Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

co do punktów I i II wyroku

Powód W. L. wystąpił przeciwko pozwanemu (...) G. w G. z powództwem o zapłatę kwoty 600 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o przyznanie na jego rzecz kosztów procesu. Uzasadniając żądanie pozwu wskazał, że dochodzona pozwem kwota to wynagrodzenie należne mu na podstawie umowy zawartej z głównym wykonawcą (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (zwanym dalej Spółką), którą Spółka zawarła w związku z realizacją umowy o roboty budowlane, w której jako inwestor występował (...) G.. Powód wskazał, że pozwany odpowiada z głównym wykonawcą solidarnie za zapłatę należnego mu wynagrodzenia i wskazał, że wynagrodzenie przez Spółkę nie zostało mu w całości zapłacone. Powód wskazał, nadto, że w umowie pomiędzy nim a głównym wykonawcą zawarto zastrzeżenie, że ten ostatni dokonywał zatrzymania 5% z każdej faktury na poczet kaucji na gwarancję jakości i rękojmi. Pozwany nie rozliczył się w pełni z powodem, bowiem nie dokonał zwrotu zatrzymanej części wynagrodzenia. Objęta żądaniem pozwu kwota stanowi jedynie część z sumy 22.232,25 zł zatrzymanej tytułem kaucji na gwarancję jakości i rękojmi. Jakkolwiek termin umówiony termin zwrotu kaucji jeszcze nie upłynął, z uwagi na niewypłacalność (...) sp. z o.o. stało się wymagalne. Powód powołał się również na bezpodstawne wzbogacenie jako podstawę roszczenia wobec pozwanego.

Nakazem zapłaty z dnia 6 sierpnia 2014r. referendarz sądowy (...)orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany (...) G. wniósł sprzeciw od przedmiotowego nakazu zapłaty, domagając się oddalenia powództwa w całości na koszt powoda. Wskazał, że dochodzona przez powoda kwota nie jest należnym mu wynagrodzeniem z tytułu umowy, którą realizował jako podwykonawca, a jedynie należnością, którą uiścił Spółce na poczet zabezpieczenia wykonania umowy. Podnosił także, że nie znał postanowień umowy między powodem a głównym wykonawcą, nigdy nie godził się na zawarcie takiej umowy, nie wiedział, że powód jest podwykonawcą głównego wykonawcy, więc nie ma podstaw do przyjęcia jego solidarnej odpowiedzialności za zapłatę należności dochodzonej przez powoda.

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2015r. wydanym na wniosek powoda, Sąd wezwał (...) sp. z o.o. w W. do udziału w sprawie w charakterze pozwanego.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 5 kwietnia 2012r. powód zawarł z (...) sp. z o.o. w W. umowę nr (...), na podstawie której zobowiązał się do kompleksowego wykonania izolacji z blachy ocynkowanej na kanałach wentylacyjnych w szacunkowej ilości 1000 m ² oraz kompleksowego wykonania izolacji z blachy ocynkowanej na rurarzu ciepłą technologicznego oraz wody lodowej w szacunkowej ilości 750 m ². W umowie strony określiły termin wykonania robót, które rozpocząć się miały w dniu 5 kwietnia 2012 r. i trwać do dnia 15 czerwca 2012 r. oraz wynagrodzenie na kwotę 147.500 zł netto. Uzgodniono, że wynagrodzenie będzie powiększone o wysokość stawek obowiązującego podatku VAT, i że będzie płatne na podstawie faktur wystawionych w oparciu o protokoły odbioru, również faktur częściowych, wystawianych nie częściej niż raz w miesiącu, do wysokości 90% wynagrodzenia określonego umową. Pozostałe 10% wynagrodzenia podlegać miało rozliczeniu w fakturze końcowej. Strony ustaliły ponadto utworzenie kaucji pieniężnej – zabezpieczenia gwarancji i rękojmi na okres 63 miesięcy licząc od daty odbioru końcowego inwestycji – poprzez potrącanie przez zleceniodawcę po 5% kwot należnych brutto z tytułu każdej wystawionej przez zleceniobiorcę faktury VAT. Kwoty te miały podlegać zwrotowi w terminie 30 dni licząc od daty upływu gwarancji i rękojmi, albo 14 dni licząc od daty przekazania zleceniodawcy przez zleceniobiorcę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej o treści uzgodnionej ze zleceniodawcą i opiewającej na całą kwotę kaucji.

Prace objęte umową powód miał wykonywać jako podwykonawca zleceniodawcy, którego wiązała z inwestorem – (...) G. w G. – umowa nr (...) na wykonanie kompleksowej realizacji zadania inwestycyjnego (...) (...) G.”.

Na podstawie aneksu z dnia 11 czerwca 2012r. rozszerzono zakres zleconych powodowi robót, wydłużono termin zakończenia robót do dnia 17 sierpnia 2012r. oraz zwiększono umówione wynagrodzenie do kwoty 361.500,00 zł netto.

okoliczności bezsporne, nadto dowód: umowa, k.11-27; aneks, k.28-29

Wobec zgłaszanych przez podwykonawców (...) G. problemów z płatnościami ze strony (...) sp. z o.o. w W. i spowodowanego tym wstrzymania prac, dniu 8 sierpnia 2012r. podpisany został protokół z narady dotyczącej zabezpieczenia interesów podwykonawców (...) sp. z o.o. w W. nie zatwierdzonych przez (...). Na jego podstawie, do dnia 13 sierpnia 2012r. generalny wykonawca zobowiązany był zgłosić do wiadomości inwestora wszystkich niezatwierdzonych wykonawców, załączając poświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie umów zawartych z podwykonawcami. W wykonaniu powyższego zobowiązania, Uniwersytetowi G. przesłana została lista, na której wymienieni byli podwykonawcy, w tym powód. Nie wskazano zakresu prac jaki poszczególni podwykonawcy mają wykonać ani podstaw do określenia należnego im wynagrodzenia. Jakkolwiek inwestor dotychczas miał świadomość faktu, że roboty na placu budowy prowadzone są z wykorzystaniem podwykonawców, dopiero w liście wskazani ono zostali z nazwy. (...) G. jako inwestor nie sprzeciwił się udziałowi w budowie powodowi jako podwykonawcy.

dowód: protokół, k.223-224; lista k. 58-59; zeznania świadka D. K., k.279-280, k.282; zeznania świadka R. M., k.279-280, k.282; przesłuchanie powoda, k.290-291, k.293

Treść umowy zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. w W. a powodem stała się znana (...) G. latem 2013r., kiedy to powód skierował do niego żądanie zapłaty kwot należnych od generalnego wykonawcy.

dowód: zeznania świadka H. O., k.249-250, k.252

W dniu 12.06.2012r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 82.410,00 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi kwotę 58.332,75 zł. W dniu 19.07.2012r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 134.857,20 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi kwotę 99.160,14 zł. W dniu 20.08.2012r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 67.920,60 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi kwotę 64.524,57 zł. W dniu 18.10.2012r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 52.268,85 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi pełną kwotę (52.268,85 zł). W dniu 21.12.2012r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 43.781,85 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi kwotę 38.979,31 zł. W dniu 21.03.2013r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 63.406,50 zł. (...) sp. z o.o. w W. na poczet tej faktury przekazała powodowi kwotę 60.236,18 zł. W dniu 14.06.2013r. powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 56.826,00 zł. (...) sp. z o.o. w W. nie przekazała powodowi żadnej kwoty na poczet tej faktury.

okoliczności bezsporne, nadto dowód: protokoły rzeczowo-finansowe, faktury i dowody wpłat, k.30-48

Prace objęte umową zakończone zostały w marcu 2013r. i odebrane przez (...) sp. z o.o. w W. jako zgodne z umową i wytycznymi zamawiającego.

dowód: protokół odbioru technicznego robót, k.49

Odbiór końcowy robót wykonanych w ramach łączącej (...) G. w (...) sp. z o.o. w W. umowy o roboty budowlane miał miejsce w dniu 7 stycznia 2013r.

dowód: protokół odbioru końcowego, k.218-219

Powód wzywał (...) G. w G. do zapłaty kwoty 123.522,75 zł, w tym należności objętej pozwem wniesionym w sprawie niniejszej, jednak bezskutecznie.

dowód: wezwanie do zapłaty, k.60-61; ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, k.66-67

W stosunku do (...) sp. z o.o. w W. toczyło się postępowanie z wniosku o ogłoszenie upadłości. (...)oddalił wniosek na podstawie art.13 ust.1 ustawy (...)

dowód: postanowienie z dnia 26.06.2013r. wraz z uzasadnieniem, k.50-57

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w stosunku do (...) G. w G. okazało się niezasadne i podlegało oddaleniu.

Powód w sprawie niniejszej dochodził zapłaty wynagrodzenia należnego mu z tytułu wykonania robót na podstawie umowy z (...) sp. z o.o. w W., którą zawarł jako podwykonawca. Wskazywał, że pozwany (...) G., jako inwestor, zobowiązany jest do solidarnej z generalnym wykonawcą zapłaty tego wynagrodzenia.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, w zakresie złożonych dokumentów, nie nasuwał wątpliwości co do prawdziwości i nie był kwestionowany przez żadną ze stron. W ocenie Sądu również zeznania świadków i powoda były oparte na prawdzie, za wyjątkiem twierdzenia powoda, że treść umowy o podwykonawstwo zawartej przez niego z (...) Sp. z o.o. była znana inwestorowi w sierpniu 2012r. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza zeznania świadków pozwalają stwierdzić, że w czasie wskazanym przez powoda inwestor, na podstawie przekazanej mu listy podwykonawców, powziął informację o podmiotach współpracujących z głównym wykonawcą. Treść umowy poznał natomiast latem 2013r., kiedy to powód skierował do niego żądanie zapłaty kwot należnych od generalnego wykonawcy.

W myśl art. 647 ¹ § 1 kc, w umowie o roboty budowlane, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Stosownie zaś do § 2 powołanego przepisu, do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę a zawarcie umowy. §5 stanowi natomiast, że zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Zważyć należy przy tym, że zgoda inwestora może zostać wyrażona przez tegoż w sposób wyraźny, dorozumiany i w sposób bierny (milczący art.647 ¹ §2 zd.2 kpc). Przypisanie inwestorowi milczącej zgody na zawarcie umowy o podwykonawstwo wymaga łącznego spełnienia wszystkich przesłanek przewidzianych w powołanym przepisie, to jest: przedstawienia inwestorowi przez wykonawcę umowy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu wraz ze stosowną częścią dokumentacji, która dotyczy przedmiotu umowy. Treść przedłożonej umowy lub jej projektu powinna obejmować wszystkie postanowienia istotne przy określaniu zakresu odpowiedzialności solidarnej inwestora. Uzupełnieniem tej umowy winna być odpowiednia część dokumentacji, obejmująca roboty będące przedmiotem przedstawianej umowy lub jej projektu. Skuteczność zatem zgody wyrażonej w sposób dorozumiany uzależniona jest od znajomości po stronie inwestora elementów konkretyzujących umowę o podwykonawstwo i decydujących o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy, zatem zwłaszcza zakresu prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenia, w szczególności sposobu jego ustalenia czy też jego dochodzenia.

Zważyć należy, iż toku procesu (...) G. nie negował twierdzeń powoda, że był podwykonawcą (...) Sp. z o.o. w W., jakkolwiek zaprzeczył, jakoby wyraził akceptację dla powoda jako podwykonawcy. Zanegował również znajomość treści umowy o podwykonawstwo w czasie wykonywania prac przez powoda.

W ocenie Sądu, zebrany materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, że pozwany (...) G. został właściwie zawiadomiony o tym, że to powód – jako podwykonawca – wykonywać będzie część prac zleconych generalnemu wykonawcy. Pozwanemu przedstawiona została jedynie lista podwykonawców, w której nie określono ani zakresu prac wykonywanych przez poszczególnych podwykonawców, ani sposobu określenia i dochodzenia przez nich wynagrodzeń. Jakkolwiek nie ulega wątpliwości, że inwestor miał świadomość, że generalny wykonawca posługuje się podwykonawcami, nie sposób – na podstawie zgromadzonego materiału – stwierdzić, że pozwany miał wiedzę o jakie wynagrodzenie umówił się powód ze Spółką, jakie zasady wynagrodzenia strony przewidziały w umowie, w tym to, że uzgodniły możliwość zapłaty zabezpieczenia wykonania umowy poprzez zatrzymanie na ten cel części kwoty należnej tytułem wynagrodzenia. Poza tym samo akceptowanie obecności podwykonawców na inwestycji przez inwestora nie rodzi po jego stronie odpowiedzialności przewidzianej w omawianym artykule. By ponosić solidarną odpowiedzialność z generalnym wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia, inwestor musi mieć wiedzę o istotnych elementach umowy podwykonawcy i generalnego wykonawcy decydujących o zakresie ewentualnej odpowiedzialności za to wynagrodzenie.

Nie mając powyższych informacji pozwany nie ponosił – solidarnej w generalnym wykonawcą – odpowiedzialności za zapłatę powodowi należnego wynagrodzenia.

Już z tego względu powództwo w stosunku do (...) G. uznać należało za niezasadne.

Nie należy również tracić z pola widzenia faktu, że żądanie pozwu dotyczy należności z tytułu kaucji na zabezpieczenie gwarancji i rękojmi, to jest kwot, które generalny wykonawca, wypłacając należne wynagrodzenie na podstawie wystawionych przez powoda faktur, zgodnie z zawartą umową o podwykonawstwo, potrącił na poczet kaucji. Zdaniem Sądu, wskazana należność nie jest wynagrodzeniem, za które – w razie istnienia przesłanek solidarnej odpowiedzialności inwestora i generalnego wykonawcy – (...) G. odpowiadał by wobec powoda. Kwota bowiem, której zapłaty powód domaga się od inwestora nie jest w istocie należnym mu wynagrodzeniem z umowy zawartej ze Spółką, ale kwotą uiszczoną na rzecz Spółki tytułem zabezpieczenia należnego i terminowego wykonania umowy. Powód w umowie z (...) Sp. z o.o. umówił się na zapłatę takiego świadczenia, co wynika z treści §7 p. 4 umowy. Nie ulega wątpliwości, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zwłaszcza zeznań powoda, iż wyraził on zgodę na taką formę zabezpieczenia gwarancji jakości i rękojmi. Faktycznie zapłata na rzecz generalnego wykonawcy rzeczonego zabezpieczenia polegała na zatrzymaniu przez niego tej części świadczenia, która wysokością odpowiadała wysokości kaucji.

W konsekwencji, wynagrodzenie zostało powodowi wypłacone, zaś rozliczenia stron i przeznaczenie przez powoda części wynagrodzenia na rzecz umówionej kaucji, skutkują uznaniem, że A. nie jest już zobowiązana wobec powoda do zapłaty wynagrodzenia, natomiast powód ma roszczenie do tejże Spółki o zwrot kaucji wniesionej w myśl §7 umowy. Tym samym, odpada, solidarna z generalnym wykonawcą, odpowiedzialność inwestora za zapłatę tych kwot, której podstawy powód upatrywał w treści art. 647 ¹ § 5 kc.

Z przytoczonych względów, w świetle powołanych przepisów, nie było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda dochodzonej pozwem kwoty.

Nie było również podstaw by ustalić, że pozwany wzbogacił się bezpodstawnie kosztem powoda. Jak już wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, wynagrodzenie za wykonane prace, w zakresie objętym żądaniem pozwu, zostało wypłacone i powód je otrzymał, przy czym – zgodnie z umową z A., jego część została potrącona z wypłacanego wynagrodzenia tytułem kaucji na zabezpieczenie gwarancji jakości i rękojmi. Zwrotu tych kwot powód może się domagać od A. a nie od (...). Nie sposób mówić tu o bezpodstawnym wzbogaceniu inwestora, skoro wynagrodzenie za wykonane prace zostało zapłacone.

Sąd rozstrzygając o kosztach postępowania miał na uwadze treść art. 98 kc, który określa zasadę rozdziału kosztów procesu w zależności od wyniku postępowania. Powód przegrał postępowanie wobec (...) G. w całości, dlatego Sąd zasądził na rzecz pozwanego całość należnych mu kosztów, to jest 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego określona na podstawie §6 p. 2 oraz §2 ust. 1 i 2 rozporządzenia (...) w sprawie opłat za czynności adwokatów oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oraz kwota 17 zł, tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do przyznania wynagrodzenia w wysokości wyższej od minimalnej. Sprawa niniejsza jest jedną z wielu identycznych spraw skierowanych do wydziału i opartych na tożsamej argumentacji. Nie można zatem uznać aby nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz wkład pracy tegoż w przyczynieniu się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy uzasadniał przyznanie kosztów zastępstwa w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

1.  (...)

2.  (...)