Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, X Wydział Gospodarczy

w składzie

Przewodniczący SSO Katarzyna Żymełka

Protokolant Joanna Gołosz

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P.

przeciwko (...) P (...) Spółce Akcyjnej w M. (G.)

o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  zasądza od powoda W. P. na rzecz pozwanej (...) P (...) Spółki Akcyjnej w M. (G.) kwotę 10.817 (dziewięć tysięcy osiemset siedemnaście) zł tytułem kosztów procesu.

/-/ Katarzyna Żymełka

Sygn. akt X GC 268/14

UZASADNIENIE

Powód W. P. (dalszy podwykonawca) wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (podwykonawcy) oraz (...) P (...) Spółki Akcyjnej w M. w G. (generalnego wykonawcy) kwoty 210.330 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż odpowiedzialność pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynika z treści umowy nr (...), na podstawie której powód nadzorował roboty budowlane w branży elektroenergetycznej a odpowiedzialność pozwanej (...) P (...) Spółki Akcyjnej w M. wynika z solidarnej odpowiedzialności generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia na rzecz dalszych podwykonawców.

Sąd w dniu 3 września 2013 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym i orzekł nim, że pozwane mają zapłacić solidarnie powodowi kwotę 210.330 zł z ustawowymi odsetkami i kwotę 9.847 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W stosunku do pozwanej (...)Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (dalej: (...) Sp. z o.o.) nakaz zapłaty uprawomocnił się.

Od nakazu w przepisanym terminie pozwana (...) P (...) Spółki Akcyjnej w M. (dalej: (...) P (...)) złożyła sprzeciw.

W sprzeciwie pozwana (...) P (...) wniosła o odrzucenie pozwu, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, iż powód nie wykazał przesłanek uzasadniających odpowiedzialność pozwanej jako generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy. Wskazała, że nie została powiadomiona o stosunku prawnym łączącym powoda z (...) Sp. z o.o., nie została jej przekazana umowa łącząca powoda z(...) Sp. z o.o., ani projekt. Powód także nie został wskazany jako wykonawca w dzienniku budowy. Nie wyrażała zgody na wykonanie prac przez powoda jako dalszego podwykonawcę. Nie brała udziału w częściowych odbiorach prac wykonanych przez powoda.

Dalej zarzuciła, że powód zawarł z (...). Sp. z o.o. umowę zlecenia, która nie podlega ochronie wynikającej z art. 647 ^{( 1)} punkt 5 k.c. (...). Sp. z o.o. nie powierzyła powodowi do wykonania robót objętych umową łączącą(...) Sp. z o.o. i (...) P (...).

Zakwestionowała ważność umowy zawartej przez (...) Sp. z o.o. z powodem, upoważnienie J. D. (1) do podpisania tej umowy w imieniu(...)Sp. z o.o. oraz do dokonywania częściowych odbiorów prac powoda.

Wskazała, że odpowiedzialność generalnego wykonawcy ogranicza się jedynie do zapłaty wynagrodzenia powoda, a nie ustawowych odsetek za opóźnienie w jego zapłacie.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska, twierdzenia i wnioski.

Postanowieniem z 26 lutego 2014 r. Sąd odrzucił pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej Oddział w Polsce z siedzibą w W. (k. 234).

Postanowieniem z 3 lipca 2014 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił powyższe postanowienie.

Sąd ustalił, co następuje:

(...) P (...) na podstawie umowy z (...)w R. została generalnym wykonawcą zadania „Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) na odcinku R. (bez węzła) – K. długości 22 km”.

Generalny wykonawca (...) P (...) zawarła w dniu 15 grudnia 2010 r. z (...)Sp. z o.o., jako podwykonawcą umowę na roboty budowlane w ramach realizacji zadania „Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) na odcinku R. (bez węzła) – K. długości 22 km”. Zakres robót (...) Sp. z o.o. obejmował nadzór nad pracami budowlanymi. Ustalono, że powierzenie przez (...) Sp. z o.o. wykonanie części robót objętych umową dalszym podwykonawcom jest dozwolone tylko za pisemną zgodą (...) P (...), pod rygorem odstąpienia od umowy z winy (...) Sp. z o.o. (...).(...). Sp. z o.o. korzysta z usług bądź wykonuje roboty przez dalszych podwykonawców bez zgody (...) P (...), to ponosi w całości koszty ich wynagrodzenia (okoliczność bezsporna, dowód: umowa – k. 131 do 154, warunki szczególne do umowy – k. 155-160, zeznania świadka R. S. czas nagrania 00:17:50 - 00:38:42 protokołu rozprawy z 15 października 2014 r.).

W dniu 2 listopada 2011 r. (...). Sp. z o.o., jako podwykonawca zawarła z powodem, jako dalszym podwykonawcą umowę nr (...), na podstawie której powód zobowiązał się do nadzorowania robót budowlanych w branży elektroenergetycznej realizowanych w ramach realizacji zadania „Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) na odcinku R. (bez węzła) – K. długości 22 km”. Umowę w imieniu (...)Sp. z o.o. podpisał dyrektor ds. technicznych J. D. (1), umocowany przez prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. do jej reprezentowania oraz składania oświadczeń woli. Za wykonany nadzór na podstawie umowy nr (...) powód wystawił (...) Sp. z o.o. faktury VAT na łączną kwotę 210.330 zł. Prace, za które powód wystawił faktury VAT zostały odebrane przez (...). Sp. z o.o. (...) częściowego odbioru prac powoda nie były przekazywane (...) P (...) (dowód: umowa – k. 8 do 11, faktury VAT wraz z protokołami częściowego odbioru prac – k. 13-32, pełnomocnictwo – k. 12, zeznania świadka R. S. czas nagrania 00:17:50 - 00:38:42 protokołu rozprawy z 15 października 2014 r.).

(...) P (...) nie wyraziła zgody (...). Sp. z o.o. na zawarcie umowy na dalsze podwykonawstwo z powodem w ramach realizacji inwestycji „Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) na odcinku R. (bez węzła) – K. długości 22 km”. W trakcie realizacji zadania „Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) na odcinku R. (bez węzła) – K. długości 22 km” (...). Sp. z o.o. nie zgłosiła (...) P (...) żadnego dalszego podwykonawcy. (...) P (...) nie została przedłożona umowa zawarta przez (...). Sp. z o.o. z powodem. (...) P (...) nie była informowana o wysokości wynagrodzenia powoda. (dowód: zeznania świadka R. S. czas nagrania 00:17:50 - 00:38:42 protokołu rozprawy z 15 października 2014 r.).

Do dziennika budowy jako wykonawca została wpisana (...). Sp. z o.o. Kierownikiem budowy był J. D. (2) – pracownik (...) P (...), a kierownikiem robót w branży instalacyjnej oraz urządzeń elektroenergetycznych był powód. Powód został zgłoszony na wniosek (...). Sp. z o.o. jako kierownik robót. (...). Sp. z o.o. złożyła jedynie dokumenty dotyczące zatwierdzenia powoda na stanowisku kierownika robót (tj. uprawnienia budowlane i życiorys). Zatwierdzenia kierowników budowy wymagała umowa zawarta z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad w R.. Z przedstawionych dokumentów nie wynikało, że powód jest dalszym podwykonawcą. Wpisów w dzienniku budowy powód dokonywał jako kierownik robót z zakresu oświetlenia. Powód nie był obecny na budowie. Wpisów do dziennika budowy nie dokonywa na budowie. Dziennik budowy był przekazywany (...). Sp. z o.o. Kierownik budowy miał uprawnienia do zatwierdzania robót (dowód: dziennik budowy – k. 37-92, zeznania świadka R. S. czas nagrania 00:17:50 - 00:38:42 protokołu rozprawy z 15 października 2014 r.).

(...) P (...) złożyła (...). Sp. z o.o. oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej z (...). Sp. z o.o. 15 grudnia 2010 r. z uwagi na nieprzystąpienie do wykonywania robót objętych umową (dowód: pismo – k. 163).

Powód wzywał (...) P (...) oraz (...). Sp. z o.o. do dobrowolnej zapłaty należności dochodzonej pozwem (dowód: wezwania wraz potwierdzeniami nadania – k. 33-34).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o złożone i wskazane powyżej dokumenty oraz zeznania świadka R. S., uznając zgromadzony w ten sposób materiał dowodowy za wystarczający, a przeprowadzone postępowanie dowodowe za pozwalające na wyjaśnienie i rozstrzygnięcie sprawy i nie wymagające uzupełnienia.

Sąd nie znalazł podstaw, by kwestionować wiarygodność treści dokumentów, nie dopatrzył się też żadnych okoliczności, które pozwoliłyby na podważenie ich wiarygodności i dlatego uwzględnił fakty z nich wynikające w całości. Sąd uznał zeznania świadka w zakresie przytoczonych ustaleń
za wiarygodne i przekonywujące, gdyż okazały się spójne, logiczne i konsekwentne. Zeznania te znalazły poparcie w pozostałym materiale dowodowym i nie wymagały uzupełnienia.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków J. D. (2) i K. P. jako niemające znaczenia dla rozpoznania sprawy. Wniosek ten został zgłoszony przez pozwaną (...) P (...) na okoliczności związane z zawarciem umowy pomiędzy (...) P (...) i (...). Sp. z o.o., nie przedłożenia (...) P (...) umowy zawartej przez (...). Sp. z o.o. z powodem, nie przedkładania (...) P (...) protokołów częściowego odbioru prac powoda, tego że zakres prac powoda nie pokrywał się z zakresem robót (...). Sp. z o.o. (...), na które (...) P (...) wniosła o przesłuchanie świadków wynikają z treści dokumentów złożonych do akt (dziennika budowy, protokołów częściowego odbioru robót). Ponadto to nie na (...) P (...) spoczywał obowiązek wykazania, że (...) P (...) nie został zgłoszony powód jako dalszy podwykonawca. Ciężar udowodnienia tego, że wykonawca wyraził zgodę na zawarcie umowy podwykonawcy z dalszym podwykonawcą, spoczywa na podwykonawcy, on bowiem z tego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Powód na powyższe okoliczności nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych.

Sąd zważył:

Stosownie do treści art. 505 § 2 k.p.c. nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym traci moc w części zaskarżonej sprzeciwem, natomiast w niezaskarżonym zakresie ma skutki prawomocnego wyroku (art. 504 § 2 k.p.c.). Wobec nie zaskarżenia nakazu zapłaty przez pozwaną (...). Sp. z o.o. nakaz w stosunku do niej uprawomocnił się.

Bezspornym w sprawie okazało się, iż Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w R., jako inwestor zawarła z (...) P (...), jako wykonawcą, umowę o roboty budowlane. Oczywistym okazało się również to, iż wskazany wykonawca zawarł kolejną umowę wykonania określonych robót na przedmiotowej inwestycji z (...). Sp. z o.o., jako podwykonawcą.

Bezspornym okazało się również to, iż pozwana (...). Sp. z o.o. zawarła umowę wykonania określonych prac z powodem, jako dalszym podwykonawcą oraz mimo wykonania przez powoda prac nie wypłaciła mu należności za ich wykonanie.

Wobec żądania powoda sformułowanego w pozwie istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy pozwana (...) P (...) wykonawca zobowiązana była solidarnie z (...). Sp. z o.o. -podwykonawcą do uiszczenia dochodzonej pozwem należności powodowi – dalszemu podwykonawcy.

Zgodnie z przepisem art. 647 ¹ § 5 k.c. zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Wskazany przepis przyznaje podwykonawcy pewną ochronę z tego względu, iż inwestor i wykonawca, mimo iż nie są związani z dalszym podwykonawcą żadną umową, z mocy ustawy odpowiadają solidarnie z wykonawcą lub podwykonawcą za zapłatę wynagrodzenia. Inwestor i wykonawca odpowiadają za zapłatę wynagrodzenia w taki sam sposób, jak bezpośredni kontrahent dalszego podwykonawcy.

Odpowiedzialność inwestora i wykonawcy uzależniona jest jednak od spełnienia określonych przesłanek. Zgodnie z przepisem art. 647 ¹ § 2 i 3 k.c. do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą oraz przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora.

Odnośnie odpowiedzialności pozwanej (...) P (...) należy wskazać, że roszczenie powoda okazało się niezasadne.

Analiza przepisu art. 647 ¹ k.c. przeprowadzona została w uchwale Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 6/08.

Wskazano tam, że zgoda inwestora (wykonawcy) na zawarcie umowy o roboty budowlane między wykonawcą a podwykonawcą (podwykonawcą a dalszym podwykonawcą) nie jest warunkiem ważności tej umowy.

Jednak wyrażenie takiej zgody jest konieczną przesłanką odpowiedzialności solidarnej inwestora za zapłatę należnego podwykonawcy (dalszemu podwykonawcy) wynagrodzenia na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.p.c.

Sąd Najwyższy stwierdził dalej, że zgoda inwestora (wykonawcy) może być udzielona w sposób „milczący” i taką jej formę reguluje przepis art. 647 ¹ § 2 zd. 2 k.c. Do przyjęcia, że zgoda inwestora nastąpiła przez „przemilczenie” niezbędne jest zatem przedstawienie mu przez wykonawcę (podwykonawcę) umowy z podwykonawcą (dalszym podwykonawcą) lub jej projektu wraz z odpowiednią częścią dokumentacji. Podkreśla się przy tym, że przedłożenie inwestorowi (wykonawcy) do akceptacji umowy (jej projektu) musi mieć charakter „kierunkowy”, tzn. nastąpić „w celu” wyrażenia zgody na jej zawarcie.

W powoływanej uchwale Sąd Najwyższy przyjął jednak, że wyrażenie przez inwestora (wykonawcę) zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą (dalszym podwykonawcą) może nastąpić także „czynnie”. Taki sposób wyrażenia zgody nie jest w ogóle objęty procedurą, o jakiej mowa w art. 647 ¹ § 2 zd. 2 k.c. i może nastąpić przez każde zachowanie, dostatecznie oddające wolę inwestora (wykonawcy) (art. 60 k.c.).

W literaturze dodaje się słusznie, że „czynna” zgoda inwestora (wykonawcy), wyrażona również konkludentne, na zawarcie umowy z podwykonawcą (dalszym podwykonawcą), będzie mogła być uznana za skuteczną tylko wówczas, jeżeli ma on wiedzę o istotnych elementach tej umowy, tzn. o przedmiocie prac, jakie ma wykonać podwykonawca oraz o przysługującym mu wynagrodzeniu. Te elementy kreują bowiem zakres jego solidarnej odpowiedzialności (por. glosa P. Drapały do ww. uchwały, OSP, z. 6 z 2009 r., str. 465).

Powód zatem, chcąc dochodzić od pozwanej (...) P (...), jako wykonawcy, solidarnej zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace, winien był wskazać twierdzenia oraz dowody na ich poparcie, z których wynikałoby, że pozwana (...) P (...) wyraziła zgodę na zawarcie umowy o dalsze podwykonawstwo w jeden z dwóch wymienionych wyżej sposobów (art. 479 ¹² § 1 k.p.c.).

Przy tym z góry należy wykluczyć, aby zgoda ta nastąpiła w sposób „milczący”, tj. na podstawie art. 647 ¹ § 2 zd. 2 k.c. W sprawie nie pojawiło się bowiem nawet twierdzenie powoda, aby pozwanej (...) P (...) przedstawiona została umowa z dnia 2 listopada 2011 r. zawarta pomiędzy powodem a (...). Sp. z o.o. (lub jej projekt) wraz z niezbędną dokumentacją i to w celu wyrażenia zgody na jej zawarcie.

Powód nie wykazał też, w sposób wymagany przepisami prawa procesowego, że zgoda taka nastąpiła w sposób dorozumiany (art. 6 k.c.).

Na poparcie takiego twierdzenia w pozwie zaoferowano jedynie dowód z dziennika budowy, w którym jako wykonawca została wpisana (...) Sp. z o.o., a powód został wpisany jako kierownik robót w zakresie branży instalacyjnej oraz urządzeń elektroenergetycznych.

Treść dziennika budowy, w którym powód dokonywał wpisów jako kierownik robót elektrycznych (m. in. wpisy z 3 sierpnia 2012 r., 28 września 2012 r., 2 i 12 października 2012 r., 7, 10, 13 i 15 listopada 2012 r.) w ogóle nie potwierdzają wiedzy i zgody wykonawcy (...) P (...) na zawarcie umowy o dalsze podwykonawstwo, w szczególności nie wynika z nich, że (...) P (...) zapoznała się z umową, a nawet, czy w ogóle miała taką możliwość.. Wynika z nich jedynie, że powód pełnił funkcję kierownika budowy w zakresie branży instalacyjnej oraz urządzeń elektroenergetycznych.

Wymaga podkreślenia, że powód nawet nie wskazywał, że umowa zawarta pomiędzy nim, a (...) Sp. z o.o. została przedłożona (...) P (...) oraz że (...) P (...) miała wiedzę o istotnych elementach tej umowy, tzn. o przedmiocie prac, jakie ma wykonać powód jako dalszy podwykonawca oraz o przysługującym mu wynagrodzeniu.

Powód jedynie wskazał, że starannie prowadził dziennik budowy, a pozwana nie zgłaszała zastrzeżeń dotyczących terminu i jakości wykonywanych przez niego usług. Przy czym istotne jest to, że powód w relacjach z pozwaną (...) P (...) występował jako jeden z kierowników budowy a nie jako dalszy podwykonawca.

Niezasadny natomiast okazał się zarzut pozwanej (...) P (...) odnoszący się do tego, że zakres prac powoda nie był tożsamy z pracami, które miała wykonać (...) Sp. z o.o. Sąd miał na uwadze, że (...) Sp. z o.o. jako podwykonawca była obowiązana zarówno do nadzorowania prac na budowie jak i do prowadzenia dziennika budowy.

Sąd nie podzielił również stanowiska pozwanej (...) P (...) w zakresie braku podstaw jej odpowiedzialności z uwagi na charakter umowy łączącej (...) Sp. z o.o. z powodem. Niewątpliwie umowa łącząca powoda z (...) Sp. z o.o. nie miała charakteru umowy o roboty budowlane, a jedynie umowy o świadczenie usług. Zakres czynności powoda pokrywał się z zakresem czynności (...) Sp. z o.o. wynikającym z umowy zawartej z (...) P (...).

Ochroną wynikającą z art. 647 ¹ § 5 k.c. są objęci zarówno podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o roboty budowlane, jak i podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie innych umów, lecz jedynie wtedy, gdy rezultat świadczenia podwykonawcy wchodzi w skład obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane, wykonawca jest solidarnie z podwykonawcą obowiązany do zapłaty wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy – oczywiście jedynie w sytuacji gdy zostaną wykazane przesłanki jego odpowiedzialności. Okolicznością usprawiedliwiającą nałożenie tego obowiązku jest zrealizowanie części świadczenia podwykonawcy na rzecz wykonawcy kosztem dalszego podwykonawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 października 2008 r., I CSK 106/08).

Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut pozwanej (...) P (...) odnoszący się do braku umocowania J. D. (1) do zawarcia umowy przez (...) Sp. z o.o. z powodem. J. D. (1) był umocowany przez zarząd (...) Sp. z o.o. do zawarcia tej umowy.

Dodatkowo należy wskazać, że powództwo i tak nie zasługiwałoby na uwzględnienie co do części żądanych ustawowych odsetek od kwoty 100.018,31 zł za okres od 5 stycznia 2013 r. do 4 lutego 2013 r. i w tym zakresie Sąd oddalił żądanie pozwu w punkcie 2 wyroku.

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności inwestora ograniczony jest w art. 647 ¹ § 5 k.c. do wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy. Niewątpliwie inwestor (wykonawca) nie odpowiada za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia powstałe po stronie podwykonawcy. Jednakże odpowiada swoje za opóźnienie. Powód wzywał pozwaną (...) P (...) do zapłaty należności dochodzonej pozwem w terminie 3 dni od otrzymana wezwania do zapłaty, które zostało wysłane (...) P (...) 4 lipca 2013 r. Tym samym należność dochodzona pozwem stała się wymagalna, biorąc pod uwagę czas na otrzymanie wezwania przez (...) P (...) (7 dni), w dniu 15 lipca 2013 r. i od tej daty powodowi w przypadku zasadności jego żądania należałyby się ustawowe odsetki z opóźnienie w zapłacie należności.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd orzekł jak w sentencji. Podstawą rozstrzygnięcia (oddalenia żądania pozwu) co do pozwanej (...) P (...) było niewykazanie przesłanek jej odpowiedzialności na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c.

Orzeczenie o kosztach postępowania Sąd oparł na przepisie art. 98 k.p.c. Powód jako przegrywający proces przeciwko pozwanej (...) P (...) miał obowiązek zwrotu pozwanej (...) P (...) całości poniesionych przez nią kosztów.

Na koszty poniesione przez pozwaną (...) P (...) złożyły się:

-

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł,

- wynagrodzenie adwokata 7.200 zł. Wysokość zasądzonego wynagrodzenia ustalił Sąd w oparciu o § 2 ust. 1 i § 6 punkt 7 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163 poz. 1348),

- wynagrodzenie adwokata w postępowaniu zażaleniowym 3.600 zł. Wysokość zasądzonego wynagrodzenia ustalił Sąd w oparciu o § 6 punkt 7 i § 13 ustęp 2 punkt 2 ww. rozp. Ministra Sprawiedliwości.

Łącznie suma kosztów poniesionych przez pozwaną (...) P (...) wyniosła 10.817 zł.

Orzekając o kosztach procesu Sąd miał na uwadze, że o wysokości kosztów należnych stronie wygrywającej proces decyduje ostateczny wynik postępowania w sprawie, a nie wynik postępowań w poszczególnych instancjach.

/-/ Katarzyna Żymełka