed położeniem kostki brukowej pozwany wykonał prace przygotowawcze w postaci wyrównania i zagruzowania terenu, zagęszczenia oraz zasypania dobrym piachem. Ponadto wykonane zostały obrzeża. Prace te zostały wykonane na około 300 m ².

Zdaniem Sądu Rejonowego strony postępowania łączyła umowa o dzieło. Pozwany przyjął zamówienie od powódki, a ona zobowiązała się zapłacić za nie wynagrodzenie (art. 627 k.c.). Wbrew w twierdzeniom strony pozwanej do wskazanej umowy zastosowanie miały przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmienia Kodeksu Cywilnego. Zgodnie bowiem z normą art. 627 §1 k.c. do umowy zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło będące rzeczą ruchomą, w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową, stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej. W ocenie Sądu nieuprawnione są twierdzenia strony pozwanej, iż przedmiotem zamówienia nie była rzecz ruchoma, lecz rzecz która stosownie do art. 48 k.c. jest składnikiem nieruchomości. Przepis art. 48 k.c. statuujący zasadę superficies solo cedit jest uzupełnieniem art. 47 §2 k.c. wskazującego, że częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Biorąc pod uwagę wskazane w art. 47 §2 k.c. przesłanki określające cześć składową rzeczy należy stwierdzić, że kostka burkowa nie jest trwale związana z gruntem i w każdej chwili może być usunięta bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości rzeczy. Przykładem tego jest często obserwowane usuwanie kostki brukowej w razie konieczności dokonania naprawy uszkodzonych podziemnych sieci przesyłowych i możliwość ponownego ułożenia kostki brukowej.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi zatem art. 8 ust. 4 w zw. z ust. 4 wyżej wskazanej ustawy o sprzedaży konsumenckiej.

Zgodnie z normą art. 8 ust. 1 cytowanej powyżej ustawy jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa lub wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia. Natomiast w świetle ust. 4 powyższego przepisu jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo od umowy odstąpić; od umowy nie może odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna.

Art. 4 ust 1 w/w ustawy stanowi, że sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową, w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru domniemywa się , że istniała ona w chwili wydania.

Domniemanie z art. 4 ust. 1 nie wyłącza możliwości prowadzenia przez sprzedawcę przeciwdowodu, tj. co do okoliczności , ze stwierdzona przez kupującego „wadliwość" towaru nie istniała w chwili jego wydania , a tym samym nie może być kwalifikowana jako niezgodność z umową.

Na gruncie ustawy o sprzedaży konsumenckiej na kupującym spoczywa ciężar dowodu niezgodności towaru z umową oraz jej stwierdzenie w terminie 6 miesięcy od wydania rzeczy. Moment istnienia niezgodności w chwili wydania rzeczy nabywcy stanowi przesłankę doniosłą dla stwierdzenia odpowiedzialności sprzedawcy. Innymi słowy aby mówić o domniemaniu wynikającym z istnienia niezgodności z umową wpływającym na ustalenie daty jej powstania, najpierw należy wykazać, że w ogóle z niezgodnością z umową mamy do czynienia.

Zgodnie zaś z art. 4 ust. 2 w/w ustawy w przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi, lub ma cechy okazywanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy.

Rozważenia zasadności powództwa wymaga zatem analizy, czy dzieło w postaci ułożenia kostki brukowej na posesji powódki zamówione przez powódkę i dostarczone przez pozwanego było niezgodne z umową w chwili wydania.

Do kupującego należy wybór żądania z art. 8 ust. 1 ustawy a sprzedawca jest związany żądaniem. Powódka początkowo żądała naprawy dzieła i usunięcia wad, a następnie pismem z dnia 7 września 2012 roku dostąpiła od umowy o dzieło.

Pozwany za pomocą dostępnych mu środków dowodowych nie wykazał, by w skuteczny sposób usunął wady dzieła, wręcz przeciwnie - powódka w skuteczny sposób wykazała, że dzieło miało istotne wady w postaci wykruszeń oraz przebarwień, co potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie, którzy widzieli te wady. Zdaniem Sądu wykazane zostało, że były to wady istotne, albowiem były to wady, które czynią dzieło niezdatnym do zwykłego użytku i które sprzeciwiają się wyraźnej umowie łączącej strony. Nie można bowiem uznać, że kostka brukowa o wyraźnych różnych odcieniach oraz wykwitach i wyszczerbieniach odpowiada zamówionemu przez powódkę dziełu; nie spełnia ono elementarnych wymagań estetycznych dla tego typu dzieła. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że nie takie dzieło powódką zamówiła u pozwanego, czemu wielokrotnie w toku wykonywania usługi przez pozwanego dawała znać, żądając wymiany wadliwej kostki brukowej na wolną od wad.

Wobec tego, iż niezgodność towaru z umową istniała w chwili jego wydania, powódka miała prawo do odstąpienia od umowy w oparciu o art. 8 ust. 4 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.

Brak jest w ustawie regulacji dotyczącej konsekwencji złożenia oświadczenia o odstąpieniu, w szczególności dotyczącej zakresu zwrotu świadczeń. Jednakże biorąc pod uwagę, że łączące strony zobowiązanie ma charakter wzajemny z momentem złożenia oświadczenia woli przez nabywcę po stronie sprzedawcy powstaje roszczenie o zwrot rzeczy, sam zaś jest zobowiązany do zwrotu uiszczonej ceny (art. 494 k.c).

Na marginesie Sąd wskazał, iż pozwany nie udowodnił w jakim dokładnie zakresie wykonał dzieło i jaka była wartość prac przez niego wykonanych w ramach wykonania dzieła.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1 i §3 k.p.c. biorąc pod uwagę zasadę odpowiedzialności za wynik procesu i fakt, iż pozwany w całości przegrał proces.

Od powyższego wyroku apelację złożył pozwany. Zarzucił w niej

I. naruszenie przepisów:

1. art. 627 § 1 kc w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie ustawy Kodeks cywilny przez uznanie, że strony łączyła umowa o dzieło, której przedmiotem była rzecz ruchoma, w sytuacji w której wykonane dzieło polegało na ułożeniu kostki brukowej wraz z podkładem, orynnowanie, utwardzeniem, przez co stało się trwale związane z gruntem, na którym zostało wykonane, a zatem w sprawie nie mają zastosowania przepisy powołanej na wstępie ustawy;

2. art. 47 § 2 kc przez błędne uznanie, że wykonany przedmiot umowy nie stanowi części składowej nieruchomości, a co za tym idzie powódka była uprawniona do skorzystania z przepisów ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (...) w zakresie składanej reklamacji wad dzieła;

II. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że strony łączyła li tylko umowa o dzieło, której wyłącznym przedmiotem było ułożenie na posesji powódki kostki brukowej, w sytuacji w której powódka zleciła pozwanemu, a pozwany zobowiązał się do wykonania dzieła polegającego wykonaniu podkładu pod kostkę, drenażu - tj. położenia rur odwodnienia pod kostką, położenia podbudowy oraz podsypki oraz w zwięczeniu dzieła położenia kostki, które to dzieło stanowi część składową nieruchomości w rozumieniu art. 47 § 2 kc.

Na wypadek przyjęcia przez Sąd, że przedmiot umowy podlega regulacji ustawy powołanej powyżej zarzucił naruszenie art. 4 ust. 2 przez uznanie, że pomimo indywidualnego uzgodnienia części umowy o dzieło przez powódkę z dostawcą kostki brukowej, powódka obaliła domniemanie zgodności dostarczonej kostki z zamówioną.

Występując z powyższymi zarzutami apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Podzielić należy stanowisko skarżącego, że w przedmiotowym stanie faktycznym nie ma zastosowania ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Dzieło, które pozwany zobowiązał się wykonać w efekcie finalnym stanowi część składową nieruchomości w rozumieniu art.47 § 2 k.c. Jej odłączenie od nieruchomości powoduje uszkodzenie ( zniszczenie) dzieła jako takiego. Odłączenia części składowej od nieruchomości, w rozumieniu tego przepisu, nie należy jednak utożsamiać z możliwością demontażu, czy też wymiany pojedynczych kostek brukowych użytych do wykonania dzieła

Jednakże apelacja pozwanego podlega oddaleniu, bowiem orzeczenie sądu pierwszej instancji mimo błędnego uzasadnienia ostatecznie odpowiada prawu.

Odstąpienie powódki od umowy zawartej z pozwanym znajduje oparcie w przepisie art. 637 § 2 k.c. Istotność wady dzieła wykonanego przez pozwanego w świetle rozważań sądu pierwszej instancji zamieszczonych w pisemnym uzasadnieniu ( wprawdzie na gruncie przepisu art.8 ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej) nie może budzić wątpliwości również przy przyjęciu podstawy odstąpienia z kodeksu cywilnego.

Nie do zaakceptowania jest również sugestia pozwanego zawarta w apelacji, że powódka z uwagi na to, iż nie zgłaszała zastrzeżeń do wykonania podkładu może odstąpić od umowy jedynie w zakresie ułożenia samej wierzchniej warstwy kostek brukowych. Świadczenie pozwanego będące przedmiotem zobowiązania z umowy o dzieło zawartej z powódką ma charakter niepodzielny. Ustawową definicję świadczenia podzielnego zawiera przepis art.379 § 2 k.c. Z definicji tej wynika, że podzielność świadczenia zachodzi, gdy przy jego spełnieniu częściowym występują kumulatywnie dwie przesłanki.

Po pierwsze zachowany musi być bez istotnej zmiany przedmiot świadczenia, co oznacza, że poszczególne części muszą mieć wszystkie istotne właściwości całego świadczenia. Po drugie wartość świadczenia nie może ulec istotnej zmianie / por. wyrok SN z 14 marca 2002 IVCKN 812/00 Legalis/.

Przy wykonywaniu dzieła na ogół da się wyodrębnić poszczególne etapy pracy, a także ocenić na każdym etapie wartość wyłożonej robocizny i zużytych materiałów. W przypadku stanu faktycznego w niniejszej sprawie można wyróżnić trzy etapy: przygotowanie gruntu( rynnowanie i krawężnikowanie), wykonanie podkładu i w końcu ułożenie kostki . W żadnym razie nie znaczy to, że dzieło, które miał wykonać pozwany jest podzielone w rozumieniu art. 379 § 2 k.c na przygotowanie gruntu, podkład, kostka. Każda z tych części, traktowana z osobna ma zupełnie inną wartość niż całość. Dlatego też powódka mogła odstąpić od całości umowy, a w konsekwencji żądać zwrotu pełnej zapłaconej pozwanemu kwoty.

Inną natomiast rzeczą jest czy w przypadku nieusunięcia z nieruchomości powódki wykonanego przez pozwanego podkładu po stronie powódki powstawia wzbogacenie i czy pozwany może żądać odpowiedniej kwoty pieniężnej z tego tytułu. Wykracza to jednak poza ramy niniejszego procesu, bowiem pozwany przed sądem pierwszej instancji nie prezentował w tym zakresie żadnych żądań, ani nie zgłaszał na tę okoliczność jakichkolwiek dowodów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy apelację oddalił na podstawie art.385 k.c..

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.