Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2015 roku w Suwałkach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa G. C., A. Z. i A. G. – wspólników prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T.

przeciwko S. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów G. C., A. Z. i A. G. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T. od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Suwałkach I Wydziału Cywilnego z dnia 12 maja 2015 r., sygn. akt: I. C. 305/15

I.  prostuje niedokładność w komparycji zaskarżonego wyroku poprzez uzupełnienie jej treści po słowach: „sprawy z powództwa” zapisem: „G. C., A. Z. i A. G. - wspólników prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T.”;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1)  w pkt I – zasądza od pozwanego S. P. solidarnie na rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T. kwotę 2.082,28 zł (dwa tysiące osiemdziesiąt dwa złote 28/100) z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego naliczanymi od dnia 27 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty;

2)  w pkt III – koszty postępowania pomiędzy stronami stosunkowo rozdziela i zasądza od pozwanego S. P. solidarnie na rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T. kwotę 516,24 zł (pięćset szesnaście złotych 24/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3)  dodaje pkt IV o treści – nadaje wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności;

III.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

IV.  zasądza od pozwanego S. P. solidarnie na rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T. kwotę 12,00 zł (dwanaście złotych 00/100) tytułem zwrotu stosunkowo rozdzielonych kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt: I. Ca. 458/15

UZASADNIENIE

Powodowie: G. C., A. Z., A. G. - wspólnicy spółki cywilnej (...).c. w T. wystąpili przeciwko S. P. o zapłatę kwoty 2.887,17 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 4- krotności stopy kredytu lombardowego NBP, naliczanymi od kwoty 2.697,17 zł od dnia wniesienia pozwu (tj. od 27 stycznia 2015 roku) do dnia zapłaty. Uzasadniając swe żądanie powodowie wskazali, iż w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w dniu 28 stycznia 2014 roku zawarli z pozwanym umowę pożyczki na kwotę 2.600 zł, którą pozwany zobowiązał się spłacać w 12 ratach tygodniowych, począwszy od dnia 15 marca 2014 roku. Pozwany uiścił jedynie pierwszą ratę, pozostając w zwłoce z zapłatą pozostałej części, w związku z czym powodowie wypowiedzieli umowę pożyczki co skutkowało natychmiastową wymagalnością kwoty od dnia 10 sierpnia 2014 roku. Powodowie wskazali, iż na dochodzoną pozwem należność główną składa się kwota 2.395,93 zł tytułem niespłaconego kapitału pożyczki, kwota 129,20 zł z tytułu niespłaconych odsetek kapitałowych, skapitalizowanych na ostatni dzień umowy pożyczki, kwota 25,79 zł z tytułu odsetek karnych od niespłaconych rat, kwota 146,25 zł z tytułu odsetek od zadłużenia przeterminowanego (od niespłaconego kapitału) liczonych od dnia 10 sierpnia 2014 roku do 22 stycznia 2015 roku, kwota 40 złotych tytułem wezwań do zapłaty, kwota 150,00 zł z tytułu podejmowanych czynności windykacyjnych.

Pozwany S. P. nie zajął merytorycznego stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 12 maja 2015 r. w sprawie o sygn. akt: I. C. 305/15 Sąd Rejonowy w (...) I Wydział Cywilny zsądził od pozwanego S. P. solidarnie na rzecz powodów: G. C. i A. Z. – wspólników P.U.H. (...) spółki cywilnej z siedzibą w T. kwotę 1.990,90 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 27 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zaś koszty postępowania pomiędzy stronami stosunkowo rozdzielił i zasądził od pozwanego S. P. solidarnie na rzecz powodów: G. C. i A. Z. – wspólników P.U.H. (...) spółki cywilnej z siedzibą w T. kwotę 488,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Dnia 28 stycznia 2014 roku powodowie (G. C., A. Z., A. G.- wspólnicy spółki cywilnej (...) w T.), prowadzący działalność w zakresie udzielania pożyczek osobom fizycznym, udzielili pozwanemu S. P. (zamieszkałemu w S. ul (...)) pożyczki w wysokości 2.600 złotych na okres od 28 stycznia 2014 roku do 15 lutego 2015 roku. W treści § 2 tej umowy wskazano, iż uruchomienie kwoty pożyczki nastąpi w dniu 28 stycznia 2014 roku w formie przelewu na rachunek bankowy pozwanego, pomniejszonej o prowizję oraz koszty ustanowienia zabezpieczenia.

Pozwany zobowiązał się do spłaty kwoty pożyczki wraz z należnymi odsetkami w ratach miesięcznych w terminie i kwotach określonych w harmonogramie spłat (§3 pkt 1 umowy). Oprocentowanie pożyczki było zmienne, stanowiące 4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP (§ 5 pkt 1 umowy). W § 9 umowy przewidziano, iż pożyczkodawca ma prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia w sytuacji niespłacenia przez pożyczkobiorcę 2 kolejnych rat pożyczki. Jeśli pożyczkobiorca nie spłaci swoich zobowiązań wobec pożyczkodawcy w terminie wskazanym w wypowiedzeniu cała pozostała do spłaty kwota wraz z należnymi odsetkami i kosztami staje się natychmiast wymagalna; od całej pozostałej do spłaty kwoty pożyczki pożyczkodawca ma prawo naliczać i pobrać odsetki według stopy procentowej określonej dla zadłużenia przeterminowanego. Prowizję określono w wysokości 100 złotych, zaś kwotę należnych odsetek na kwotę 247,90 złotych – i stanowi to całkowity koszt pożyczki (§ 10 pkt 1 umowy). W pkt 3 § 10 umowy wskazano, iż pozostałe koszty to kwota związana z ustanowieniem zabezpieczenia w wysokości 504,00 zł. Zabezpieczenie umowy pożyczki wraz z odsetkami stanowi przystąpienie do umowy ubezpieczenia (§ 11 umowy). Koszty związane z niewykonaniem przez pożyczkobiorcę zobowiązania wynoszą – za każde wezwanie do zapłaty: 20,00 zł, za ostateczne wezwanie do zapłaty: 20 zł, za czynności windykacyjne podejmowane po wezwaniu do zapłaty - 150,00 zł. Integralną częścią umowy pożyczki stanowił harmonogram spłat.

Pozwany S. P. uiścił na rzecz powoda pierwszą ratę tytułem spłaty w wysokości 253,00 zł. Pismem z dnia 23 kwietnia 2014 roku powodowie wystosowali pismo do pozwanego S. P., adresując je na ulicę (...) w S., wzywając go do zapłaty zaległej raty pożyczki w wysokości 235,90 zł odsetek karnych w wysokości 0,71 zł oraz wezwania do zapłaty w wysokości 20 zł (łącznie 256,61 zł). Wezwanie powyższe powróciło do nadawcy niedoręczone.

Kolejne wezwanie do zapłaty pochodzi z dnia 23 maja 2014 roku, również wysłane na adres: ul (...) w S., gdzie należność do zapłaty określono na kwotę 515,89 zł, w tym: kwota 256,62 zł tytułem trzeciej zaległej raty oraz kwotę 259,27 zł tytułem czwartej zaległej raty wraz z odsetkami, odsetkami karnymi, kosztami wezwań do zapłaty.

W dniu 3 czerwca 2014 roku sporządzono protokół windykacyjny, gdzie zaznaczono, iż dwukrotnie windykator udał się do miejsca zamieszkania dłużnika (ul. (...)), lecz nie zastał go.

Pismem z dnia 23 czerwca 2014 roku powodowie wypowiedzieli umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i wezwano pozwanego do zapłaty kwoty 2690,66 zł, w tym: kwotę 2.395,93 zł niespłaconego kapitału pożyczki, kwotę 94,34 zł odsetek z tytułu oprocentowania pożyczki, kwotę 10,39 zł odsetek karnych liczonych od następnego dnia po upływie terminu wymagalnej raty do dnia zapłaty, kwotę 40,00 zł wezwań do zapłaty, kwotę 150,00 zł kosztów czynności windykacyjnych. Pismo powyższe również wysłano na adres: K. (...).

W dniu 17 października 2014 roku powodowie wezwali pozwanego do zapłaty (w związku z bezskutecznym upływem okresu wypowiedzenia) wskazując, iż należność do zapłaty wynosi 2.809,98 zł. Wezwanie powyższe przesłano na adres: S., ul (...) i zostało osobiście odebrane przez pozwanego w dniu 27 października 2014 roku. Wezwanie do zapłaty okazało się jednak bezskuteczne.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał roszczenie powodów za częściowo zasadne. Przede wszystkim Sąd I instancji uznał, że umowa pożyczki została zawarta między stronami. Wątpliwości tegoż Sądu wzbudziły jednak niektóre zapisy tejże umowy pod kątem ich zgodności z przepisami ustawy, a w konsekwencji zakresu odpowiedzialności pozwanego wobec powoda.

W ocenie Sądu I instancji, umowę pożyczki zawartą przez strony postępowania uznać należało za ważną w odniesieniu do kwoty pożyczonego kapitału, wraz z odsetkami umownymi z tytułu opóźnienia, których wysokość wynika jednoznacznie z umowy. Zdaniem Sądu brak było jednak podstaw do uznania zasadności pozostałych składowych powództwa tj. opłaty przygotowawczej, odsetek karnych, kosztów zabezpieczenia. Wskazał, że wysokość opłaty przygotowawczej, odwołując się do przepisu art. 50 ustawy o kredycie konsumenckim jest zawyżona, albowiem przekracza 5% kwoty pożyczonego kapitału, a poza tym została sformułowana w sposób ryczałtowy, bez odzwierciedlenia w kosztach ponoszonych przez pożyczkodawcę.

Dodatkowo Sąd Rejonowy uznał jako nieważne zapisy dotyczące możliwości naliczania odsetek karnych (§ 8 i 9 umowy), albowiem są sprzeczne z zakazem wyrażonym w art. 482 § 2 k.c. Treść tych zapisów umownych jest tak skonstruowana, iż - pozwala naliczać odsetki od zadłużenia przeterminowanego, czyli dopiero po upływie okresu wypowiedzenia. Tymczasem z wezwań do zapłaty wynika, iż już w pierwszym wezwaniu powód dokonał naliczenia odsetek „karnych” oraz uczynił to również w drugim wezwaniu do zapłaty, a w tym czasie przecież nie doszło jeszcze do wypowiedzenia umowy pożyczki, a więc nie powstało zadłużenie przeterminowane (§ 9 pkt 4 umowy).

W przekonaniu Sądu Rejonowego również żądanie dotyczące zwrotu zabezpieczenia w kwocie 504,00 zł okazało się niezasadne. W tym kontekście Sąd Rejonowy zważył, że powód nie dołączył do pozwu dodatkowej umowy ubezpieczenia, jakiej zawarcia wymagał przy zawieraniu umowy pożyczki. Dodatkowo z dołączonych do pozwu dokumentów nie wynika, w jaki sposób obliczono wysokość stawki składki ubezpieczeniowej, z jakim zakładem ubezpieczeń zawarto umowę ubezpieczenia, nie wskazano tzw. zdarzenia ubezpieczeniowego.

Sąd Rejonowy uznał również, że zapisy umowy pożyczki załączonej do pozwu, w zakresie obligującym pozwanego do pokrycia opłat windykacyjnych uznać należało za niewiążące strony postępowania, albowiem naliczone opłaty za wezwanie do zapłaty nie uwzględniały rzeczywiście poniesionych kosztów związanych z czynnością windykacyjną. Dodatkowo Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że adres , na który wysyłano pozwanemu wezwania do zapłaty różnił się od tego wskazanego w umowie pożyczki. Powód nie wykazał powodów, dla których wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy pożyczki wysyłano na adres: K. (...), gdy tymczasem z treści umowy wynika, iż pozwany jako swój adres wskazał: ul (...). Ponadto wezwania powyższe nie zostały odebrane przez pozwanego. W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał za nieskuteczne poprzednie wezwania do zapłaty, co powoduje, że postawienie pozostałych do spłaty rat pożyczki w stan natychmiastowej wykonalności i określenia ich jako zadłużenia przeterminowanego liczyć można dopiero po upływie 30 dni licząc od dnia odebrania przez pozwanego wezwania do zapłaty w dniu 27 października 2014 roku.

Uwzględniając powyższe, Sąd Rejonowy stwierdził, że do wyliczenia rzeczywistego zadłużenia pozwanego względem powoda należało przyjąć kwotę 1.996,00 zł (czyli kwotę rzeczywiście przelaną na rzecz pozwanego) powiększoną o odsetki za czas trwania umowy tj. o kwotę 247,90 złotych, co daje kwotę 2.243,90 złotych. Skoro więc pozwany miał spłacić swe zobowiązanie w 12 ratach, to wysokość jednej raty wynosić powinna 186,99 zł ( 2243,90 zł /12). Uwzględnienie zatem zapłaty przez pozwanego kwoty 253,00 zł powoduje, iż na dzień wniesienia pozwu zadłużenie pozwanego wynosi 1.990,90 złotych. Od tej kwoty należy zatem naliczać odsetki umowne, począwszy od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 27 stycznia 2015 roku.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. uznając, iż powód wygrał proces w 68 %. Rygor natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy nadał z mocy art. 333 §1 pkt 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie: G. C., A. Z., A. G. - wspólnicy spółki cywilnej (...).c. w T. w zakresie: pkt 2 w związku z ((...)) oddaleniem powództwa powoda A. G. w całości oraz w związku z ((...)) częściowym oddaleniem powództwa powodów G. C. i A. Z. co do kwoty 896,27 zł oraz o zapłatę odsetek umownych z tytułu opóźnienia w zapłacie należności oraz pkt (...) wobec nie obciążenia pozwanego koszta mi postępowania należnymi powodom, w tym ((...)) nieobciążenie pozwanego tymi kosztami w całości na rzecz powoda A. G. i ((...)) nieobciążenie pozwanego tymi kosztami w części na rzecz powodów G. C. i A. Z..

Powyższemu orzeczeniu zarzucili:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a)  art. 6 k.c. w związku z 227 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że powodów obciążał ciężar udowodnienia:

-

okoliczności zawarcia umowy ubezpieczenia, którą został objęty pozwany, przy czym powodowie nie dochodzili od pozwanego zapłaty tytułem w/w umowy;

-

rzeczywiście poniesionych kosztów przez powodów w związku z prowizją określoną w § 10 ust. 1 umowy pożyczki,

b)  art. 58 § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że § 10 ust. 1 i 3, § 11 oraz § 13 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. stanowią postanowienia sprzeczne z ustawą albo mające na celu obejście ustawy oraz sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

c)  art. 65 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłową wykładnię postanowienia § 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. poprzez przyjęcie, że prowizja określona w tym przepisie stanowi prowizję za spłatę kredytu przed terminem określoną w art. 50 ust. 1-4 ustawy o kredycie konsumenckim;

d)  art. 385 ¹ k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i w efekcie nieprawidłowe przyjęcie, że w sprawie prowizja określona w § 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. w kwocie 100,00 zł stanowi świadczenie rażąco wysokie dla pozwanego;

e)  art. 385 § 1 k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i w efekcie nieprawidłowe przyjęcie, że w sprawie § 13 umowy pożyczki z dnia 28 stycznia 2014 r. stanowi postanowienie umowy sprzeczne z wzorcem umowy, a w konsekwencji jako postanowienie niewiążące stron;

f)  art. 482 § 1 k.c. w związku z art. 58 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że uzgodnione „odsetki karne” stanowią obejście zakazu naliczania odsetek od odsetek, podczas gdy odsetki karne naliczane są od poszczególnych rat pożyczki;

g)  art. 50 ust. 1-4 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i w efekcie nieprawidłowe przyjęcie, że prowizja określona w § 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. stanowi prowizję za spłatę kredytu przed terminem, podczas gdy kwota ta stanowi prowizję w związku z zawarciem umowy pożyczki,

2)  naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

a)  art. 232 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że powodowie nie wykazali faktu:

-

określenia i prawidłowego naliczenia kwoty prowizji określonej w § 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r.

-

wysokości sumy zabezpieczenia spłaty pożyczki, podczas gdy kwota ta została prawidłowo wskazana w § 10 ust. 3 oraz w § 11 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r.;

b)  art. 328 § 2 k.p.c. polegające na niewłaściwie sporządzonym uzasadnieniu wyroku, tj.:

-

niewskazanie na jakiej podstawie prawnej, Sąd I instancji ustalił obowiązek powodów - jako pożyczkodawców do wykazania rzeczywiście poniesionych kosztów przez powodów w związku z prowizją określoną w § 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. ;

-

niewskazanie na jakiej podstawie prawnej, Sąd I instancji ustalił, że prowizja w związku z zawarciem umowy pożyczki nie może zostać ustalona w wysokości ryczałtowej,

-

niewskazanie na jakiej podstawie i z jakich przyczyn oddalono powództwo A. G..;

c)  art. 479 ^{( 43)} k.p.c. polegające na nieuzasadnionym przyjęciu, że prawomocny wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczy niedozwolonego wzorca umowy wpisanego następnie do rejestru, skutkuje automatycznym uznaniem abuzywności postanowień innych umów, których przedmiotem są m. in. czynności windykacyjne, podczas gdy, rozszerzona prawomocność wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 479[43] k.p.c.) uzasadnia odrzucenie pozwu w razie wytoczenia powództwa przez inną stronę powodową przeciwko innej stronie pozwanej, jeżeli przedmiotem sporu są takie same postanowienia wzorca, jak wpisane do rejestru prowadzonego przez (...) (...), w razie zaś gdy do wpisania klauzuli doszło w toku toczącego się postępowania uzasadnia to umorzenie postępowania,

3)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez nieprawidłowe ustalenie, że:

a)  prowizja (opłata przygotowawcza) w kwocie 100,00 zł (§ 10 ust. 1 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r.) przekracza 5% kwoty 2.600,00 zł, tj. pożyczonego kapitału, podczas gdy z prawidłowo dokonanych obliczeń na podstawie umowy wynika, że prowizja w kwocie 100,00 zł stanowi 3,84 % kwoty pożyczonego kapitału,

b)  zadłużenie pozwanego z tytułu kapitału pożyczki wynosi 1.996,00 zł, podczas gdy na podstawie umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r. wynika, że kwota udzielonego pozwanemu kapitału przez powodów wynosiła 2.600,00 zł. Powyższe wynika również z ustaleń Sądu wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, bowiem „ W ocenie Sądu umowę pożyczki zawartą przez strony postępowania uznać należało za ważna w odniesieniu do kwoty pożyczonego kapitału wraz z odsetkami umownymi z tytułu opóźnienia (…)”,

c)  oprocentowanie pożyczki określone w § 5 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r., stanowi odsetki umowne z tytułu opóźnienia w zapłacie, podczas gdy oprocentowanie pożyczki stanowi wynagrodzenie powodów za korzystanie z udzielonego pozwanemu kapitału,

d)  poszczególne raty pożyczki były wymagalne dopiero z dniem upływu terminu wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 stycznia 2014 r., podczas gdy zgodnie z treścią tej umowy, a w szczególności harmonogramem każda z rat pożyczki płatna była w określonym dniu, a po jego upływie rata ta była wymagalna.

Dodatkowo powodowie wnieśli o dopuszczenie dowodu z dokumentu:

1.  umowy Generalnej (...) z dnia 1 kwietnia 2011 r., ogólnych warunków umowy, aneksu nr (...) do Umowy Generalnej (...) z dnia 1 kwietnia 2011 r. - na okoliczność zawarcia umowy ubezpieczenia przez pozwanego oraz warunków umowy,

2.  deklaracji z dnia 27 stycznia 2014 r. - na okoliczność przystąpienia pozwanego do umowy ubezpieczenia,

Wskazując na powyższe skarżący wnieśli o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części i orzeczenie, że: pozwany jest zobowiązany do zapłaty należności zasądzonej w pkt I wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach Wydziału I Cywilnego z dnia 12 maja 2015 r. na rzecz A. G. solidarnie z powodami G. C. i A. Z.; pozwany jest zobowiązany do zapłaty solidarnie na rzecz powodów kwoty 896,27 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku od kwoty 706,27 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty; pozwany jest zobowiązany do zapłaty solidarnie na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem pierwszej oraz drugiej instancji, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych – ewentualnie, uchylenie orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji celem ponownego rozpoznania sprawy w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem pierwszej oraz drugiej instancji, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zgodzić się ze skarżącymi, że Sąd Rejonowy rozpoznając niniejszą sprawę niezasadnie pominął powódkę A. G. będącą stroną postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego, nie budzi wątpliwości, że A. G., podobnie jak G. C. i A. Z., występuje po stronie powodowej, o czym świadczy treść pozwu, ale też pozostałe zgromadzone w sprawie dokumenty, w szczególności treść umowy pożyczki oraz umowa spółki cywilnej. W tych warunkach Sąd Okręgowy uznał, że uzasadnionym jest sprostowanie treści zaskarżonego orzeczenia na zasadzie art. 350 § 3 k.p.c. poprzez dopisanie po stronie powodowej A. G. jako wspólnika firmy: P.U.H. (...). Z tych przyczyn Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I wyroku.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, że wszelkie dalsze rozważania będą dotyczyć wszystkich powodów, tj. G. C., A. Z. i A. G. jako wspólników firmy: P.U.H. (...) s.c. z siedzibą w T..

Skarżący wnieśli o dopuszczenie przed Sądem II instancji dodatkowych dowodów z dokumentów w postaci: (...) (...) z dnia 1 kwietnia 2011 r., ogólnych warunków umowy, aneksu nr (...) oraz deklaracji z dnia 27 stycznia 2014 r. na okoliczność objęcia pozwanego umową ubezpieczenia i zasadności dochodzenia od niego kwoty 504,00 zł tytułem składki ubezpieczeniowej. Zdaniem Sądu Okręgowego, wniosek ten nie podlegał jednak uwzględnieniu. Zgodnie z art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Z treści tego przepisu należy wyprowadzić wniosek, że strona domagając się uwzględnienia tzw. „nowości” powinna uzasadnić przyczyny powołania faktów lub dowodów na etapie postępowania apelacyjnego. Gdy strona tego obowiązku zaniecha, sąd odwoławczy może nowe fakty lub dowody pominąć (zob. postanowienie SN z dnia 4 października 2001 r., I CKN 365/99, Lex nr 52718). Tymczasem skarżący nie wskazali żadnych obiektywnych okoliczności faktycznych uzasadniających przyczyny powołania umowy ubezpieczenia i deklaracji zgody jako dowodów dopiero na etapie postępowania przed Sądem II instancji. Zauważyć przy tym należy, że powodowie tymi dowodami dysponowali jeszcze przed wytoczeniem niniejszego powództwa, a więc mieli możliwość powołania ich na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym. Ponadto powodowie prowadzą działalność gospodarczą w zakresie udzielenia pożyczek, wobec czego powinni zachowywać należytą staranność na płaszczyźnie zawodowej oraz odpowiednio dbać o własne interesy. Podkreślić także trzeba, że obowiązkiem strony powodowej było przygotować się do prowadzenia procesu, także pod względem przygotowania materiału dowodowego, które to obowiązki wynikają z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 zd. pierwsze k.p.c. i winny być realizowane przez stronę w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a przed sądem odwoławczym tylko w drodze wyjątku określonego w art. 381 k.p.c., który w rozpatrywanym przypadku nie zachodzi.

Odnosząc się do meritum sprawy Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w tym zakresie, że strony łączyła umowa pożyczki gotówkowej zawarta w dniu 28 stycznia 2014 r. Przypomnieć należy, że w świetle zapisów tej umowy, przedmiotem jej było udzielenie pozwanemu pożyczki w kwocie 2.600,00 zł, której spłata została rozłożona na 12 rat miesięcznych. Uruchomienie tej pożyczki miało nastąpić w formie przelewu kwoty pożyczki pomniejszonej o prowizję (100,00 zł) oraz koszty ustanowienia zabezpieczenia (504,00 zł). Dodatkowo pozwany zobowiązał się zwrócić, oprócz całej kwoty pożyczki, również odsetki w ratach miesięcznych w łącznej wysokości 247,90 zł. Pożyczka ta była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. Strony uzgodniły również, że niespłacenie raty pożyczki w całości lub w części ustalonym terminie powoduje uznanie niespłaconej kwoty za zadłużenie przeterminowane i od kwoty niespłaconego w terminie zadłużenia powodowie mieli możliwość naliczania odsetek według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. Ponadto strony uzgodniły, że powodowie mają prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia w sytuacji niespłacenia przez pozwanego dwóch kolejnych pełnych rat pożyczki. W przypadku zaś, jeżeli pozwany nie spłaci swoich zobowiązań wobec powodów w terminie wskazanym w wypowiedzeniu, cała pozostała do spłaty kwota pożyczki wraz z należnymi odsetkami i opłatami staje się wymagalna. W następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia, cała pozostała do spłaty kwota pożyczki staje się zadłużeniem przeterminowanym. Od całej pozostałej do spłaty kwoty pożyczki, powodowie mieli prawo naliczania i pobierania odsetek według stopy procentowej określonej dla zadłużenia przeterminowanego. Dodatkowo strony ustaliły warunki postępowania w przypadku niespłacenia rat pożyczki, w szczególności określiły koszty związane z niewykonaniem przez pozwanego zobowiązania: za każde wezwanie do zapłaty 20,00 zł; za ostateczne wezwanie do zapłaty 20,00 zł i za czynności windykacyjne podejmowane po wezwaniu do zapłaty 150,00 zł.

Poza sporem pozostaje również fakt, że pozwany w ustalonym terminie nie wywiązał się z zawartej umowy. Spłacił jedynie pierwszą ratę w kwocie 253,00 zł, która została zarachowana na poczet odsetek kapitałowych (48,93 zł) i kapitału (204,07 zł).

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty skarżących w zakresie dotyczącym prowizji oraz odsetek za opóźnienie w zapłacie zasługiwały na uwzględnienie.

Należy zgodzić się ze skarżącymi, że art. 50 ust. 1-4 ustawy o kredycie konsumenckim nie znajduje w niniejszej sprawie zastosowania, albowiem określona w tym przepisie wysokość prowizji powiązana jest ze spłatą kredytu przed terminem. Nie ulega również wątpliwości, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, na podstawie których została również zawarta przedmiotowa umowa pożyczki, nie przewidują procentowo lub kwotowo wyrażonego limitu całkowitego kosztu pożyczki, w tym także limitu wysokości prowizji. Zdaniem Sądu Okręgowego, wysokość prowizji określona na kwotę 100,00 zł przy pożyczce udzielonej pozwanemu w wysokości 2.600,00 zł nie stanowi świadczenia rażąco wygórowanego.

Na uwzględnienie – co do zasady – zasługiwało również roszczenie o zasądzenie na rzecz powodów tzw. „odsetek karnych”. Zanim jednak Sąd Okręgowy odniesie się do tego rodzaju roszczenia, wskazać należy, że skarżący błędnie określili dzień wypowiedzenia umowy pożyczki, tj. 9 sierpnia 2014 r. Jak wynika z akt sprawy, powodowie początkowo wysyłali wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenie umowy na błędny adres pozwanego. Dopiero ostatnie wezwanie do zapłaty z dnia 17 października 2014 r. (k. 18) zostało przesłane na właściwy adres pozwanego, które też zostało ono przez niego odebrane w dniu 27 października 2014 r. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał za nieskuteczne doręczenie wcześniejszych wezwań do zapłaty i wypowiedzenia umowy i jako dzień wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej należało przyjąć datę 27 listopada 2014 r., tj. po upływie 30 dni licząc od dnia odebrania przez pozwanego wezwania do zapłaty z dnia 17 października 2014 r. (vide: § 9 ust. 1 umowy).

W świetle powyższego uznać należy, że wysokość odsetek karnych została przez powodów błędnie skalkulowana. W przedmiotowej sprawie, powodowie domagali się: kwoty 129,20 zł z tytułu niespłaconych odsetek kapitałowych, skapitalizowanych na ostatni dzień wypowiedzenia umowy pożyczki, czyli na dzień 9 sierpnia 2014 r. (pomniejszonych o wpłatę pozwanego), kwoty 25,79 zł z tytułu odsetek karnych od niespłaconych rat (zgodnie z § 8 pkt 1, 2 umowy pożyczki) naliczanych na ostatni dzień wypowiedzenia umowy pożyczki, czyli na 9 sierpnia 2014 r. oraz kwoty 146,25 zł z tytułu odsetek od zadłużenia przeterminowanego (od niespłaconego kapitału), liczonych od dnia wymagalności całej pożyczki , tj. od 10 sierpnia 2014 r. do dnia 22 stycznia 2015 r. (zgodnie z § 9 pkt 4 w zw. z § 8 pkt 2 umowy pożyczki gotówkowej). Roszczenia te – co do zasady – nie są sprzeczne z art. 482 k.c., albowiem dotyczą one zadłużenia przeterminowanego, określonego w § 8 i 9 umowy pożyczki. Jak już wyżej wskazano, termin wypowiedzenia umowy został błędnie ustalony przez powodów i powinien on być wyznaczony na dzień 27 listopada 2014 r. Niemniej jednak wskazać należy, że po dokonaniu przez Sąd Okręgowy matematycznych obliczeń, błąd ten nie miał wpływu na wysokość roszczeń o zapłatę kwot: 129,20 zł i 25,79 zł, albowiem były one zaniżone w stosunku do realnego w tym zakresie zadłużenia pozwanego. W tych warunkach uznać należy, że roszczenia powodów dotyczące zasądzenia na ich rzecz od pozwanego kwot: 129,20 zł i 25,79 zł było zasadne. Brak jest jednak podstaw do uwzględnienia wysokości roszczenia w wysokości 146,25 zł, albowiem winno ono być liczone za okres od dnia 27 listopada 2014 r. do dnia 22 stycznia 2015 r., a więc winno ono wynosić 35,45 zł.

Za niedopuszczalne jednak uznać należało obciążenie pozwanego przez stronę powodową kosztami umowy ubezpieczenia na życie. Przede wszystkim zastrzeżenia Sądu Okręgowego wzbudził fakt, że strona powodowa, domagając się zwrotu wzmiankowanej składki na ubezpieczenie w wysokości 504,00 zł, w żaden sposób nie wykazała, iż składkę ową sama uiściła na rzecz ubezpieczyciela, co rodziłoby po jej stronie roszczenie zwrotne względem pozwanego w tym zakresie. W konsekwencji, Sąd Okręgowy uznał, że kwota składki na ubezpieczenie nie powinna mieć wpływu na ustalanie zadłużenia pozwanego, w tym odsetek karnych od niespłaconego kapitału. Dodać również należy, że normy procesu cywilnego w przepisie art. 3 k.p.c. nakładają na strony obowiązek składania wyjaśnień, co do okoliczności faktycznych sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek, a nadto obowiązek przedstawienia dowodów. Sąd jest organem, który dopuszcza i przeprowadza dowody w toczącym się procesie, lecz inicjatywa w tym zakresie niewątpliwie obciąża strony (art. 3 i 232 k.p.c.). Z przepisu art. 6 k.c. wynika ogólna reguła, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Skoro zatem strona powodowa nie tylko nie wykazała, ale nawet nie starła się wykazać, iż imieniem pozwanego pokryła składkę na ubezpieczenie, brak jest podstaw do domagania się jej zwrotu w niniejszym postępowaniu.

Sąd Okręgowy, za Sądem I instancji, nie znalazł także żadnej podstawy do odciążenia pozwanego kosztami działań windykacyjnych w wysokości 190,00 zł ani co do zasady, ani co do wysokości.

Nawiązując do treści umowy, wskazać należy, że w § 13 ust. 4 określono uprawnienie strony powodowej do obciążenia pozwanego w przypadku opóźnienia w terminowej spłacie zadłużenia kosztami czynności windykacyjnych. I tak, z tytułu wezwania do zapłaty oraz ostatecznego wezwania do zapłaty możliwym było obciążenie pozwanego w kwotach po 20,00 zł, a z tytułu czynności windykacyjnych, rozumianych jako wizyty przedstawiciela powodów w miejscu zamieszkania lub pracy pozwanego, podejmowanych po wezwaniu do zapłaty 150,00 zł. W ocenie Sądu Okręgowego, należy zgodzić się z Sądem Rejonowym, że te postanowienia są niedozwolone w zakresie, w jakim przewidują obowiązek poniesienia przez pożyczkobiorcę kosztów z tego tytułu w określonej w umowie wysokości. Ocena nieuczciwego charakteru postanowienia umownego w ramach kontroli abstrakcyjnej wymagała bowiem dokonania przez Sąd weryfikacji „przyzwoitości” konkretnej klauzuli. Sąd powinien ustalić, jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w braku takiej klauzuli. Jeżeli konsument byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia nie było, należy przyjąć, że ma ono charakter nieuczciwy. Przy powyższej ocenie założeniem powinno być, że to konsument ma być głównym beneficjentem rywalizacji między przedsiębiorcami (wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 25 maja 2010 roku, VI ACa 1256/09). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że zapis umowny, który zastrzega koszty czynności windykacyjnych w postaci kosztów windykacji listownej oraz wizyt na poziomie określonym we wzorcu, ewidentnie narusza interesy konsumenta oraz kształtuje jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i należy uznać go za godzący w równowagę kontraktową tego stosunku. Skutkuje to jego bezskutecznością w zakresie wysokości przedmiotowych opłat.

Nawet gdyby uznać, że powyższe zapisy nie stanowią klauzul niedozwolonych, niewątpliwie są one sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Opłaty określone w § 13 ust. 4 umowy są rażąco wygórowane. Analizując zasadność roszczenia w tym zakresie podnieść trzeba, iż co prawda wysokość tych kosztów została ustalona umową stron, to jednakże pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. Przywołać należy w tym kontekście treść przepisu art. 353 ¹ k.c., stosownie do którego treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zdaniem Sądu zapisy postanowień umowy w sprawie określenia wysokości opłat windykacyjnych sprzeczne są z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanego) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Określone bowiem przez stronę powodową koszty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązana ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście kosztami. Zastrzeżone przez stronę powodową koszty za pisemne wezwanie do zapłaty w kwocie 20 zł nie przystają w żaden sposób do obowiązujących powszechnie w obrocie gospodarczym kosztów wskazanych czynności, zaś zryczałtowany koszt windykacji terenowej w kwocie 150 zł również jawi się jako kwota wygórowana. Podniesione na etapie postępowania sądowego żądanie zapłaty związane z nie wywiązaniem się kontrahenta z przyjętego na siebie zobowiązania ma na celu wyłącznie rekompensatę strat poniesionych przez drugą ze stron umowy i nie może prowadzić do uzyskania dodatkowych korzyści. Tymczasem wysokość czynności windykacyjnych określona w umowie ma na celu nie tylko pokrycie poniesionych ewentualnie przez stronę powodową z tego tytułu kosztów, ale także przysporzenie jej dodatkowych przychodów. Co więcej trudno uznać za zasadne przerzucanie na klientów kosztów prowadzenia windykacji przedsądowej przez podmiot zajmujący się zawodowo udzielaniem pożyczek gotówkowych. Koszty takowe związane są z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług finansowych i winny być wkalkulowane przez przedsiębiorcę w poczet kosztów bieżącej działalności, a konieczność ich ponoszenia zabezpieczona w inny sposób niż bezpośrednie obciążanie nimi pożyczkobiorców po dniu wymagalności należności.

Z powodów wskazanych powyżej, kwestionowane postanowienia umowy są nieważne w takiej części, w jakiej – w okolicznościach sprawy – zasady współżycia społecznego ograniczają zasadę swobody umów (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 2 i 3 k.c.).

Podkreślić przy tym należy, że Sąd II instancji nie kwestionuje samego uprawnienia strony powodowej jako pożyczkodawcy do pobierania od klienta opłat za czynności windykacyjne, niemniej jednak winny one być na rozsądnym poziomie, a tym samym nie godzić w interesy konsumenta. Zakres kosztów związanych z czynnościami windykacyjnymi, determinujący ich wysokość, powinien zostać przedstawiony w pozwie w taki sposób, aby w świetle doświadczenia życiowego oraz logiki nie budził wątpliwości. Pobierane opłaty za czynności windykacyjne nie mogą stanowić kary, tylko wyrównanie poniesionych przez wierzyciela kosztów powstałych na skutek niewykonywania zobowiązania przez dłużnika.

W tych warunkach stwierdzić należy, że kwoty wskazane przez stronę powodową nie mają żadnego przełożenia na możliwe rzeczywiste koszty w tym zakresie, do czego uznania wystarcza już samo doświadczenie życiowe. Jak już wcześniej wskazano, działalność windykacyjna to zwykła część działalności strony powodowej, zaś koszty tej działalności to właśnie koszty prowadzenia działalności gospodarczej, które to koszty są przerzucane przez stronę powodową na konsumenta. Działalność windykacyjna, jako część działalności strony powodowej powinna być oczywiście dla niej opłacalna, ale też nie może naruszać rażąco interesów klienta. Poszczególne czynności z zakresu windykacji powinny być wycenione realnie, w oparciu o rzeczywiście ponoszone koszty, zaś w przypadku przedmiotowej umowy tak nie jest (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 23 kwietnia 2013 r. VI ACa 1526/12 LEX nr 1331152).

W ocenie Sądu Okręgowego, koszty windykacji określone przez stronę powodową nie odzwierciedlają rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych przez nią w tym zakresie, co narusza istotnie interesy konsumenta i może prowadzić do uzyskania przez stronę powodową nieuzasadnionych korzyści finansowych. W konsekwencji powyższego stwierdzić należało, iż oceniane postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, tym samym już z tej przyczyny również w tym zakresie apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Abstrahując zaś od samej dopuszczalności dochodzenia przez stronę powodową określonych w umowie kosztów działań windykacyjnych wskazać należy, iż strona powodowa jedynie w niewielkim stopniu udowodniła zasadność żądania w tym zakresie. Strona powodowa pismami z dnia 23 kwietnia 2014 r., 23 maja 2014 r., 23 czerwca 2014 r. wzywała pozwanego do zapłaty zadłużenia z tytułu zawartej umowy pożyczki, a ponadto przeprowadziła wizyty terenowe. Wskazać jednak należy, że w/w wezwania do zapłaty zostały wysłane na nieprawidłowy adres pozwanego (ul. (...) w S.). Podobnie wizyta terenowa przedstawiciela powodów pod w/w adresem nie została prawidłowo przeprowadzona. Brak jest przy tym uzasadnienia, aby pozwany pod w/w adresem zamieszkiwał, skoro w umowie pożyczki wskazał całkowicie inny adres swego zamieszkania, tj. ul. (...). W konsekwencji uznać należy, że jedynie wezwanie do zapłaty z dnia 17 października 2014 r. zostało wysłane pod prawidłowy adres pozwanego. W przypadku zatem dopuszczalności dochodzenia od pozwanego kosztów windykacji określonych w umowie, opłata z tytułu sporządzenia i wysłania do pozwanego wezwań do zapłaty mogła by zostać uznana za zasadną jedynie w części tj. w zakresie kwoty 20,00 zł odpowiadającej liczbie rzeczywiście wystosowanych do pozwanego wezwań do zapłaty. Brak byłoby natomiast podstaw do zasądzenia pozostałej kwoty tj. 170,00 zł.

Uwzględniając powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, zasadnym okazało się jedynie żądanie zapłaty kwoty 2.082,28 zł, na którą złożyły się: kwota 1.891,93 zł - stanowiąca różnicę pomiędzy określoną przez stronę powodową jako niespłacony kapitał pożyczki a składką na ubezpieczenie w wysokości 504,00 zł (2.395,93 zł – 504,00 zł = 1.891,93 zł) oraz należne odsetki z tytułu niespłaconych odsetek kapitałowych, z tytułu odsetek karnych oraz z tytułu odsetek od zadłużenia przeterminowanego od niespłaconego kapitału w łącznej wysokości 190,44 zł. Uwzględniając powyższe, za zasadne było zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 2.082,28 zł.

O odsetkach od kwoty zasądzonej Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powodowie wygrali proces na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego na poziomie 72 %.

Stosownie zaś do art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd z urzędu nadał wyrokowi zaocznemu uwzględniającemu powództwo rygor natychmiastowej wykonalności.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy w oparciu o treść art. 385 k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w II i III wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 ust. 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Uwzględniając, że powodowie wygrali postępowanie apelacyjne na poziomie 10 %, Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie na ich rzecz kwoty 12,00 zł z łącznej kwoty 120 zł (wynagrodzenie pełnomocnika 90,00 zł i opłata sądowa od apelacji – 30,00 zł).