Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 września 2013 roku w S.

sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej nr (...) nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S.

przeciwko Gminie (...)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 26 lipca 2012r., sygn. akt I C 1398/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  w punkcie I zasądza od pozwanej Gminy (...) na rzecz powódki Wspólnoty Mieszkaniowej nr (...) nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S. kwotę 2376,48 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt sześć złotych czterdzieści osiem groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lipca 2011r. i w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b.  w punkcie IV zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 773 zł (siedemset siedemdziesiąt trzy złote) tytułem kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 89/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2012 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w sprawie o sygnaturze I C 1398/11 w punkcie I zasądził od pozwanej Gminy (...) na rzecz powódki Wspólnoty mieszkaniowej nr (...) nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S. kwotę 3 956,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lipca 2011 roku do dnia zapłaty, w punkcie II umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 1 981,33 zł, w punkcie III oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zaś w punkcie IV zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1 515 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, iż ogół właścicieli lokali wchodzących w skład nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S., w tym Gmina (...), tworzą Wspólnotę Mieszkaniową. Pozwana jest właścicielem 13 lokali w ww. nieruchomości, przypadający jej we Wspólnocie udział wynosi (...).

W dniu 4 marca 2008 roku powodowa wspólnota podjęła uchwałę nr (...) w przedmiocie utworzenia funduszu remontowego w kwocie 1,20 zł na m ² powierzchni użytkowej lokalu od dnia 1 lipca 2008 roku do dnia 30 czerwca 2010 roku. W dniu 22 lutego 2010 roku wspólnota podjęła uchwałę nr 5/2010 w przedmiocie utworzenia funduszu remontowego w kwocie 1,20 zł na m ² powierzchni użytkowej lokalu od dnia 1 lipca 2010 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku z przeznaczeniem na wymianę pionów wodno-kanalizacyjnych. Przedstawiciel Gminy w obu przypadkach głosował za podjęciem tych uchwał.

Gmina (...) regularnie płaciła zaliczki na fundusz remontowy do sierpnia 2010 roku. Za wrzesień 2010 roku Gmina nie zapłaciła w ogóle zaliczki w wymaganej kwocie 668,74 zł, tak jak za grudzień 2010 roku, maj, czerwiec i lipiec 2011 roku – po 594,12 zł miesięcznie. Łącznie zaległość Gminy z tytułu zaliczek na fundusz remontowy w okresie objętym pozwem tj. do lipca 2011 roku łącznie wyniosła 3 045,22 zł (na stronie 5 uzasadnienia Sąd I instancji popełnił omyłkę pisarską i wskazał kwotę 3 048,22 zł, w dalszej części Sąd podał kwotę 3 045,22 zł, która zgadza się z wyliczeniami tegoż Sądu).

Dnia 22 lutego 2010 roku Wspólnota podjęła uchwałę w przedmiocie ustalenia wysokości zaliczki na utrzymanie nieruchomości wspólnej na rok 2010 – 1,55 zł od metra kwadratowego powierzchni lokalu, a dnia 8 marca 2011 roku w przedmiocie wysokości tej zaliczki na rok 2011 – 1,65 zł od metra kwadratowego powierzchni lokalu.

Gmina (...) na dzień 14 lipca 2011 roku miała zaległości z tytułu powyższych zaliczek w kwocie 2 787,11 zł, która wynikała z braku płatności za lipiec 2011 roku (1 865,46 zł), zbyt niskiej płatności za grudzień 2011 roku (mniejszej o 184,60 zł w stosunku do wymiaru) i za marzec 2011 roku (mniejszej o 97,48 zł w stosunku do wymiaru) oraz zbyt niskich w niektórych miesiącach wpłat w okresie od grudnia 2008 roku do listopada 2010 roku – zaległość wynosiła 629,32 zł.

Ostatnia z ww. zaległości datuje się od grudnia 2008 roku, przy czym Gmina miała zaległość na zaliczce również na dzień 30 listopada 2008 roku w kwocie 1 047,68 zł, o czym Wspólnota poinformowała ją, przesyłając potwierdzenie salda z dnia 8 grudnia 2008 roku. W kwietniu 2010 roku Gmina płacąc zaliczkę wpłaciła kwotę wyższą o 5,58 zł i Wspólnota zaliczyła tę nadpłatę na ujemne saldo na dzień 30 listopada 2008 roku. W maju 2010 roku Gmina nadpłaciła zaliczkę o 1 grosz i wspólnota zaliczyła tę nadpłatę na saldo na dzień 30 listopada 2008 roku, jak również na saldo na ten dzień zaliczyła 1 grosz pozostały z rozliczenia I kwartału 2010 roku, nadpłatę w kwocie 1 grosz w lipcu 2010 roku, nadpłatę w kwocie 297,40 z zaliczki z sierpnia 2010 roku, we wrześniu 2010 roku nadpłatę w kwocie 63,43 zł wynikającej z korekty z tytułu wykupu lokali, nadpłatę w kwocie 605,31 zł z zaliczki wpłaconej przez Gminę w październiku 2010 roku. W listopadzie 2010 roku Wspólnota dokonała rozliczenia mediów za III kwartał 2010 roku i po stronie Gminy powstała nadpłata w kwocie 184,60 zł. Z tej kwoty kwotę 75,93 zł Wspólnota zaliczyła na saldo 30 listopada 2008 roku, co spowodowało całkowite spłacenie tego zadłużenia.

Wspólnota poinformowała Gminę w dniu 10 grudnia 2010 roku, iż zaległość na zaliczce na dzień 30 listopada 2010 roku wynosi 3 038,71 zł. W kwocie tej najstarszą niezapłaconą należnością była część zaliczki za grudzień 2008 roku. Zawierała się w niej również niezapłacona zaliczka za listopad 2010 roku w kwocie 1 701,70 zł, którą Gmina wpłaciła 8 grudnia 2008 roku – zaległość salda na dzień 30 listopada 2010 roku zmniejszyła się więc do kwoty 1 337,01 zł. W grudniu 2010 roku Wspólnota dokonała rozliczeń mediów za 2010 rok i z tego tytułu powstała po stronie Gminy nadpłata w kwocie 698,39 zł, którą zaliczono na zaległość na dzień 30 listopada 2010 roku. W styczniu i lutym 2011 roku Gmina dokonując płatności zaliczki wpłaciła z nadpłatą w kwotach po 4,65 zł, które Wspólnota zaliczyła na saldo na dzień 30 listopada 2010 roku. Wszystkie te zaliczenia spowodowały zmniejszenie zadłużenia na ten dzień do kwoty 629,32 zł. Gmina w grudniu 2010 roku wpłaciła kwotę zaliczki zbyt niską o 184,60 zł, zaś w marcu – o 97,48 zł.

Gmina (...) w dniu 19 lipca 2011 roku wpłaciła na konto Wspólnoty kwotę 1 865,46 zł tytułem zaliczki na koszty utrzymania nieruchomości wspólnej za lipiec 2011 roku.

Sąd Rejonowy w swoich rozważaniach uznał, iż powództwo było w przewężającej części zasadne.

Jako podstawy dochodzenia zaliczek na fundusz remontowy przez wspólnotę mieszkaniową Sąd wskazał art. 13 ust.1, art. 14, art. 15 ust.1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz.U. z 2000r.,Nr. 80 poz. 903 ze zm.) oraz uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S. z dnia 4 marca 2008 roku i z dnia 22 lutego 2010 roku.

Zgodnie z art. 13 ust 1 ww. ustawy właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nie utrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra.

Stosownie do treści art. 14 ww. ustawy na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności:

1) wydatki na remonty i bieżącą konserwację,

2) opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę,

3) ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali,

4) wydatki na utrzymanie porządku i czystości,

5) wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy.

Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca.

Odnośnie powyższych uchwał Sąd I instancji stwierdził, iż w stosunkach wewnętrznych mają pełną moc obowiązującą, rodziły więc zobowiązanie każdego członka tej wspólnoty, w tym pozwanej Gminy, do płacenia zaliczek na poczet wyodrębnionego funduszu oraz dawała prawo Wspólnocie do dochodzenia tych zaliczek niezależnie od ich wykorzystywania na remonty oraz niezależnie od aktualnie posiadanych na funduszu środków. Gmina (...) nie ma prawa dokonywać jednostronnej oceny tego, czy wszystkie wpłacone przez nią środki zostały wykorzystane na pokrycie kosztów remontu i na tej podstawie podejmować decyzję o zaprzestaniu opłacania funduszu remontowego. Z dniem płatności kolejnej zaliczki świadczenie Wspólnoty staje się wymagalne, dlatego pozwana nie może odmówić jego spełnienia.

Powódka wykazała więc obowiązek uiszczenia przez pozwaną w okresie od września 2010 roku do lipca 2011 roku zaliczek na fundusz remontowy. Sam fakt ich niezapłacenia oraz ich wysokość nie był przez Gminę kwestionowany. W związku z tym Sąd I instancji uznał, iż pozwana nie zapłaciła zaliczek za 5 miesięcy (wrzesień i grudzień 2010 roku oraz maj, czerwiec i lipiec 2011 roku), a łączna kwota zaległości pozwanej wobec powódki z tytułu funduszu remontowego wynosi 3 045,22 zł.

Sąd Rejonowy uznał również za zasadne roszczenie powódki w przedmiocie zapłaty części zaległych zaliczek na koszty zarządu nieruchomością wspólną, określone jako bilans otwarcia salda na dzień 30 listopada 2010 roku (kwota 629,32 zł), za grudzień 2010 roku (kwota 184,60 zł) i za marzec 2011 roku (kwota 97,48 zł). Kwoty te powódka sprecyzowała w piśmie procesowym z dnia 22 października 2011 roku.

Sąd I instancji doszedł do wniosku, iż powódka na podstawie art. 451 k.c. mogła dokonywać wymienionych wcześniej operacji skutkujących zaliczeniem nadpłat pozwanej na poczet najdawniej wymagalnych płatności oraz na należności uboczne. Skoro pozwana spełniając świadczenie nie skorzystała z prawa wskazania, który dług poza zaliczkę za dany miesiąc spełnia, a powódka w piśmie z dnia 22 października 2011 roku dokonała zarachowania płatności zgodnie z dyspozycją tego przepisu, to uprawnienie pozwanej do polecenia zaliczenia wpłat w inny sposób wygasło i nie mogło być już skutecznie realizowane.

W punkcie II wyroku umorzono postępowanie w zakresie, w jakim powódka cofnęła pozew na skutek zapłaty dokonanej przez pozwaną po wytoczeniu powództwa oraz w zakresie odsetek.

W punkcie III Sąd Rejonowy oddalił roszczenie powódki w zakresie żądania zapłaty kwoty 10,25 zł, bowiem kwota ta nie stanowi zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną, lecz koszt wezwania do zapłaty.

O kosztach orzeczono w punkcie IV na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. W związku z wygraniem przez powódkę sprawy w przeważającej części, zobowiązano pozwaną do zwrócenia Wspólnocie wszystkich poniesionych kosztów procesu.

Od powyższego wyroku apelację złożyła pozwana w części, tj. w zakresie punktów I i IV sentencji i wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i oddalenie powództwa w całości oraz o zmianę punktu IV poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej (w apelacji wydaje się, iż błędnie wskazano od pozwanej na rzecz powódki) kosztów postępowania za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z poleceniem rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obie instancje.

Powyższemu wyrokowi pozwana zarzuciła: naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, a konkretnie art. 451 § 1 i 2 k.c. poprzez przyjęcie, że powódka skutecznie dokonała zaliczenia wpłat pozwanej i wystawionych korekt na poczet kwot tzw. „bilansu otwarcia”; mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 3 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 227 i 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż powódka wykazała dokumentami zarówno podstawę, jak i wysokość roszczenia objętego pozwem; mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że powódka wykazała istnienie długu podlegającego zaspokojeniu i jego wysokości przez zaliczenie wystawionych korekt w płatnościach oraz na podstawie jednostronnych oświadczeń powódki.

W uzasadnieniu wskazano, iż przedstawione przez powódkę dowody w niemal całkowitym zakresie stanowią wyłącznie dokumenty prywatne powódki, które w świetle art. 231 k.p.c. mogą stanowić wyłącznie dowód tego, że osoba, która ten dokument podpisała, złożyła oświadczenie o określonej kwestii. Powódka w żaden sposób nie uzasadniła wysokości kwoty oznaczonej jako bilans otwarcia oraz nie przedstawiła na tę okoliczność wystarczającego dowodu.

Zakwestionowano również sposób zaliczeń nadpłat pozwanej, jako sprzeczny z art. 451 § 2 k.c. Powódka nigdy nie wskazywała przed wytoczeniem powództwa na poczet jakich należności zalicza dokonywane przez pozwaną wpłaty. Nie mogą stanowić takiego oświadczenia potwierdzenia salda, bowiem nie wynika z nich konkretnie jaka nadpłata zaliczana jest na poczet jakiego długu. Potwierdzenia salda mają charakter jednostronny i nie były podpisywane przez pozwaną.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wedle norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi powódka podniosła, iż jej roszczenie wynika wprost z przepisów ustawy o własności lokali, a jej roszczenie zostało wykazane dowodami z dokumentów oraz zostało przez pozwaną przyznane na pierwszym terminie. Postępowanie pozwanej przed sądem I instancji zmierzało nie do wykazania, że zapłaciła ona żądane w pozwie kwoty, a do wykazania braku podstaw do obciążania jej tymi kwotami. Tak samo zdaniem powódki wykazano dokumentami roszczenie w kwocie 921,65 zł tytułem zaległości w zapłacie zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną oraz media.

Co do zarzutu obrazy art. 451 k.c. wskazano, iż pozwana płaciła swoje zobowiązania nieterminowo, nie opisywała na jaki dług płaci, nie wystosowała żadnych osobnych poleceń jak należy zaliczać (zarachować) należności wynikające z nadpłat – pozwana nie korzystała ze swoich ustawowych uprawnień wynikających z art. 451 k.c. Pozwana nawet po odebraniu wezwania do zapłaty a później pozwu nie wskazała, jak należy dokonać rozksięgowania nadpłat, jakie pozwana posiadała – zatem pozwana przez swoją bierność zgodziła się na to, by to powódka dokonała rozliczeń wedle własnego uznania i zgodnie z art. 451 § 2 i 3 k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się zasadna jedynie w części.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy podziela w zasadzie ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je za swoje, zmieniając je jedynie w ten sposób, że ustala iż pozwana nie uiściła zaliczek na fundusz remontowy za miesiąc grudzień 2010 roku oraz maj, czerwiec i lipiec 2011 roku.

Sąd Okręgowy podzielił argumentację apelującej dotyczącą niewykazania przez powódkę dochodzonej kwoty tytułem zaliczek na utrzymanie nieruchomości wspólnej. Powodowa Wspólnota przedstawiła wyliczenia tej kwoty od roku 2008 roku. Jednak ani za ten, ani za rok 2009 nie przedstawiła uchwał Wspólnoty w tej materii. W aktach znajdują się jedynie uchwały za okres od 1 kwietnia 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku (k. 13-14) oraz za okres od 1 kwietnia 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku (k. 16-17). Nie wykazano również w żaden sposób bilansu otwarcia na dzień 30 listopada 2008 roku, który powinien być wykazany od stanu zero. Tymczasem w rozliczeniach przedstawionych przez powódkę stan ten wynosi -1 047, 65 zł (k. 152). Sąd I instancji swoje wyliczenia zaczął właśnie od tej ujemnej kwoty, przyjmując ją bez zastrzeżeń. Z powyższych względów należy uznać te wyliczenia za błędne, a co za tym idzie - za błędny wniosek Sądu Rejonowego, że pozwana zalega powódce z omawianymi zaliczkami w kwocie 911,40 zł. Już nawet porównanie tych kwot prowadzi do konkluzji, iż powództwo w tym zakresie jest niezasadne. Poza tym każda z tych uchwał w § 1 punkcie 5 dotyczy także opłat z tytułu dostarczania i rozliczania mediów do lokalu, które ustala się w wysokości rzeczywistych kosztów, ilości osób zamieszkałych w lokalu na podstawie norm przypadających na 1 osobę oraz cen ustalonych przez Radę Gminy m. Szczecin i odrębnych umów z podwykonawcami. Wynika z tego, iż uchwały jedynie określały zasady tych rozliczeń i należności na rzecz wspólnoty wymagały szczegółowego dowodzenia wysokości zaliczek na koszty zarządu. Tymczasem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy zawiera jedynie wezwania do zapłaty powódki skierowane do pozwanej, w których wskazane są kwoty opisane jako zimna woda, kanalizacja, światło, domofon, wywóz nieczystości. Powódka nie wykazuje ich jednak żadnymi dokumentami źródłowymi.

W żaden sposób nie można zatem uznać, iż roszczenie w powyższym zakresie zostało przez powódkę wykazane.

Mając na uwadze, iż Sąd Rejonowy poczynił w powyższym zakresie błędne ustalenia faktyczne, rozważania na temat zarzutów apelacji dotyczących obrazy prawa materialnego tj. art. 451 k.c. stają się bezprzedmiotowe skoro skarżąca w tej części wygrała postępowanie apelacyjne.

Jeśli natomiast chodzi o zaliczki na fundusz remontowy to Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji apelującej, iż nie została wykazana ich zasadność. Sąd I instancji poprawnie wskazał jako ich podstawę art. 13 ust.1, art. 14, art. 15 ust.1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali oraz uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) oficyna w S. z dnia 4 marca 2008 roku i z dnia 22 lutego 2010 roku. Sąd Odwoławczy podziela w tym zakresie rozważania Sądu I instancji. Brak jednak w rozważaniach Sądu Rejonowego pochylenia się nad bilansem otwarcia na dzień 30 listopada 2008 roku w ujemnej kwocie 668,74 zł. Bilans ten powinien być wyprowadzony od stanu zerowego i nie został wykazany żadnymi dowodami. W związku z tym dokonana przez powódkę w listopadzie 2009 roku operacja przeksięgowania nadpłaty w wysokości 668,74 zł na rzecz pokrycia tego bilansu otwarcia nie ma oparcia w materiale dowodowym. Sąd Okręgowy uznał więc, że tą nadpłatą należy wyrównać niezapłaconą zaliczkę za wrzesień 2010 roku. Pozwana zalega więc powódce z zapłatą zaliczek na fundusz remontowy za grudzień 2010, maj, czerwiec i lipiec 2011 roku w pełnej wysokości po 594,12 zł (łącznie 2376,48 zł).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1 a. sentencji wyroku.

Zmiana orzeczenia Sądu pierwszej instancji spowodowała konieczność zmiany orzeczenia o kosztach postępowania. Orzekając w tym zakresie kierowano się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielono uznając, iż powódka wygrała sprawę przed Sądem I instancji w 71 % (kwota zasądzona 2 376,48 zł oraz kwota zapłacona przez pozwaną po wniesieniu pozwu 1 865,46 zł łącznie dają kwotę 4 241,94 zł, co stanowi właśnie 71 % kwoty dochodzonej w pozwie – 5 948,20 zł). Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w punkcie 1 b orzeczenia zmieniając punk IV zaskarżonego wyroku.

W punkcie 2. Sąd Okręgowy oddalił apelację w pozostałym zakresie.

W punkcie 3. zaś na podstawie art. 100 kpc zniesiono pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego, uznając, iż chociaż powódka wygrała postępowanie apelacyjne w 60 %, to jednak pozwany poniósł wyższe koszty z uwagi na uiszczoną opłatę od apelacji.