Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Kreft-Pabis

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy B. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania B. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 5 marca 2012 r. nr (...)- (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej B. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia wstrzymania wypłaty renty na okres dwóch lat i ustala, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VII U 1178/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 05 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej B. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiło orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 01 marca 2012 r., która uznała, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Ubezpieczona B. G. zaskarżyła powyższą decyzję w całości, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu choroby cukrzycy i związanych z nią powikłań uniemożliwiających jej podjęcie zatrudnienia.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powołując się na argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. Pozwany nadmienił również, iż ubezpieczona uprawniona była do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 stycznia 2012 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. G., urodzona dnia (...), z zawodu jest technikiem – ekonomistą. Pracowała jako stażysta referent, księgowa i konstystka.

W okresie od dnia 01 stycznia 1990 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. ubezpieczona uprawniona była do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 27 grudnia 2011 r. ubezpieczona złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Została skierowana na badanie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 24 stycznia 2012 r. uznał odwołującą się za zdolną do pracy. Lekarz Orzecznik rozpoznał u ubezpieczonej cukrzycę insulinozależną z polineuropatią nie upośledzającą w istotny sposób sprawności ruchowej i z retinopatią z dobrą ostrością widzenia (z korekcją), otyłość, nadciśnienie tętnicze bez udokumentowanych istotnych powikłań narządowych oraz podejrzenie zespołu cieśni nadgarstka – bez widocznego upośledzenia funkcji rąk. Następnie, wobec wniesionego przez ubezpieczoną sprzeciwu, Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 01 marca 2012 r. również uznała wnioskodawczynię za zdolną do pracy, rozpoznając u niej analogicznie jak Lekarz Orzecznik ZUS.

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 05 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Okoliczności bezsporne, vide : świadectwa pracy – k. 3, 4 i 17 akt ubezpieczeniowych, decyzja ZUS z dnia 07.05.1990 r. – k. 7 akt ubezpieczeniowych, decyzja ZUS z dnia 08.12.2010 r. – k. 134 – 135 akt ubezpieczeniowych, wniosek – k. 138 akt ubezpieczeniowych, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 24.01.2012 r. wraz z opinią lekarską – k. 141 akt ubezpieczeniowych oraz k. 134 dokumentacji lekarskiej ZUS, sprzeciw – k. 134 (2) dokumentacji lekarskiej ZUS, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 01.03.2012 r. wraz z opinią lekarską – k. 144 akt ubezpieczeniowych oraz k. 140 dokumentacji lekarskiej ZUS, decyzja ZUS z dnia 05.03.2012 r. – k. 147 akt ubezpieczeniowych.

W celu ustalenia, czy ubezpieczona jest nadal po dniu 31 stycznia 2012 r. niezdolna do pracy wymagane były wiadomości specjalne, w związku z czym Sąd, na podstawie art. 279, 284 i 292 k.p.c., dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych : neurologa, chorób wewnętrznych i okulisty, zgodnie z rodzajem schorzeń występujących u wnioskodawczyni.

W wyniku zebrania wywiadu i po przeprowadzeniu badań przedmiotowych oraz po dokonaniu analizy dokumentacji lekarskiej ww. biegli rozpoznali u wnioskodawczyni :

⚫

jaskrę prostą obu oczu,

⚫

krótkowzroczność obu oczu,

⚫

retinopatię cukrzycową obu oczu,

⚫

zaćmę początkową obu oczu,

⚫

cukrzycę typu I insulinozależną, powikłaną – angiopatię cukrzycową i polineuropatię cukrzycową,

⚫

nadciśnienie tętnicze,

⚫

otyłość.

Biegły sądowy okulista stwierdził, że schorzenia narządu wzroku przy ostrości wzroku oka prawego = 0,9, oka lewego = 0,9 i polu widzenia w oku prawym ograniczonym od góry i nosa o 20 stopni, a w oku lewym od skroni 20 stopni, nie powodują niezdolności do pracy. Biegły wskazał, że schorzenia oczu nie były podstawą do częściowej niezdolności do pracy, dodając też, że nie nastąpiła istotna poprawa stanu zdrowia ubezpieczonej.

Biegły sądowy specjalista chorób wewnętrznych stwierdził, że stopień zaawansowania zmian dysfunkcji narządów spowodowane bezpośrednio lub pośrednio cukrzycą obecnie nie powoduje niezdolności do pracy. W wykonanym badaniu Echo serca w 2008 r. stwierdzono poszerzenie wymiaru lewej komory, co sugerowało początek rozstrzeni serca, w wykonanym obecnie badaniu wielkość jam serca jest prawidłowa. Według biegłego, intensywne i prawidłowe postępowanie terapeutyczne dotyczące kontroli ciśnienia, gospodarki lipidowej, stosowanie nowych terapii celem lepszej kontroli glikemii, zmniejszyło progresje zmian mikriangiopatycznych. Biegły zgodził się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS.

Biegły sądowy neurolog nie stwierdził niezdolności do pracy badanej z przyczyn neurologicznych, z wyjątkiem ciężkiej pracy fizycznej. Biegły wskazał, że wnioskodawczyni, obciążana cukrzycą od wieku młodzieńczego, leczona jest wysokimi dawkami insuliny. Objawy polineuropatii opisywane są w dokumentacji medycznej od około 10 lat. Badania przewodnictwa, głównie z 2010 r., nie wykazały uszkodzenia włókien ruchowych nerwów, dominuje – co odpowiada też badaniu klinicznemu – polineuropatia czuciowa (pieczenia, drętwienia, osłabienie czucia dotyku). Biegły wskazał również, że nie stwierdzono też upośledzenia ruchowego i niedowładów kończyn. W ocenie biegłego, stan neurologiczny wnioskodawczyni jest stabilny i nie powoduje „samodzielnie” niezdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami wnioskodawczyni. Jednak, jak podkreślił, niezwykle istotna jest potrzeba regulowania poziomów glikemii, aby zapobiec progresji powikłań neurologicznych. Ze względu jednak na zgłaszane stany hipoglikemii i trudności z uregulowaniem cukrzycy biegły neurolog stwierdził, że wiążąca w tej sprawie jest opinia biegłego internisty – diabetologa.

Dowód : opinia sądowo – lekarska biegłego okulisty – k. 18 – 19 akt sprawy, opinia sądowo – lekarska biegłego specjalisty chorób wewnętrznych – k. 23 – 24, k. 37 akt sprawy, opinia sądowo – lekarska biegłego neurologa – k. 26 – 27 akt sprawy.

Ubezpieczona wniosła zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego specjalisty chorób wewnętrznych wskazując, że opinia ta nie stwierdza czy jest ona całkowicie zdolna do pracy i na czym polega istotna poprawa jej stanu zdrowia, tym bardziej gdy weźmie się pod uwagę opinię biegłego okulisty, który wskazał, że taka poprawa nie nastąpiła oraz opinię biegłego neurologa, który stwierdził, że nie może ona wykonywać ciężkiej pracy.

Vide : pismo procesowe wnioskodawczyni z dnia 11.12.2012 r. – k. 48 akt sprawy.

Po zapoznaniu się z uwagami ubezpieczonej biegły sądowy specjalista chorób wewnętrznych wydał opinię uzupełniającą, w której podtrzymał swoją poprzednią opinię o braku podstaw do stwierdzenia niezdolności ubezpieczonej do pracy. Biegły wskazał, że wnioskodawczyni cytuje opinię biegłego okulisty, który nie stwierdził poprawy, natomiast stwierdził, iż zmiany narządu wzroku nie powodowały i nie powodują ograniczenia zdolności do pracy. Z kolei biegły neurolog stwierdził stabilność stanu neurologicznego, który również nie powoduje niezdolności do pracy, stwierdza jedynie ograniczenie możliwości wykonywania ciężkiej pracy. Biegły podkreślił, że zgłaszane zmienne poziomy glikemii nie powodują obecnie zaburzeń wymagających hospitalizacji lub pomocy Pogotowia Ratunkowego. Podsumowując biegły wskazał, że stopień zaawansowania zmian i dysfunkcji narządów spowodowane bezpośrednio lub pośrednio cukrzycą obecnie nie powoduje ograniczenia zdolności do pracy w zakresie posiadanych kwalifikacji. Nadmienił przy tym, że w układzie sercowo – naczyniowym stwierdzono poprawę na podstawie wykonanych badań diagnostycznych.

Dowód : opinia uzupełniająca biegłego sądowego specjalisty chorób wewnętrznych z dnia 16.01.2013 r. – k. 52 akt sprawy.

Ubezpieczona, po zapoznaniu się z opinią uzupełniającą biegłego sądowego specjalisty chorób wewnętrznych, w dalszym ciągu nie zgodziła się z jej wnioskami. W szczególności podniosła, że biegły ten nie jest diabetologiem, o którego badanie prosiła.

Vide : pismo procesowe wnioskodawczyni z dnia 28.01.2013 r. – k. 57 akt sprawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał za zasadne dopuścić dowód z opinii biegłego sądowego diabetologa na okoliczność stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do pracy po dniu 31 stycznia 2012 r.

Biegły sądowy, w wyniku zebrania wywiadu i po przeprowadzeniu badań przedmiotowych oraz po dokonaniu analizy dokumentacji lekarskiej oraz dotychczasowych opinii biegłych sądowych lekarzy rozpoznał u wnioskodawczyni :

⚫

cukrzycę typu I – go leczoną metodami intensywnej insulinoterapii – niewyrównaną metabolicznie,

⚫

powikłania cukrzycy – retinopatię obu oczu i polineuropatię czuciową,

⚫

nadciśnienie tętnicze,

⚫

otyłość.

Biegły diabetolog uznał, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy. Wyjaśnił, ze cukrzyca trwająca około 35 lat – jako schorzenie o postępującym przebiegu i złym rokowaniu, może być okresowo stabilna, lecz nie świadczy to o ewidentnej poprawie. Wykonane badania glikemii w 2012 r. wykazywały wysokie poziomy, HbA1C – uległa pogorszeniu w stosunku do wyniku poprzedniego (7,3% - 8,7 %). Wprawdzie, jak wskazał biegły, zgłaszane hipoglikemie nie zostały udokumentowane leczeniem szpitalnym, lecz należy przyjąć, że tak długoletni proces choroby powoduje tzw. nieświadomość hypoglikemiczną. Mimo stosowania dawek insuliny oraz dodatkowo metforminy nie uzyskano wyrównania metabolicznego cukrzycy. Zmiany cukrzycowe na dnie oka – retoinopatia nie uległy – zdaniem biegłego – poprawie w stosunku do badania w 2010 r. Nadto wskazął, że polineuropatia czuciowa powoduje znaczne dolegliwości bólowe, mimo, że nie stwierdza się upośledzenia ruchomości w zakresie kończyn. Utrzymująca się tachycardia oraz wysokie RR krwi – mimo leczenia także nie rokują poprawy. Sama cukrzyca, jak wyjaśnił dalej biegły, traktowana jest jako równoważnik choroby wieńcowej serca – powódka pracowała jako magazynier, a więc praca obarczona jest wysiłkiem fizycznym – co przy dużych wahaniach gliekmii stanowi poważne zagrożenie hipoglikemią. Biegły zwrócił również uwagę, że powódka przez kilkanaście lat uznawana była za częściowo niezdolną do pracy przez lekarz ZUS, wiec trudno – w jego ocenie – zgodzić się z ewidentną poprawą schorzenia, które ma przebieg chwiejny, wymaga częstych pomiarów glikemii zarówno w dzień jak i w nocy oraz radzenia sobie z hipoglikemią, co utrudnia wykonywanie pracy w normlanych warunkach; wieloletnia cukrzyca spowodowała powikłania mikroangiopatii, polineuropatii czuciowej oraz neuropatii autonomicznej - utrzymująca się tachycardia, wysokie RR krwi. Reasumując biegły diabetolog wskazał, że według jego oceny, istnieje nadal częściowa niezdolność do pracy po dniu 31 stycznia 2012 r. – przeciwnie do lekarzy ZUS. Dodał, że biegli okulista i neurolog ocenili, że jako schorzenia samodzielne nie powodują niezdolności do pracy, lecz jako powikłanie cukrzycy – pogarszają jej dalszy przebieg – przy źle wykonanej cukrzycy rokują niepomyślnie.

Dowód : opinia sądowo – lekarska biegłego diabetologa – k. 77 – 78 akt sprawy.

Organ rentowy nie podzielił wniosków biegłego sądowego diabetologa w części dotyczącej orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Wskazał, że w ostatnim postępowaniu orzeczniczym w ZUS Komisja Lekarska zasięgnęła opinii specjalisty diabetologa, konsultanta ZUS, który w opinii z dnia 20 lutego 2012 r. rozpoznał u wnioskodawczyni : cukrzycę typu I względnie wyrównaną, polineuropatię cukrzycową, angiopatię cukrzycową. Konsultant podał, że hipoglikemie zgłaszane przez ubezpieczoną w rejestracji glukometrem w ciągu 2 tygodni wskazują, że występuje hipoglikemia 2x, glikemia na czczo 102 – 198 mg% po posiłkach do 270 mg%. Stwierdzone powikłania o typie mikroangiopatii nie upośledzają sprawności organizmu. Nie występują dramatyczne hipo czy hiper – glikemie powodujące konieczność hospitalizacji. Polineuropatia nie powoduje upośledzenia sprawności ruchowej. U ubezpieczonej, jak wskazał dalej pozwany, orzekano uprzednio długotrwałą niezdolność do pracy okresowo. W ostatnim postępowaniu uwzględniając powyższy obraz chorobowy nie stwierdzono konieczności orzekania dalszych świadczeń rentowych.

Vide: pismo procesowe pozwanego z dnia 14.05.2013 r. wraz z Opinią Przewodniczącego Komisji Lekarskich – k. 95 – 96 akt sprawy.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych pozwanego oraz dokumentacji lekarskiej ZUS, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Opinie wydane w sprawie przez biegłych sądowych (za wyjątkiem opinii biegłego specjalisty chorób wewnętrznych) zostały sporządzone w sposób rzeczowy i konkretny, zawierają jasne, logiczne i przekonujące wnioski. Zostały one uzasadnione w sposób wyczerpujący i zgodny z wiedzą medyczną posiadaną przez biegłych, dlatego też Sąd w pełni je podzielił. Opinie te zostały wydane po dokonaniu oględzin i badaniu wnioskodawczyni oraz analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej. Wyczerpująco zostały opisane stwierdzone u wnioskodawczyni schorzenia i ich wpływ na jej zdolność do pracy. Sąd nie znalazł podstaw do podważenia opinii biegłych, uznając, iż stanowią one wiarygodną podstawę do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej B. G. jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej: ustawa (Dz. U. z 2009 r. Nr 535, poz. 1227 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki : jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub nie później niż 18 miesięcy od ich ustania.

Zgodnie zaś z treścią art. 12 ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W myśl art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 3, który przewiduje, iż niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Kwestią sporną między stronami była ocena stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do zatrudnienia.

Na okoliczność występowania u ubezpieczonej niezdolności do pracy, jej stopnia oraz okresu trwania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: neurologa, specjalisty chorób wewnętrznych, okulisty i diabetologa.

Biegły sądowy diabetolog stanowczo stwierdził, że wnioskodawczyni ze względu na występującą u niej wieloletnią cukrzycę i jej powikłania w postaci mikroangiopatii, polineuropatii czuciowej oraz neuropatii autonomicznej (utrzymująca się tachycardia i wysokie RR krwi), jest nadal po dniu 31 stycznia 2012 r. częściowo niezdolna do pracy. Sąd zwrócił uwagę, że pozwany organ rentowy, wnosząc zastrzeżenia do opinii ww. biegłego, w żaden sposób nie wykazał, w czym miałaby przejawiać się poprawa stanu zdrowia ubezpieczonej w stosunku do poprzedniego okresu pobierania przez nią renty z tytułu niezdolności do pracy, a jak słusznie wskazał w swojej opinii biegły diabetolog, powódka przez kilkanaście lat uznawana była za częściowo niezdolną do pracy przez lekarzy orzeczników ZUS, trudno więc zgodzić się z ewidentną poprawą schorzenia, które ma przebieg chwiejny, wymaga częstych pomiarów glikemii zarówno w dzień jak i w nocy oraz radzenia sobie z hipoglikemią, co niewątpliwie utrudnia wykonywanie pracy w normlanych warunkach. Podobnie, w żaden sposób do tej kwestii, tj. poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej, nie odniósł się w swojej opinii biegły sądowy specjalista chorób wewnętrznych, dlatego też, uznając, iż opinia ta nie jest jasna i wyczerpująca, Sąd nie oparł się na niej przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy.

Sąd, za podstawę rozstrzygnięcia w sprawie, przyjął przedstawioną opinię biegłego sądowego diabetologa, ponieważ w jego ocenie jest ona miarodajna, wnioski w niej wysnute logiczne i właściwe, a jej uzasadnienie jest wyczerpujące i przekonujące. Opinia została wydana po uprzednio przeprowadzonym badaniu wnioskodawczyni oraz zapoznaniu się ze zgromadzoną w aktach dokumentacją medyczną, jak również z opiniami biegłych dotychczas opiniującymi w sprawie. Biegły w sposób jasny i przekonujący wskazał, dlaczego uznaje skarżącą za nadal częściowo niezdolną do pracy, a Sąd nie widzi jakichkolwiek podstaw do podważenia jego opinii. W szczególności biegły odniósł się do wykonywanego przez wnioskodawczynię zawodu i ocenił jej zdolność do podjęcia zatrudnienia odpowiedniego do jej stanu zdrowia. Biegły ten słusznie również zwrócił uwagę, że jakkolwiek pozostali biegli sądowi – neurolog i okulista orzekli, że ubezpieczona ze względu na stwierdzone przez nich samodzielne schorzenia natury neurologicznej oraz schorzenia narządu wzroku nie jest niezdolna do pracy, niemniej jednak jako powikłanie cukrzycy pogarszają jej dalszy przebieg, co według biegłego diabetologa, przy źle wyrównanej cukrzycy rokuje niepomyślnie.

Podsumowując powyższe Sąd stwierdził, iż z przeprowadzonego postępowania dowodowego niezbicie wynika, że stan zdrowia ubezpieczonej ze względu na stwierdzoną u niej cukrzycę i jej powikłania czyni ją nadal częściowo niezdolną do pracy po dniu 31 stycznia 2012 r.

W konkluzji, Sąd na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego uznał, iż odwołująca nie jest zdolna do pracy i w związku z tym spełnia warunki do przyznania prawa do świadczenia rentowego na okres dwóch lat począwszy od wstrzymania wypłaty renty.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i cytowanych wyżej przepisów zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Jednocześnie, działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do stanu zdrowia ubezpieczonego mającego wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar - Zapolska