Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: st.sekr.sądowy Anna Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy D. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania D. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 25 lipca 2012 r. nr (...)- (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia wyczerpania okresu zasiłkowego na okres trzech lat i ustala, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonej D. S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 2600/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił D. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20 lipca 2012 r., która stwierdziła, że nie jest ona niezdolna do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona D. S., podnosząc, iż choruje na gruczliwość zewnętrzną (endometriozę), a jej stan zdrowia, od momentu zdiagnozowania tej choroby, sukcesywnie się pogarsza. Ubezpieczona podała, że przeszła liczne operacje, które jednak nie są w stanie usunąć przyczyn tej choroby, a jedynie niwelują jej skutki i jest to jedna skuteczna forma leczenia, która jednakże poprawia stan zdrowia na bardzo krótki okres. W jej przypadku, wszystkie nieoperacyjne próby zahamowania choroby (leczenie hormonalne) nie dawały spodziewanych efektów i prowadziły do dalszego pogorszenia stanu zdrowia. Wnioskodawczyni wskazała, że zrosty po usuwanej endometriozie powodują bardzo silne, przewlekłe bóle, których nie da się złagodzić farmakologicznie. W związku z zajęciem przez endometriozę także jelita grubego i cienkiego spożywanie posiłków, picie wody, czy nawet nagła zmiana pozycji lub dłuższe przebywanie w jednej, powoduje silny ból. To spowodowało u ubezpieczonej nagły spadek wagi. Zdiagnozowana choroba powoduje u ubezpieczonej bardzo liczne dolegliwości bólowe, a dodatkowo cierpi ona na tachykardię, zespół jelita wrażliwego (potwierdzony kolonoskopią) i zespół Gilberta. Ubezpieczona podała, iż mimo, iż wykonywana przez nią praca nie jest pracą fizyczną, to przy ciągłych dolegliwościach bólowych skoncentrowanie się na jakiejkolwiek czynności jest problemem.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powołując się na argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Ubezpieczony D. S. urodziła się (...)., ma wykształcenie ekonomiczne, prowadzi własną działalność gospodarczą.

Okoliczności bezsporne, vide: wniosek - k. 1-2 akt rentowych, kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych - k. 3 akt rentowych, zaświadczenie z 27.05.2012 r. – k. 4 akt rentowych

W dniu 30 maja 2012 r. D. S. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W związku z powyższym została skierowana na badanie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 2 lipca 2012 r. uznał odwołującą się za zdolną do pracy. Lekarz orzecznik rozpoznał u ubezpieczonej: endometriozę – stan po interwencjach zabiegowych, niewinne zaburzenia rytmu serca w monitorowaniu Holterowskim i zespół Gilberta.

Ubezpieczona wniosła sprzeciw od powyższego orzeczenia do Komisji Lekarskiej ZUS, która potwierdziła rozpoznanie lekarza orzecznika, dodając rozpoznanie w zakresie zaburzeń naurastenicznych. Orzeczeniem z dnia 20 lipca 2012 r. Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła niezdolności ubezpieczonej do pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 25 lipca 2012 r. odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Okoliczności bezsporne, vide : wniosek o rentę – k. 1-2 akt rentowych, opinia lekarska z. 2.07.2012 r. – k. 28 dokumentacji lekarskiej, orzeczenie Lekarza Orzecznika z 2.07.2012 r. – 17 akt rentowych, sprzeciw – k. 30 dokumentacji lekarskiej, opinia lekarska z dnia 20.07.2012 r. – k. 36 dokumentacji lekarskiej, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20.07.2012 r. k- 20 akt rentowych, decyzja ZUS z dnia 25.07.2012 r. – k. 33 akt rentowych ,

W celu ustalenia, czy ubezpieczona jest niezdolna do pracy wymagane były wiadomości specjalne, w związku z czym Sąd, na podstawie art. 279, 284 i 292 k.p.c., dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: ginekologa, kardiologa oraz gastrologa, zgodnie z rodzajem schorzeń występujących u ubezpieczonej.

W wyniku zebrania wywiadu i po przeprowadzeniu badań przedmiotowych oraz po dokonaniu analizy dokumentacji lekarskiej w/w biegli rozpoznali u wnioskodawczyni:

- jednoogniskową ektopię nad i komorą bez istotnej dysfunkcji układu bodźcotwórczo-przewodzącego serca,

- niedobór masy ciała

- zespół bilirubinemii o typie Gilberta

- endometriozę z nawrotami leczonymi operacyjnie i wtórnym odczytem zrostowym w jamie brzusznej

- zaburzenia neurastenicznie na tle somatycznym

- zespół jelita grubego drażliwego.

Biegła kardiolog wskazał, że brak jest odstaw do stwierdzenia niezdolności ubezpieczonej do pracy związanej ze schorzeniami kardiologicznymi. Obserwowane zasłabnięcia na granicy omdlenia pozostają w ścisłym związku przyczynowym z napadowymi silnymi bólami brzucha w przebiegu endometriozy i choroby zrostowej jelit i symptomastologicznie nie odpowiadają omdleniom neurokardiogennym typu waso-wagalnego. Z uwagi na zgłaszane w wywiadzie niemiarowe kołatanie serca, w 2008 i 2009 r., wykonano ubezpieczonej badanie metodą Holtera, które nie ujawniło w trendach dobowych rytmu istotnej dysfunkcji układu bodźcowotwórczo-przewodzącego serca. Również w dwukrotnym badaniu echo (2006 i 2008 r.) nie wykazano obecności patologii strukturalnej, ani zaburzeń czynności skurczowo-rozkurczowej serca.

Biegły ginekolog po zapoznaniu się z aktami i dokumentacją medyczną, a także zbadaniu wnioskodawczyni wskazał, iż charakterystyczne dla endometriozy bóle w obrębie miednicy małej i jamy brzusznej występują u wnioskodawczyni stale. Stale też odczuwa dolegliwości bólowe przy współżyciu i cały zespół bólowy związany z licznymi zrostami w obrębie jamy brzusznej, co w ocenie biegłego, wskazuje na utratę zdolności do wykonywania swojej pracy, nawet po przekwalifikowaniu. Biegły wskazał, że ze względu na wieloletni wywiad chorobowy, częste nawroty krótko po zaprzestaniu terapii, obraz endometriozy uogólnionej, brak jest możliwości prowadzenia długiego leczenia zachowawczego lekami hormonalnymi, ze względu na to, że ubezpieczona choruje na zespół Gilberta i nie toleruje tego rodzaju terapii, a te stosowane mimo nietolerancji, dają nieistotne złagodzenie objawów. Brak jest także możliwości stosowania innych leków, które stosowane w czasie dłuższym niż kilka miesięcy powodują osteoporozę. Biegły wskazał, iż postęp choroby stwierdzonej u wnioskodawczyni ustanie z momentem jej wejścia w okres menopauzy, czyli w wieku 44-56 lat i nie jest do określenia w chwili obecnej. Kolejne operacje prawdopodobnie będą jedynie pogarszać stan ubezpieczonej. Natomiast leczenie balneologiczno-rehabilitacyjne może dać złagodzenie dolegliwości, ale może też nie dać żadnych efektów. Nawet w momencie rozpoczęcia menopauzy, mimo iż zatrzymany zostanie postęp choroby, dolegliwości odczuwane przez ubezpieczoną najprawdopodobniej nie ustąpią. Biegły wskazał, iż za początkową datę niezdolności do pracy należy uznać 21 listopada 2011 r., czyli datę ostatniej operacji.

Biegły gastrolog stwierdził, iż schorzenia pozostające w obrębie jego specjalności nie czynią wnioskodawczyni niezdolną do pracy w zawodzie doradcy finansowego i nie czynią koniecznym przekwalifikowania. Zespół czynnościowych zaburzeń kurczliwości jelita grubego i rytmu wypróżnień związany z zespołem jelita drażliwego, samoistnie nie powoduje u powódki zaburzeń stanu odżywiania, ani niedrożności jelitowej. Wrodzony zespół Gilberta (zmienny okresowo wzrost stężenia barwnika żółciowego we krwi) natomiast nie zaburzenia istotnie funkcji wątroby, która jest w zasadzie sprawna bez cech włóknienia. W przeprowadzonych badaniach krwi (morfologia, biochemia, enzymy wątrobowe) biegły nie stwierdził istotnych odchyleń od normy. Odczyn neurasteniczny odpowiada reakcji somatogennej na pojawiające się bóle i dysfunkcję w zakresie narządów jamy brzusznej, nie zakłóca natomiast istotnie czynności poznawczych i sprawności intelektualnej.

Dowód: opinie sądowo – lekarskie biegłych sądowych: kardiologa k. 19-21, ginekologa – k. 29-34, gastrologa – k. 37-38 akt sprawy.

Ubezpieczona zgodziła się z opiniami biegłych, natomiast pozwany zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłego ginekologa, wskazując iż lekarze orzecznicy badając ubezpieczoną stwierdzili jej dobry stan ogólny, bez cech wyniszczenia, a w badaniach laboratoryjnych prawidłowy obraz morfotyczny krwi, bez zaburzeń wodno-elektrolitowych. Zdaniem pozwanego nie ma podstaw do orzekania długotrwałej niezdolności do pracy umysłowej.

Vide: pismo pozwanego – k. 60-61 akt sprawy, pismo ubezpieczonej – k. 65 akt sprawy.

Ustosunkowując się do zarzutów pozwanego, a także celem ustalenia stopnia niezdolności do pracy ubezpieczonej oraz wskazania, w jaki sposób i dlaczego ograniczona jest możliwość wykonywania pracy umysłowej przez ubezpieczoną, biegły ginekolog wydał opinię uzupełniającą.

Biegły ginekolog podtrzymał swoją dotychczasową opinię wskazując, iż ubezpieczona doświadcza dolegliwości bólowych o dużym natężeniu i nie jest w stanie wykonywać również pracy umysłowej-koncepcyjnej, bowiem uniemożliwia jej to koncentrację, wykonywanie zadań myślowych, poruszanie się, szczególnie, że w niniejszym przypadku ból zlokalizowany jest w obrębie jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Biegły ocenił stopień niezdolności ubezpieczonej do pracy na 50%.

Dowód : opinia uzupełniająca biegłego sądowego ginekologa – k. 84 akt sprawy

Pozwany nie złożył dalszych zastrzeżeń do opinii

Bezsporne.

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach ubezpieczeniowych i dokumentacji lekarskiej ZUS, albowiem żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich rzetelności i autentyczności. Brak było zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, przesłanek, by odmówić im przymiotu wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej D. S. jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej: ustawa (Dz. U. z 2009 r. Nr 535, poz. 1227 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki : jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub nie później niż 18 miesięcy od ich ustania.

Zgodnie zaś z treścią art. 12 ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W myśl art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 3, który przewiduje, iż niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Kwestią sporną między stronami była ocena stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do zatrudnienia.

Na okoliczność występowania u ubezpieczonej niezdolności do pracy, jej stopnia oraz okresu trwania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: kardiologa, ginekologa i gastrologa.

Biegły sądowy ginekolog stanowczo stwierdził, że dolegliwości bólowe w przebiegu stwierdzonej endometriozy powodują u wnioskodawczyni częściową niezdolność do pracy, która może potrwać kilka lub kilkanaście lat, a w chwili obecnej trudno jednoznacznie to ocenić.

W ocenie Sądu, biegłe w sposób szczegółowy i nie budzący wątpliwości ustosunkował się też do zarzutów pozwanego i uzasadnił prawidłowość przedstawionych wniosków końcowych. W przekonujący sposób także wykazał, że schorzenie na które cierpi wnioskodawczyni ma skomplikowany charakter oraz wyjaśnił w jaki sposób silne dolegliwości bólowe, jakie odczuwa wnioskodawczyni wpływają na możliwość wykonywania czynności związanych także z pracą umysłową. Zarzuty pozwanego Sąd ocenił jako zwykłą polemikę z rzeczową opinią biegłego.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy za podstawę rozstrzygnięcia w sprawie przyjął opinię biegłego sądowego ginekologa, ponieważ w jego ocenie jest ona miarodajna, wnioski w niej wysnute logiczne i właściwe, a jej uzasadnienie jest wyczerpujące i przekonywujące. Opinia ta została wydana po uprzednio przeprowadzonym badaniu wnioskodawczyni oraz zapoznaniu się ze zgromadzoną w aktach dokumentacją medyczną. Biegły w sposób jasny i przekonywujący wskazał, dlaczego uznaje skarżącą za częściowo niezdolną do pracy, a Sąd nie widzi jakichkolwiek podstaw do podważenia tej opinii. Biegły odniósł się do posiadanego przez wnioskodawczynię wykształcenia, wykonywanego przez nią zatrudnienia i ocenił jej zdolność do podjęcia pracy odpowiedniej do jej stanu zdrowia. Biegły nie miał jakichkolwiek wątpliwości, iż wnioskodawczyni może mieć trudności nawet z wykonywaniem pracy umysłowej.

Należy zauważyć, że jakkolwiek biegli sądowi – kardiolog i gastrolog orzekli, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy, to jednak trzeba zwrócić uwagę na to, że orzekali oni przez pryzmat swojej specjalności. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynikło natomiast, że stan zdrowia ubezpieczonej ze względu na występujące u niej schorzenie ginekologiczne (endometriozę) czyni ją częściowo niezdolną do pracy.

Wobec stwierdzenia przez biegłego, iż początek niezdolności do pracy ubezpieczonej datować należy od ostatniej jej operacji (21 listopada 2011 r.), Sąd przyjął, iż prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy należy przyznać od dnia wyczerpania okresu zasiłkowego.

Sąd Okręgowy wobec stwierdzenia przez biegłego, iż niezdolność ta może potrwać od kilku do kilkunastu lat, przyjął, iż zasadnym będzie przyznanie prawa do renty na okres trzech lat albowiem postępy medycyny w obecnym czasie mogą spowodować możliwość wyleczenia lub zmniejszenia dolegliwości ubezpieczonej. Przyznanie prawa do renty na czas oznaczony w tym stanie rzeczy jest zasadne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i cytowanych wyżej przepisów zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Jednocześnie, działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do stanu zdrowia ubezpieczonego mającego wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

W punkcie II wyroku natomiast Sąd, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu – na podstawie art. 98 kpc i art. 108 § 1 kpc oraz § 2 ust. 1 i § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.) obciążył pozwanego kosztami zastępstwa procesowego pozwanego w wysokości stawki minimalnej, tj. 60 zł, mając na uwadze przedmiot sprawy, poziom jej skomplikowania i uwzględniając nakład pracy pełnomocnika.

SSA w SO Ewa Downar – Zapolska