Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. Ł.

przeciwko (...) W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla W. w W.

z dnia 3 czerwca 2014 r., sygn. akt I C 329/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w części oddalającej żądanie ponad kwotę 10.450 (dziesięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia zapłaty w ten sposób, że zasądza od (...) W. na rzecz A. Ł. kwotę 10.450 (dziesięć tysięcy czterysta pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.636,90 (tysiąc sześćset trzydzieści sześć 90/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od (...) W. na rzecz A. Ł. kwotę 1.723 (tysiąc siedemset dwadzieścia trzy) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

  Sygn. akt V Ca 4030/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 02 stycznia 2014 r. A. Ł. wniosła o zasądzenie od (...) W. kwoty 14.250 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając swoje żądanie powódka wskazała, że jest współwłaścicielką nieruchomości budynkowej przy ul. (...) w W.. Wyrokiem zaocznym z dnia 29 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy dla W. w W.nakazał B. P. i K. P. opróżnienie i wydanie lokalu nr (...), ustalając przy tym jednocześnie, że wymienionym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Na skutek wznowienia postępowania Sąd zmienił w/w wyrok w ten sposób, iż przyznał B. P. i K. P. prawo do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie opróżnienia lokalu do czasu zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Wyrok uprawomocnił się 30 września 2011 r. Lokatorzy opuścili mieszkanie dopiero w dniu 30 czerwca 2012 r. W związku z tym powódka domagała się zapłaty równowartości czynszu, jaki otrzymałaby gdyby w okresie od dnia 01 października 2011 r. do 15 maja 2012 r. wynajęła przedmiotowy lokal po stawce wolnorynkowej.

W odpowiedzi na pozew (...) W. wniosło o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazało, że powódka nie udowodniła przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Nadto gmina podniosła, że lokal socjalny zastał oddany do użytku dopiero po remoncie już 27 kwietnia 2014 r.

Wyrokiem z dnia 03 czerwca 2014 r. Sąd Rejonowy dla W. w W. oddalił powództwo i zasądził od A. Ł. na rzecz (...) W. kwotę 2.400 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

A. Ł. jest współwłaścicielką nieruchomości budynkowej przy ul. (...) w W., na którą składa się m. in. niewyodrębniony prawnie lokal mieszkalny nr (...) o powierzchni 57,61 m ^{( 2)}, który był zajmowany przez B. P., K. P. oraz M. P.. Wyrokiem zaocznym z dnia 29 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy dla W. w W. nakazał wymienionym opróżnienie przedmiotowego lokalu i orzekł o braku uprawnień do otrzymania lokalu socjalnego. W wyniku wznowienia postępowania w dniu 08 września 2011 r. Sąd zmienił wskazany wyrok w punkcie drugim w ten sposób, że orzekł o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego w stosunku do B. P. oraz K. P. i nakazał wstrzymanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez (...) W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Pismem z dnia 10 listopada 2011 r. współwłaściciele budynku przy ul. (...) zwrócili się do (...) W. o wskazanie lokalu socjalnego dla wymienionych. W piśmie z dnia 29 lutego 2012 r. współwłaściciele zostali poinformowani o ogłoszeniu przetargu na wybór wykonawcy remontu lokalu socjalnego oraz o przewidywanym terminie odbioru lokalu po remoncie na dzień 15 maja 2012 r. Pismem z dnia 20 czerwca 2012 r. Zakład (...) poinformował o zawarciu umowy najmu z B. i K. P.. Lokal nr (...) został ostatecznie przekazany współwłaścicielom w dniu 30 czerwca 2012 r. Umową z dnia 10 sierpnia 2012 r. współwłaściciele nieruchomości przy ul. (...), tj. J. W., B. R., E. M., K. W., K. Ł. przelali na rzecz A. Ł. wszelkie wierzytelności z tytułu odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego. Lokal nr (...) został ponownie wynajęty w marcu 2013 r. za kwotę (...) zł miesięcznie, wcześniej tj. w okresie od lipca 2012 do marca 2013 lokal czekał na remont, który trwał ok. 1 – 1,5 miesiąca. Stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie niezakwestionowanych dokumentów. Sąd wskazał, że oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem wyliczenia czynszu najmu, jaki mogliby uzyskać współwłaściciele lokalu nr (...) w okresie od dnia 01 października 2011 r. do 15 maja 2012 r., albowiem uznał, że dowód ten ma na celu przedłużenie postępowania w sytuacji braku wykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanego. Sąd oddalił również wniosek o zobowiązanie pozwanego do przedstawienia dokumentacji przetargowej z przeprowadzenia prac remontowych w lokalu socjalnym z uwagi na to, że powyższy dowód nie mógł doprowadzić do ustalenia istotnych okoliczności sprawy.

Wobec ustaleń stanu faktycznego Sąd Rejonowy stwierdził, iż żądanie strony powodowej nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd wskazał na przepisy art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego i art. 417 k.c. jako podstawę rozstrzygnięcia. Podkreślił, że przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 417 k.c. jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. Pojęcie związku przyczynowego winno być oceniane na zasadach ogólnych wynikających z art. 361 § 1 k.c. Przenosząc rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy, Sąd I instancji uznał, iż powódka nie wykazała powstania po jej stronie szkody. Sąd wskazał, że A. Ł. dochodziła utraconych korzyści w postaci czynszu najmu, które na skutek zaniechania pozwanego nie weszły do jej majątku. W ocenie Sądu Rejonowego zgromadzony materiał dowodowy nie wykazał, że powódka miała możliwość wynajęcia swojego lokalu nowym najemcom w okresie od 01 października 2011 r. do 15 maja 2012 r. Sąd uznał, że zamiarem powódki było wynajęcie lokalu po przeprowadzonym remoncie, a z jej zeznań wynikało, że remont nie mógł być wykonany od razu z uwagi na oczekiwanie na zaufaną ekipę remontową. Wobec tego zasadne było przyjęcie, że nawet gdyby najemcy opuścili lokal w dniu 30 września 2011 r., to i tak lokal nie zostałby od razu wynajęty ze względu na potrzebę remontu i jego czas trwania. Nie mogło być zatem mowy o utraconych korzyściach ze strony powódki, która nie mogłaby czerpać pożytków z wynajmu lokalu, ponieważ mieszkanie oczekiwałoby na wyremontowanie. W ocenie Sądu I instancji nie sposób z góry założyć, iż strona powodowa (nawet gdyby remont lokalu zakończył się) w ogóle wynajęłaby przedmiotowy lokal z uwagi np. na brak chętnych, nadto wynajęcie lokalu wymaga czasu związanego ze znalezieniem najemcy, dlatego nie da się go wynająć bezpośrednio po remoncie. Sąd Rejonowy uznał, że nie należy również przyjmować, iż prawdopodobieństwo odniesienia korzyści przez powódkę istniało, a już na pewno, że było wysokie. Podsumowując, Sąd I instancji podkreślił, że powódka nie wykazała, że miała realną i faktyczną możliwość wynajęcia lokalu, a wobec niewykazania szkody spowodowanej przez niedostarczenie lokalu socjalnego, strona powodowa nie była w stanie również wykazać związku przyczynowego między zaniechaniem gminy a szkodą. Nie ziściły się zatem w ocenie Sądu przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 417 § 1 k.c.

O kosztach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Od powyższego wyroku Sądu Rejonowego powódka wniosła apelację, zaskarżając wyrok w zakresie pkt I w odniesieniu do oddalenia powództwa do kwoty 10.450 zł oraz w zakresie pkt II. A. Ł. zarzuciła Sądowi naruszenie przepisów prawa materialnego tj.: art. 361 § 2 k.c. poprzez ocenę, że powódka nie poniosła szkody polegającej na utracie czynszu najmu, jaki mogłaby pozyskać, gdyby gmina wykonała obowiązek dostarczenia lokalu socjalnego oraz art. 361 § 1 k.c. poprzez ocenę, że pomiędzy szkodą powódki a zaniechaniem wykonania obowiązku wynikającego z prawomocnego wyroku nie zachodził związek przyczynowy w sytuacji, kiedy:

- powódka ostatecznie wynajęła lokal po remoncie,

- powódka i pozostali współwłaściciele wynajmują inne lokale w budynku przy ul. (...),

- brak jest podstaw do przyjęcia, że powódka oczekiwałaby na remont przez okres kilku miesięcy również w sytuacji niezwłocznego zwolnienia lokalu, co winno nastąpić w październiku 2011 r.,

- czas trwania remontu umożliwiał dysponowanie lokalem nr (...) poprzez najem w okresie objętym żądaniem pozwu.

W związku z zarzutami skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od (...) W. na rzecz powódki kwoty 10.450 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu po ewentualnym uzupełnieniu postępowania dowodowego o dowód z opinii biegłego, ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i instancji. W uzasadnieniu apelacji powódka wskazała, że został ograniczony zakres zaskarżenia do czynszu należnego za okres od 01 grudnia 2011 r. do 15 maja 2012 r. Rezygnacja z dochodzenia czynszu za okres dwóch miesięcy wynikała z przyjęcia, że remont miał trwać dwa miesiące.

Sąd Okręgowy zważył i ustalił co następuje.

Apelacja wniesiona przez powódkę zasługiwała na uwzględnienie. Zgłoszone w środku zasakrżenia zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 361 § 1 i 2 k.c. Sąd Okręgowy uznał za w pełni zasadne.

W pierwszej kolejności stwierdzić należało, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując jako podstawę prawną swego rozstrzygnięcia art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 k.c. i wskazał, że pojęcie szkody musi być rozumiane według zasad określonych w art. 361 § 1 k.c., a zatem jako normalne następstwa zaniechania gminy. Dopóki więc gmina nie dostarczy lokalu socjalnego dla eksmitowanego najemcy, wynajmujący właściciel lokalu może ponieść szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., tzn. doznać uszczerbku w wysokości różnicy między majątkiem, jaki miałby, gdyby mógł swój lokal wynająć kolejnej osobie i czerpać pożytki z czynszu, a stanem majątku w sytuacji, gdy nie może lokalem swobodnie dysponować z powodu niemożności wykonania eksmisji. Odpowiedzialność gminy na podstawie art. 417 § 1 k.c. obejmuje zatem szkodę pozostającą w normalnym związku przyczynowym z jej zaniechaniem wypełnienia obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobie do tego uprawnionej (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2009 roku, IV CNP 98/08, LEX 738119).

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji Sądu Rejonowego, który uzasadniał, że powódka nie wykazała w niniejszej sprawie powstania po jej stronie szkody. W ocenie Sądu odwoławczego niewątpliwie po stronie A. Ł. powstała szkoda, polegająca na niemożliwości korzystania z prawa własności do nieruchomości. Podkreślić należy, iż właściciel ma prawo zawsze rozporządzać swoją rzeczą, czyli np. wynająć swoją nieruchomość. W tej konkretnej sytuacji to na stronie pozwanej spoczywał obowiązek dostarczenia oferty umowy najmu lokalu socjalnego eksmitowanym osobom i niewywiązanie się z tego obowiązku powodowało szkodę po stronie powódki, polegającą na utracie dochodu, który mogłaby uzyskać wynajmując lokal.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż wyrok Sądu Rejonowego dla W. w W., w którym został na skutek wznowienia postępowania zmieniony wyrok zaoczny orzekający eksmisję w ten sposób, że B. i K. P. zostało przyznane prawo do lokalu socjalnego, zapadł w dniu 8 września 2011 r., a uprawomocnił się 30 września 2011 r. (...) W. brało udział w tym postępowaniu w charakterze interwenienta ubocznego, a zatem wiedziało już od chwili wydania wyroku, że będzie musiało zapewnić pozwanym w tej sprawie lokal socjalny. Wskazać również należy, iż od chwili uprawomocnienia się przedmiotowego wyroku (...) W. miało obowiązek jak najszybciej przyznać lokal socjalny B. i K. P., tak by lokal przy ul. (...) został wydany powódce.

Zgodzić się należy z apelującą, która podniosła, iż fakt konieczności wykonania remontu lokalu powódki nie oznaczał, że lokal przed remontem nie mógł być w ogóle wynajęty na jakichkolwiek warunkach czynszowych. Gdyby zatem strona pozwana prawidłowo wywiązała się ze swoich obowiązków, to powódka już od października 2011 r. mogłaby w pełni realizować swoje uprawnienia właścicielskie co do lokalu. Ze względu jednak na zaniechanie dostarczenia lokalu socjalnego przez(...) W., powódka poniosła szkodę w postaci niemożności wynajęcia lokalu i pobierania czynszu od kolejnego najemcy przez okres od 01 października 2011 r. do 15 maja 2012 r. (tzn. odbioru przez pozwanego wyremontowanego lokalu socjalnego). Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż strona powodowa mogłaby dochodzić odszkodowania za cały okres wskazany w pozwie. W przekonaniu Sądu odwoławczego to, że powódka w apelacji ograniczyła zakres zaskarżenia do czynszu należnego za okres od 01 grudnia 2011 r. do 15 maja 2012 r., a zatem zrezygnowała z dochodzenia czynszu za dwa miesiące, w trakcie których miałby trwać remont lokalu, jest tylko wyrazem jej dobrej woli.

Wskazać także należy, iż Sąd odwoławczy uznał za udowodnioną określoną w pozwie wysokość czynszu, który powódka mogłaby uzyskać, gdyby lokal we właściwym czasie został zwolniony przez osoby objęte orzeczeniem eksmisyjnym. Podkreślenia wymaga, że w myśl art. 6 k.c. to na powódce spoczywał ciężar dowodu w zakresie wysokości szkody, jaką poniosła w związku z bezprawnym zaniechaniem gminy i dalszym przebywaniem eksmitowanych osób w jej lokalu. Żądane przez powódkę odszkodowanie ustalone zostało w oparciu o stawkę 1.900 zł za jeden miesiąc korzystania z lokalu. W przekonaniu Sądu odwoławczego osiągnięcie takie kwoty czynszu za wynajęcie wyremontowanego mieszkania, uwzględniając jego powierzchnię, standard i korzystne położenie w centrum W., było możliwe. Powódka przedstawiła bowiem umowę najmu lokalu położonego w tym samym budynku, większego o 4,61 m ^{( 2)}, za który najemca obowiązany był uiszczać czynsz w wysokości (...) zł. Nadto wskazała, że po całkowitym wyremontowaniu lokalu, który opróżnić mieli B. i K. P., od kolejnego najemcy pobiera czynsz w wysokości (...) zł miesięcznie. Wobec powyższego Sąd Okręgowy przyjął, że wysokość szkody została wykazana przez powódkę, bowiem udowodniła ona jaka stawka na rynku należy się za wyremontowane mieszkanie w tej okolicy w okresie dochodzonym pozwem, a zatem uzupełnienie postępowania dowodowego o dowód z opinii biegłego spowodowałoby tylko zbędne wydatki dla którejś ze stron.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w części w ten sposób, że zasądził od (...) W. na rzecz A. Ł. kwotę 10.450 zł, na którą składa się czynsz najmu w wysokości 1.900 zł, jaki mogłaby uzyskać powódka w okresie od dnia 01 grudnia 2011 r. do dnia 15 maja 2012 r., wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia pozwu pozwanemu, czyli 20 lutego 2014 r.

Konsekwencją powyższej zmiany była też zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu za I instancję, zawartego w punkcie drugim zaskarżonego wyroku, w oparciu o regułę zawartą w art. 100 k.p.c. Pozwana przegrała proces w 73 % (zasądzona kwota 10.450 zł z dochodzonej 14.250 zł), w takiej części winna ponieść koszty procesu. Skoro cała suma kosztów procesu to 5.530 zł: 713 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 2.417 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego powódki, 2.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego pozwanej, to pozwana winna ponieść koszty procesu w łącznej kwocie 4.036,90 zł. Z uwagi, iż strona pozwana poniosła już koszty wynagrodzenia swojego pełnomocnika w wysokości 2.400 zł, to do zapłaty na rzecz powódki pozostała jej kwota 1636,90 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki z tytułu zwrotu kosztów procesu, zmieniając rozstrzygnięcie sądu I instancji w tym zakresie.

Jednocześnie Sąd odwoławczy orzekł w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego, zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.723 zł (523 zł tytułem opłaty od apelacji oraz 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego) na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw z art. 108 k.p.c. oraz §6 pkt 5 w zw z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.