Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2014r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Witkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

z udziałem zainteresowanych:

(...) z siedzibą w W.

Fundacji (...) z siedzibą w W.

o zatwierdzenie stawek jednostkowych

na skutek odwołania (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. od Decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z dnia 24 sierpnia 2012 roku Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

Sygn. akt XVII AmK 9/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2012 roku Nr (...) pozwany – Prezes Urzędu Transportu Kolejowego na podstawie art. 33 ust. 8 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.) i § 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. Nr 35, poz. 274) oraz art. 104 § 1 kpa i w nawiązaniu do wniosku z dnia 10 maja 2012r. w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, złożonego przez (...) S.A. z siedzibą w W., zatwierdził stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp na sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów oraz opłat dodatkowych, o których mowa w art. 33 ust. 2-6 i ust. 11, art. 34 ustawy oraz przepisach wydanych na podstawie art. 35 ustawy o transporcie kolejowym, zarządcy infrastruktury kolejowej (...) S.A. na rozkład jazdy pociągów (...), obowiązujący od dnia 09 grudnia 2012r., wyszczególnione w załącznikach do niniejszej Decyzji.

Powód – (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł od niniejszej Decyzji odwołanie w części tj. w zakresie w jakim Prezes Urzędu Transportu Kolejowego sformułował zobowiązania w stosunku do Spółki (...)

Akcyjna i nakazał ich wykonanie w zakreślonym terminie (pkt XII uzasadnienia zaskarżonej decyzji).

Powód zaskarżonej Decyzji zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 33 ust. 8 u.t.k., poprzez skierowanie przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego do Spółki (...) Spółka Akcyjna zobowiązań w części motywacyjnej zaskarżonej decyzji, podczas gdy prawidłowa analiza niniejszego prowadzi do wniosku, iż Prezes (...) winien rozstrzygać jedynie w przedmiocie zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów oraz opłat dodatkowych;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 13 ust. l pkt l i 4 u.t.k., poprzez skierowanie przez Prezesa (...) w uzasadnieniu decyzji Nr (...) 9110-13/12 w stosunku do (...) S.A. zobowiązań w sprawach wykraczających poza sferę zadań i uprawnień wyznaczonych Organowi.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o uchylenie Decyzji w części objętej zaskarżeniem oraz o zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód przyznał, że przedmiotowa Decyzja czyni zadość jego dążeniom w zakresie, w jakim Organ zatwierdził proponowaną przez (...) S.A. wysokość stawek. Stwierdził, że rozstrzygnięcie w tej części jest zgodne z żądaniem Zarządcy i w pełni zasługuje na aprobatę. Powód podniósł, iż nie zgadza się za to z tym segmentem decyzji, w którym Prezes (...) nakłada na niego zobowiązania związane z koniecznością przeprowadzenia restrukturyzacji spółki, wprowadzenia przejrzystych zasad stosowania marży zysku, przygotowania harmonogramu działań w przedmiocie dostosowania kalkulacji wartości referencyjnych w zakresie dopuszczalnej wartości technicznej i masy brutto oraz zaktualizowania zapisów „Regulaminu przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników …”. W ocenie (...) S.A. działanie Prezesa (...) w tym zakresie wykracza zarówno poza jego kompetencje na gruncie możliwości władczych wskazanych w art. 33 ust. 8 u.t.k., jak i katalogu globalnych uprawnień przysługujących Organowi z mocy art. 13 utk. Zdaniem powoda zaskarżenie niniejszej Decyzji w omawianej części stało się więc konieczne, stąd powinno dojść do jej uchylenia.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Wobec Decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego Nr (...) z dnia 10 kwietnia 2012 r. odmawiającej zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat przedłożonych przez (...) S.A. we wniosku z dnia 08 marca 2012r., Spółka wystąpiła ponownie w dniu 10 maja 2012 r. o zatwierdzenie zmienionych stawek jednostkowych opłat za korzystanie z zarządzanej przez nią infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy pociągów („rjp”) (...) obowiązujący od dnia 09 grudnia 2012 r. (k. 1-4 akt adm.).

Zarządca infrastruktury kolejowej (...) S.A. przedłożył projekt stawek jednostkowych opłaty podstawowej i opłat dodatkowych, w którym zawarł zasady zwiększania stawek, a także zasady przyznawania ulg w opłacie, załączając m.in. wykaz zarządzanych linii kolejowych z przyporządkowaniem im stawek dla pociągów (k. 5-85 akt adm.). Umożliwił także przewoźnikom kolejowym zapoznanie się z projektem stawek jednostkowych opłat i wykazem linii kolejowych.

Uwagi do przedłożonego projektu stawek jednostkowych opłat na rjp (...) przesłali do (...) następujący przewoźnicy oraz organizacje społeczne zrzeszające przewoźników: F. PL (...). z o.o. (k. 159-161 akt adm.), (...) S.A. (k. 163-165 akt adm.), (...) Sp. z o.o. (k. 153 akt adm.), (...) Sp. z o.o. (k. 139-140 akt adm.), (...)(k.365-367 akt adm.), (...) sp. z o.o. (k. 133-137 akt adm.), (...) S.A. (k. 93-96 akt adm.), (...) SPÓŁKA AKCYJNA (k. 191-192 akt adm.), Związek (...) (k. 145-147 akt adm.).

Zarządca skalkulował stawki jednostkowe:

- opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej, obejmującej usługi określone w części I ust. 1 Załącznika do ustawy o transporcie kolejowym, o których mowa w art. 33 ust. 3 a pkt l ww. ustawy,

- opłaty podstawowej za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, obejmującej usługi określone w części I ust. 2 Załącznika do ustawy o transporcie kolejowym, o których mowa w art. 33 ust. 3 a pkt 2 ww. ustawy,

- opłat dodatkowych za usługi, które mogą być świadczone na rzecz przewoźników kolejowych, wymienione w cz. II Załącznika do ustawy o transporcie kolejowym, o których mowa w art. 33 ust. 11 ww. ustawy.

Odnosząc się do stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej, Zarządca określił je dla pociągów pasażerskich i towarowych.

Do kalkulacji stawek jednostkowych opłat za minimalny dostęp do infrastruktury, Zarządca przyjął:

- koszty bezpośrednie, które obejmują koszty: utrzymania, prowadzenia ruchu kolejowego, amortyzacji,

- koszty pośrednie działalności,

- koszty finansowe,

- pracę eksploatacyjną określoną dla poszczególnych kategorii linii i rodzajów pociągów.

Zarządca przedstawił stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej zróżnicowane całkowitą masą brutto pociągu, dla 4 kategorii linii dla pociągów pasażerskich i dla 3 kategorii linii dla pociągów towarowych, na których nie są dostępne urządzenia sieci trakcyjnej oraz dla 5 kategorii linii po których odbywać się będzie ruch pociągów pasażerskich i towarowych, na których są dostępne urządzenia sieci trakcyjnej. Przy czym stawka rośnie wraz ze wzrostem masy brutto pociągu. Zarządca przyjął identyczne jak dla obowiązującego na rjp (...) przedziały mas brutto pociągów.

Odnosząc się do stawek jednostkowych opłat za usługi związane z obsługą pociągów, wymienione w części I ust. 2 Załącznika do ustawy o transporcie kolejowym oraz stawek jednostkowych za usługi dodatkowe i pomocnicze, wymienione w części II Załącznika do ww. ustawy, Zarządca określił je na podstawie indywidualnej kalkulacji.

Zarządca ustalając stawki jednostkowe opłaty podstawowej pomniejszył wysokość planowanych kosztów udostępniania infrastruktury kolejowej przewoźnikom kolejowym o przewidywaną dotację na remonty i utrzymanie infrastruktury kolejowej pochodzącą z budżetu państwa oraz o przewidywane środki pochodzące z Funduszu (...).

Prezes (...) pismem z dnia 14 maja 2012 r. zawiadomił (...) S.A. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez (...) na rozkład jazdy pociągów (...) (k. 87 akt adm.).

W toku postępowania Prezes (...) zasięgnął opinii biegłego rewidenta w sprawie zasadności przyjętego przez Spółkę we wniosku z dnia 10 maja 2012 r. wzrostu stawek jednostkowych. „Opinia niezależnego biegłego rewidenta” została sporządzona na zamówienie organu wraz z Raportem z weryfikacji zasadności przyjętego przez zarządcę infrastruktury kolejowej (...) S.A. wzrostu stawek jednostkowych opłat dla rozkładu jazdy (...), w wersji pełnej oraz do publicznej prezentacji (k. 227-339 akt adm.).

W trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego Prezes (...) wydał też postanowienia dopuszczające do udziału w postępowaniu w charakterze stron (...) (k. 127-130 akt adm.) oraz Fundację (...) (k. 341-346 akt adm.).

(...) (...) Lądowego wyraziła przy piśmie z dnia 03 sierpnia 2012r. swoje stanowisko w sprawie oraz wniosła o udostępnienie całości (...) (k. 365-367 akt adm.). Na powyższe otrzymała odpowiedź przy piśmie z dnia 13 sierpnia 2012 r. (k. 369 akt adm.).

Pismem z dnia 14 sierpnia 2012 r. Prezes (...) zawiadomił Strony o przysługujących uprawnieniach odnośnie składania oświadczeń i stanowisk, jak również wypowiadania się co do materiałów zgromadzonych w postępowaniu. Prezes (...) zwrócił się o wyrażenie stanowiska w terminie 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia (k. 375-377 akt adm.).

Związek (...) w pismach z dnia 9 i 14 sierpnia 2012 r. (k. 385-386, 396-400 akt adm.) wyraził swoje zastrzeżenia do Raportu z weryfikacji zasadności przyjętego przez zarządcę infrastruktury kolejowej (...) S.A. wzrostu stawek jednostkowych opłat dla rozkładu jazdy (...). Na pismo z dnia 09 sierpnia 2012r. otrzymał odpowiedź w piśmie z dnia 17 sierpnia 2012r. (k. 389-390 akt adm.).

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie może zostać uwzględnione, choć nie można mu odmówić słuszności.

Powód wniósł o uchylenie Decyzji w części, tj. w zakresie w jakim Prezes Urzędu Transportu Kolejowego sformułował zobowiązania w stosunku do Spółki (...) S.A. i nakazał ich wykonanie w zakreślonym terminie. Powyższe zostało zawarte w pkt XII uzasadnienia Decyzji. Powód nie kwestionował natomiast rozstrzygnięcia Prezesa (...) w przedmiocie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp na sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów oraz opłat dodatkowych, zarządcy infrastruktury kolejowej (...) S.A. na rozkład jazdy pociągów (...), obowiązujący od dnia 09 grudnia 2012r. Należało zatem uznać, iż powód zaskarżył jedynie określoną cześć uzasadnienia Decyzji, ponieważ Decyzja co do istoty jest zgodna z żądaniem powoda.

Sąd zauważył, iż zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 28 września 2011r. o sygn. II OSK 1457/11, ,,jeżeli skarżący zawiera w skardze zarzuty dotyczące uzasadnienia, to jest to skarga na decyzję, albowiem na skutek skargi sąd rozpoznaje sprawę, której przedmiotem jest ocena decyzji pod względem zgodności z prawem, a nie tylko jej fragmentu obejmującego uzasadnienie’’. Jak wywiódł NSA w dalszej części, ,,obowiązkiem sądu administracyjnego jest dokonanie oceny zarzutów dotyczących uzasadnienia; konsekwencją ich uwzględnienia może być uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji. Nie oznacza to, że w niektórych wypadkach sąd administracyjny może w uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę wyrazić ocenę prawną, która będzie odnosić się do wadliwego uzasadnienia zaskarżonej decyzji’’.

Wobec powyższego należało przyjąć, że nie można uchylić Decyzji tylko w zakresie zaskarżonej części uzasadnienia, nawet w przypadku zasadności zarzutów dotyczących danego fragmentu tego uzasadnienia. Sąd dokonując oceny zarzutów stawianych uzasadnieniu może uwzględnić odwołanie i uchylić zaskarżoną Decyzję uznając, iż jest ona wadliwa lub oddalić odwołanie, gdy nie ma podstaw do uchylenia Decyzji, poprzestając na ustosunkowaniu się do kwestionowanego fragmentu Decyzji, który nie wpływa na poprawność rozstrzygnięcia organu regulacyjnego co do meritum.

Zdaniem Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy, w sytuacji gdy powód zaskarżył Decyzję jedynie w zakresie fragmentu jej uzasadnienia, nie kwestionując prawidłowości i zasadności wydanej Decyzji i nie wnosząc o jej uchylenie, Sąd nie może uchylić Decyzji ani co do części jej uzasadnienia objętej zaskarżeniem, ani w całości. Nie doszło bowiem do naruszenia przepisów wskazanych w odwołaniu, a powołanych także w Decyzji jako podstawy rozstrzygnięcia wydanego w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej.

Prezes UTK nie naruszył art. 33 ust. 8 ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2007r. Nr 16, poz. 94 ze zm.), albowiem w części motywacyjnej zaskarżonej Decyzji Prezes Urzędu rozstrzygnął w przedmiocie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp na sieci kolejowej do urządzeń związanych z obsługą pociągów oraz opłat dodatkowych. Prezes UTK w zakwestionowanym fragmencie uzasadnienia zatytułowanym ,,Podsumowanie’’ wskazał między innymi na zasadność zatwierdzenia projektu stawek jednostkowych wymienionych opłat jako nie naruszającego zasad określania tych stawek, o których mowa w art. 33 ust. 2-6 ustawy o transporcie kolejowym i art. 34 tej ustawy oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 35 ustawy oraz przepisów § 16 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. Nr 35, poz. 274) zobowiązującego zarządcę do skalkulowania stawek jednostkowych opłat w sposób zapewniający ochronę przed nieuzasadnionym wzrostem dotychczasowego poziomu opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej.

Natomiast nałożone na powoda w pkt XII uzasadnienia i podważane przez powoda zobowiązania związane z koniecznością przeprowadzenia restrukturyzacji spółki, wprowadzenia przejrzystych zasad stosowania marży zysku, przygotowania harmonogramu działań w przedmiocie dostosowania kalkulacji wartości referencyjnych w zakresie dopuszczalnej wartości technicznej i masy brutto oraz zaktualizowania zapisów „Regulaminu przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników …”., wykraczają poza zakres rozstrzygnięcia wydanego w trybie art. 33 ust. 8 ustawy o transporcie kolejowym, zgodnie z którym, jak słusznie podnosi powód, Prezes UTK zatwierdza albo odmawia zatwierdzenia stawek w przypadku stwierdzenia niezgodności z zasadami, o których mowa w art. 33 ust. 2-6, art. 34 ustawy oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 35 ustawy. Z samej treści uzasadnienia Decyzji wynika, że przyjęcie przez Prezesa zasadności przedstawionych przez powoda stawek i ich zatwierdzenie, nie wymagało nałożenia obowiązków określonych w zaskarżonej części uzasadnienia.

Jak zatem wcześniej Sąd wskazał, wobec tego, że nie można uchylić Decyzji w sytuacji zaskarżenia części uzasadnienia, Sąd może jedynie stwierdzić, że uzasadnienie w tej części jest nieadekwatne do części rozstrzygającej, a ponadto nie można było w ten sposób nałożyć obowiązków na stronę.

Z powyższych względów, wobec braku podstaw do uchylenia Decyzji, której co do zasady powód nie podważał, na podstawie art. 479 ⁷⁵ § 1 kpc odwołanie podlegało oddaleniu.

Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu na podstawie art.102 kpc zgodnie z zasadą słuszności, uznając, że działanie Prezesa w zakresie nałożenia zobowiązań na powoda w uzasadnieniu zaskarżonej Decyzji, bez oparcia w powołanych w Decyzji przepisach ustawy o transporcie kolejowym, wywołało wniesienie odwołania przez powoda.

SSO Maria Witkowska