Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr)

Protokolant: inspektor ds. biurowości Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 r. w Poznaniu

sprawy B. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji B. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 6 października 2014 r. sygn. akt IV U 1384/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.05.2014 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Z. z dnia 29.05.2014 r. odmówił B. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

B. G. wniosła odwołanie od tej decyzji, domagając się przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu podała, że zaskarżona decyzja jest dla niej krzywdząca i nie uwzględnia jej stanu zdrowia.

Pozwany – Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Z., wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu organ rentowy podkreślił, że odwołująca nie jest niezdolna do pracy, a w dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku nie posiada wymaganego okresu 5-letniego stażu pracy i nie udowodniła 25-letniego okresu składkowego.

Wyrokiem z dnia 6 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wydanym w sprawie IV U 1384/14 oddalił wniesione odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Odwołująca B. G., urodzona (...), była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 01.01.1994 r. do 31.07.2001 r.

Ostatni tytuł do ubezpieczeń – stosunek pracy - ustał z dniem 26.11.2009 r.

W dniu 05.03.2014 r. odwołująca wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 11.04.2014 r. ustalił, że odwołująca nie jest niezdolna do pracy. W związku ze złożonym przez odwołującą sprzeciwem od powyższego orzeczenia, Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia z dnia 09.05.2014 r. podtrzymała stanowisko lekarza orzecznika.

Odwołująca posiada ogólny staż pracy 11 lat, 9 miesięcy, 16 dni. W dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę udowodniła okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 8 miesięcy i 24 dni.

Zaskarżoną decyzją z dnia 29.05.2014 r. pozwany organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż odwołująca nie jest niezdolna do pracy i nie posiada wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę.

Mając na uwadze powyżej ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy wskazał, że skoro odwołująca nie spełnia warunku posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), tj. nie posiada 5-letniego stażu pracy w dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgłoszenia wniosku o rentę i nie ma żadnych innych okresów ubezpieczenia poza tymi, które wykazała przed ZUS, to odwołanie należało oddalić.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydał na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła osobiście B. G..

W treści apelacji odwołująca wskazała, ze nie zgadza się z stanowiskiem Sądu I instancji, albowiem jej stan zdrowia uzasadnia przyznanie jej renty z tytułu niezdolności do pracy.

B. G. wskazując, że jest bardzo chora, wniosła o zmianę wyroku i przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja B. G. umożliwiła instancyjną kontrolę zapadłego rozstrzygnięcia. W konsekwencji po analizie zgromadzonego materiału oraz zarzutów odwołującej, Sąd Apelacyjny stwierdził, że w sprawie nie doszło do rozpoznania istoty sporu, zetem należało uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy wnioskodawczyni B. G. przysługuje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, tj. czy spełnia ustawowe przesłanki warunkujące możliwość przyznania jej świadczenia rentowego.

Warunki, które należy spełnić łącznie, aby uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, określone zostały w art. art. 57 ust. 1 w zw. z art. 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.- dalej ustawa emerytalna lub ustawa o emeryturach i rentach z FUS).

Art. 57 ust 1 ustawy emerytalnej stanowi, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Ustęp 2 tejże ustawy stanowi, że przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Z kolei w myśl art. 58 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie, co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (art. 58 ust. 2 ustawy emerytalnej).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił B. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że wnioskodawczyni nie legitymuje się w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę pięcioletnim okresem składkowym i nieskładkowym. Z tego samego powodu Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem oddalił odwołanie B. G..

Oczywiście bezsporne w przedmiotowej sprawie jest to, że wnioskodawczyni posiada ogólny staż pracy jedynie w wymiarze 11 lat, 9 miesięcy, 16 dni, a w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę, tj. przed dniem 5 marca 2014 r., udowodniła jedynie okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 8 miesięcy i 24 dni. Gdyby zatem oceniać wniosek B. G. tylko pod tym kątem, należałoby przyznać rację organowi rentowemu tak, jak uczynił to Sąd Okręgowy, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki określonej w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, tj. nie legitymuje się wymaganym okresem 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę.

Na marginesie Sąd Apelacyjny stwierdza, że poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego, jak i organu rentowego, pozostała okoliczność, iż zgodnie z cytowanym wyżej art. 58 ust. 2 ustawy emerytalnej – ustawodawca na równi stawia udowodnienie 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych przed zgłoszeniem wniosku o rentę, z udowodnieniem tych okresów przed datą niezdolności do pracy. Mimo to Sąd Okręgowy nie ustalił czy i na jaką datę odwołująca posiada okres 5 lat składkowych i nieskładkowych i czy przed tą datą stała się niezdolna do pracy oraz czy ta niezdolność nieprzerwanie trwa nadal. Z analizy zestawienia wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych (k. 45 i 46 akt ZUS) wynika jednak, że w sytuacji, gdy Sąd Okręgowy w Zielonej Górze prawomocnym wyrokiem z dnia 20 czerwca 2002 r. (sygn. akt IV U 4061/01) oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 3 sierpnia 2001 r., wstrzymującej dalsze prawo do renty, a odwołująca po dacie tego wyroku legitymuje się wyłącznie okresem zatrudnienia od 4 marca 2009 r. do 26 listopada 2009 r. (8 miesięcy i 23 dni), to nie istnieje taki moment, na który legitymowałaby się okresem 5 lat składkowych i nieskładkowych i jednocześnie potencjalnie była do chwili obecnej i nadal niezdolna do pracy. Prawomocne rozstrzygnięcie o braku prawa do renty z powodu niezdolności do pracy w zakresie tej niezdolności na dzień 3 sierpnia 2001 r. (data decyzji ZUS), przerywałoby bowiem okres niezdolności do pracy nawet trwającej wcześniej i w późniejszym okresie.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że zarówno organ rentowy, jak i później Sąd Okręgowy, nie uwzględnili w swoich rozważaniach tego, że wnioskodawczyni w okresie od 1.01.1994 r. do 31.07.2001 r. miała już przyznane prawo do renty. Skoro zatem już wcześniej pobierała świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy, to nie było przeszkód, by wniosek z dnia 5.03.2014 r. także potraktować jako wniosek o przywrócenie prawa do renty. W tej sytuacji nie będzie konieczności ustalania, czy wnioskodawczyni legitymuje się okresem 5-ciu lat okresów składkowych i nieskładkowych w dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku o rentę lub przed powstaniem niezdolności do pracy. Koniecznym w tym przypadku natomiast będzie zbadanie czy odwołująca stała się częściowo bądź całkowicie niezdolna do pracy przed upływem 18 miesięcy od dnia ustania prawa do renty (tj. przed dniem 31.01.2003r.) i czy niezdolność ta nieprzerwanie trwa nadal.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że w jego ocenie nie można nie zauważyć tego, że wnioskodawczyni sygnalizowała, iż od wielu lat choruje i co pół roku chodzi na kontrolne wizyty lekarza, albowiem jej choroba nie jest wyleczona. Należało, zatem ocenić jej stan zdrowia, pod kątem tego czy stan ten uzasadnia stwierdzenie, że odwołująca jest częściowo bądź całkowicie niezdolna do pracy, a nadto należało zbadać, kiedy ta niezdolność do pracy powstała i czy nieprzerwanie trwa nadal oraz do kiedy.

Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy nie zbadał w przedmiotowym postępowaniu istoty sprawy. Przed wydaniem wyroku należało bowiem powołać biegłego bądź zespół biegłych o specjalności adekwatnej do zgłaszanych przez B. G. schorzeń i zlecić im przeprowadzenie podmiotowego i przedmiotowego badania odwołującej, pod kątem ustalenia tego czy w okresie 18 miesięcy po dniu ustania ostatniego prawa do renty, tj. od dnia 31 lipca 2011 r. do dnia 31 stycznia 2003 r. stan zdrowia odwołującej pozwalał na przyjęcie, iż w tym czasie powstała u niej niezdolność do pracy i jeśli tak, czy ta niezdolność jest całkowita lub częściowa i czy nieprzerwanie trwa nadal oraz na jaki okres. Jeśli bowiem biegli sądowi ustalą, że wnioskodawczyni w wyżej wskazanym okresie była niezdolna do pracy i niezdolność ta nieprzerwanie trwa nadal, to wówczas spełniałaby ona przesłanki określone w cytowanym powyżej art. 57 ust. 1 w zw. z art. 61 ustawy emerytalnej i należałoby przyznać jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od miesiąca, w którym złożyła wniosek.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uznał, że w niniejszej sprawie nie została rozpoznana istota sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Wydanie wyroku w przedmiotowej sprawie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, z uwzględnieniem wskazanej powyżej okoliczności. Ewentualnie Sąd Okręgowy może także przeprowadzić inne dowody, które uzna za konieczne do wyjaśnienia spornych okoliczności. Tak zebrany materiał dowodowy Sąd podda ocenie zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów zawartej w art. 233 §1 k.p.c. i na tej podstawie rozważy zasadność odwołania B. G..

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny w oparciu o art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w sentencji niniejszego wyroku. Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny pozostawił Sądowi Okręgowemu rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.