Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach XII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2014 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa Z. J.

przeciwko G. S., K. S.

o zapłatę

1.  uchyla w całości wyrok zaoczny z dnia 7 lutego 2013 roku;

2.  zasądza od pozwanych G. S. i K. S. solidarnie na rzecz powoda Z. J. 38.170,00 (trzydzieści osiem tysięcy sto siedemdziesiąt i 00/100) złotych;

3.  zasądza od pozwanych G. S. i K. S. solidarnie na rzecz powoda Z. J. odsetki umowne w wysokości 1 % w skali miesiąca od:



kwoty 52.670 (pięćdziesiąt dwa tysiące sześćset siedemdziesiąt i 00/100) złotych od dnia 20 grudnia 2011 roku do dnia 6 lipca 2012 roku,



kwoty 50.670 (pięćdziesiąt tysięcy sześćset siedemdziesiąt) złotych od dnia 7 lipca 2012 roku do 1 lipca 2013 roku ,



kwoty 45.670 (czterdzieści pięć tysięcy sześćset siedemdziesiąt) złotych od dnia 2 lipca 2013 roku do dnia zapłaty;

4.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

5.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu.

Sygn. akt XII C 299/12

UZASADNIENIE

Powód Z. J. pozwem z dnia 3 października 2012 roku wniósł o zasądzenie od pozwanych kwoty 170.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty, zasądzenia od pozwanych 1% od kwoty 170.000 zł jako kary umownej uzgodnionej w oświadczeniu za każdy dzień od 20 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów.

Uzasadniając żądanie wskazał, że w dniu 12 stycznia 2007 roku pożyczył pozwanym kwotę 177.500,00 zł, której termin całkowitej spłaty mijał w dniu 15 lutego 2011 roku. Pomimo wielokrotnych monitów osobistych i telefonicznych pozwani nie zapłacili (k.2 – 3).

Pozwani nie stawili się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę. Sąd po przesłuchaniu powoda – początkowo informacyjnym (k.17), a następnie w trybie art.304 k.p.c. (k. 30) ograniczając dowód z przesłuchania stron do przesłuchania powoda wobec nieusprawiedliwionego niestawiennictwa pozwanych i po dopuszczeniu dowodu z oryginału umowy pożyczki zawartej pomiędzy stronami , przyjął za prawdziwe twierdzenia powoda i wydał wyrok zaoczny (k.32) w całości uwzględniając żądanie Z. J.. Wyrok uprawomocnił się w dniu 15 marca 2013r. (k.39).

Na wniosek powoda Sąd nadał wyrokowi klauzulę wykonalności (k.43), a następnie rozpoznając kolejne wnioski wydał dalsze (2-6) tytuły wykonawcze w celu wpisania hipoteki na nieruchomościach należących do pozwanej K. S. (k.80-85).

Na skutek wniosku pozwanych o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego wraz ze sprzeciwem od wyroku zaocznego (k.86, 93-98), Sąd przywrócił pozwanym termin do wniesienia sprzeciwu (k.120) i zawiesił rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi zaocznemu (k.129). Sąd Apelacyjny w Katowicach utrzymał postanowienie Sądu Okręgowego w przedmiocie zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności, po zbadaniu także zasadności przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu.

Na wniosek pozwanych w toku postępowania Sąd (k.217-218) udzielił zabezpieczenia poprzez zawieszenie toczącego się przed Komornikiem M. Z. (KM 7125/13) postępowania egzekucyjnego.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie w dniu 7 lutego 2013 roku wyroku zaocznego pozwani wnieśli o uchylenie w całości wydanego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Oświadczyli, że pomiędzy stronami nigdy nie doszło do zawarcia umowy pożyczki, albowiem pozwany G. S. nigdy nie otrzymał od pozwanego żadnych pieniędzy. Podniósł, że złożone oświadczenie nosi znamiona czynności pozornej, gdyż nie doszło do ziszczenia essentialia negotti umowy pożyczki – powód nie przekazał pozwanemu żadnej kwoty pieniężnej. W rzeczywistości bowiem pozwany nabył od powoda w dniu 10 stycznia 2007 roku samochód M. (...) za cenę 170.000 zł. Dodał, że cena za samochód w kwocie 22.000 zł została przez pozwanego G. S. zapłacona w gotówce w dniu 10 stycznia 2007 roku, a reszta ceny w kwocie 148.000 zł miała zostać sfinansowana z kredytu, którego pozwany nie otrzymał. Z uwagi na fakt, że pozwany kredytu nie otrzymał pozostałą do zapłaty kwotę pozwany zaczął spłacać w ratach. Pozwani podnieśli, że zapłacili powodowi kwotę 72.300 zł. Dodał również, że z zestawienia spłat wynika, że pozwany zapłacił powodowi kwotę 65.800 zł oraz, że w dniu 6 lipca 2012 roku spłacił dodatkowo kwotę 2.000 zł. Nadto w dniu 1 lipca 2013 roku wpłacił na rzecz pozwanego kwotę 5.000 zł. Do zapłaty pozostała więc kwota 75.200 zł, która jednak na podstawie art. 554 k.c. jest przedawniona w zakresie należności głównej jak i odsetek. Pozwani podnieśli również, że dochodzenie odsetek umownych w kwocie 1% dziennie jest niedopuszczalne w oparciu o art. 359 § 2 ¹ k.c. (k.93-103).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Żona powoda prowadzi działalność gospodarczą (k.229) od 1.10.1997r. pod nazwą (...), która obejmuje między innymi handel samochodami i prowadzenie komisu samochodowego. Pełnomocnikiem W. J. jest między innymi Z. J. (zeznania powoda, zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:07:16 – 00:27:16).

Pozwanego G. S. łączyły z synem powoda stosunki koleżeńskie. Po powzięciu informacji, że powód zajmuje się pośrednictwem w handlu samochodami sprowadzanymi z zagranicy pozwany G. S. kupił od niego samochód marki M. (...) klasy, który na podstawie umowy ratalnej umowy kupna - sprzedaży został w całości spłacony (zeznania pozwanego G. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:27:25- 00:51:40, zeznania pozwanej K. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:51:40 – 01:05:59). Samochód ten został sprzedany.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej W. J. sprzedała samochód osobowy D.pozwanym za kwotę 170.000 zł (k.230) wystawiając 10.01.2007r. stosowną fakturę, którą pozwany G. S. podpisał. Samochód ten został oddany do komisu przez J. C. i ustalono, że zostanie sprzedany za kwotę 170.000 zł (k.226). Z uwagi na brak gotówki i możliwości zaciągnięcia kredytu pozwany zwrócił się do powoda o pomoc w znalezieniu kredytodawcy (zeznania pozwanego G. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:27:25- 00:51:40). Powód, działając jako osoba prywatna, zaproponował wówczas pozwanemu, że pożyczy mu kwotę 177.500 zł, która to kwota w wysokości 170.000 zł została przez powoda przelana bezpośrednio na konto firmowe prowadzonej przez żonę powoda W. J. pod firmą (...) działalności gospodarczej, a kwota 7.500 zł została przekazana pozwanemu w gotówce (zeznania powoda, zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:07:16 – 00:27:16). Po otrzymaniu zapłaty W. J. w dniu 10 stycznia 2007 roku wystawiła fakturę VAT nr (...) za zakup samochodu osobowego D. (...) za kwotę 170.000 zł. Pojazd ten został zarejestrowany w Starostwie Powiatowym w T. w dniu 11 stycznia 2007 roku. Sposób płatności przelew.

Przed podpisaniem pozwany G. S. nie czytał co zostało napisane na fakturze (k.256). W celu zabezpieczenia spłaty wierzytelności powód przygotował oświadczenie, które dnia 12 stycznia 2007 roku pozwani podpisali. Pozwani oświadczyli, bez uprzedniego czytania treści oświadczenia, że pożyczyli od Z. J. kwotę 177.500,00 zł, które zobowiązali się spłacić w ratach miesięcznych do 15 – tego każdego miesiąca po 3.500 zł do której doliczany będzie 1 % od kwoty pozostałej do zapłaty. W razie opóźnienia w spłacie kolejnej raty więcej niż 7 dni zostanie naliczona kara umowna w wysokości 1 % dziennie od kwoty pozostające do zapłaty. W razie utraty możliwości spłaty przez pożyczkobiorcę powyższe zobowiązanie przejmie poręczyciel w osobie K. S. (k.3, przesłuchanie powoda, k.30-31, zeznania pozwanego G. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:27:25- 00:51:40, zeznania pozwanej K. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:51:40 – 01:05:59). W dniu 14 stycznia 2007 roku pozwani wpłacili na konto (...) W. J. kwotę 170.000 zł tytułem zapłaty za zakup samochodu osobowego D.(k.279). Pozwany uzgodnił z powodem, że wszelkie wpłaty będą odnotowywać na zwykłej kartce papieru, działając w zaufaniu do powoda wywołanego znajomością z jego synem i uprzedniej transakcji kupna samochodu marki M. (...), pozwany nie domagał się żadnego potwierdzenia dokonywanych wpłat. Strony uzgodniły, że pozwany będzie spłacał należność główną, a raz w roku powód podliczy odsetki w skali 8 % w skali rocznej (zeznania pozwanego G. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:27:25- 00:51:40). Początkowo pozwany systematycznie, później coraz gorzej spłacał udzieloną pożyczkę. Powód zgadzał się na przesunięcia terminu i dopóki pozwany cokolwiek spłacał, to nie dochodził od niego zapłaty całości należności. Jednakże po tym, jak pozwany zaprzestał poszczególnych rat powód wzywał pozwanych do zapłaty (zeznania powoda, zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:07:16 – 00:27:16, zeznania pozwanej K. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:51:40 – 01:05:59, zeznania pozwanej K. S., zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:51:40 – 01:05:59). Ostatni raz pozwany przekazał powodowi kwotę 5.000 zł tytułem spłaty należności już po wydaniu wyroku zaocznego (zeznania powoda, zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:07:16 – 00:27:16).

Pozwani dokonywali następujących wpłat na rzecz powoda:

(k.100-101)

Ustalając wskazany wyżej stan faktyczny Sąd dał wiarę dokumentom w postaci oświadczenia z dnia 12 stycznia 2007 roku w zakresie jego treści. W ocenie Sądu nie zasługują na uwzględnienie zarzuty pozwanych, że nie zawierali z powodem umowy pożyczki, albowiem przeczy temu treść podpisanego oświadczenia, jak również sekwencja zdarzeń, która po nim nastąpiła. Po uzgodnieniu warunków umowy pozwana W. J. wystawiła w dniu 10 stycznia 2007 roku fakturę VAT z tytułu sprzedaży samochodu, a nadto w dniu 14 stycznia 2007 roku wystawiła paragon potwierdzający dokonanie transakcji. Tym dokumentom Sąd również dał wiarę. Sąd dał również wiarę kwestionowanemu przez powoda dokumentowi w postaci „pokwitowań” wpłacanych przez pozwanego G. S. kwot. Ustalając w oparciu o ten dokument stan faktyczny Sąd w całości podzielił opinię pisemną i ustną biegłego K. W. (289-301, zapis protokołu rozprawy z dnia 24 lipca 2014 roku, 00:02:23-00:07:14) uznając ją za rzetelną, wydaną w oparciu o wystarczający w ocenie Sądu, materiał porównawczy. Zarzuty powoda, że w oparciu o kserokopię dokumentu nie sposób jest ustalić, czy powód dokonywał tych zapisów Sąd uznał za nieuzasadnione. Biegły zarówno w opinii pisemnej jak i ustnych wyjaśnieniach potwierdził, że powód mógł być wykonawcą inkryminowanych zapisów ręcznych. Za niewiarygodne uznał Sąd w tym zakresie zeznania powoda, że nie prowadził on żadnych zapisów dotyczących spłaty pożyczki w świetle rozsądnie myślącego człowieka dbającego należycie o własne interesy, tym bardziej, że powód, jako pełnomocnik żony prowadzącej działalność gospodarczą, m.in. w zakresie komisu samochodowego, ma świadomość skutków dotyczących nienależytego zabezpieczenia wierzytelności. Trudno bowiem uznać, że domagając się podpisania przez pozwanych oświadczenia o zaciągnięciu długu u niego i dodatkowo poręczenia pożyczki przez matkę pozwanego powód nie miał świadomości, że istotnym jest wydawanie pokwitowań, czy czynienie zapisów, jaka część zobowiązania pozostała do spłaty. W związku z powyższym Sąd uznał, że znajdujące się na kartach 100 – 101 zapisu zostały poczynione przez powoda i służyły mu do obrazowania jaka część długu została przez pozwanych spłacona, a jaka nie. Sąd dał również wiarę zeznaniom pozwanego, że to powód czynił odpowiednie zapisy.

Sąd nie dał jednak wiary twierdzeniom pozwanych, że nie wiedzieli, że zaciągają u powoda pożyczkę. Pozwany, jak sam przyznał, w okresie zawierania umowy, prowadził działalność gospodarczą świadczącą usługi w zakresie brukarstwa. Co prawda pozwany G. S. twierdził, że nie zajmował się dokumentacją firmy, jednakże te zeznania nie zasługują na walor wiarygodności. Biorąc pod uwagę jego wykształcenie ogólne, doświadczenie zawodowe, Sąd uznał, że pozwany doskonale wiedział, że podpisanego przez niego oświadczenie potwierdza zawarcie przez niego umowy pożyczki.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania świadków G. G. na okoliczność posiadanej wiedzy przez świadków, iż pozwany G. S. nie zawierał umowy pożyczki a kupował samochód od W. J. przy udziale Z. J., w pozostałym zakresie na okoliczność pozorności umowy pożyczki, na której zawarcie powołuje się powód oraz na okoliczność nieistnienia zobowiązania pozwanych względem powoda oraz na okoliczność zajmowania się przez powoda działalnością gospodarczą prowadzoną przez W. J. oraz okoliczność wyłącznego kontaktu przez pozwanego G. S. z powodem w sprawie zakupu pojazdu marki M. (...) wniosek dowodowy oddalił albowiem okoliczności te są bezsporne. Zeznania świadka G. G. Sąd uwzględnił jedynie w zakresie w jakim dotyczyły one zakupu pojazdu przez pozwanych. Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka, że pozwany kupił pojazd od powoda, a nie od jego żony, albowiem przeczą temu dowody w postaci dokumentów. Świadek ten nie wiedział, w jaki sposób pozwany sfinansował zakup tego pojazdu, wiedział jedynie, że musi spłacać należne raty.

Sąd oddalił również wnioski o zwrócenie się o dokumentację dot. leczenia pozwanych do (...), przesłuchania świadka R. S. na okol. stan psychicznego pozwanych oraz z opinii biegłego psychiatry na okoliczność stanu pozwanych w okresie od października 2012r. do 11.07.2013r. uznając je za zbędne do rozstrzygnięcia sprawy, której przedmiotem nie jest zdolność pozwanych do dokonywania czynności prawnych, ale charakter zawartego między stronami porozumienia.

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu żądanie powoda zasługuje częściowo na uwzględnienie.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd uznał, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki regulowanej przepisami art. 720 i nast. kodeksu cywilnego. Zgodnie bowiem z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Minimalna treść umowy pożyczki określona w kodeksie cywilnym, powinna obejmować oznaczenie stron oraz formułę identyfikującą umowę jako pożyczkę – określenie jej przedmiotu, a gdy umowa obejmuje pożyczkę pieniężną strony muszą określić sumę pożyczki. Nie jest natomiast konieczne określenie terminu zwrotu pożyczki przez dającego. Umowa może przewidywać, że zamiast wypłaty sumy pożyczki pożyczkodawca zapłaci dług pożyczkobiorcy wobec osoby trzeciej.

Za przyjęciem, że strony zawarły umowę pożyczki przemawia przede wszystkie oświadczenie podpisane przez pozwanych potwierdzające, że powód pożyczył pozwanym pieniądze w kwocie 177.500 zł, w którym dodatkowo określono termin spłaty, jak również uregulowano wysokość odsetek. O zawarciu umowy pożyczki świadczy również fakt, że w chwili zakupu pojazdu pozwany G. S. nie dysponował określoną kwotą gotówki, co przyznał, jak również fakt przyznany przez pozwanego, że nie był w stanie pozyskać kredytu na zakup tego pojazdu. Przede wszystkim jednak kolejność zdarzeń, które po sobie nastąpiły przemawia za przyjęciem zawarcia umowy pożyczki. Po pierwsze pozwany G. S. znajduje u powoda samochód, który spełnia jego oczekiwania, jednakże z uwagi na brak środków finansowych na ich zakup pyta powoda, czy nie wie, kto mógłby udzielić mu pożyczki. Po złożeniu przez powoda oferty pożyczki, pozwany przyjmuje ją i w dniu 10 stycznia 2007 roku W. J. wystawia fakturę VAT nr (...) za zakup samochodu osobowego D. (...) za kwotę 170.000 zł w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Następnie w dniu 11 stycznia 2007 roku pozwany rejestruje pojazd w Starostwie Powiatowym w T. o czym świadczy adnotacja znajdująca się na tej fakturze, której strony nie kwestionowały. Następnie, w celu zabezpieczenia spłaty długu, powód proponuje pozwanym podpisanie oświadczenia, po podpisaniu którego w dniu 14 stycznia 2007 roku należność w kwocie 170.000 zł została zarejestrowana przez prowadzącą działalność gospodarczą W. J.o czym świadczy znajdujący się w aktach sprawy paragon (k.279). Na uwzględnienie nie zasługuje twierdzenie pozwanych, że nie doszło do zawarcia umowy pożyczki, albowiem nie otrzymali oni od powoda żadnej gotówki. Biorąc pod uwagę obowiązujące relacje i obrót bezgotówkowy, nie trudno przyjąć, że w celu uniknięcia przekazywania sobie gotówki, strony uzgodniły, że kwota pożyczki zostanie bezpośrednio przelana na konto podmiotu, od którego pozwany G. S. kupił samochód, tj. W. J.. Umowa pożyczki jest umową konsensualną, a zatem dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron, a wydanie przedmiotu pożyczki (i przeniesienie jej własności na pożyczkobiorcę) stanowi wykonanie zawartej umowy. Do essentialia negotii umowy pożyczki nie należy sposób korzystania z przedmiotu pożyczki. Pożyczkobiorca zatem, stając się jego właścicielem, może w zasadzie korzystać z przedmiotu pożyczki w dowolny sposób, w tym też wydać dyspozycję przelania środków finansowych z pożyczki uzyskanych bezpośrednio na konto kontrahenta. Sama forma przekazania pożyczki nie powoduje, że zawarta umowa ma charakter umowy pozornej. Nie należy również zapominać, że pożyczkobiorca miał prawo do roszczenia o wydanie przedmiotu pożyczki, jeżeli uważał, że pieniądze zgodnie z obowiązującą umową nie zostały mu wydane.

Sąd nie uwzględnił również twierdzeń pozwanych, że doszło do zawarcia umowy kupna – sprzedaży na raty. Sprzedająca pojazd W. J. otrzymała w całości cenę za pojazd o czym świadczą przeprowadzone i znajdujące się w aktach sprawy dowody w postaci faktury VAT i , pojazd ten został wydany kupującego Na uwzględnienie nie zasługiwał również podniesiony zarzut przedawnienia wskazany przez pozwanych z powołaniem się na art. 554 k.c. albowiem podniesiony zarzut dotyczy roszczeń z tytułu sprzedaży, podczas gdy przedmiotem postępowania nie jest zawarta umowa sprzedaży samochodu, a udzielona pożyczka. W związku z powyższym należało podzielić stanowisko powoda, iż podstawą roszczenia jest umowa pożyczki zawarta między stronami i zarzut przedawnienia roszczenia z tytułu zapłaty ceny za samochód sprzedany pozwanemu G. S. nie może zostać uwzględniony. Podkreślić również należy, że samochód został sprzedany przez W. J. i cała cena tego samochodu została wpłacona m.in. ze środków przekazanych przez pozwanego o czym świadczy chociażby fakt wystawienia paragonu czy faktury oraz wydanie przedmiotu umowy pozwanemu, który niezwłocznie zarejestrował transakcję kupna w Starostwie Powiatowym w T..

Biorąc pod uwagę uiszczone przez pozwanych należności w łącznej kwocie 131.830 zł Sąd zasądził od nich kwotę 38.170 zł tytułem brakującej części spłaty należności głównej.

Zasądzając odsetki Sąd uwzględnił żądanie powoda o zasądzenie odsetek umownych zasądzając odsetki w wysokości 1% w skali miesiąca od kwoty 52.670 zł od dnia 20 grudnia 2011 roku tj. od daty kiedy pozwani zaprzestali zapłaty odsetek do dnia 6 lipca 2011 roku, kiedy to pozwani wpłacili kwotę 2.000 zł, co spowodowało obniżenie się kwoty od której należało – zgodnie z oświadczeniem – liczyć odsetki umowne. Należy uznać, że wskazana wysokość odsetek nie narusza art. 359§2 kpc, bowiem przyjęta przez strony sporu zasada naliczania rat niewiele różni się od sposobu naliczania rat przez banki dla kredytów malejących . Biorąc pod uwagę dokonaną wpłatę odsetki umowne Sąd zasądził od kwoty 50.670 zł od dnia 7 lipca 2011 roku do dnia 1 lipca 2013 roku kiedy to ponownie pozwani wpłacili na rzecz powoda kwotę 5.000 zł. Z uwagi na fakt, że odsetki umowne miały być obliczane od kwoty pozostał do zapłaty Sąd uwzględnił powództwo w zakresie odsetek od kwoty 45.670 zł od2 lipca 2013 roku do dnia zapłaty.

Uznając, że pozwani spłacili część długu w kwocie łącznej 131.830, Sąd oddalił żądanie powoda ponad zasądzoną kwotę 31.170 zł.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o treść art. 100 k.p.c.