Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy (...)

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) przy (...) w S.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 10 marca 2015 r., sygn. akt I C 818/14,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 135 (sto trzydzieści pięć) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 581/15

UZASADNIENIE

Powódka wniosła o uchylenie uchwały pozwanej numer (...) i o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów procesu z tym uzasadnieniem, że uchwała ta sprzeczna jest z prawem i narusza jej interes.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu. Podniosła, że w świetle art. 17 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, uchwała znajduje uzasadnienie i nie jest sprzeczna z prawem ani nie narusza interesu powódki.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy uchylił (...) skarżonej uchwały w części dotyczącej obciążenia właścicieli lokali użytkowych podwyższoną stawką z tytułu kosztów zarządu nieruchomością wspólną oraz funduszu remontowego, w pozostałym zakresie zaś powództwo oddalił oraz orzekł o kosztach i przytoczył następujące motywy swego rozstrzygnięcia:

Powódka jest właścicielem niewyodrębnionych lokali w budynku przy ulicy (...) w S., w tym jedynego lokalu użytkowego. W dniu 18 września 2014 r. właściciele lokali podjęli uchwałę numer (...) w sprawie wynajmu części wspólnych nieruchomości. W (...) tej uchwały upoważniono zarząd pozwanej do wynajmu tych części za 2,50 zł/m ^{( 2)} dla celów mieszkaniowych oraz za 5 zł/m ^{( 2)} dla celów działalności gospodarczej. W (...)uchwalono, że za lokale użytkowe opłaty na pokrycie kosztów utrzymania części wspólnych nieruchomości oraz na fundusz remontowy będą wyższe o 10%. Uchwała ta została podjęta w oparciu o to, że od zaliczek na koszty utrzymania części wspólnych nieruchomości w części dotyczącej lokali użytkowych odprowadza się podatek dochodowy od osób prawnych.

Powództwo w zakresie uchwały dotyczącej podwyższonej stawki opłat dla powódki zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali każdemu z właścicieli lokali przysługuje prawo zaskarżania podjętych uchwał, jeśli nie są one zgodne z prawem lub z umową właścicieli lokali albo naruszają zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób naruszają interesy właściciela lokalu, który składa skargę.

Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o własności lokali pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej służą pokrywaniu wydatków związanych z jej utrzymaniem, a w części przekraczającej te potrzeby przypadają właścicielom lokali w stosunku do ich udziałów i w takim samym stosunku właściciele lokali ponoszą nie znajdujące pokrycia w pożytkach i przychodach wydatki i ciężary związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. Zgodnie natomiast z art. 12 ust. 3 ustawy uchwała właścicieli może ustalić zwiększenie obciążenia właścicieli lokali użytkowych, jeżeli uzasadnia to sposób korzystania z tych lokalu.

Powódka zaskarżyła uchwałę numer (...) w całości, nie przedstawiła jednak żadnych zarzutów co do (...) tej uchwały, w którym upoważniono zarząd do wynajmu części wspólnych nieruchomości, nie było zatem podstaw do jego uchylenia.

W sprawie niniejszej nie wystąpiła szczególna, wyrażona w art. 12 ust. 3 ustawy o własności lokali, przesłanka zwiększenia obciążeń z tytułu kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej, to jest uzasadniający takie zwiększenie sposób korzystania z lokalu. Dla oceny stopnia zwiększenia kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej konieczne było przeprowadzenie stosownej kalkulacji, czy i w jakim zakresie sposób korzystania z lokalu użytkowego powoduje wzrost kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej i w jakim zakresie właściciel tego lokalu powinien być obciążony obowiązkiem ponoszenia wyższych opłat. Pozwana powołała się jedynie na brak zwolnienia wpłacanych przez właścicieli lokali użytkowych zaliczek z podatku dochodowego, lecz tego typu obciążenie nie odpowiada treści art. 12 ust. 3 ustawy. Przepis ten, jak wyżej wskazano, nie przewiduje generalnej zasady obciążenia właścicieli lokali użytkowych podwyższoną stawką opłat, lecz dla ich podwyższenia wymaga, by uzasadnione to było sposobem korzystania z tych lokali. Tymczasem art. 17 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie odwołuje się do sposobu użytkowania lokali użytkowych, lecz wprowadza zasady opodatkowania dochodu i przewiduje zwolnienie od podatku dochodowego w zakresie dochodu uzyskanego z gospodarki zasobami mieszkaniowymi w części przeznaczonej na cele związane z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych. Ustawodawca, mimo takiego ukształtowania obowiązków podatkowych, nie dokonał zmiany przepisu art. 12 ust 3 ustawy o własności lokali i nie przewidział generalnej zasady obciążenia lokali użytkowych podwyższoną stawką opłat poza przypadkiem, gdy uzasadnia to sposób korzystania z nich. Skoro zatem zaskarżona uchwała w (...) przewiduje podwyższenie stawki bez uwzględnienia zwiększonych kosztów utrzymania, które wynikałyby ze sposobu korzystania z lokalu, to jest ona sprzeczna z prawem.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach przywołał Sąd normy art. 100 k.p.c. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

W apelacji od opisanego wyżej wyroku pozwana zarzuciła obrazę art. 25 ust. 1 oraz art. 12 ust. 2 i ust. 3 ustawy o własności lokali, art. 5 k.c. i art. 233 k.p.c. W oparciu o te zarzuty wniosła o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa w całości lub (bo nie „ewentualnie”) o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji; wniosła także o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów postępowania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Chybiony jest (zmierzający zapewne do korekty poczynionych ustaleń) zarzut obrazy art. 233 k.p.c., i to nie tylko z tej przyczyny, że skarżąca nie wskazała nawet, której spośród zawartych w nim norm miałby on dotyczyć. Żadnej z niej wszak nie sposób było uchybić przez przyjęcie, że brak jest podstawy do stwierdzenia, iż samo władanie przez powódkę lokalem użytkowym generuje koszt w postaci obciążającego Wspólnotę podatku od nieruchomości, ta kwestia bowiem – w okolicznościach sprawy niniejszej – przynależy bowiem do sfery prawa materialnego. Dla porządku już tylko zatem warto wskazać, że Sąd Okręgowy w żadnym fragmencie motywów swego wyroku nie zawarł tezy, że należny w przypadku wpłat związanych z lokalem użytkowym podatek od osób prawnych nie wywołuje dla Wspólnoty dodatkowych obciążeń.

Wobec bezzasadności jedynego formalnie zmierzającego (choć pośrednio) do podważenia poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń zarzutów Sąd Apelacyjny ustalenia te, skądinąd obejmujące okoliczności w istocie niesporne, może w pełni zaakceptować i uznać za własne.

Na tle prawidłowych ustaleń równie prawidłowo zastosował Sąd Okręgowy prawo materialne i bez jakiejkolwiek obrazy art. 12 ust. 2 i ust. 3 ustawy o własności lokali doszedł do przekonania, że nie było żadnych podstaw do tego, by uchwalać podwyższenie opłat, do jakich obowiązana miałaby być będąca właścicielką lokalu użytkowego powódka. O obrazie art. 12 ust. 2 mowy być nie może z tej już tylko przyczyny, że przepis ten wprowadza zasadę równego obciążenia wszystkich właścicieli lokali kosztami funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych, a jedynie szczególna norma ustępu 3 pozwala na odstępstwo od tej zasady w przypadkach ściśle określonych. Decydujące dla rozstrzygnięcia znaczenie musi mieć wykładnia użytego w niej sformułowania o sposobie korzystania z lokalu: czy chodzi tu o korzystanie z lokalu w sensie dosłownym, czy też – jak chce tego pozwana – o sam rodzaj lokalu, generujący w świetle innych przepisów (w tym przypadku – w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) koszty, które innych lokali nie obciążają.

Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że naliczanie od zaliczek wpłacanych przez właścicieli lokali użytkowych podatku od osób prawnych (w tym od wspólnot mieszkaniowych, do których na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przepisy tej ustawy się stosuje) podatku nie mieści się w pojęciu sposobu korzystania z takich lokali i nie może w świetle art. 12 ust. 3 ustawy o własności lokali uzasadniać podwyższenia obciążeń ich właścicieli. Wykładnię tę Sąd Apelacyjny w pełni podziela. Nie można wszak utożsamiać obciążeń fiskalnych ze sposobem korzystania z jakiejkolwiek rzeczy, istnienie i utrzymywanie obowiązku podatkowego nie jest bowiem w żaden sposób uzależnione od woli właściciela tej rzeczy, a wynika jedynie z woli ustawodawcy (lub innego uprawnionego do nakładania podatków podmiotu). To przecież nie sposób korzystania z lokalu podnosi koszty utrzymania nieruchomości wspólnej, a wola ustawodawcy, by przychody wspólnot mieszkaniowych, pozyskiwane od właścicieli lokali użytkowych, nie korzystały ze szczególnego dobrodziejstwa, jakim jest przewidziane w art. 17 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zwolnienie od podatku. Przywoływany w tym kontekście argument, jakoby ustawodawca przy regulowaniu kwestii podatkowych „zapomniał” jednocześnie znowelizować ustawę o własności lokali, pozostawiając w nie zmienionym brzmieniu jej art. 12 ust. 3, nie może być traktowany poważnie, to ustawodawca bowiem tworzy normy mające kreować system z przyczyn ekonomicznych i społecznych przez niego pożądany. Z tej przyczyny także nie może odnieść skutku powoływanie się przez skarżącą na unormowaną w art. 5 k.c. klauzulę generalną, uwzględnienie tego jej argumentu prowadziłoby bowiem do uznania za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego normy prawnej, to zaś jest niedopuszczalne.

Skoro dokonana przez Sąd Okręgowy prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 3 ustawy o własności lokali doprowadziła go do słusznego wniosku, że nie miała pozwana żadnych podstaw do obciążenia powódki opłatami wyższymi niż te, które ponosić winni pozostali członkowie Wspólnoty, za bezzasadny uznać przyjdzie także zarzut obrazy art. 25 ust. 1 tejże ustawy.

Z powyższych względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego podstawę swą znajduje w normach art. 98§1 i §3 k.p.c. oraz §12 ust. 1 pkt 2 i (stosowanego per analogiam) §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSO Aneta Pieczyrak-Pisulińska SSA Piotr Wójtowicz SSA Anna Bohdziewicz