Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:SSA Jacek Błaszczyk

Sędziowie:SA Sławomir Wlazło del. SO Sławomir Lerman (spr.)

Protokolant:st. sekr. sąd. Łukasz Szymczyk

przy udziale: H. T., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2015 r.

sprawy R. Z. (1)

oskarżonego o czyn z art. 148 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 16 stycznia 2015 r., sygn. akt II K 82/14

1)  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

2)  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt: II AKa 93/15

UZASADNIENIE

R. Z. (1) został oskarżony o to, że w nocy z 29/30 grudnia 2013 roku w mieszkaniu przy ul. (...) w S. woj. (...) działając z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia J. G. (1) kopiąc go nogą i wielokrotnie uderzając pięścią i otwartą ręką w głowę oraz w twarz, tułów i kończyny spowodował u niego wewnątrzczaszkowe obrażenia głowy skutkujące krwawieniem śródczaszkowym z wytworzeniem krwiaka podtwardówkowego lewostronnego, co doprowadziło do objawów ciasnoty śródczaszkowej i uszkodzenia ważnych dla życia ośrodków centralnego układu nerwowego powodując zgon J. G. (1), przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności będąc uprzednio skazanym za umyślne przestępstwo podobne,

to jest o czyn z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

orzeka:

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2015 roku, w sprawie o sygn. II K 82/14 Sąd Okręgowy w Płocku:

I. oskarżonego R. Z. (1) w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego, że w nocy z 29/30 grudnia 2013 roku w mieszkaniu przy ul. (...) w S., przewidując i godząc się na spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, kopiąc jeden raz J. G. (1) nogą w głowę oraz wielokrotnie uderzając pięścią i otwartą ręką w głowę, tułów i kończyny, spowodował u niego wewnątrzczaszkowe obrażenia głowy skutkujące krwawieniem śródczaszkowym z wytworzeniem krwiaka podtwardówkowego lewostronnego, co doprowadziło do objawów ciasnoty śród czaszkowej i uszkodzenia ważnych dla życia ośrodków centralnego układu nerwowego i stanowiło chorobę realnie zagrażającą życiu, w następstwie czego doszło do śmierci J. G. (1), którą oskarżony mógł przewidzieć, przy czym czynu tego dopuścił się przed upływem pięciu lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności będąc uprzednio skazanym za umyślne przestępstwa podobne, to jest popełnienia przestępstwa z art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie powołanych przepisów skazał go, zaś na podstawie art. 156 § 3 k.k. wymierzył mu karę 10 lat pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 30 grudnia 2013 roku;

III. na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. nakazał zwrócić dowody rzeczowe:

ojcu pokrzywdzonego - M. G. wymienione w znajdującym się na k.309 wykazie dowodów rzeczowych Nr (...): kurtkę męską koloru czarnego (pozycja (...)), koszulkę z krótkim rękawem (pozycja (...)), spodnie dresowe męskie (pozycja (...)), buty męskie koloru czarnego (pozycja (...)) oraz bluzę wymienioną pod pozycją (...) w znajdującym się na karcie 141 akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...);

oskarżonemu R. Z. (1) wymienione w znajdującym się na karcie 141 akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...): ręcznik (pozycja (...)), spodnie i koszula (pozycja (...)), poszewka poduszki (pozycja (...)), buty sportowe koloru czarnego marki N. (pozycja 8);

IV. nakazał przechowywać jako załączniki do akt zabezpieczone w sprawie:

- kartę papieru wymienioną w znajdującym się na karcie 141 akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...) pod pozycją (...),

- odłamki szkła wymienione w znajdującym się narcie 141 akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...) pod pozycja (...)

- szkło tłuczone wymienione w znajdującym się na karcie 141 akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...) pod pozycją (...),

- wymazy z plam koloru brunatnego wymienione w znajdującym się na karcie 142a akt wykazie dowodów rzeczowych Nr (...) pod pozycjami (...) i (...),

- wymaz z błony śluzowej policzka pobrany w dniu 24 października 2014r. od R. Z. (1) (k.557),

- płytę z dokumentacją fotograficzną do oględzin miejsca ujawnienia zwłok z dnia 30 grudnia 2013r. (k.564);

V. na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku na rzecz adwokata A. M. kwotę 1.080 złotych oraz 23 % od tej kwoty podatku od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonego;

VI. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych i obciąża nimi Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego.

Zaskarżył on orzeczenie w całości na jego korzyść. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- naruszenie prawa procesowego, a mianowicie:

1. art. 7 kpk czyli zasady swobodnej oceny przez Sąd materiału dowodowego w zw. z art 4 kpk mającej wpływ na treść orzeczenia, poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego przez przyjęcie, że zeznania świadka P. Z. oraz A. S. (1) złożone w toku rozprawy orz wyjaśnienia złożone przez oskarżonego w czasie rozprawy nie są wiarygodne, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych, polegających na przyjęciu, że tylko oskarżony zadawał pokrzywdzonemu ciosy i że tylko od uderzeń oskarżonego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała, które w konsekwencji doprowadziły do wytworzenia się krwawienia śródczaszkowego, które stanowiło chorobę realnie zagrażającą życiu pokrzywdzonego. Ponadto Sąd błędnie przyjął, że oskarżony wyniósł pokrzywdzonego z domu i zniósł go na dół oraz, że J. G. (1) sam przyszedł do R. Z. (1) i że nie było tam żadnej osoby trzeciej, która wraz z pokrzywdzonym przyszła do mieszkania oskarżonego, skoro nawet z opinii biegłego z zakresu badań genetycznych wynika, że na odzieży zabezpieczonej znajdowały się ślady co najmniej dwóch innych osób, czyli ani nie oskarżonego, ani też nie pokrzywdzonego;

2. art. 6 kpk w zw. z art. 201 kpk, czyli prawa oskarżonego do obrony, mającej wpływ na treść orzeczenia, poprzez oddalenie wniosku dowodowego dotyczącego wyznaczenia innego składu biegłych psychiatrów i psychologa i przeprowadzenie nowej obserwacji psychiatrycznej oskarżonego w sytuacji, gdy R. Z. (1) był już kilka razy karany i posiada wyroki skazujące z zastosowaniem art. 31§2 kk oraz w sytuacji gdy oskarżony przez kilkanaście lat leczył się psychiatrycznie i miał stwierdzone upośledzenie umysłowe, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych poprzez przyjęcie, że oskarżony jest osobą zdrową i popełnił czyn zabroniony będąc w pełni poczytalnym;

W konsekwencji, zdaniem obrońcy, dokonania przez Sąd naruszenia przepisów postępowania i w związku z tym dokonania błędnych ustaleń faktycznych doszło do wymierzenia R. Z. (1) rażąco wysokiej kary pozbawienia, wolności w wymiarze 10 lat.

W konkluzji apelacji obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez złagodzenie kary pozbawienia wolności ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez obrońcę jest bezzasadna w stopniu upoważniającym do stwierdzenia jej oczywistej bezzasadności w rozumieniu art. 457 § 2 k.p.k.

Obrońca oskarżonego zarzucając sądowi I instancji naruszenie przepisów art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. starał się dowieść, że na skutek uchybień w ocenie materiału dowodowego, dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne w zakresie zarzuconego oskarżonemu R. Z. (1) czynu zabronionego są błędne. Wbrew twierdzeniom skarżącego dokonana przez Sąd meriti ocena całokształtu materiału dowodowego czyni zadość wymogom art. 7 k.p.k. i brak jest podstaw do uwzględnienia podniesionego w tym zakresie zarzutu. W toku przeprowadzonego postępowania Sąd I instancji zgromadził wszystkie dostępne mu i mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowody, a zebrany materiał jest pełny i nie wymaga poszerzenia. Z powyższych względów Sąd odwoławczy nie podziela stanowiska obrońcy, iż analiza w szczególności zeznań P. Z. oraz A. S. (1) złożonych na rozprawie oraz wyjaśnień oskarżonego złożonych przed sądem została poczyniona w sposób dowolny, a w jej następstwie doszło do dokonania błędnej rekonstrukcji przebiegu zdarzenia.

Depozycje oskarżonego, w których nie przyznaje się on do winy trafnie ocenił Sąd meriti jako niewiarygodne. Wersja wydarzeń, w której to nieznany oskarżonemu mężczyzna w jego mieszkaniu dokonał pobicia pokrzywdzonego, a następnie został zastraszony i dlatego bał się o tym powiedzieć, a w konsekwencji sam przyznał się do pobicia, jawią się wręcz jako naiwne. Przedstawiona przez oskarżonego wersja wydarzeń oceniania przez pryzmat doświadczenia życiowego, zasad logiki oraz materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie mogła być uznana za wiarygodną.

Na akceptację Sądu Apelacyjnego zasługuje dokonana przez Sąd I instancji ocena zeznań P. Z.. Sąd Okręgowy odmówił wiary przedstawionej przez niego na rozprawie wersji wydarzeń. Oczywistym jest, że pozbawione racjonalności depozycje P. Z. złożone przed sądem motywowane są chęcią niesienia pomocy oskarżonemu R. Z. (1). Świadek jest bratem oskarżonego. Z pierwszych jego zeznań jednoznacznie wynika, że w dniu zdarzenia przebywał on u siebie w domu i nie mógł być świadkiem spotkania oskarżonego z pokrzywdzonym. Zmodyfikowana wersja wydarzeń prezentowana przez P. Z. na etapie postępowania sądowego, ma na celu potwierdzenie wyjaśnień oskarżonego złożonych przed sądem, w których nie przyznaje się on do winy. Nie może zatem zostać uznana za wiarygodną.

Podobnie niewiarygodna była zmiana treści zeznań w trakcie postępowania dowodowego przez świadka A. S. (1). Trafnie ocenił Sąd Okręgowy tłumaczenie świadka, iż z powodu pośpiechu przesłuchującego go policjanta, pominął on w swoich zeznaniach na etapie postępowania przygotowawczego fakt obserwacji, w dniu zdarzenia, zaczepnego zachowania pokrzywdzonego oraz jego rozmowy przed blokiem. Treść zeznań świadka w wyraźny sposób determinowana jest chęcią pomocy oskarżonemu.

W związku z powyższym nie sposób zgodzić się z zarzutem obrońcy oskarżonego, że Sąd błędnie przyjął, iż oskarżony wyniósł pokrzywdzonego z domu i zniósł go na dół oraz że J. G. (1) sam przyszedł do R. Z. (1) i nie było tam żadnej osoby trzeciej, która wraz z pokrzywdzonym przyszła do mieszkania oskarżonego. Wersja wydarzeń wynikająca ze składanych przed Sądem wyjaśnień oskarżonego oraz świadków zeznających na jego korzyść nie znajduje potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. Uprawnione jest twierdzenie, że jest tylko z góry ustaloną wersją wydarzeń stanowiącą linię obrony oskarżonego.

Skarżący prezentując konkurencyjną dla ustaleń Sądu Okręgowego wersję wydarzeń nie przedstawił żadnego wiarygodnego kontrdowodu.

W szczególności nie można uznać za dowód świadczący o niewinności oskarżonego wyniku badań genetycznych na zabezpieczonej w mieszkaniu oskarżonego odzieży. Z opinii biegłego z zakresu badań genetycznych wynika, że na zabezpieczonej odzieży znajdowały się ślady co najmniej dwóch innych osób, czyli ani nie oskarżonego, ani też nie pokrzywdzonego. Powyższe wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego w żadnej mierze nie podważa jakiegokolwiek dowodu wskazującego na sprawstwo oskarżonego R. Z. (1). Wynik badań genetycznych nie pozwala jedynie zanegować wersji wynikającej z wyjaśnień oskarżonego, co w świetle pozostałych dowodów wskazujących na jego sprawstwo pozostaje bez znaczenia dla wyniku postępowania.

Wnikliwej analizy wymaga podniesiony w apelacji przez obrońcę zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 6 kpk w zw. z art. 201 kpk, czyli prawa oskarżonego do obrony, mającej wpływ na treść orzeczenia, poprzez oddalenie wniosku dowodowego dotyczącego wyznaczenia innego składu biegłych psychiatrów i psychologa i przeprowadzenie nowej obserwacji psychiatrycznej oskarżonego.

Skarżący na poparcie wywiedzionego zarzutu podnosi okoliczność, że R. Z. (1) był już kilka razy karany i posiada wyroki skazujące z zastosowaniem art. 31 §2 kk oraz przez kilkanaście lat leczył się psychiatrycznie i miał stwierdzone upośledzenie umysłowe. Tymczasem z opinii biegłych w niniejszej sprawie dotyczącej stanu zdrowia psychicznego R. Z. (1) nie wynika, aby w chwili przypisanego mu czynu był niepoczytalny bądź miał on ograniczoną poczytalność.

W pierwszej kolejności odnieść się należy do oceny wiarygodności opinii sądowo-psychiatrycznych ustnej i pisemnej. W tym zakresie w pełni trzeba się zgodzić z Sądem Okręgowym, że nie budziła żadnych wątpliwości pisemna opinia sądowo - psychiatryczna dotycząca R. Z. (1) (k.296-307), opinie ustne wydane na rozprawie (k.474-474v), jak również opinia sądowo-psychologiczna (k.276-295, opinia ustna na rozprawie k.474v-475v). Trafnie zważył Sad Okręgowy, że biegli, dysponując wiadomościami specjalnymi i doświadczeniem zawodowym, także po przeprowadzeniu badań i obserwacji psychiatrycznej, byli w stanie rzetelnie ocenić jego stan zdrowia psychicznego i wydać miarodajną, kategoryczną opinię w tym przedmiocie. Zastrzeżeń Sądu nie mogły budzić opisane przez biegłych sposoby przeprowadzenia badań. W konsekwencji wydane opinie są jasne i zrozumiałe, zupełne, a wyprowadzone przez nich wnioski - logiczne i jednoznaczne, stanowcze, zgodne z zasadami wiedzy powszechnej. Podkreślenia w kontekście zarzutu apelacyjnego wymaga, że opinie biegłych zostały sporządzone z uwzględnieniem całości dokumentacji dotyczącej oskarżonego, zarówno z poprzednich pobytów w zakładach karnych, jak w szpitalach. Oceniając opinie sądowo psychiatryczne zasadnie zatem Sąd Okręgowy uznał je za fachowe i rzetelne. Zgodzić się należy, że są one zgodne z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do zastosowanych metod badawczych i przyjętych sposobów wnioskowania. Nadto nie były one w toku postępowania kwestionowane. Podkreślenia wymaga, że obrońca oskarżonego stawiając zarzut naruszenia art. 6 kpk w zw. z art. 201 kpk nie podważył wiarygodności opinii, a jedynie konkurując wiedzą fachową ze specjalistami kwestionuje zawarte w nich wnioski. Stanowczo zatem należy odeprzeć zarzut wywiedziony w apelacji, w którym obrońca podnosi, że R. Z. (1) był już kilka razy karany i posiada wyroki skazujące z zastosowaniem art. 31 §2 kk oraz przez kilkanaście lat leczył się psychiatrycznie i miał stwierdzone upośledzenie umysłowe, co miało by przemawiać za podobnym rozpoznaniem na gruncie niniejszej sprawy. Jak bowiem wynika z opinii ustnej biegłych psychiatrów wygłoszonej na rozprawie w dniu 21 października 2014 roku przeprowadzona obserwacja, analiza dokumentacji medycznej oraz historii choroby oskarżonego pozwoliła wykluczyć objawy choroby psychicznej u oskarżonego. Biegły T. N. wprost wskazał (k.474), że wcześniejsze diagnozy rozpoznania choroby psychicznej u oskarżonego były bezpodstawne. W związku z tym w ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest zasadnych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 6 kpk w zw. z art. 201 kpk.

Nie sposób na gruncie niniejszej sprawy uznać za uchybienie procesowe, brak opisu szczegółów w notatce urzędowej sporządzanej przez policjantów na miejscu zdarzenia. Możliwość przesłuchania domniemanego sprawcy i sporządzenia protokołu z jego zeznań bezpośrednio po podjęciu interwencji, powoduje że nieistotna pozostaje kwestia braku relacji twierdzeń oskarżonego podczas interwencji.

W świetle powyższego nie może zatem budzić wątpliwości, że całokształt materiału dowodowego został przez Sąd Okręgowy oceniony w sposób rzetelny, a w konsekwencji stał się podstawą prawidłowej rekonstrukcji przebiegu zdarzeń na gruncie przedmiotowej sprawy. W kontekście przedmiotowych ustaleń zastrzeżeń nie budzi nadto ich analiza prawna, w wyniku której przypisano R. Z. (1) sprawstwo i winę popełnienia przestępstwa opisanego w art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.,

Dokonując kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. 1 zaskarżonego wyroku Sąd I instancji prawidłowo wskazał na wszystkie przesłanki determinujące przypisanie mu działania w warunkach art. 64 § 1 k.k. Oskarżony R. Z. (1) był już uprzednio karany za umyślne przestępstwa podobne, w tym za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, za które odbył karę pozbawienia wolności w wymiarze powyżej 6 miesięcy.

Zastrzeżeń sądu odwoławczego nie wzbudziło nadto zawarte w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie o karze – tak co do jej rodzaju, jak też wymiaru, obierając trafny i pełny katalog okoliczności łagodzących, jak i tych przemawiających na niekorzyść R. Z. (1).

Na aprobatę Sądu Apelacyjnego zasługuje przyjęta kwalifikacja prawna czynu zabronionego przypisanego oskarżonemu, w szczególności uznanie, że popełnił on przestępstwo wypełniające dyspozycję art. 156 § 3 k.k. działając w warunkach recydywy. Trafnie uznał Sąd Okręgowy, że powyższe implikowało konieczność wymierzenia oskarżonemu kary 10 lat pozbawienia wolności. Orzekając w tym względzie Sąd Okręgowy słusznie zwrócił uwagę na elementy związane z wysokim stopniem społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, w szczególności rodzaj naruszonego dobra w postaci życia i zdrowia człowieka, okoliczności dokonania przestępstwa oraz zachowanie oskarżonego po popełnieniu przestępstwa. Sąd Okręgowy wziął również pod uwagę właściwości osobiste sprawcy oraz wyrażoną prze niego skruchę.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kształtując rozstrzygnięcie w zakresie kary pozbawienia wolności Sąd I instancji prawidłowo miarkował jej dolegliwość proporcjonalnie do wysokości ustawowego zagrożenia przewidzianego za przestępstwo określone w art. 156 § 3 k.k., jak też mając na względzie możliwość obostrzenia kary wynikającą z dyspozycji art. 64 § 1 k.k. Skoro zatem w przedmiotowej sprawie maksymalna dopuszczalna ustawowo sankcja karna za przestępstwo przypisane oskarżonemu w punkcie 1 zaskarżonego wyroku (art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.) wynosi 15 lat pozbawienia wolności, to wymierzona R. Z. (1) kara 10 lat pozbawienia wolności nie może zostać uznana za nadmiernie surową. Przeciwnie – stanowi ona w ocenie Sądu II instancji sankcję w sposób należyty odzwierciedlającą okoliczności popełnionego przestępstwa, stopień jego społecznej szkodliwości, elementy związane z indywidualną sytuacją sprawcy, jak też zapewniającą spełnienie wskazanych w toku wywodu celów kary.

W toku kontroli instancyjnej nie stwierdzono nadto uchybień w zakresie zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie w związku ze stosowaniem wobec środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Sąd odwoławczy dokonując analizy orzeczenia sądu rejonowego nie stwierdził również tego rodzaju uchybień proceduralnych, które powodowałyby konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku z urzędu i skierowaniem go do ponownego rozpoznania w sądzie pierwszej instancji.

Z uwagi na wymienione wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego R. Z. (1) i w konsekwencji na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając wniesiony środek odwoławczy za oczywiście bezzasadny.

Mając na względzie trudną sytuację majątkową oskarżonego oraz okoliczność, że odbywa on karę pozbawienia wolności na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego R. Z. (1) od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.