Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia
w Ł., w sprawie z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej ARKA z siedzibą w D. przeciwko A. S. o zapłatę, na skutek sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 9 maja 2014 roku w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 556092/14, oddalił powództwo jako nieudowodnione.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go
w całości. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła naruszenie art. 207 § 3 k.p.c. lub art. 208 § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 505 ²³ § 1 k.p.c. poprzez niewezwanie powoda do uzupełnienia pozwu w zakresie dowodów wskazanych w pozwie, ewentualnie naruszenie przepisu art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 128 § 1 k.p.c. poprzez niewezwanie powoda do uzupełnienia pozwu w zakresie dowodów wskazanych w pozwie oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, że powód nie przedstawił dowodów na okoliczności wskazane w pozwie. W nawiązaniu do powyższych zarzutów, skarżący zarzucił nadto błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku z jednoczesnym zniesieniem postępowania w sprawie poczynając od rozprawy z dnia 4 grudnia 2014 roku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi do ponownego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Powyższy przepis określa przedmiotowy zakres rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji w postępowaniu apelacyjnym. Zakres ten jest wyznaczony granicami apelacji nakreślonymi przez skarżącego. Granice apelacji są wyznaczane m.in. przez granice zaskarżenia, które są dla sądu drugiej instancji bezwzględnie wiążące.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, po dokonaniu wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału procesowego, uwzględniając wynikający z apelacji zakres zaskarżenia, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że postępowanie przed Sądem I instancji, w stosunku do pozwanej, począwszy od dnia 4 grudnia 2014 roku, dotknięte było nieważnością z przyczyn, o których mowa w treści art. 379 pkt 5 k.p.c., tj. z powodu pozbawienia jej możności obrony swoich praw.

Jak się bowiem podkreśla w judykaturze pozbawienie strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. wyrok SN z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, OSP 1975, z. 3, poz. 66; postanowienie SN z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, Prok. i Pr. 1999, nr 5, poz. 41; wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, Lex, nr 55517).

Analizując, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, trzeba
w pierwszej kolejności rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania
w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 r., V CSK 488/07, Lex nr 424315).

Nieważność postępowania w niniejszej sprawie zachodzi z dwóch przyczyn.

Po pierwsze, Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 4 grudnia 2014 roku w ogóle nie posiadał zwrotnego potwierdzenia odbioru zawiadomienia o rozprawie od pozwanej (czy to doręczonego wprost, czy w drodze awiza), czemu z resztą Sąd I instancji dał wyraz w treści protokołu rozprawy. W takiej sytuacji nie mógł odroczyć publikacji orzeczenia do dnia 18 grudnia 2014 roku. Jedyną procesową możliwością było odroczenie rozprawy na koleiny termin i ponowne zawiadomienie stron o jej terminie.

Wydanie tzw. wyroku zastrzeżonego jest możliwe jedynie przy wyroku zaocznym, gdzie zgodnie z treścią art. 341 k.p.c. w razie nienadejścia dowodu doręczenia na dzień rozprawy sąd może w ciągu następnych dwóch tygodni wydać na posiedzeniu niejawnym wyrok zaoczny, jeżeli w tym czasie otrzyma dowód doręczenia. Wyrok taki wiąże sąd od chwili podpisania sentencji.

W niniejszej sprawie natomiast wydane orzeczenie nie miało charakteru wyroku zaocznego, albowiem pozwana na wcześniejszym etapie postępowania składała sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w trybie elektronicznym.

Po drugie, informacje o jednostce

art. 149 § 2 k.p.c. stanowi, iż o posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony i osoby zainteresowane przez wezwanie lub ogłoszenie podczas posiedzenia (…). Wezwanie powinno być doręczone co najmniej na tydzień przed posiedzeniem, a w wypadkach pilnych termin ten może być skrócony do trzech dni. W przedmiotowej sprawie natomiast dnia 4 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy rozpoznał sprawę na rozprawie pomimo faktu, iż brak było wówczas informacji o doręczeniu wezwania dla pozwanej, po czym Przewodniczący zamknął rozprawę i oznajmił o terminie ogłoszenia orzeczenia w dniu 18 grudnia 2014 roku (protokół rozprawy, k. 21). Następnie dnia 18 grudnia 2014 roku Sąd ogłosił wyrok przez odczytanie sentencji i podanie ustnie zasadniczych motywów rozstrzygnięcia (protokół ogłoszenia orzeczenia, k. 23) oraz zarządzeniem z dnia 18 grudnia 2014 roku wezwanie dla pozwanej na termin rozprawy, który odbył się dnia 4 grudnia 2014 roku, zostało uznane za doręczone w trybie awiza z dniem 3 grudnia 2014 roku (zpo, k. 22). Przedmiotowe wezwanie zostało zatem doręczone pozwanej jeden dzień przed rozprawą.

W związku z naruszeniem przepisów art. 341 k.p.c. i art. 149 § 2 k.p.c. należy uznać, iż pozwana została pozbawiona możliwości obrony swoich praw, a postępowanie toczące się w rozpoznawanej sprawie ze zostało dotknięte nieważnością poczynając od dnia 4 grudnia 2014 roku.

W tym miejscu jedynie na marginesie należy wskazać, iż nieważność postępowania Sąd II Instancji jest zobligowany wziąć pod uwagę z urzędu, a zatem nie ma żadnego znaczenia, iż faktycznie przedmiotowy wyrok był dla pozwanej korzystny, albowiem Sąd I instancji oddalił powództwo.

W tym stanie rzeczy, wobec stwierdzenia przez Sąd Odwoławczy nieważności postępowania w stosunku do pozwanej, rozpoznawanie na obecnym etapie postępowania zarzutów podniesionych w apelacji powoda uznać należało za bezprzedmiotowe.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy, uwzględniając powyżej poczynione rozważania oraz treść rozstrzygnięcia Sądu II instancji, ponownie, przy zachowaniu wymogów przepisów kodeksu postępowania cywilnego, wyznaczy termin rozprawy, zapewniając stronom możliwość uczestniczenia w postępowaniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie począwszy od dnia 4 grudnia 2014 roku i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi do ponownego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.