Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 26 stycznia 2015 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 179/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 stycznia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. przeliczył wnioskodawczyni K. B. emeryturę z urzędu od dnia 27 listopada 2014 roku. Wysokość emerytury wraz ze zwiększeniem z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne wynosi od dnia 1 marca 2015 roku 680,93 złotych brutto.

W odwołaniu od powyższej decyzji złożonym w dniu 3 lutego 2015 roku K. B. wniosła o przyznanie minimalnej emerytury podnosząc, iż posiada udokumentowany staż pracy wynoszący 24 lata okresów składkowych i nieskładkowych ( tj. 18 lat, 1 miesiąc, 15 dni okresów składkowych i 5 lat, 10 miesięcy i `5 dni nieskładkowych). W toku postępowania wnosiła o zaliczenie na poczet stażu pracy okresu ubezpieczenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników od 1 lipca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. urodzona w dniu (...) w dniu 14 października 1996 roku złożyła wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

(dowód: wniosek k. 1-3 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 6 listopada 1996 roku organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do renty. Wnioskodawczyni pobierała rentę do dnia 17 listopada 2010 roku.

(dowód; decyzja k. 29 -30 akt kapitałowych, k. 33 akt emerytalnych; decyzje k. 34, k. 35, k. 37, k. 38, k. 39, k. 41, k. 42, k. 43, k. 45, k.47, k. 52, k. 56, k. 57, k. 58, k. 59, k. 60, k. 61, k. 62, k. 64 )

K. B. od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników. W okresie od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 30 czerwca 1982 roku była zwolniona z obowiązku opłacania składek jako młody rolnik. W pozostałym okresie uiściła składki.

Od dnia 1 grudnia 1990 roku wnioskodawczyni pozostawała w zatrudnieniu w (...) w B. jako pracownik.

(dowód: wniosek k. 3 akt emerytalnych; zaświadczenie k. 4 akt emerytalnych; zaświadczenie k. 10; wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczeniowych k. 35-40 akt kapitałowych)

Przy ustaleniu prawa do renty organ rentowy uwzględnił okres składkowy wnioskodawczyni do dnia 5 listopada 1996 roku w wymiarze 4 lata, 7 miesięcy 13 dni i nieskładkowy 10 miesięcy i 27 dni. Nie uwzględniono okresu od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku.

(dowód: rozlicznie k. 32v akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2006 roku organ rentowy ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku przy uwzględnieniu okresów składkowych w wymiarze 4 lata, 7 miesięcy i 15 dni, tj. 55 miesięcy oraz nieskładkowych w wymiarze 10 miesięcy, 25 dni tj. 10 miesięcy. D okresów składkowych organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku oraz okresów urlopu bezpłatnego.

Decyzją z dnia 15 grudnia 2014 roku organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni zaliczając do okresów nieskładkowych okres sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 4 lata, 11 miesięcy i 20 dni.

(dowód: decyzja k. 45-48 akt kapitałowych; decyzja k. 54-56 akt kapitałowych)

Decyzją z dnia 16 listopada 2010 roku organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 18 listopada 2010 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Wysokość emerytury była niższa niż wysokość wypłacanej renty wobec czego wysokość emerytury uległa zwiększeniu do wysokości renty i wyniosła od 18 listopada 2010 roku kwotę 443,92 złotych + zwiększenie rolne w wysokości 99,37 złotych.

(dowód; decyzja k. 72-73 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 26 stycznia 2015 roku organ rentowy dokonał przeliczenia emerytury wnioskodawczyni z urzędu uwzględniając okres sprawowania opieki nad dziećmi przez wnioskodawczynię.

(dowód: decyzja k. 77-78)

Do stażu pracy wnioskodawczyni w celu uzyskania prawa do emerytury z osiągnięciem wieku organ rentowy zaliczył okres składkowy w wymiarze 4 lat, 7 miesięcy i 13 dni, okresy nieskładkowe (z ograniczeniem do 1/3) w wymiarze 1 rok, 7 miesięcy i 5 dni, tj. łącznie 6 lat, 2 miesiące i 20 dni.

(dowód: zestawienie k. 68 akt emerytalnych; odpowiedź na odwołanie k. 3-4; pismo organu rentowego k. 45)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W wyroku z dnia 3 grudnia 2004 roku ( II UK 59/04,OSNP 2005, Nr 13, poz. 195) Sąd Najwyższy wskazał, że zasadniczo w celu ustalenia prawa do emerytury oraz obliczenia jej wysokości uwzględnia się tzw. okresy składkowe i nieskładkowe ubezpieczonego zgodnie z zasadami określonymi w art. 5-7 ustawy emerytalnej. Natomiast jedynie w drodze wyjątku, jedynie w sytuacji, gdy ustalone na podstawie tych przepisów okresy składkowe i nie składkowe okażą się krótsze od okresu wymaganego do uzyskania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy, z mocy wyraźnego brzmienia przepisu ustawy uwzględnia się również i traktuje jak okresy składkowe także okresy wskazane w art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury z uwagi na osiągnięcie wieku 60 lat, o którym mowa w art. 24 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z art. 2 4a ust. 1 ustawy emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Stosownie do treści art. 24a ust. 3 ustawy emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Na wniosek osoby, której emeryturę przyznano z urzędu w latach 2009-2013, emeryturę oblicza się ponownie zgodnie z art. 183.

Stosownie do treści art. 26 ust. 1 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W nowym systemie emerytalnym uzyskanie prawa do emerytury nie zależy zatem od długości stażu ubezpieczeniowego, ale od osiągnięcia odpowiedniego wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny. Krótki staż ubezpieczeniowy oznacza również niskie świadczenie emerytalne, bez możliwości wyrównania do wysokości najniższej emerytury. Emeryturę podwyższa się w taki sposób, aby nie była niższa od kwoty najniższej emerytury, o ile ubezpieczony:

1) mężczyzna - ukończył 65 lat życia i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

2) kobieta - ukończyła 60 lat życia i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat.

Powyższe jednoznacznie wynika z treści art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy.

Wnioskodawczyni wniosła o zaliczenie do stażu pracy okresów opłacania składek i

okresów w którym była zwolniona z opłacania składek jako młody rolnik, tj. od dnia 1 lipca 1977

roku do dnia 31 grudnia 1990 roku na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W sprawie brak było możliwości zaliczenia do stażu pracy w celu podwyższenia wymiaru

emerytury ww. okresu. W powołanym przepisie art. 10 mowa jest bowiem o uzupełnieniu okresów składkowych i nieskładkowych, ustalonych na podstawie art. 5-7 ustawy. Oznacza to, iż nie dopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja dyspozycji art. 10 ust. 1 ustawy zmierzająca do zaliczenia w każdym wypadku okresów prawy w gospodarstwie rolnym zamiast wymaganych okresów składowych w ramach ubezpieczenia pracowniczego. Przeciwnie ponieważ art. 10 ustawy dopuszcza jedynie wyjątkowo i w ograniczonym zakresie ( w zakresie niezbędnym „do uzupełnienia” wymaganego do przyznania emerytury w wypadku ubezpieczenia pracowniczego tzw. okresu składkowego i nieskładkowego) możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym „jak okresów składkowych” w ramach ubezpieczenia pracowniczego powinien być on interpretowany i stosowany w sposób restrykcyjny. Przepis art. 10 ust. 1 stanowi zatem uzupełnienie art. 6 ustawy, z tym że dotyczy zaliczania ich w sytuacji szczególnej, w której okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 ustawy są krótsze od okresu wymaganego do przyznania prawa do emerytury. (por. Emerytury i renty z FUS, Komentarz do art. 10 pod red Gudowska 2013 roku, Legalis). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 2013 roku (IIUK 108/13, LEX) podkreślił, iż niedopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja dyspozycji art. 10 ust. 1 u.e.r.f.u.s., zmierzająca do zaliczania w każdym wypadku okresów pracy w gospodarstwie rolnym zamiast wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych w ramach ubezpieczenia innego, niż ubezpieczenie rolnicze. W ocenie Sądu Najwyższego przepis art. 10 ust. 3 cyt. ustawy nie budził wątpliwości interpretacyjnych, jest on klarowny i jasny. Oczywiste jest, że okresy pracy rolniczej uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy w powszechnym systemie wyłącznie uzupełniająco, i tylko wówczas, gdy okresy te nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu społecznym z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to konsekwencją przyjętych rozwiązań prawnych, w myśl których system emerytalny osób nie podlegających rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu ma charakter systemu ubezpieczeniowego i zakłada uzależnienie wysokości świadczenia emerytalnego od wielkości składek zgromadzonych przez ubezpieczonego, podczas gdy rolniczy system emerytalny ma zasadniczo charakter zaopatrzeniowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2004 roku, II UK 59/04, OSNAP z 2005 roku, Nr 13, poz. 195).

Prawidłową interpretacją art. 10 ust. 1 u.e.r.f.u.s. jest zatem takie rozumienie, według którego pracownik może uzupełnić okresy składkowe i nieskładkowe pracą w gospodarstwie rolnym tylko po to, aby uzyskać świadczenie, a nie po to, aby je podwyższyć.( tak por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, z dnia 9 października 2012 r., III AUa 14/12, LEX ; wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 21 stycznia 2015 roku, IIIAUa 1104/14, LEX).

Skoro zatem w sprawie wnioskodawczyni uzyskała prawo do emerytury z racji osiągnięcia wieku emerytalnego nie było możliwości uzupełnienia stażu pracy wnioskodawczyni o okresy opłacania składek czy okres, w którym była zwolniona z opłacania składek wyłącznie w celu podwyższenia wysokości emerytury.

Z tych względów należało uznać decyzję organu rentowego za prawidłową.

Co biorąc pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.