Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak

SSA Iwona Szybka

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2013 r. w Łodzi

sprawy K. F., P. F. (1), M. C. i M. F. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o odpowiedzialność spadkobierców z tytułu składek,

na skutek apelacji odwołujących

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 sierpnia 2012 r., sygn. akt: VIII U 1672/11;

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od K. F., P. F. (1), M. C. i M. F. (1) solidarnie na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1564/12

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 9 sierpnia 2011 r. nr (...), nr (...), nr (...) i nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 100 § l i 2 oraz art. 97 § l ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że P. F. (1), K. F., M. F. (2) oraz małoletnia M. F. (1), reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego H. G., jako spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spadkodawcy, zmarłego w dniu (...)r. P. F. (2), ostatnio zamieszkałego w Ł. przy ul. (...) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 25 listopada 1998 r., do 31 grudnia 1998 r. w łącznej kwocie 2.622,68 zł, w tym z tytułu składek w kwocie 811,48 zł, odsetek za zwłokę liczonych na dzień zgonu, to jest 4 lutego 2009 r., w kwocie l .809 zł oraz kosztów upomnień w kwocie 2,20 zł - każde z nich.

W dniu 14 września 2011 r. P. F. (1), K. F., M. F. (2) oraz małoletnia M. F. (1), reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego H. G., za pośrednictwem pełnomocnika, wnieśli odwołania od powyższych decyzji. Zarzucając naruszenie przez organ rentowy art. 24 ust. 4 ustawy o systemie o ubezpieczeń społecznych, pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ustalenie, że P. F. (1), K. F., M. F. (2) oraz M. F. (1) nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania zmarłego P. F. (2) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne. Podniósł zarzut przedawnienia prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców. Wskazał, że na dzień wymagalności składek obowiązywał 5-letni termin przedawnienia. Najpóźniej wymagalna należność składkowa stała się zaległością z dniem 16 stycznia 1999 r. a jej przedawnienie nastąpiło w dniu 16 stycznia 2004 r. przy założeniu że okres przedawnienia wynosi 5 lat a w dniu 16 stycznia 2009 r. przy założeniu że okres przedawnienia wynosi 10 lat. Tymczasem decyzja została wydana w dniu 9 sierpnia 2011 r. Pełnomocnik wskazał, że w aktach nie ma dowodów na przyjęcie, że mógłby mieć w sprawie zastosowanie art. 24 ust. 5b i art. 24 ust. 6 ustawy o systemie o ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którymi termin biegu przedawnienia zostałby zawieszony.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wnosił o ich oddalenie.

Na terminie rozprawy w dniu 20 lipca 2012 roku pełnomocnik odwołujących się poparł odwołania i podtrzymał zarzut przedawnienia w stosunku do wszystkich dochodzonych roszczeń, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasadzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, to jest po 600,00 złotych od każdego z odwołujących się.

Zarządzeniami z dnia 17 października 2011 r., na podstawie art. 219 k.p.c., sprawy z odwołań P. F. (1). M. F. (2) i M. F. (1) zostały połączona do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z odwołania K. F..

Wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2012 roku Sad Okręgowy w Łodzi oddalił odwołania oraz zasądził od K. F., P. F. (1), M. C. i M. F. (1) na rzecz organu rentowego kwoty po 600,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego:

P. F. (2) działalności gospodarczą, na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, prowadził pod numerem (...) w okresie od 6 marca 1995 r. do 31 stycznia 2000 r. i pod numerem (...) w okresie od l stycznia 1994 r. do 30 września 1999 r.

P. F. (2) zmarł w dniu(...)r.

Łączna kwota zadłużenia zmarłego P. F. (2) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. wyniosła kwotę 10,490,72 zł. Kwota ta obejmuje:

-

zaległość na koncie osobistym płatnika w kwocie 1.046 zł., to jest składkę za miesiąc
grudzień 1998 r. w kwocie 322,20 zł., odsetki za zwłokę liczone na dzień zgonu płatnika w kwocie 715 zł. i koszty upomnień w kwocie 8,80 zł.;

-

zaległość na koncie pracowniczym w kwocie 9.444,72 zł., to jest składki za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. w kwocie 2.923,72 zł. i odsetki za zwłokę liczone na dzień zgonu płatnika w kwocie 6.521 zł.

Postanowieniem z dnia 4 września 2009 roku, sygn. akt I Ns 758/09, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi stwierdził, że spadek po P. F. (2), synu A. i L., zmarłym dnia (...)roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałym w Ł., na podstawie ustawy nabyły jego dzieci: K. F. (córka P. i H.), M. F. (2) (córka P. i H.), P. F. (1) (syn P. i H.), M. F. (1) (córka P. i H.) po 1/4 (jednej czwartej) części każdy z nich, wszyscy z dobrodziejstwem inwentarza.

Czynna masa spadku po zmarłym P. F. (2) została ustalona na kwotę 37.282,68 zł.

M. F. (2) po mężu przyjęła nazwisko C..

Upomnienia wzywające P. F. (2) do uregulowania zaległych składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. zostały mu doręczone w dniu 4 lutego 2004 r. .

Należności z tytułu składek za miesiące listopad i grudzień 1998 r. zostały objęte postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym przez Urząd Skarbowy Ł.. Tytuły wykonawcze numer W06- (...) i W06- (...) obejmujące należności za listopad 1998 r. na kwotę 4.349,30 zł i za grudzień 1998 r. na kwotę 2.053,80 zł zostały wystawione w dniu 19 marca 2004 r. i skierowane do egzekucji w dniu 19 maja 2004 r. i w dniu 13 lipca 2004 r.

Wkładki do tytułów wykonawczych o numerach W06- (...) za grudzień 1998 r. oraz W06- (...) za listopad 1998 r. zostały doręczone P. F. (2) w dniu 13 lipca 2004 r.

Postanowieniem z dnia 23 września 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego Ł. od dnia 23 września 2009 r. zawiesił postępowanie egzekucyjne m.in. w sprawach objętych tytułami wykonawczymi o numerach W06- (...) i W06- (...) z uwagi na zgon dłużnika.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji, powołując się na treść art. 97 § 1 i art. 98 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 ze zm.) oraz art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 205, póz. 1585, ze zm.), uznał odwołania za bezzasadne. W ocenie Sądu Okręgowego - decyzje organu rentowego nakładające na odwołujących się jako spadkobierców płatnika odpowiedzialność za jego zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek jest prawidłowa i zgodna z obowiązującymi przepisami, a zgłoszony przez pełnomocnika zarzut przedawnienia nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd wskazał, że kwestia przedawnienia należności z tytułu składek została unormowana w art. 24 ust. 4 i następne ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. Następnie, analizując kolejne nowelizacje wskazanych wyżej przepisów, doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie nie doszło do przedawnienia roszczeń organu rentowego. W ocenie Sądu Okręgowego sporne należności uległyby przedawnieniu z upływem 10 lat plus okres zawieszenia. Biorąc pod uwagę, że do chwili zawieszenia biegu przedawnienia upłynęło około 6 lat oznacza to, że organ rentowy mógł dochodzić roszczeń od spadkobierców jeszcze przez około 4 lata od ustania zawieszenia biegu przedawnienia. W niniejszej sprawie była to data uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Łodzi, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § l k.p.c., odwołania oddalił.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżyli odwołujący, reprezentowani przez fachowego pełnomocnika, w całości, zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. poprzez brak zmiany zaskarżonych decyzji i w konsekwencji orzeczenia niezgodnie z żądaniem skarżących w sytuacji, gdy materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy prowadził do wniosku, że taka zmiana jest zasadna;

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 § l k.p.c., polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, a to poprzez:

1.  oparcie zaskarżonego wyroku wyłącznie na gołosłownych twierdzeniach organu rentowego w szczególności w zakresie skutecznego doręczenia P. F. (2) w dniu 13 lipca 2004 r. wkładek tytułów wykonawczych dla należności za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r., podczas gdy w aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dokumentów potwierdzających powyższe okoliczności;

2.  przyjęcie wskazanych okoliczności za bezsporne podczas, gdy w aktach sprawy brak jest dokumentów potwierdzających zaistnienie powyższych okoliczności, a okoliczności te nigdy nie zostały przez skarżących przyznane;

W konsekwencji powyższych naruszeń błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, a mających istotny wpływ na jego treść, polegający na:

1.  błędnym i nie znajdującym odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym uznaniu, że wystawione wobec P. F. (2) tytuły wykonawcze dla należności za okres za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. zostały mu prawidłowo i skutecznie doręczone w dniu 13 lipca 2004 r.

2.  błędnym i nie znajdującym odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym uznaniu, że doszło do skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia dla należności za okres od 25 listopada 1998 r., do 31 grudnia 1998r.;

W konsekwencji powyższych naruszeń oraz błędów w ustalenia faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia:

I.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 24 ust. 4 w zw. art. 24 ust. 5b w ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, póz. 887 z późn. zm.) poprzez ich zastosowanie i bezzasadne przyjęcie, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy doszło do skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 25 listopada 1998 r. do 31 grudnia 1998 r., podczas gdy w zgromadzonym materiale dowodowym brak jest dowodów potwierdzających skuteczne doręczenie wkładek tytułów wykonawczych P. F. (2).

II.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 31, art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, póz. 887 z późn. zm.) w zw. z art. 97 § l ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa poprzez ich zastosowanie i bezzasadne przyjęcie, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy zostały spełnione ustawowe przesłanki pozwalające na przyjęcie odpowiedzialności spadkobierców za należności zmarłego P. F. (2).

Z ostrożności procesowej skarżący podnieśli zarzut przedawnienia należności zmarłego z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 25 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku.

Wskazując na powyższe wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę zaskarżonych decyzji i ustalenie, że M. F. (2), K. F., P. F. (1) i M. F. (1) nie ponoszą odpowiedzialności z tytułu niepłaconych przez zmarłego P. F. (2) składek na ubezpieczenia społeczne od 25 listopada 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Nadto wnieśli o zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżących zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący podnieśli, że dokonując ustaleń faktycznych w sprawie, a dotyczących doręczenia płatnikowi P. F. (2) wkładek tytułów wykonawczych, Sąd oparł się jedynie na gołosłownych twierdzeniach organu rentowego popartych wyłącznie treścią pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 2 maja 2008 roku. Powyższe skutkowało bezzasadnym uznaniem przez Sąd pierwszej instancji, że w sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia, co w rzeczywistości nie miało miejsca.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja skarżących nie odnosi skutku, gdyż rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest trafne i odpowiada prawu.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne do rozpoznania sprawy na etapie postępowania apelacyjnego. Sąd Apelacyjny podziela również argumentację prawną zawartą w uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Zarzut apelacji sprowadza się do zakwestionowania przez skarżących faktu doręczenia P. F. (2) tytułów wykonawczych, a tym samym bezzasadne przyjęcie, że w sprawie doszło do zawieszenia biegu przedawnienia. Skarżący podnieśli, że powyższą okoliczność Sąd ustalił jedynie w oparciu o gołosłowne twierdzenia organu rentowego oraz pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 2 maja 2008 roku.

Odnosząc się do tego zasadniczego zarzutu apelacji wskazać należy, że w istocie ustalając fakt doręczenia tytułów wykonawczych P. F. (2) jako dowód na tę okoliczność Sąd Okręgowy wskazał jedynie pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. z dnia 2 maja 2008 roku. Niemniej jednak w aktach sprawy znajduje się zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki, z którego wynika, że P. F. (2) osobiście odebrał przedmiotowe tytuły wykonawcze w dniu 13 lipca 2004 roku. Tym samym, wbrew twierdzeniom skarżących, Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że w niniejszej sprawie doszło do zawieszenia biegu przedawnienia zgodnie z przepisem art. 24 ust. 5b 13 października 1998 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 205, póz. 1585, ze zm.).

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w treści art. 98 § 1 k.p.c. ustalając je w oparciu o przepis § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349, ze zmianami).