Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędziowie: SO Lucyna Morys - Magiera

SR (del.) Roman Troll (spr.)

Protokolant Tomasz Bałys

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku G. K.

z udziałem I. S.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 22 lipca 2013 r., sygn. akt I Ns 509/07

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 1898/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca G. K. złożył w dniu 13 kwietnia 2007 roku do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach wniosek o podział majątku wspólnego jego i I. K. wskazując, że według niego majątek ten obejmuje:

- prawo własności nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) o wartości około 1 000 000 złotych;

- wyposażenie nieruchomości o wartości 49 000 złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do garażu o wartości 10 000 złotych;

- samochód F. (...) o wartości około 6 000 złotych;

- samochód osobowy marki F. (...) o wartości 12 000 złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego położonego w T. przy ul. (...) o wartości 130 500 złotych

- boks na hali targowej w B. przy ul. (...) o wartości 22 000 (dziesięć tysięcy) złotych;

- kiosk handlowy położony w T. przy ul. (...), o wartości 75 000 złotych;

- oszczędności w gotówce o wartości 45 000 złotych;

- towar znajdujący się w punktach handlowych;

- dochody z działalności prowadzonej przez uczestniczkę do dnia wydania przez Sąd.

Wnioskodawca wnosił o dokonanie podziału poprzez przyznanie mu kiosku handlowego przy ul. (...), garażu, samochodu F. (...) i oszczędności w kwocie 22 500 złotych zaś pozostałych składników uczestniczce postępowania. Ponadto wniósł o rozliczenie nakładu z jego majątku odrębnego w wysokości 32 000 złotych, które pochodziły ze sprzedaży działki stanowiącej majątek odrębny wnioskodawcy. Chciał również wnioskodawca uzyskać towar stanowiący wyposażenie punktu handlowego przy ul. (...) w chwili ustania wspólności.

W uzasadnieniu wnioskodawca podał, że strony są małżeństwem. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 19 marca 2007 roku została zniesiona wspólność majątkowa małżeńska stron. Na dzień ustania wspólności strony dysponowały trzema punktami handlowymi, z których każdy został wyposażony w niezbędne sprzęty takie jak lady, półki i urządzenia chłodnicze oraz kasy fiskalne.

Uczestniczka postępowania I. K. w odpowiedzi z dnia 10 grudnia 2007 roku nie sprzeciwiła się żądaniu wniosku. Przyznała skład majątku wspólnego, nieco odmiennie oceniając jego wartość. Wniosła o rozliczenie jej nakładu na majątek wspólny z majątku odrębnego uzyskanego w darowiźnie od rodziców.

Sąd Rejonowy uzasadniając swoje orzeczenie dokonał ustaleń faktycznych dotyczących sprawy z wniosku M. K. o podział jej majątku wspólnego i wszystkie elementy stanu faktycznego wskazane w uzasadnieniu dotyczą tejże sprawy łącznie z powołaniem dowodów /k. 883 – 888/. Tak samo rzecz się ma w przypadku pisemnych rozważań Sądu Rejonowego odnoście podstawy prawnej orzeczenia /k. 888 – 891/.

Postanowieniem z dnia 22 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki w ten sposób, iż postanowił:

1) ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy G. K. i uczestniczki postępowania I. S., wynikającego z zawarcia małżeństwa w dniu 26 czerwca 1981 roku, wchodzą następujące składniki:

- samochód osobowy marki F. (...) o numerze VIN (...) o wartości 12 650 (dwanaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt) złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do garażu o wartości 10 000 (dziesięć tysięcy) złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego położonego w T. przy ul. (...) o wartości 145 710 (sto czterdzieści pięć tysięcy siedemset dziesięć) złotych;

- towar o wartości 51 267,84 (pięćdziesiąt jeden tysięcy dwieście sześćdziesiąt siedem i 84/100) złotych według remanentu z dnia 1 stycznia 2007 roku ;

- równowartość samochodu marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 6 300 (sześć tysięcy trzysta) złotych;

- równowartość prawa najmu powierzchni 10,30 m ² z przeznaczeniem na stoisko handlowe numer 25 wraz z wyposażeniem, położonego w B. przy ul. (...) o wartości 10 000 (dziesięć tysięcy) złotych;

- równowartość prawa dzierżawy nieruchomości stanowiącej działkę numer (...), pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T., położonej w T. przy ul. (...), wraz z kosztem odtworzenia budynku w kwocie 101 869 (sto jeden tysięcy osiemset sześćdziesiąt dziewięć) złotych;

- kwota 8 345 (osiem tysięcy trzysta czterdzieści pięć) złotych z tytułu zwrotu nadpłaconego podatku dochodowego;

o łącznej wartości 346 141,84 (trzysta czterdzieści sześć tysięcy sto czterdzieści jeden i 84/100) złotych;

2) dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że wnioskodawcy G. K. przyznać na wyłączną własność:

- samochód osobowy marki F. (...) o numerze VIN (...) o wartości 12 650 (dwanaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt) złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do garażu o wartości 10 000 (dziesięć tysięcy) złotych;

- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego położonego w T. przy ul. (...) o wartości 145 710 (sto czterdzieści pięć tysięcy siedemset dziesięć) złotych;

- równowartość samochodu marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 6 300 (sześć tysięcy trzysta) złotych;

- równowartość prawa najmu powierzchni 10,30 m ² z przeznaczeniem na stoisko handlowe numer 25 wraz z wyposażeniem, położonego w B. przy ul. (...) o wartości 10 000 (dziesięć tysięcy) złotych;

- kwotę 8 345 (osiem tysięcy trzysta czterdzieści pięć) złotych z tytułu zwrotu nadpłaconego podatku dochodowego;

o łącznej wartości 193 005 (sto dziewięćdziesiąt trzy tysiące pięć) złotych;

3) dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że uczestniczce I. S. przyznać na wyłączną własność:

- równowartość prawa dzierżawy nieruchomości stanowiącej działkę numer (...), pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T., położonej w T. przy ul. (...), wraz z kosztem odtworzenia budynku w kwocie 101 869 (sto jeden tysięcy osiemset sześćdziesiąt dziewięć) złotych;

- równowartość towaru o kwocie 51 267,84 (pięćdziesiąt jeden tysięcy dwieście sześćdziesiąt siedem i 84/100) złotych według remanentu z dnia 1 stycznia 2007 roku;

o łącznej wartości 153 136,84 (sto pięćdziesiąt trzy sto trzydzieści sześć i 84/100) złotych;

4) ustalić, że wnioskodawca G. K. poczynił nakłady na majątek wspólny w kwocie 70 047,88 (siedemdziesiąt tysięcy czterdzieści siedem i 88/100) złotych ;

5) ustalić, że uczestniczka postępowania poczyniła nakłady na majątek wspólny w kwocie 28 399,42 (dwadzieścia osiem tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć i 42/100) złotych;

6) zasądzić od wnioskodawcy G. K. na rzecz uczestniczki postępowania I. S. kwotę 9 521,96 (dziewięć tysięcy pięćset dwadzieścia jeden i 96/100) złotych tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym;

7) ustalić, że wnioskodawca i uczestniczka postępowania ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie;

8) zwrócić wnioskodawcy kwotę 104 (sto cztery) złote tytułem nadpłaconej zaliczki,

9) nakazać pobrać od uczestniczki postępowania I. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 895,13 (osiemset dziewięćdziesiąt pięć i 13/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

10) zasądzić od uczestniczki postępowania I. S. na rzecz wnioskodawcy G. K. kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu połowy opłaty od wniosku.

11) nakazać uczestniczce postępowania I. S. wydanie wnioskodawcy dowodu rejestracyjnego, karty pojazdu i kluczy do samochodu osobowego marki F. (...) o numerze VIN (...).

Postanowienie to zaskarżył wnioskodawca w całości zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia polegające na:

a.  nieodroczeniu rozprawy z dnia 22 lipca 2013 r. pomimo zaistnienia ważnej przyczyny (braku pełnomocnika) i wskazaniu nowych okoliczności (art. 156 kpc w związku z art. 86 kpc),

b.  odmowie przyjęcia w poczet materiału dowodowego dokumentów dostarczonych dopuszczenia dowodów zgłoszonych do przeprowadzenia na tej rozprawie (art. 217 § 1 kpc i art. 224 § 1 kpc)

c.  błędnej ocenie dowodów pozostającej w sprzeczności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz braku wszechstronnego rozważenia w sprawie materiału dowodowego, czyli uznania za wiarygodne twierdzeń uczestniczki w zakresie przeznaczenia wypłaconych przez nią oszczędności stron gromadzonych na lokacie terminowej w (...) Banku (...) (art. 233 § 1 kpc),

d.  niedostatecznym wskazaniu podstawy faktycznej obliczenia wysokości nakładów stron i sposobu obliczenia kwoty spłaty tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym oraz niewskazaniu przyczyn, dla których sąd pominął zeznania wnioskodawcy, co do przeznaczenia kwoty uzyskanej tytułem zwrotu nadpłaconego podatku za 2006 r. na utrzymanie wspólnego domu stron (art. 328 § 2 kpc),

e.  zasądzeniu od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty dopłaty, która nie wyrównuje różnicy wartości udziałów stron (art. 623 kpc w związku z art. 567 kpc i 688 kpc),

f.  błędnym określeniu składników i wartości majątku wspólnego, co sąd powinien zrobić z urzędu (art. 684 kpc w związku z art. 567 § 3 kpc),

2.  nieuwzględnienie istotnych okoliczności w zakresie podziału majątku wskazujących, że:

a.  lokale użytkowe stron stanowiły jedno przedsiębiorstwo,

b.  uczestniczka uszkodziła wspólny samochód F. (...) wpływając na obniżenie jego wartości,

3.  błędne określenie wysokości nakładów poniesionych przez wnioskodawcę na majątek wspólny poprzez:

a.  niewskazanie jakie wartości składają się na kwotę 70 047,88 zł,

b.  pominięcie przy obliczaniu kwoty nakładów kosztów obowiązkowego ubezpieczenia OC samochodu F. (...),

c.  uwzględnienie wpłat wnioskodawcy na czynsz za garaż i lokal przy ul. (...) jedynie do daty, w której były opłacane w całości, mimo że nic nie stało na przeszkodzie rozliczeniu również wpłat dokonywanych w części,

4.  błędne określenie wysokości nakładów poniesionych przez uczestniczkę na majątek wspólny i brak wskazania jakie kwoty składają się na wysokość nakładów 28 399,42 zł, a przecież część wpłat pochodzi z okresu sprzed powstania rozdzielności majątkowej

i wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów, których odmówił przyjęcia Sąd Rejonowy, a to potwierdzeń przelewów opłat za lokal po 265,40 zł od maja do czerwca 2013 r., potwierdzeń opłat za garaż w tym samym okresie po 24,66 zł, pokwitowania wpłaty z 15 lipca 2013 r. i zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym z paragonem na okoliczność dokonanych przez wnioskodawcę nakładów oraz wskazując nowe fakty zaistniałe po wydaniu postanowienia wniósł o dopuszczenie dowodu z zaświadczenia SM (...) z 30 czerwca 2013 r., potwierdzenia przelewu zaległości czynszowej z dnia 30 lipca 2013 r. na kwotę 15 781,26 zł, potwierdzenia opłaty za lokal w okresie od sierpnia do października 2013 r. po 530,80 zł, potwierdzenia przelewu zaległości za garaż z 30 lipca 2013 r. na kwotę 355,54 zł i opaty za garaż za okres od sierpnia do października 2013 r. po 49,32 zł na okoliczność wysokości nakładów poniesionych przez wnioskodawcę, a takę wniósł o dopuszczenie dowodów z wydruku (...) z 8 października 2013 r. i z zestawienia raportów miesięcznych z kas fiskalnych za okres od września 2006 do lutego 2007 r. na okoliczność prowadzenia przez uczestniczkę działalności gospodarczej.

Przy takich zarzutach i wnioskach wnioskodawca złożył wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez korektę składu i wartości majątku, przyznania wnioskodawcy spółdzielczego własnościowego prawa do garażu, równowartości samochodu F. (...), równowartości prawa najmu powierzchni 10,30 m ² stoiska handlowego nr 25 z wyposażeniem oraz przyznanie pozostałych składników uczestniczce, a także o ustalenie, że poczynił nakłady z majątku odrębnego i zasądzenie od uczestniczki spłaty tytułem wyrównania udziałów względnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazane sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że sąd nie podał w jaki sposób oszacował kwotę z pkt 6 postanowienia (9 521,96 zł) zasądzoną tytułem spłaty, a jego zdaniem nie znajduje ona żadnego uzasadnienia, a roszczenie z tytułu nakładów przewyższa kwotę należną uczestniczce z tytułu dopłaty. Pomięcie dowodów zgłoszonych na ostatniej rozprawie spowodowało zaś nieprawidłowe ustalenia co do dalszych nakładów wnioskodawcy. Nie wskazano także jakie koszty i z jakich okresów przyjęto w pkt 4 i 5 postanowienia, gdzie mowa o nakładach. Sąd nieprawidłowo nie rozliczył kwoty 30 000 zł wypłaconej przez uczestniczkę z lokaty w grudniu 2006 r. oraz nie przyjął, że M. (...) został nabyty ze wspólnych oszczędności. Niezasadnie przyjęto, że kwoty 8 345 zł wnioskodawca nie rozdysponował na majątek wspólny.

Na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Gliwicach uczestniczka wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Trudno ocenić zasadność zarzutów apelacji wnioskodawcy, albowiem zaskarżone orzeczenie w zasadzie nie zostało w żaden sposób uzasadnione, co uniemożliwia instancyjną kontrolę tego postanowienia, same zaś zarzuty apelacji dotyczą zaskarżonego postanowienia, ale odnoszą się do innego jego uzasadnienia niż podpisane przez sędziego.

Zauważyć należy, że w aktach sprawy na kartach 882 – 891 znajduje się uzasadnienie, które od końca karty 882 nie dotyczy rozpoznawanej sprawy lecz innej, w której związek małżeński został zawarty 28 września 1978 r. przez M. K.. Cały ustalony stan faktyczny, jak i rozważania Sądu Rejonowego dotyczą innego stanu faktycznego, który odbiega od zebranych w rozpoznawanej sprawie dowodów. Takie uzasadnienie zostało podpisane przez sędziego i nie ma przy tym znaczenia fakt, że uczestnicy otrzymali inne uzasadnienie. To uzasadnienie otrzymane przez uczestników jest na kartach 909 – 915, natomiast nie jest ono podpisane przez sędziego, a w przypadku jego podpisania byłoby to już drugie uzasadnienie tego samego postanowienia, co także uniemożliwiłoby prawidłową kontrolę wydanego rozstrzygnięcia.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dokonał więc żadnych ustaleń faktycznych jej dotyczących i nie wskazał żadnych podstaw swojego rozstrzygnięcia naruszając w ten sposób art. 328 § 2 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc przez co uniemożliwił kontrolę instancyjną zaskarżonego postanowienia. Orzeczenie to wymyka się spod kontroli, a to musi prowadzić do konstatacji, iż nie rozpoznano istoty sprawy, za tym zaś idzie konieczność uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości (por. H. Pietrzkowski: Orzeczenia i ugody w praktyce sądów cywilnych, Warszawa 2007 r., s. 107 – 108).

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy podejmie decyzję odnoście przedłożonych przez wnioskodawcę w apelacji wniosków dowodowych oraz wyda postanowienie kończące postępowanie w sprawie, przy czym w przypadku złożenia w terminie wniosku o jego pisemne uzasadnienie sporządzi je w trybie zgodnym z art. 328 § 2 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc, tak aby wyraźnie wskazać fakty uznane za udowodnione, dowody na ich potwierdzenie oraz przyczyny, dla których doszło do odmowy wiarygodności i mocy dowodowej innym dowodom, a także wyjaśnić podstawę prawną orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa. Jednocześnie Sąd Rejonowy musi mieć na uwadze regulację art. 156 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm.) dotyczącą terminu w jakim może być wykorzystywany operat szacunkowy sporządzony przez biegłego oraz to, że jest związany zgodnym określeniem wartości poszczególnych składników majątku wspólnego dokonanym przez wnioskodawcę i uczestniczkę (por. E. Skowrońska – Bocian: Rozliczenia majątkowe małżonków w stosunkach wzajemnych i wobec osób trzecich, Warszawa 2005, s. 224) przy czym z urzędu ustala wartość składników majątku, co do których byli małżonkowie nie doszli do porozumienia w zakresie ich wartości (por. art. 567 § 3 kpc w związku z art. 684 kpc).

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 386 § 4 kpc i art. 328 § 2 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc, należało orzec jak w sentencji.

SSR (del.) Roman Troll SSO Barbara Braziewicz SSO Lucyna Morys – Magiera