Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Anna Hajda

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Fundacji Unia (...) w R.

przeciwko T. B. (1) (B.)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 29 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 1317/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 w ten sposób, że oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 153 zł (sto pięćdziesiąt trzy złote) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 stycznia 2014 roku powódka Fundacja Unia (...) w R. wniosła o zasądzenie od pozwanego T. B. (2) kwoty 4.058,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami od następujących kwot: 3.594,11 zł od dnia 8 stycznia 2014 roku, 464,21 zł od dnia 21 stycznia 2014 roku oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pismem z dnia 28 stycznia 2014 roku powódka cofnęła powództwo odnośnie do kwoty 500 zł wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty 3.558,32 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 3.094,11 od dnia 22 stycznia 2014 roku, od kwoty 464,21 od dnia 21 stycznia 2014 roku wskazując, że pozwany po wytoczeniu powództwa dokonał częściowej zapłaty należności w kwocie 500 zł. k. 37.

Nakazem zapłaty z dnia 14 lutego 2014 roku orzeczono zgodnie z żądaniem powódki k. 42.

W toku postępowania powódka ograniczyła powództwo w części dotyczącej zapłaty kwoty 500 zł wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty 3.058,32 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 2.594,11 zł od dnia 8 stycznia 2014 roku oraz kwoty 464,21 z od dnia 21 stycznia 2014 roku, wskazując, że pozwany dokonał częściowej zapłaty należności k. 45.

W ustawowym terminie pozwany T. B. (1) wniósł sprzeciw zaskarżając nakaz zapłaty w całości oraz wnosząc o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że spłacił należności dochodzone pozwem w całości.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w punkcie pierwszym zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 058,32 zł z ustawowymi odsetkami: - od kwoty 2 594,11 zł od dnia 8 stycznia 2011 roku, a od kwoty 464,21 zł od dnia 21 stycznia 2014 roku. W punkcie drugim w pozostałym zakresie postępowanie umarzono. W punkcie trzecim orzekł Sąd I instancji o kosztach postępowania, obciążając nimi w całości pozwanego.

Podstawą tej treści rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

K. B. zaciągnęła w Górniczym Zespole (...) w G. oraz w Górniczym Zespole (...) w K. pożyczki mieszkaniowe wysokości 5.000 i 3.000 zł. W związku z połączeniem się fundacji pożyczki uległy skumulowaniu. Fundusz te miały jednak wcześniej dwa oddzielne zakłady wchodzące w skład Fundacji Unia (...) i każdy miał własny fundusz pożyczkowy.

Pożyczka mieszkaniowa zaciągnięta przez (...) w K. była spłacana przez żonę pozwanego w miarę regularnie poprzez potrącenia ustalonej kwoty z wynagrodzenia za pracę po 87 zł. Pożyczka zaciągnięta w (...) w G. nie mogła być potrącana z powodu zbyt niskich zarobków K. B.. Żona pozwanego zaprzestała całkowitej spłaty pożyczki po rozwiązaniu z nią stosunku pracy. W dniu 5 kwietnia 2012 roku pozwany złożył oświadczenie, że przyjmuje na siebie zobowiązania wynikające z (...) w łącznej kwocie 6.849,11 zł. Na kwotę tą składała się kwota 4.674,11 udzielona przez (...) w G. Fundacji ,,Unia (...) i 2.175 zł (...) w K. Fundacji ,,Unia (...). Pozwany zobowiązał się do spłaty zadłużenia w miesięcznych ratach po 285 zł oraz wyraził zgodę na comiesięczne potrącanie w.w kwoty z wynagrodzenia za pracę z ,,Unia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dnia 25 kwietnia 2012 roku strony zawarły umowę o przejęciu długu. Strony zgodnie oświadczyły, że K. B. posiada dług wobec powódki w łącznej wysokości 6.849,11 zł z tytułu zobowiązań w stosunku do (...). Pozwany przyjął na siebie dług żony i zobowiązał się spłacać go w miesięcznych ratach do 10 – go każdego miesiąca wysokości 285 zł. Tym samym powódka zwolniła żonę pozwanego z zaciągniętego zobowiązania. Pozwany zgodził się na potrącenie ww. rat z wynagrodzenia za pracę. Z dniem 31 grudnia 2012 roku pozwany rozwiązał umowę o pracę. W związku z nieregulowaniem zobowiązań powódka w dniu 21 marca 2013 roku wezwała żonę pozwanego do spłaty zadłużenia. Pismem z dnia 18 kwietnia 2013 roku K. B. wskazała, że nie jest w stanie spłacić w całości zadłużenia z uwagi na brak środków finansowych, wnosząc o przedłużenie terminu spłaty pożyczki. Powódka nie wyraziła zgody na powyższe i wezwała do spłaty zadłużenia w nieprzekraczalnym terminie tj. do dnia 31 maja 2013 roku. W dniu 23 grudnia 2013 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty jednak bezskutecznie. W dniu przyjęcia długu kwota zobowiązania wynosiła 6.849,11 zł. Od daty 25 kwietnia 2012 roku pozwany spłacił kwotę 2.565 zł (potrącenia dokonywane przez listę płac). Kwotę 690 zł powódka potrąciła z wynagrodzeń poręczycieli. W dniu 21 stycznia 2014 roku pozwany zapłacił na rzecz powódki kwotę 500 zł. W dniu 10 lutego 2011 roku kolejną kwotę 500 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważył Sąd Rejonowy, że pozwany uznał w całości zobowiązanie wynikające z pożyczki udzielonej przez Górniczy Zespół (...) w K. natomiast zobowiązanie wynikające z pożyczki zaciągniętej z Górniczego Zespołu (...) w G. uznał do kwoty 5.000 zł. Podniósł, że w kartotece finansowej nie uwzględniono wpłat dokonywanych w 2010 roku. Kwestionował również wysokość kwoty 2.091,63 zł która została wskazana w kartotece z czerwca 2009 roku.

Sąd I instancji nie badał w sprawie wysokości zadłużenia istniejącego przed dniem 5 kwietnia 2012 roku z pożyczek udzielonych przez (...) w G. Fundację ,,Unia (...) i (...) w K. Fundacji ,,Unia (...), gdyż w tym dniu pozwany przejął na siebie zobowiązania żony. Pozwany zobowiązał się do spłaty zadłużenia w miesięcznych ratach po 285 zł oraz wyraził zgodę na comiesięczne potrącanie w.w kwoty z wynagrodzenia za pracę z ,,Unia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Natomiast w dniu 25 kwietnia 2012 roku pozwany zawarł z powódką umowę o przejęciu długu. Strony zgodnie oświadczyły, że K. B. posiada dług wobec powódki w łącznej wysokości 6.849,11 zł z tytułu zobowiązań w stosunku do (...), czego nie kwestionowała. Pozwany przyjął na siebie dług żony i zobowiązał się spłacać go w ustalonych umową terminach.

Zdaniem Sądu Rejonowego skoro pozwany przyjął na siebie zobowiązania żony i nie kwestionował rozliczeń dokonanych przez powódkę po dniu 5 kwietnia 2012 roku zatem powództwo należało uznać za zasadne.

Pozwany nie wykazał bowiem w myśl art. 6 k.c., że oświadczenie to zostało złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli czy też zostało złożone pod wpływem błędu co do treści czynności oprawnej, błędu wywołanego podstępnie lub bezprawnej groźby i nie uchylił się od oświadczenia o uznaniu długu (art. 82-87 k.c.). Powódka zaś przedstawiała jasno i precyzyjnie rozliczenie wpłat, jakie wpłynęły na poczet spłaty pożyczki. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.p.c. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Z wyżej wskazanym orzeczeniem nie zgodził się pozwany wywodząc apelację. Skarżący zarzucił naruszenie procedury poprzez: - nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego w zakresie zmienionego w trakcie postępowania i zakwestionowanego przez pozwanego wyliczenia kwoty należności przedstawionej do zapłaty, które stało się podstawą do określenia wysokości zobowiązania pozwanego w zaskarżonym orzeczeniu; - prekluzję dowodową dotyczącą niezgodnej z przepisami zmiany dowodów dotyczących wysokości dochodzonego przez powódkę roszczenia, wobec faktu przedłożenia nowej treści dokumentów finansowych na jakich powódka oparła swe żądanie wynikające z pozwu, pomimo tego, iż nie zachodziły przesłanki aby dowód ten do pozwu dołączyć. Kolejno w apelacji pozwany zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy polegający na przyjęciu, iż powódka udowodniła wysokości jakich dochodzi od pozwanego, podczas gdy powódka w żaden sposób nie wykazała skąd wzięła się należność dochodzona pozwem, nie przedstawiając wiarygodnych dowodów potwierdzających wysokość należności jakie przejął na podstawie przystąpienia do długu pozwany. Apelujący zarzucił także naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 84 i 88 kc, dotyczących wad oświadczeń woli poprzez ich niezastosowanie, a to wobec przyjęcia, iż powód złożonymi oświadczeniami przystąpił do długu w wysokości uzasadniającej roszczenie powódki, podczas gdy pozwany złożył takie oświadczenie pod wpływem błędu, ponieważ w kwietniu 2012 roku nie przedłożono mu szczegółowego zestawienia należności jego żony, a to które dołączono do pozwu w 2014 roku opiewały na inną kwotę niż ta wynikająca z przejętych zobowiązań.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący domagał się uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego postępowania przed Sądem I instancji, pozostawiając temu Sądowi do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, względnie zmiany wyroku i oddalenia roszczenia wobec pozwanego w całości oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Nadto do apelacji dołączono oświadczenie pozwanego o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, datowane na 23 lutego 2015 roku.

Okoliczność, że pozwany złożył oświadczenie o treści jak w załączniku do apelacji okazała się być bezsporna w postępowaniu odwoławczym.

Strona powodowa nie złożyła pisemnej odpowiedzi na apelację, natomiast na rozprawie apelacyjnej w dniu 22 lipca 2015 roku pełnomocnik powódki wniosł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego, wskazując na trafność zaskarżonego orzeczenia. Równocześnie pełnomocnik powódki wskazywał na bezskuteczność złożonego przez pozwanego oświadczenia z dnia 23 lutego 2015 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego musiała odnieść skutek.

W pierwszej jednak kolejności zaznaczyć należy, iż oświadczenie pozwanego datowane na 23 lutego 2015 roku w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia woli uznać należy za bezskuteczne. Zgodnie bowiem z treścią art. 88 § 2 kpc uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli wygasa w razie błędu z upływem roku od jego wykrycia. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy najpóźniej w grudniu 2013 roku pozwany powziął wiadomość o złożeniu oświadczenia pod wpływem błędu, tj. w dacie otrzymania od powoda wezwania do zapłaty. Zatem oświadczenie datowane na 23 lutego 2015 roku złożone zostało z uchybieniem wskazanego wyżej terminu, która to okoliczność przesądza o tym, że nie mogło ono odnieść spodziewanego skutku. Dla porządku jedynie wskazać należy, że wobec wyżej przedstawionych ustaleń dywagacje na temat tego czy faktycznie występowały okoliczności uzasadniające tezę, że oświadczenie pozwanego złożone zostało pod wpływem błędu stają się bezprzedmiotowe.

Niezależnie jednak od powyższej konstatacji apelację uznać należy za uzasadnioną. Zgodnie z treścią art. 524 § 1 kc przejmującemu dług przysługują przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika. Zatem wskutek zawarcia umowy przejęcia długu następuje sukcesja przejemcy w miejsce dotychczasowego dłużnika po pasywnej stronie stosunku zobowiązaniowego. W tej sytuacji wskazania wymaga, że pozwanemu przysługiwały względem powoda zarówno zarzuty w rozumieniu ścisłym ( przysługujące dłużnikowi prawa podmiotowe przeciwstawiane roszczeniu wierzyciela, skorzystanie z których prowadzi do odmowy spełnienia świadczenia lub ograniczenia zakresu spełnianego świadczenia), jak i środki obrony dłużnika oparte na wykazaniu faktu, że roszczenie wierzyciela nie powstało lub wygasło. Zatem jako nietrafny należy ocenić pogląd zaprezentowany w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia, iż w sprawie nie podlega badaniu wysokość zadłużenia istniejącego przed dniem 5 kwietnia 2012 roku z pożyczek udzielonych przez (...) w G. Fundację ,,Unia (...) i (...) w K. Fundacji ,,Unia (...), gdyż w tym dniu pozwany przejął na siebie zobowiązania żony. Błędne jest wyżej wskazane stanowisko Sądu I instancji, z którego zdaje się wynikać, że czynność przejęcia długu stanowi zdarzenie prawne kreujące przejmowany dług.

Wobec powyższego, w sytuacji podniesienia przez pozwanego określonych zarzutów zmierzających do wykazania, że powódka nie udowodniła wysokości kwoty dochodzonej pozwem, okoliczności powyższe podlegały ocenie Sądu, a na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania zasadności roszczenia zarówno co do zasady jak i wysokości. Analiza dokumentów przedłożonych przez powódkę na poparcie twierdzeń pozwu w kontekście zarzutów pozwanego i z uwzględnieniem złożonych dowodów wpłat, prowadzić musi do wniosku, że powódka obowiązkowi wynikającemu z dyspozycji art. 6 kc nie sprostała.

Powyższe skutkować musiało oddaleniem powództwa, co doprowadziło do uwzględnienia apelacji i zmiany zaskarżonego wyroku, stosownie do treści art. 386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na zasadzie art. 98 kpc.

SSO Anna Hajda