Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa R. B.

przeciwko B. M.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda R. B. umowę darowizny zawartą pomiędzy A. W. a B. M. w dniu 22 września 2011 roku przed notariuszem R. M. Rep. A nr 5022/2011, na podstawie której A. W. darowała B. M. udział wynoszący ½ części własności nieruchomości położonej w Nowym J. 13, gmina L. w powiecie (...), w województwie (...), stanowiącej działkę nr (...) zabudowaną domem mieszkalnym , dla której w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim urządzona jest księga wieczysta o numerze KW (...), w zakresie wierzytelności przysługującej powodowi wobec A. W. w postaci:

- ugody sądowej zawartej w dniu 24 stycznia 2013 roku, przed Sądem Okręgowym w Łodzi w sprawie Sygn. akt I C 1391/12 opatrzonej klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 marca 2013 roku co do kwoty 152.200 (sto pięćdziesiąt dwa tysiące dwieście) złotych;

- prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 10 kwietnia 2013 roku w sprawie I Nc 96/13 opatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 lipca 2013 roku co do kwoty 1.248.486 (jeden milion dwieście czterdzieści osiem tysięcy czterysta osiemdziesiąt sześć ) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 4 marca 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanej B. M. na rzecz powoda R. B. kwotę 9. 867 ( dziewięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1466/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 21 października 2013 roku skierowanym przeciwko pozwanej B. M., powód R. B. reprezentowany przez pełnomocnika wniósł o :

- uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny zawartej w dniu 22 września 2011 roku pomiędzy A. W. a B. M. rep. A nr 5022/2011, na mocy której A. W. darowała swojej matce B. M. udział wynoszący ½ części własności nieruchomości położonej w Nowym (...) gmina L. stanowiącej działkę numer (...), zabudowaną domem mieszkalnym, dla której w T. urządzona jest księga wieczysta nr KW (...) , przy czym powód wskazał, że posiada wobec A. W. wierzytelności w kwocie:

- 152.200 zł. wynikającą z ugody zwartej w dniu 24 stycznia 2013 roku w sprawie IC 1391/12 Sądu Okręgowego w Łodzi opatrzonej klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sadu z dnia 28 marca 2013 roku,

- 1.248.486 zł. wraz z odsetkami od dnia 4 marca 2013 roku do dnia zapłaty wynikającą z prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 10 kwietnia 2013 roku w sprawie I Nc 96/13 opatrzonego klauzulą wykonalności na mocy postanowienia Sądu z dnia 3 lipca 2013 roku.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że umową darowizny zawartą w dniu 22 września 2011 roku A. W. darowała swojej matce B. M. ½ udziału we własności nieruchomości położonej w miejscowości N. 13. Powyższa czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Powód jest wierzycielem A. W. na łączną kwotę przekraczającą 1.400.000,00 zł. Na mocy ugody zawartej przed Sądem Okręgowym w Łodzi w dniu 24 stycznia 2013 roku A. W. wraz ze swoim mężem J. W. zobowiązani są do zapłaty solidarnie na rzecz powoda kwoty 152.200 zł. Poza tym R. B. posiada wobec A. W. wierzytelność na kwotę 1.248.486 zł. wraz z odsetkami wynikającą z nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 10 kwietnia 2013 roku. Na podstawie tytułu wykonawczego wydanego w sprawie I Nc 96/13 wierzyciel wszczął egzekucję, jednak mimo skierowania egzekucji do wszystkich składników majątku dłużniczki doszło jedynie do zajęcia ruchomości o wartości nie przekraczającej 2.000 zł.

Dłużniczka A. W. nie zrealizowała również ugody zawartej w sprawie I C 1391/12 Sądu Okręgowego w Łodzi i wierzyciel wszczął postępowanie egzekucyjne, które toczy się przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim i w toku egzekucji doszło do zajęcia udziału ½ części nieruchomości, której pozostały udział stanowił przedmiot umowy darowizny pomiędzy A. W. i B. M..

Majątek dłużniczki nie pozwala na zaspokojenie wierzytelności przysługujących R. B.. Jedynym majątkiem prezentującym realną wartość jest udział wynoszący ½ części własności nieruchomości położonej w N.. A. W. jest niewypłacalna, a przenosząc na rzecz matki udział we własności nieruchomości stała się niewypłacalna w wyższym stopniu. Umowa darowizny będąca przedmiotem niniejszego postępowania została zawarta w celu pokrzywdzenia wierzycieli i przyszłych wierzycieli, w tym powoda. W momencie dokonywania darowizny na rzecz matki A. W. miała świadomość, że ona i jej mąż posiadają wobec powoda długi.

Nakaz zapłaty został wydany na podstawie weksla z dnia 12 sierpnia 2009 roku, a jego termin płatności minął w dniu 5 marca 2010 roku, natomiast nakaz zapłaty, a następnie ugoda zawarta w sprawie IC 1391/12 zostały wydane na podstawie umowy pożyczki z dnia 4 września 2003 roku. Pożyczka miała zostać zwrócona w dniu 5 września 2005 roku.

Powyższe okoliczności świadczą o tym, ze A. W. dokonując darowizny miała świadomość, iż posiada długi w znacznej wysokości względem powoda i działała w celu pokrzywdzenia sojego wierzyciela.

Powód wskazał również, że pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, w związku z czym powód jest zwolniony z obowiązku dowodzenia, że pozwana wiedziała o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli. Poza tym powód zaznaczył, że pozwana jest osobą pozostającą w bliskich stosunkach z A. W..

Postanowieniem wydanym dnia 20 listopada 2013 roku Sąd dokonał zabezpieczenia roszczenia przez nakazanie wpisania ostrzeżenia w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie M.. o toczącym się postępowaniu.

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 31 grudnia 2013 roku pozwana B. M. wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana wskazała, że umowa darowizny zawarta w dniu 22 września 2011 roku nie stanowi pokrzywdzenia wierzyciela. Pozwana podała, ze w latach 2006 – 2011 z własnych środków pochodzących ze sprzedaży dwóch mieszkań wyremontowała pomieszczenia gospodarcze znajdujące się na działce posiadanej przez córkę, a następnie przekształciła ich użytkowanie na mieszkalne. Ponadto rekultywowała teren podnosząc wartość nieruchomości. Po zakończeniu tych działań córka przekazał umową darowizny połowę własności działki , co stanowiło formalny i prawny zwrot poczynionych przez pozwaną inwestycji. Wartość nakładów poniesionych przez pozwaną jest znacznie większa niż wartość przekazanej ½ części własności nieruchomości. Zdaniem pozwanej umowa darowizny nie wpłynęła na uszczuplenie majątku dłużnika i nie była dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Pozwana wskazała również, że wierzyciel zajął również posiadane przez dłużnika solidarnego J. W. udziały w spółce (...), a spółka poza ruchomościami posiada nieruchomość wycenioną na kwotę ponad 2,1 mln zł. Zdaniem pozwanej wierzytelności R. B. wynikają z zabezpieczeń udzielonych przez J. W. z tytułu inwestycji w spółce (...) i do dnia złożenia pozwów nie były traktowane jako wymagalne. Pozwana podniosła również, że uznanie umowy darowizny za bezskuteczną doprowadzi do utraty całego posiadanego majątku pozwanej, która poza wybudowanym mieszkaniem nie posiada innego majątku. Pozwana wskazała, że w momencie dokonywania darowizny nie działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż w momencie dokonywania darowizny nie posiadała wiedzy o wymagalności jakichkolwiek wierzytelności wobec powoda.

W piśmie procesowym złożonym w dniu 27 stycznia 2014 roku powód ustosunkowują się do odpowiedzi na pozew podtrzymał stanowisko zajęte w pozwie i zaprzeczył, aby wierzytelności wskazane w skardze wynikały z jego inwestycji w spółkę (...). Powód wskazał również, że wielokrotnie domagał się zwrotu kwot przekazanych dłużnikom, którzy mieli świadomość istnienia wierzytelności. A. W. przenosząc udział we własności nieruchomości działała z pokrzywdzeniem wierzyciela i w wyniku tej czynności stała się niewypłacalna lub niewypłacalna w wyższym stopniu. Powód zaznaczył również, że dla zasadności powództwa nie może mieć znaczenia stan majątku J. W., bowiem z tytułów wykonawczych wynika, że J. W. i A. W. są zobowiązani solidarnie do zapłaty kwot pieniężnych na rzecz powoda i wierzyciel może żądać całej kwoty od każdego z dłużników. S. majątkowy jednego dłużnika nie rzutuje na odpowiedzialność cywilną drugiego z nich.

A. W. nie posiada żadnego majątku poza udziałem w spornej nieruchomości. Postępowania egzekucyjne nie doprowadziły do ustalenia majątku dłużników wystarczającego do zaspokojenia wierzyciela.

Jednocześnie powód zaznaczył, że nieprawdziwe są twierdzenia pozwanej jakoby J. W. posiadał wartościowe udziały w spółce (...). Spółka ta została rozwiązana na mocy postanowienia Sądu i Sąd otworzył jej likwidację. Pracownicy spółki posiadają wobec niej wierzytelności i spółka nie posiada środków nawet na wynagrodzenia dla notariusza. Powód wskazał także, że już w 2011 roku zobowiązania spółki (...) przekraczały dwukrotnie jej należności, poza tym przeciwko spółce toczyły się postępowania egzekucyjne. Nieruchomość, której wartość pozwana wskazuje na kwotę ponad 2 miliony złotych była wystawiona na sprzedaż za kwotę 1.046.666,67 zł. i nie znalazła nabywcy, w związku z czym postępowanie egzekucyjne umorzono. Od 2012 roku spółka nie prowadzi działalności gospodarczej, a jej zobowiązania rosną. Księga wieczysta nieruchomości stanowiącej własność spółki (...) wskazuje, że na nieruchomości ustanowione są liczne hipoteki przekraczające wartość nieruchomości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwem w postępowaniu nakazowym, wniesionym w dniu 5 marca 2012 roku do Sądu Okręgowego w Łodzi powód R. B. wystąpił przeciwko pozwanym J. W. i A. W. o zapłatę kwoty 136.000 złotych wraz z odsetkami i kosztami postępowania. Dochodzona kwota wynikała z umowy pożyczki zawartej w dniu 4 września 2003 roku pomiędzy powodem, a J. W., która została zabezpieczona wekslem własnym in blanco oraz deklaracją wekslową. Weksel oraz deklaracja zostały podpisane również przez A. W. jako poręczyciela wekslowego.

Nakazem zapłaty wydanym dnia 12 marca 2012 roku Sąd wydał nakaz zapłaty zgodnie z żądaniem pozwu. Od powyższego nakazu zapłaty pozwani wnieśli zarzuty i ostatecznie na rozprawie w dniu 24 stycznia 2013 roku strony zawarły ugodę, zgodnie z którą pozwani J. W. i A. W. zobowiązali się solidarnie zapłacić na rzecz powoda kwotę 152.200 złotych w trzech ratach. Postanowieniem z dnia 28 marca 2013 roku Sąd nadał ugodzie sądowej klauzulę wykonalności.

(dowód: akta sprawy IC 1391/12 Sądu Okręgowego w Łodzi – pozew k. 3 -6, kserokopia weksla – k. 8, deklaracja wekslowa – k. 9, nakaz zapłaty k. 19, protokół rozprawy z dnia 24 stycznia 2013 r. zawierający ugodę sądową – k. `130, 131, postanowienie z dnia 28 marca 2013 r. – k. 147)

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym dnia 10 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi nakazał pozwanym A. W. i J. W. aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda R. B. kwotę 1.248.486 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 4 marca 2013 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 15.217 złotych. Nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności postanowienie wydanym dnia 3 lipca 2013 roku.

Wierzytelność zasądzona powyższym nakazem wynikała z weksla własnego zupełnego wystawionego w dniu 12 sierpnia 2009 roku przez J. W. i A. W. na rzecz powoda. Termin płatności został określony w wekslu na dzień 5 marca 2010 roku. Wezwanie do wykupu weksla zostało wysłane do A. W. w dniu 21 lutego 2013 roku.

(dowód: akta sprawy I Nc 96/13 Sądu Okręgowego w Łodzi – pozew k. 2- 9, kserokopia weksla – k. 18, wezwanie do wykupu weksla – k. 17, nakaz zapłaty – k. 79, postanowienie z dnia 3 lipca 2013 r. – k. 87)

W dniu 22 września 2011 roku A. W. darowała notarialnie swojej matce B. M. ½ udziału we własności zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości N. (...). Wartość przedmiotu darowizny została określona na kwotę 125.000 złotych.

(dowód: umowa darowizny z dni 22.09.2011 r. – k. 13 – k. 15)

Powód na podstawie tytułu wykonawczego wydanego w sprawie I Nc 96/13 Sądu Okręgowego w Łodzi wszczął postępowanie egzekucyjne przed Komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym w Łodzi, które toczy się w sprawie BG Km 815/13. Egzekucja została skierowana do wszystkich składników majątku dłużników A. W. i J. W. i w toku egzekucji doszło do zajęcia ruchomości o wartości około 2.000 złotych.

Powód wszczął również postępowanie egzekucyjne na podstawie ugody zawartej w sprawie IC 1391/12 Sądu Okręgowego w Łodzi i w toku egzekucji prowadzonej przed Komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie M.. dokonano zajęcia, między innymi ½ udziału własności nieruchomości, należącego do dłużniczki A. W., natomiast pozostały udział stanowił przedmiot darowizny pomiędzy dłużniczką A. W. a pozwaną B. M.. W toku postępowania egzekucyjnego A. W. złożyła oświadczenie o stanie majątkowym wskazując, że posiadana przez nią zabudowana nieruchomość (udział ½ części w nieruchomości położonej w N.), rachunki bankowe i samochód marki S. zostały zajęte przez komornika lub przez Urząd Skarbowy w T..

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie M.. ustalił, że A. W. w dacie 24 września 2013 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, bez prawa do zasiłku, jest współwłaścicielem nieruchomości objętej KW (...), co do której Bank (...) zgłosił się jako wierzyciel hipoteczny i osobisty, jest też właścicielem pojazdu marki F. (...) i współwłaścicielem pojazdu marki R. , a na rachunku w A. Bank brak jest środków. Komornik wskazał również, że prowadzi dwa inne postępowania egzekucyjne przeciwko dłużniczce na rzecz innych wierzycieli na łączną kwotę 45.000 zł. wraz z odsetkami. Odnośnie dłużnika J. W. również ustalono, że zatrudniony jest w firmie (...) w W. z najniższym wynagrodzeniem. Jednocześnie komornik dokonał zajecia 81 udziałów przysługujących dłużnikowi w spółce (...).

(dowód: zawiadomienia Komornika sądowego – k. 25, 27, 28, 29, zajęcie wierzytelności – k. 26, 31, 32, zajęcie wynagrodzenia za pracę – k. 30, obwieszczenie o licytacji ruchomości – k. 24, pismo informacyjne – k. 34, pisemne oświadczenie A. W. – k. 35,36, wniosek o wszczęcie egzekucji – k. 37 – 39, zawiadomienie o dokonanych czynnościach – k. 40, zajęcie wierzytelności – k. 42, zajęcie udziałów i zysków w spółce – k. 43, k. 44, zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego – k. 46, 47, wezwanie do zapłaty należności – k. 57)

W piśmie z dnia 27 listopada 2013 roku Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi poinformował powoda, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko A. W. i J. W. będzie umorzone, ponieważ wszystkie dokonane zajęcia okazały się bezskuteczne.

(dowód: wysłuchanie wierzyciela i dłużnika przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania – k. 133)

W grudniu 2013 roku toczyło się przed Sądem Rejonowym w Łodzi postępowanie z wniosku J. W. o rozwiązanie spółki (...) i wyznaczenie likwidatora. Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2013 roku J. W. poinformował Sąd, że pracownicy spółki złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. J. W. wyjaśnił również, że spółka nie posiada pieniędzy „by pójść do notariusza”. Spółka nie posiada środków, bo jej udziały zostały zajęte przez komornika.

Postanowieniem wydanym dnia 16 grudnia 2013 roku Sąd rozwiązał spółkę (...) i otworzył jej likwidację, a na likwidatora spółki powołał J. W..

(dowód: protokół z posiedzenia Sądu – k. 134, 134v, 135, postanowienie – k. 135v)

W postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko spółce (...) z wniosku wierzyciela S. S. z o.o. w W., w grudniu 2013 roku została przeprowadzona druga licytacja nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym spółki (...), w której suma oszacowania wynosiła 1.570.000,00 złotych. Z uwagi na okoliczność, iż nikt nie przystąpił do drugiej licytacji postępowanie egzekucyjne zostało umorzone.

(dowód: obwieszczenie o drugiej licytacji – k. 137, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego – k. 138)

Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie M.. przeciwko dłużnikom J. W. i A. W. z wniosku R. B. okazało się bezskuteczne. Od dłużników nie wyegzekwowano żadnej należności.

(dowód: pismo Komornika z dnia 29.05.2015 r. – k. 280)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych dowodów. Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków J. W., A. W. i G. J., uznając że okoliczności, na które mieliby zeznawać świadkowie są zbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Należy zauważyć, że sytuacja majątkowa spółki (...) i perspektywy jej rozwoju ( na te okoliczności miałby zeznawać świadek J. W.) nie stanowią przedmiotu ustaleń Sądu w niniejszej sprawie, natomiast sytuacja finansowa dłużnika solidarnego J. W., udziałowca i prezesa spółki H., w kontekście wspólności majątkowej z dłużnikiem A. W. została w sposób wystarczający wykazana złożonymi przez powoda dokumentami. Pozostałe okoliczności, na które miałby zeznawać świadek J. W., a mianowicie nieinformowanie małżonki o problemach (...) spółki (...), przyczyny zawarcia umowy darowizny z dnia 22 września 2011 roku, czy też sytuacja majątkowa powoda, podobnie jak i pozwanej, czy też nie korzystanie przez pozwaną z pomocy finansowej córki i męża również nie mają znaczenia w niniejszej sprawie. Przez podobny pryzmat Sąd ocenił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań zgłoszonego świadka A. W., która miałaby zeznawać na tożsame okoliczności jak J. W. (za wyjątkiem sytuacji majątkowej spółki (...)), poza tym świadek ten będąca jednocześnie pełnomocnikiem pozwanej nie stawiła się na żaden termin rozprawy, mimo powiadomienia jej o terminach. W ocenie Sądu również wniosek o przesłuchanie świadka G. J., na okoliczność sytuacji majątkowej powoda, wysokości jego dochodów, czy też posiadanego majątku, nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ okoliczności na które świadek ten miałby zeznawać nie mają dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia.

Odnosząc się do wniosku o przesłuchanie świadka M. Ś., zgłoszonego przez obie strony, to należy wskazać, że jak już Sąd zaznaczył wcześniej sytuacja majątkowa spółki (...) i perspektywy jej rozwoju w 2011 roku nie są przydatne do rozstrzygnięcia sprawy, poza tym mimo zakreślenia przez Sąd terminu na przeprowadzenie tego dowodu świadek nie stawiła się na terminie rozprawy. Sąd pominął zgłoszony dowód na podstawie art. 242 kpc.

Sąd oddalił również wniosek pozwanej o zwrócenie się do Urzędu Skarbowego o nadesłanie kopii deklaracji podatkowych powoda za lata 2006 – 2013 uznając, że jak to już wskazano wcześniej sytuacja majątkowa powoda nie jest przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu w niniejszym postępowaniu i nie przyczyni się do wyjaśnienia sprawy.

Sąd oddalił również pozostałe wnioski dowodowe pozwanej, a mianowicie wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw wyceny przedsiębiorstw, jak również z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw., z przyczyn wskazanych powyżej. Należy również zauważyć, że pozwana reprezentowana przez swoją córkę A. W., będącą jednocześnie dłużnikiem powoda nie wskazała jakie udziały posiada A. W. w spółce (...), jaką jej zdaniem przedstawiają wartość, poza tym sytuacja finansowa spółki (...), w kontekście sytuacji finansowej jej udziałowców została wykazana złożonymi w trakcie sprawy dokumentami.

Analizując złożone przez pozwaną dokumenty, przy piśmie z dnia 9 kwietnia 2014 roku, w postaci faktur ( k.183 – k. 206) Sąd uznał, że faktury te dowodzą jedynie, że A. W. i J. W. dokonywali zakupu różnych materiałów budowlanych, co również nie ma znaczenia dla niniejszej sprawie i nie przyczyni się do jej rozstrzygnięcia.

Sąd zważył co następuje

Powództwo zasługuje na uwzględnienie . Przesłankami skargi pauliańskiej zgodnie z art. 527 k.c. są:

1)  dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz doszło do pokrzywdzenia wierzycieli,

2)  działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

3)  wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie, by móc skorzystać z roszczenia przewidzianego w tym przepisie uznania czynności za bezskuteczną (art. 527 § 1 k.c.).

Z kolei zgodnie z § 2 powołanego przepisu z pokrzywdzeniem wierzycieli mamy do czynienia wówczas, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika stał się on niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Identyczne zapatrywanie wyrażono w orzecznictwie, przyjmując, że artykuł 527 § 2 k.c. pokrzywdzenie wierzyciela wiąże z niewypłacalnością dłużnika lub z powiększeniem stopnia jego niewypłacalności (por. wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2002 r., III CKN 570/2000, niepubl.). Innymi słowy pokrzywdzenie wierzycieli jest następstwem niewypłacalności dłużnika, stąd dla wykazania pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest wykazanie niewypłacalności dłużnika (zob. P. Machnikowski (w.) Kodeks..., s. 947).

Niewypłacalność może być skutkiem czynności dłużnika o charakterze nieodpłatnym, ale również odpłatnym.

Przepis art. 527 § 3 k.c. stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Przepis art. 528 k.c. stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Zgodnie z utrwalonym zarówno w judykaturze, jak i piśmiennictwie poglądem przez pokrzywdzenie wierzyciela rozumie się rzeczywistą a nie tylko potencjalną niewypłacalność dłużnika na skutek dokonania przez niego czynności prawnej bądź jego niewypłacalność w wyższym stopniu niż przed dokonaniem danej czynności (zob. m. in. M. Sychowicz, [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, St. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski i Cz. Żuławska, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 1996,1.1, s. 508, teza 4 i 5).

Należy jednak podkreślić, iż pomiędzy niewypłacalnością dłużnika a podjęciem przez niego czynności prawnej musi zachodzić związek przyczynowy, tzn. czynność podjęta przez dłużnika musi być jedną z przyczyn zaistniałej niewypłacalności. Ponadto niewypłacalność dłużnika musi istnieć zarówno w chwili dokonywania skarżonej czynności, jak też w momencie wyrokowanie przez sąd - w rozumieniu art. 527 k.c.

Przesłanką skuteczności zaskarżenia czynności dłużnika jest to, aby spowodowała ona pokrzywdzenie wierzyciela. Pokrzywdzenie wierzyciela polega na tym, że jego wierzytelność nie może być realizowana i jej zrealizowanie w przyszłości jest również wątpliwe.

Przez niewypłacalność na tle art. 527 § 2 k.c. rozumie się aktualny brak możliwości wywiązania się dłużnika z zobowiązań finansowych. S. majątku dłużnika należy rozpatrywać przy uwzględnieniu zasad egzekucji świadczeń pieniężnych ; niewypłacalność zachodzi wówczas, gdy egzekucja prowadzona według przepisów KPC nie mogłaby przynieść zaspokojenia wierzytelności, gdyż brak wystarczających do tego składników majątkowych. S. niewypłacalności nie uchyla istnienie w majątku dłużnika składników niepodlegających zajęciu oraz obciążonych prawami dającymi innym osobom pierwszeństwo zaspokojenia ( zastaw, hipoteka) w takim stopniu, że pozostała wartość danego przedmiotu nie wystarczy na zaspokojenie skarżącego wierzyciela.( por. komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. E. Gniewek do art. 527).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego został również zaprezentowany pogląd, że dłużnik staje się niewypłacalny w wyższym stopniu również wtedy, gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów i pokrzywdzenie, o którym mowa w art. 527 § 2 k.c. powstaje również na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela ( wyrok z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie IV CK 322/02 LEX nr 599558).

Powyższy pogląd został również wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I ACa 1438/12 LEX nr 1305972)

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd podzielił stanowisko powoda, że wskutek umowy darowizny dłużniczka A. W. stała się niewypłacalna w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności i w związku z tym nastąpiło pokrzywdzenie wierzyciela.

Należy zauważyć, że wierzytelności przysługujące powodowi na podstawie tytułów wykonawczych wskazanych w pozwie wynoszą ponad 1.400.000 zł bez kosztów postepowania egzekucyjnego. Z tytułów wykonawczych wynika, że dłużnikami solidarnymi powoda są A. W. i J. W., przy czym istota solidarności polega na tym, że wierzyciel może skierować egzekucję zarówno do wszystkich dłużników, jak też jedynie do niektórych. Prawo wyboru w tym zakresie, zarówno co do liczby dłużników, jak też do zakresu egzekucji należy do wierzyciela.

Pozwana w toku postępowania nie wskazała innego majątku dłużnika, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela, co skutkowałoby zwolnieniem się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela w rozumieniu art. 533 k.c.

Pozwana reprezentowana przez swoją córkę, będącą jednocześnie dłużnikiem próbowała wykazać, że drugi z dłużników solidarnych J. W., z którym dłużniczka A. W. pozostaje we współwłasności małżeńskiej posiadał majątek pozwalający na zaspokojenie wierzyciela w postaci udziałów w spółce (...), a wartość majątku należącego do spółki przekracza ponad 2 miliony złotych.

Z dokumentów zgromadzonych w toku postępowania wynika, że sytuacja finansowa spółki (...), była i jest niekorzystna. W grudniu 2013 roku na rozprawie przed Sądem Rejonowym w Łodzi, J. W., będący prezesem spółki oświadczył, że spółka nie posiada środków nawet „na notariusza”, a pracownicy spółki złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Postanowieniem wydanym dnia 16 grudnia 2013 roku Sąd rozwiązał spółkę (...) i otworzył jej likwidację, a na likwidatora spółki powołał J. W..

W postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko spółce (...) z wniosku wierzyciela S. S. z o.o. w W., w grudniu 201 1 roku została przeprowadzona druga licytacja nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym spółki (...), w której suma oszacowania wynosiła 1.570.000,00 złotych. Wobec okoliczności, iż nikt nie przystąpił do drugiej licytacji postępowanie egzekucyjne zostało umorzone. Wpisy w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości należącej do spółki (...) dowodzą również, że na nieruchomości ustanowione są hipoteki w kwotach 302.000,00 zł. i 169.120,00 zł. jako zabezpieczenia kredytów bankowych, poza tym ustanowione są też hipoteki przymusowe i hipoteki z tytułu podatku od nieruchomości oraz inne, których łączne wartości wraz z odsetkami przekraczają wartość nieruchomości wskazanej w obwieszczeniu o licytacji.

Z oświadczenia o stanie majątkowym, złożonym przez dłużniczkę A. W. w toku postępowania egzekucyjnego wynika poza tym, że nie posiada ona żadnego majątku poza udziałem w nieruchomości, będącej przedmiotem darowizny.

Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie M.. przeciwko dłużnikom J. W. i A. W. z wniosku R. B. okazało się bezskuteczne. Od dłużników nie wyegzekwowano żadnej należności.

W kontekście przytoczonych okoliczności nie sposób uznać, że dłużnik J. W. i jego żona A. W., dokonująca darowizny posiadali jakikolwiek majątek pozwalający na zaspokojenie wierzyciela. Tym samym dokonanie przez A. W. darowizny udziału wynoszącego ½ części w nieruchomości położonej w N. na rzecz pozwanej było dokonane z pokrzywdzeniem wierzyciela – powoda.

Jednocześnie Sąd nie podzielił argumentacji pozwanej, iż wierzytelności powoda, do dnia złożenia pozwów nie były wymagalne, albowiem z dokumentów zawartych w aktach IC 1391/12 i INc 96/13 Sądu Okręgowego w Łodzi wynika, iż wierzytelności powoda powstały dużo wcześniej. Mianowicie wierzytelność w kwocie 152.200 złotych, co do której w sprawie IC 1391/12 powód zawarł z dłużnikami ugodę, wynika z umowy pożyczki zawartej w 2003 roku, a zabezpieczeniem tej pożyczki udzielonej przez powoda był weksel in blanco wystawiony w dniu 4 września 2003 roku. Z umowy pożyczki załączonej do sprawy IC 1391/12 wynika, ze termin jej spłaty został określony na 5 września 2006 roku.

Podobnie jest z wierzytelnością wynikającą z weksla, wystawionego w dniu 12 sierpnia 2009 roku, określającego termin spłaty kwoty 1.248,486 zł. na dzień 5 marca 2010 roku. Weksel ten został podpisany przez A. W. i J. W..

Zdaniem Sądu daty wystąpienia przez wierzyciela do Sądu o zapłatę kwot wynikających z wystawionych weksli i daty uzyskania tytułów wykonawczych świadczą jedynie o tym że wierzyciel mógł wówczas wystąpić na drogę postępowania egzekucyjnego, natomiast sama wierzytelność istniała już wcześniej, a mianowicie co do kwoty 152.200 złotych w 2006 roku, a co do kwoty 1.248,486 złotych w 2010 roku, a zatem przed zawarciem umowy darowizny we wrześniu 2011 roku.

Sąd uznał również, iż bez znaczenia w niniejszej sprawie jest podnoszona przez pozwaną okoliczność, że zawarta umowa darowizny była de facto rozliczeniem nakładów, które pozwana poniosła na nieruchomości należącej do córki. Należy zauważyć, że akt notarialny, potwierdzający dokonanie czynności prawnej pomiędzy pozwaną i jej córką A. W. jednocześnie wskazuje, że osoby stawające do aktu zawarły umowę darowizny, natomiast złożone przez pozwaną faktury potwierdzają jedynie zakup materiałów budowlanych przez A. W. i J. W. i w żaden sposób nie dowodzą, aby pozwana dokonywała na darowanej nieruchomości jakichkolwiek nakładów. Nawet gdyby przyjąć, że pozwana faktycznie czyniła nakłady na sporną nieruchomość, mogłyby one podlegać rozliczeniu w ramach sprawy o zwrot nakładów, poza tym okoliczność ta nie wyłącza odpowiedzialności pozwanej w ramach skargi pauliańskiej.

Sąd nie podzielił także stanowiska pozwanej, że powództwo winno zostać oddalone z uwagi na treść art. 5 k.c., tj. z uwagi na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Mianowicie dłużniczka A. W., dokonując darowizny na rzecz swojej matki wyzbyła się części posiadanego przez siebie majątku, mając świadomość posiadanego zadłużenia wobec powoda i to jej działanie oraz pozwanej, przyjmującej darowiznę, należy ocenić jako naruszające zasady współżycia społecznego, nie zaś powoda, który stara się odzyskać należne mu wierzytelności. Zawarcie umowy darowizny zmierzało do uniemożliwienia przeprowadzenia skutecznej egzekucji, co w ocenie Sądu nie może podlegać ochronie w ramach zasad współżycia społecznego.

Przepis art.527 § 3 k.c. wprowadza domniemanie prawne, gdy wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela korzyść majątkową otrzymała osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem. Domniemywa się wówczas, że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Bezspornym jest, że w niniejszej sprawie w wyniku zawarcia umowy darowizny korzyść majątkową uzyskała właśnie taka osoba, ponieważ pozwana, na której rzecz dłużniczka dokonała darowizny jest jej matką.

W przedmiotowej sprawie nie ma nawet potrzeby stosowania domniemania z art. 527 § 3 i 4 k.c., ponieważ wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela korzyść majątkową uzyskała osoba trzecia bezpłatnie i wówczas ma zastosowanie przepis art.528 k.c., który pozwala na uznanie czynności za bezskuteczną, gdy osoba trzecia nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

W świetle przytoczonego przepisu powoływanie się przez pozwaną na działanie w dobrej wierze i brak wiedzy o długach dłużników powoda jest bezprzedmiotowe, gdyż przepis art. 528 k.c. wyłącza przesłankę dobrej wiary po stronie osoby trzeciej.

Mając na uwadze przytoczone powyżej okoliczności Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki skargi pauliańskiej z art.527 § 1 i 2 k.c. jak również z art. 528 k.c. i dlatego też powództwo zostało uwzględnione.

Konsekwencją uwzględnienia powództwa było obciążenie pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art.98 k.p.c. Na zasądzoną kwotę złożyły się: opłata sądowa od pozwu wynosząca 6.250 zł. i koszty zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową w kwocie 3.617 zł.