Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Harmata

Protokolant: Małgorzata Florek

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2015 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: A. W.

przeciwko: A. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od pkt II i III wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie V Wydziału Gospodarczego z dnia 13 czerwca 2014 r., sygn. akt V GC 426/14 upr

oddala apelację

Sygn. akt VI Ga 267/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 czerwca 2014 r.

Pozwem wniesionym w sprawie powód A. W. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. M. kwoty 7.907,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 września 2012 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu powód podał, że strony zawarły umowę o świadczenie na rzecz pozwanej usług w zakresie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z umową powód za wykonaną usługę wystawiał co miesiąc faktury VAT, które pozwana od początku obowiązywania umowy, tj. od lutego 2011 r. regulowała nieterminowo oraz w niepełnej wysokości. Powód wezwał pozwaną do zapłaty pismami z dnia 3 września 2012 r. i 23 września 2013 r. Mimo to pozwana nie uregulowała kwoty 7.907,00 zł.

W sprzeciwie od wydanego nakazu zapłaty pozwana zarzuciła przedawnienie roszczeń powoda, wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania. Pozwana zarzuciła, iż strony nie określiły wysokości należnego powodowi wynagrodzenia, żadna z faktur dołączonych do pozwu nie została jej doręczona, pozwana nie zatwierdzała wysokości stawki wynagrodzenia wskazanej przez powoda. Ponadto powód wykonywał umowę w sposób nienależyty, w związku z czym była zmuszona wypowiedzieć umowę w grudniu 2011 r. W uzasadnieniu zarzutu przedawnienia pozwana wskazała, iż w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje art. 751 kpc oraz przewidziany w nim dwuletni okres przedawnienia roszczeń za wykonane przez powoda czynności.

W odpowiedzi na sprzeciw powód dokonał szczegółowego określenia podstaw żądania pozwu przez wskazanie sposobu rozliczenia poszczególnych faktur VAT w związku z dokonanymi przez pozwaną wpłatami. Powód wyjaśnił, iż wobec braku wskazania przez pozwaną tytułów dla kolejnych przelewów bankowych dokonał ich zaliczenia w pierwszej kolejności na poczet faktur najstarszych, w ustosunkowaniu się do zarzutów pozwanej, wskazał, że strony nie określiły wysokości wynagrodzenia w treści pisemnej umowy, a jego wysokość została ustalona ustnie i wynosiła 1500 zł netto, czyli 1845 zł brutto. Rozwiązanie umowy między stronami nastąpiło z końcem grudnia w związku z odebranym oświadczeniem o rozwiązaniu umowy w dniu 23 grudnia 2011. W miesiącu grudniu powód dokonał na rzecz pozwanej ostatnich rozliczeń podatkowych za listopad 2011 .

Na rozprawie strony postępowania podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska, przy czym pozwana oświadczyła, że świetle treści pisma procesowego z dnia 21 kwietnia 2014 r. uznaje obowiązek zapłaty comiesięcznie kwoty w wysokości 500zł, ale jedynie w odniesieniu do nieprzedawnionych kwot, w pozostałym zakresie podtrzymuje zarzut przedawnienia i wnosi o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie zasądził od pozwanej A. M. na rzecz powoda A. W. kwotę 1.845,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 września 2012 r. do dnia zapłaty (I), oddalił powództwo w pozostałej części (II), zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 69,00 zł tytułem kosztów procesu (III), wyrokowi w pkt I co do kwoty 500,00 zł Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności (IV).

Wyrok ten Sąd Rejonowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

W dniu 3 grudnia 2010 r. strony zawarły umowę, według treści projektu sporządzonego przez powoda. Na mocy w/w umowy pozwana zobowiązała się do założenia odpowiednich dokumentów podatkowych i do przedkładania powodowi dokumentów księgowych w terminach wskazanych w treści umowy. Powód natomiast zobowiązał się w szczególności do wykonywania obsługi księgowej w zakresie ewidencjonowania operacji gospodarczych, sporządzania zestawień rocznych po otrzymaniu remanentów początkowych i końcowych, obliczania zaliczki miesięcznej na podatek dochodowy, wykonywania deklaracji dla podatku od towarów i usług, VAT 7, składania zgłoszeń i deklaracji oraz dokonywania rozliczeń w ZUS, sporządzania comiesięcznych zestawień operacji gospodarczych w postaci wydruków komputerowych. Strony ustaliły, iż wynagrodzenie płatne będzie comiesięcznie w wysokości zgodnie ustalonej przez strony, natomiast termin płatności określono na dzień wystawienia poszczególnych faktur VAT. Umowę strony zawarły na czas nieokreślony z zachowaniem prawa do wypowiedzenia umowy za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia na koniec miesiąca. Strony następnie ustnie ustaliły wysokość wynagrodzenia powoda w kwocie 1500 zł netto, tj. 1845 zł brutto miesięcznie Powód wykonywał w/w usługi na rzecz pozwanej w okresie od stycznia 2011 r. do dnia rozwiązania umowy tj. do dnia 27 grudnia 2011 r. W związku z wykonanymi czynności powód wystawił 12 faktur VAT o nr (...) z dnia 1 stycznia 2011 r., (...) z dnia 21 lutego 2011 r., (...) z dnia 21 marca 2011 r., (...) z dnia 20 kwietnia 2011 r., (...) z dnia 20 maja 2011 r., (...) z dnia 20 czerwca 2011 r., (...) z dnia 20 lipca 2011 r., (...) z dnia 19 sierpnia 2011 r., (...) z dnia 20 września 2011 r., (...) 20 października 2011 r., (...) z dnia 18 listopada 2011 r., (...) z dnia 20 grudnia 2011 r., które doręczył pozwanej po rozwiązaniu umowy, tj. końcem grudnia 2011r i w styczniu 2012 r. na skutek pisma pozwanej z dnia 27.01.12r., wzywającego powoda do zwrotu dokumentów księgowych za rok 2011r. Powód jest doradcą podatkowym, prowadzącym w tym przedmiocie biuro rachunkowe, w/w usługi na rzecz pozwanej wykonywał jako profesjonalista w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej stale, w sposób zorganizowany (co miesiąc odbierał od pozwanej odpowiednie dokumenty księgowe w celu przygotowania i ewentualnie złożenia odpowiednich zeznań i deklaracji w jej imieniu do US i ZUS) oraz odpłatnie. Pozwana dokonywała nieregularnych wpłat wynagrodzenia powoda, przy czym jedynie pierwsza wypłata odpowiadała wysokości umówionej przez strony stawki wynagrodzenia, natomiast kolejne wpłaty były bądź zaniżone bądź zawyżone w zależności od sytuacji finansowej pozwanej. W poszczególnych miesiącach obowiązywania umowy pozwana dokonała następujących wpłat: 1845,00 zł i 738 zł w lutym 2011r, w marcu 450 zł i 700 zł, w kwietniu 700 zł , 1000 zł w maju, 2000 zł w czerwcu, 2500 zł w sierpniu, 1600 zł i 700 zł we wrześniu, 2000 zł w październiku 2011 r. Pozwana w tytułach przelewów bankowych nie precyzowała tytułów płatności, w związku z powyższym powód zaliczał wpłaty na poczet najwcześniejszych należności, z czym pozwana się zgodziła. Po zsumowaniu w/w wpłat , do zapłaty pozostała kwota dochodzona pozwem. Pozwana rozwiązała umowę z powodem pismem z dnia 23 grudnia 2011 r. z uwagi na odebranie monitów z US i ZUS w przedmiocie błędów w przedłożonych w urzędach deklaracjach i zeznaniach, jednakże po zweryfikowaniu księgowości pozwanej przez inne biuro księgowe okazało się, że wszystko się zgadza, a ewentualne korekty będą nieznaczne. Pozwana otrzymała od powoda wezwania do zapłaty z dnia 3 września 2012 r. oraz z dnia 23 września 2013 r. Pomimo to do chwili obecnej pozwana nie uiściła na rzecz powoda kwoty dochodzonej pozwem.

W ocenie Sądu Rejonowego umowa łącząca strony miała charakter umowy o świadczenie usług, do której odpowiednie zastosowanie znajdowały przepisy dotyczące umowy zlecenia. W okolicznościach niniejszej sprawy poza sporem był fakt zawarcia przedmiotowej umowy na piśmie przez strony jako przedsiębiorców oraz jej rozwiązanie na skutek złożonego przez pozwaną oświadczenia, które dotarło w sposób nie budzący wątpliwości do powoda w dniu 27.12.2011r.. Tym samym poza sporem pozostawała kwestia umownego określenia terminów płatności za wykonanie poszczególnych usług: w dacie wystawienia faktury vat, co oznaczało, że roszczenie o wynagrodzenie było wymagalne co miesiąc za dany miesiąc w terminie wystawienia faktury. Tak więc umowa obowiązywała w okresie 1.01.2011r – 27.12.2011r. i w tym okresie powód świadczył na rzecz pozwanej usługi w postaci prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, również w grudniu dokonując rozliczeń za miesiąc listopad. Usługi te świadczył należycie, a jego błąd w zakresie rozliczenia z połowy roku 2011r. został przez niego skorygowany, choć pozwana nie była zadowolona z tego tytułu, gdyż spowodowało to konieczność zapłaty jednorazowo w krótkim czasie większej kwoty, którą w danym czasie trudno jej było zgromadzić. Ta okoliczność upoważniała pozwaną do wypowiedzenia umowy w trybie art. 746 § 3 kc , niemniej nie upoważniała jej do odmowy zapłaty wynagrodzenia, zwłaszcza, że pozwana nie wykazała żadnym wiarygodnym dowodem z dokumentu, że powód nieprawidłowo prowadził rozliczenia. Z uwagi na podniesiony przez pozwaną zarzut przedawniania Sąd Rejonowy uznał, iż z tego tytułu powództwo jest niezasadne w znacznej części , tj. roszczenie o zapłatę pozostałej części wynagrodzenia nie uległo przedawnieniu jedynie co do ostatniej kwoty 1845 zł za miesiąc grudzień, płatnej zgodnie z treścią umowy do dnia wystawienia faktury VAT : 20.12.2011r. Data złożenia pozwu do sądu to 4.12.2013r. ( fakt znany sądowi z urzędu ). W świetle dokonanych przez Sąd ustaleń niewątpliwie powód jako przedsiębiorca w niniejszym postępowaniu dochodził wynagrodzenia za świadczenie na rzecz pozwanej usług wykonywanych w sposób stały, regularny, a ponadto za czynności podejmowane przez niego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w firmie biura rachunkowego. O stałości wykonywanych przez powoda czynności świadczyły zarówno zeznania słuchanych w sprawie świadka i stron oraz dowody z dokumentów, takich jak umowa oraz faktury VAT, które były wystawiane co miesiąc, czyli systematycznie i po wykonaniu danej usługi. Przypomnienia wymaga także, że strony wiązała umowa zawarta na czas nieokreślony, a zatem wolą stron było nie tylko uregulowanie stałej, ale również długoterminowej współpracy gospodarczej. W tym miejscu należy wskazać, że przeciwieństwem stałego trudnienia się określonymi czynnościami (usługami), o którym mowa w art. 751 pkt 1 kc jest wykonywanie czynności danego rodzaju sporadycznie, dorywczo, nieregularnie. Stałe trudnienie się przez określoną osobę czynnościami danego rodzaju dotyczy czynności o charakterze powtarzalnym, których wykonywanie stanowi stałe zajęcie tej osoby, chociażby tylko na przestrzeni ściśle określonego czasu, i przynosi stały (nie koniecznie wyłączny) dochód . W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy uznał również, że ma zastosowanie druga z alternatywnych przesłanek zawarta w dyspozycji art. 751 kc pkt 1 kc, tj. dochodzenie roszczeń za wynagrodzenie przysługujące osobie, która w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudni się czynnościami danego rodzaju. Wskazanie na trudnienie się danymi czynnościami w zakresie działalności przedsiębiorstwa wskazuje pośrednio na ich wykonywanie w ramach działalności gospodarczej. Działalność przedsiębiorstwa należy bowiem odnieść do działalności gospodarczej wykonywanej przy wykorzystaniu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ¹ k.c., skoro takiej właśnie działalności ono służy. Określając przedsiębiorstwo w art. 55 ¹ k.c., wskazano przykładowy katalog składników niematerialnych i materialnych, które tworząc pewną całość organizacyjną, służą do prowadzenia działalności gospodarczej. Obok tych składników, w skład przedsiębiorstwa może wchodzić wiele czynników nawet niekiedy nieuchwytnych, trudno mierzalnych, niewymiernych, takich jak rynek czy klientela, a nawet lokal, w którym przedsiębiorca prowadzi swoją działalność. Powód w celu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej wykorzystywał przedsiębiorstwo rozumiane jako zespół składników materialnych i niematerialnych. W obrocie prawnym występował pod określoną firmą, w przedmiotowej umowie zdefiniował się jako indywidualny przedsiębiorca: Biuro (...), dysponował odpowiednim zapleczem technicznym w postaci urządzeń i odpowiednich programów komputerowych niezbędnych do wykonania powierzonych mu czynności i odpowiednio zorganizowanych, a także posiadał odpowiednie uprawnienia zawodowe (doradca podatkowy) oraz renomę (pozwana słyszała o przedsiębiorstwie powoda przed zawarciem umowy). Ponadto powód złożył sprawę do sądu gospodarczego. Zatem powód jako przedsiębiorąca przyjmował i wykonywał przedmiotowe czynności, którymi trudnił się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, wykorzystując wszystkie jego składniki.

Reasumując, Sąd mając na uwadze termin wymagalności poszczególnych roszczeń powoda ( daty wystawienia poszczególnych faktur VAT) oraz dzień wytoczenia niniejszego powództwa (4 grudnia 2013 r.) uznał, że przedawnieniu na skutek upływu okresu dwuletniego na podstawie art. 751 kc pkt 1 w zw. z 750 kc uległy roszczenia z tytułu nieopłaconych w całości lub części faktur VAT nr: (...) z dnia 1 stycznia 2011 r., (...) z dnia 21 lutego 2011 r., (...) z dnia 21 marca 2011 r., (...) z dnia 20 kwietnia 2011 r., (...) z dnia 20 maja 2011 r., (...) z dnia 20 czerwca 2011 r., (...) z dnia 20 lipca 2011 r., (...) z dnia 19 sierpnia 2011 r., (...) z dnia 20 września 2011 r., (...) 20 października 2011 r., (...) z dnia 18 listopada 2011 r. Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 734 § 1 kc w zw. z art. 750 kc i art. 751 pkt 1 kc .O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 kc, o kosztach postępowania na podstawie art. 100 kpc stosunkowo je rozdzielając, przy czym powód wygrał w 23 %, a koszty w sprawie stanowiła jedynie opłata od pozwu w kwocie 300 zł.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając wyrok ten w części oddalającej powództwo tj. co do kwoty 6.062,00 zł oraz co do kosztów procesu.

Apelujący zarzucił, iż :

- Sąd Rejonowy nieprawidłowo zastosował 2- letni termin przedawnienia przyjmując, iż powód prowadzi stałe usługi w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa, gdyż prowadzi on działalność gospodarczą jako osoba fizyczna w niewielkim zakresie i nieregularnie, nie dysponując żadnymi szczególnymi urządzeniami poza komputerem i drukarką,

- pozwana jest radcą prawnym, a celowe i umyślne niepłacenie przez nią faktur i odwlekanie terminu płatności stanowi rażące nadużycie prawa, a powoływanie się przez nią na przedawnienie roszczeń jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,

- jego roszczenie składa się z dwóch części, a to kwoty 1 500 zł tytułem wynagrodzenia za wykonaną usługę oraz 354 zł tytułem należnego podatku vat, który odprowadził do Urzędu Skarbowego i nawet jeżeli przyjąć, że jego roszczenie jest przedawnione to tylko w części dotyczącej należności za usługę, ale nie należności publiczno-prawnej w postaci podatku vat.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda nie jest uzasadniona.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutów, a to przyjęcia nieprawidłowego bo 2- letniego okresu przedawnienia, wynikającego z art. 751 pkt 1 kc w zw. z art. 750 kc - to w ocenie Sądu Okręgowego brak podstaw dla podzielenia stanowiska powoda.

Stosownie do treści art. 751 pkt 1 kc z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju.

Prawidłowe są ustalenia Sądu Rejonowego zarówno w zakresie przyjęcia, iż powód stale trudni się czynnościami z rodzaju jak objęte umową między stronami, prawidłowe są również ustalenia w zakresie przyjęcia, iż czynności te pozostawały w zakresie działalności prowadzonego przedsiębiorstwa. Sąd Rejonowy szczegółowo uzasadnił powyższe kwestie i podzielić należy argumentację, iż o stałości trudnienia się rodzajem czynności, za które dochodził wynagrodzenia, świadczyła treść samej umowy z dnia 3.12.2010r. zawartej na czas nieoznaczony, przy cyklicznym , systematycznym i comiesięcznym wystawianiu faktur z tego tytułu, oraz zeznania stron postępowania, w tym samego powoda opisującego sposób pracy, w żaden sposób nie wskazujący na charakter dorywczy i okresowy powierzonych mu czynności.

Sąd Rejonowy prawidłowo również uznał, iż w sprawie ma zastosowanie druga z przesłanek ujętych art. 751 pkt 1 kc, tj. iż dochodzone roszczenie obejmuje wynagrodzenie osoby, która w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudni się czynnościami danego rodzaju. Powód prowadzi działalność gospodarczą wykorzystując przedsiębiorstwo rozumiane jako zespół składników materialnych i niematerialnych, posługując się w obrocie firmą o określonej renomie i dysponując uprawnieniami zawodowymi ( jako doradca podatkowy) oraz zapleczem, chociażby w postaci sprzętu komputerowego niezbędnego do wykonywania powierzonych mu czynności. Wskazać należy, iż powód właśnie jako przedsiębiorca dochodził roszczenia stanowiącego w niniejszej sprawie wynagrodzenie za świadczenie usług.

Odnosząc się do drugiego z zarzutów a to, iż zarzut przedawnienia pozostawał sprzecznym z zasadami współżycia społecznego i stanowił rażące nadużycie prawa ponieważ pozwana z zawodu jest radcą prawnym oraz celowo i umyślnie nie płaciła faktur vat i odwlekała termin zapłaty; w ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Realia niniejszej sprawy nie wskazują bowiem, aby istotnie podniesiony zarzut przedawnienia stanowił rażące nadużycie prawa i był sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, niniejszego nie może przesądzać bowiem zawód pozwanej, nawet jeżeli jest to zawód radcy prawnego, a innego uzasadnienia dla powyższych zarzutów powód nie zgłosił. Z ustaleń faktycznych nie wynika również umyślność w niepłaceniu faktur w celu doprowadzenia do ich przedawnienia, brak podstaw i dowodów dla jednoznacznego ustalenia niniejszego faktu.

Sąd Okręgowy nie podzielił również trzeciego z zarzutów, a to odmiennego czasokresu przedawnienia w zakresie naliczonego podatku vat. Wskazać należy, iż przedmiotem roszczenia w całości było wynagrodzenie za usługi. Należność w wysokości 354 zł nie została naliczona na podstawie innego tytułu jak umowy za usługi księgowe, natomiast odmienny termin przedawnienia dla należności publiczno-prawnych nie dotyczył relacji pomiędzy powodem a pozwaną, ale relacji pomiędzy podatnikiem (powodem), a Skarbem Państwa czyli osobą obowiązaną do odprowadzenia tego podatku, a Skarbem Państwa. Stąd też brak było podstaw dla różnicowania czasokresu przedawnienia roszczenia pomiędzy powodem, a pozwaną , w zakresie i z tytułu jak w pozwie.

Biorąc powyższe pod uwagę , orzeczono jak w sentencji na mocy art. 385 kpc.