Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2013 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z udziałem J. M. i M. M.

o wpis do księgi wieczystej (...)

na skutek apelacji uczestniczki

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie

z dnia 20 grudnia 2012 r. sygn. akt Nr Dz.(...)

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylić w całości zaskarżony wpis i oddalić wniosek;

2.  nie obciążać wnioskodawcy kosztami postępowania w sprawie.

Sygn. akt V Ca 1000/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, (...)w W.wniósł o wpisanie w dziale IV księgi wieczystej nr (...)hipoteki przymusowej kaucyjnej na łączną kwotę (...) zł. Jako podstawę dokonania wpisu załączono decyzję nr (...)z dnia 8 czerwca 2009 r., ustalającą należności z tytułu nieopłaconych składek wraz z dowodem doręczenia do J. M..

W dniu 18 grudnia 2009 r. referendarz sądowy dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem.

Po rozpoznaniu skargi M. M. na powyższe orzeczenie referendarza Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa postanowieniem z dnia 20 grudnia 2012 r. zaskarżony wpis utrzymał w mocy.

Sąd Rejonowy ustalił, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustalająca wysokość należności z tytułu składek, mogła stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej hipoteki przymusowej na całej nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności łącznej J. M. i jego małżonki. Sąd I Instancji stwierdził, iż w dziale II przedmiotowej księgi wieczystej w dacie rozpoznania wniosku o wpis hipoteki wpisani byli J. M. i M. M. na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej. W ocenie Sądu Rejonowego nie było przeszkód do wpisania hipotek przymusowych na całej nieruchomości, skoro z treści księgi wieczystej wynikało, iż nieruchomość ta stanowi współwłasność łączną dłużnika i małżonka, a zgodnie z treścią, art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. sąd wieczystoksięgowy związany jest wyłącznie treścią wniosku, załączonych dokumentów i treścią księgi wieczystej.

Sąd Rejonowy stwierdził, powołując się na uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 roku wydaną w sprawie III CZP 80/09, iż rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. Sąd Rejonowy podkreślił, iż wpis hipoteki przymusowej nastąpił dopiero po 6 latach od chwili gdy skarżąca dysponowała umową o częściowy podział majątku wspólnego.

Powyższe postanowienie w całości zaskarżyła apelacją uczestniczka M. M. zarzucając mu naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak ich zastosowania, a także art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię.

Wskazując na powyższe apelująca wniosła o oddalenie w całości wniosku o wpis hipoteki przymusowej oraz o nałożenie na wnioskodawcę obowiązku zwrotu na rzecz uczestniczki kosztów postępowania za obie instancje wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Z analizy treści księgi wieczystej (...) oraz akt tejże księgi wynikało w sposób jednoznaczny, że w dacie dokonania zaskarżonego wpisu, w dziale II tejże księgi jako właściciele nieruchomości w niej opisanej w udziałach po ½ części figurowali J. i M. M.. Jednakże, w skardze na orzeczenie referendarza uczestniczka podniosła, iż w dniu 30 listopada 2012 r. sąd dokonał wpisu zmiany właściciela w przedmiotowej księdze wieczystej na podstawie umowy o częściowy podział majątku wspólnego z dnia 11 stycznia 2002 r. w ten sposób, że właścicielką całej nieruchomości została M. M..

Rozstrzygnięcie wydane przez sąd pierwszej instancji oparte zostało na błędnym założeniu. Wbrew stanowisku wyrażonemu w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, ograniczenie kognicji sądu wieczystoksięgowego – zakodowane w treści art. 626 ⁸ k.p.c. – nie pozbawia tego sądu uprawnień do dokonywania analizy stanu wpisów w księdze wieczystej w dacie rozpoznawania wniosku.

Odmienne zapatrywanie jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia funkcji sądu wieczystoksięgowego, którego rola nie ogranicza się wszak do rejestracji zdarzeń prawnych mających doniosłość na obszarze ksiąg wieczystych. W przyjętym systemie prawnym sąd wieczystoksięgowy bada skuteczność owych zdarzeń.

W szczególności, bada się skuteczność czynności prawnych mających za przedmiot prawa ujawnione w księdze wieczystej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy rozpatrując skargę na orzeczenie referendarza i mając wiedzę o strukturze właścicielskiej przedmiotowej nieruchomości winien zbadać treść księgi wieczystej, w której jako właścicielka widniała tylko M. M. co skutkować powinno uchyleniem zaskarżonego wpisu i oddaleniem wniosku ZUS.

Natomiast odnosząc się do kwestii czy przy rozpoznawaniu wniosku o wpis w księdze wieczystej decydujące znaczenia ma stan rzeczy z chwili orzekania czy stan rzeczy z chwili złożenia wniosku wskazać należy, iż zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Przepis ten zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c. ma odpowiednie zastosowanie w nieprocesowym postępowaniu. Odpowiednie stosowanie przepisu art. 316 § 1 k.p.c. oznacza, że sąd obowiązany jest brać pod uwagę zmiany w stanie faktycznym i prawnym sprawy, wpływające na treść orzeczenia.

Sąd Rejonowy powołując się na uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 80/09 nie dostrzegł, iż jej rozstrzygnięcie dotyczyło odmiennego stanu faktycznego. Przedmiotowa uchwala dotyczyła rozporządzeń nieruchomościami w tym samym czasie przez dłużnika i wierzyciela w celu udaremnienia egzekucji, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Usprawiedliwieniem takiego wyjątku była koniczność dokonywania wpisów według kolejności wpływu do sądu w celu zabezpieczenia wierzyciela przed wyzbyciem się majątku prze dłużnika.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy winien był uwzględnić stan rzeczy istniejący w chwili wyrokowania z uwagi na zmianę właściciela przedmiotowej nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wpis i wniosek oddalił. O kosztach orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.