Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 r. na rozprawie w N.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Z. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Z. J. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.784, 89 zł (jeden tysiąc siedemset osiemdziesiąt cztery złote osiemdziesiąt dziewięć groszy groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 16 lipca 2015r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego Z. J. na rzecz strony powodowej (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 609, 45 zł (sześćset dziewięć złotych czterdzieści pięć groszy) tytułem zwrotu części poniesionych kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) S.A. z siedzibą w W. pozwem wniesionym dnia 16 lipca 2015 roku wniosła o zasądzenie od pozwanego Z. J. kwoty 2.101,52 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że strony zawarły umowę pożyczki o nr (...) dnia 10 marca 2014 roku, w ramach której pozwany zobowiązał się do spłaty łącznego zobowiązania w wysokości 2.748,94 zł, na które składały się: kwota pożyczki netto: 1.400 zł, odsetki umowne 177,98 zł (oprocentowanie 16.00% per anno), opłata przygotowawcza (w tym dodatkowa opłata przygotowawcza) 227,36 zł, koszt ubezpieczenia spłaty pożyczki: 224 zł, opłata za dodatkową usługę w postaci obsługi pożyczki w domu: 719,60 zł. Według stanu na dzień wniesienia pozwu, pozwany dokonał wpłat w łącznej kwocie 250 zł, z tego 184,56 zł stanowi spłacony kapitał dotyczący kwoty brutto pożyczki, 65,44 zł stanowi spłacona opłata za obsługę pożyczki w domu. W związku z wypowiedzeniem umowy przed okresem na jaki została zawarta saldo zadłużenia zostało pomniejszone o nienależną w części kwotę 59,21 zł tytułem odsetek i 338,21 zł kosztów obsługi pożyczki w domu. Do uregulowania całości zobowiązania wynikającego z tej umowy pozostaje kwota łączna w wysokości 2.101,52 zł, w skład której wchodzi: kapitał (kwota brutto pożyczki) pozostały do spłaty w wysokości 1.666,80 zł, kwota należnych odsetek umownych w wysokości 118,77 zł, kwota należnej opłaty za obsługę pożyczki w domu w wysokości 315,95 zł.

Strona powodowa podniosła, iż umowa pożyczki, łącząca strony niniejszego sporu, na podstawie obowiązujących przepisów prawa ma charakter kredytu konsumenckiego z ubezpieczeniem spłaty kredytu, wskazując, że podstawą prawną roszczenia jest ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12.05.2011 roku (Dz. U. 2011 nr 126 poz. 715 z późn. zm.). W ramach łączącego strony stosunku prawnego pozwany dokonał fakultatywnie wyboru dodatkowo płatnej usługi w postaci indywidualnej obsługi pożyczki w domu przez przedstawiciela strony powodowej, która polega na odbiorze rat w domu pożyczkobiorcy. Tym samym spłata pożyczki, na wniosek pozwanego, uzyskała charakter długu odbiorczego. Strona powodowa oświadczyła, że realizowała zgodnie z umową usługę obsługi pożyczki w domu. Wartość dodatkowej usługi skalkulowana została z uwzględnieniem kosztów ponoszonych przez stronę powodową na realizację usługi, w których zawierały się następujące koszty: wynagrodzenie osób obsługujących spłatę pożyczki w domu, obciążenia publiczno-prawne, koszty dojazdu do klienta, marża.

Pozwany Z. J. nie wniósł odpowiedzi na pozew, wziął jednakże udział w rozprawie dnia 14 października 2015 roku. Podniósł, że podpisał tę umowę w stanie upojenia alkoholowego i nie pamięta nawet, jaką kwotę pożyczki otrzymał. Dopóki miał pracę, to spłacał pożyczkę. Wniósł o rozłożenie kwoty ewentualnie zasadzonej wyrokiem na raty po 20 zł. Dodał, że jeśli dostanie pracę, to przez pół roku będzie płacił po 200 zł. Oświadczył, że otrzymuje zasiłek wypłacany po 23 dniu każdego miesiąca i wówczas będzie płacił. Ostatecznie pozwany złożył wniosek o rozłożenie należności żądanej pozwem na raty po 20 zł miesięcznie płatne do 25 każdego miesiąca.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 10 marca 2014 roku pozwany Z. J. zawarł z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...), zgodnie z którą miał otrzymać do wypłaty kwotę 1.400 zł. Ponadto zobowiązał się zwrócić stronie powodowej kwotę 224 zł tytułem ubezpieczenia pożyczki, kwotę 162,40 zł tytułem opłaty przygotowawczej i kwotę 64,96 zł tytułem dodatkowej opłaty przygotowawczej oraz odsetki w wysokości 16 % w stosunku rocznym, to jest kwotę 177,98 zł. Jednocześnie zadeklarował chęć skorzystania z usługi obsługi pożyczki w domu i zgodził się uiścić z tego tytułu kwotę 719,60 zł. Łączna kwota zobowiązania wyniosła 2.748,94 zł. Zgodnie z umową (...) S.A. z siedzibą w W. był zobowiązany wobec pozwanego do odbioru spłaty rat pożyczki w miejscu jego zamieszkania, a spłata miała nastąpić w 60 ratach tygodniowych po 45,82 zł, jedynie ostatnia rata wynosiła 45,56 zł.

Dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 10 marca 2014 roku (k.4-5).

Pozwany z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 10 marca 2014 roku dokonał wpłat w łącznej kwocie 250 zł.

Dowód: fakt bezsporny.

Pismem z dnia 4 września 2014 roku strona powodowa wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki.

Dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki z 4 września 2014 roku (k.6).

Pismem z dnia 17 kwietnia 2015 roku strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty należności w kwocie 2.101,52 zł w terminie do dnia 1 maja 2015 roku pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego. Wobec wypowiedzenia umowy nr (...) pomniejszono należność z tej umowy o nienależną część obsługi pożyczki w domu, tj. o kwotę 338,21 zł i o nienależną część odsetek w kwocie 59,21 zł.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 1 maja 2015 roku (k..7), fakt bezsporny.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie jedynie w części.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się na dowodach z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową, a które nie były kwestionowane przez stronę pozwaną.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 720 k.c., który stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W przedmiotowej sprawie strony zawarły umowy pożyczki z dnia 10 marca 2014 roku w której doprecyzowały wysokość pożyczki i sposób spłaty. Pozwany nie spłacił w całości pożyczki w wyznaczonym terminie, więc stronie powodowej należy się jej zwrot.

Natomiast Sąd uznał, iż nie należy się stronie powodowej część kwoty z tytułu opłaty za skorzystanie z usługi obsługi pożyczki w domu. Koszt obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy jest kosztem związanym z wykonaniem umowy, a nie z jej zawarciem. Jest świadczeniem dodatkowym polegającym na tym, że pracownik pożyczkodawcy przychodzi w określonych datach do pożyczkobiorcy i odbiera od niego raty.

Zdaniem Sądu strona powodowa nie może żądać całości opłaty za obsługę pożyczki w domu, w przypadku, gdy pożyczka nie jest spłacana. Strona powodowa w pozwie wskazała, iż wysokość opłaty za obsługę pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkodawcy wynika z uwzględnienia kosztów ponoszonych przez stronę powodową na realizację tej obsługi. Tak więc, gdy pracownik strony powodowej nie stawia się u pozwanego, bowiem ten zaniechał spłaty, strona powodowa nie ponosi żadnych kosztów.

Żądanie opłaty za obsługę pożyczki w domu, w sytuacji, gdy taka obsługa nie ma miejsca, jest zdaniem Sądu sprzeczne z postanowieniami przepisów art. 385 ¹ k.c. Przepis § 1 wyżej wskazanego artykułu stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Norma prawna zawarta w przepisie kolejnego paragrafu stanowi, że jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Z kolei przepis art. 385 ¹ § 3 k.c. stanowi, że nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Natomiast przepis kolejnego paragrafu stanowi, że ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Zgodnie z przepisem art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Zdaniem Sądu skonstruowanie zapisu umowy w ten sposób, iż w przypadku niespłacania pożyczki przez pożyczkobiorcę i braku kosztów związanych z koniecznością obsługi pożyczki w domu, pożyczkodawca w dalszym ciągu jest uprawniony do żądania całości opłaty za obsługę pożyczki w domu, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i nakłada obowiązek zapłaty przez konsumenta za świadczenie, którego nie otrzymał.

Ponadto, jeżeli opłata za obsługę pożyczki w domu miałaby być zupełnie oderwana od kosztów ponoszonych przez pożyczkodawcę, należałoby mieć na względzie, iż taki zapis zmierza do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Zgodnie z przepisem art. 359§2 ¹ k.c., maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Tym samym przedmiotowa opłata w oderwaniu od kosztów samej usługi, stawałaby się ukrytymi, wyższymi niż maksymalne, odsetkami od sumy pożyczonego kapitału. Postanowienie takie, jako zmierzające do obejścia prawa byłoby nieważne na mocy przepisu art. 58 § 1 k.c.

Tym samym stronie powodowej należało się wynagrodzenie jedynie za faktyczne wizyty w miejscu zamieszkania pozwanego.

Strona powodowa reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika mimo wezwania Sądu nie wskazała jakichkolwiek dowodów na okoliczność liczby wizyt w domu pozwanego zgodnej z harmonogramem spłat.

Ustalając stan faktyczny, Sąd miał na względzie regulację przepisu art. 6 k.c., zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu), a nadto przepisu art. 3 k.p.c., wedle którego strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.

Rzeczą Sądu nie jest zatem zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Wobec powyższego, Sąd przyjął jedyny pewny miernik liczby wizyt pracowników strony powodowej u pozwanej, mianowicie procentowy stosunek kwoty uiszczonego świadczenia do całości należnej kwoty. Należy mieć na względzie, iż pozwany był zobowiązany do zapłaty kwoty z tytułu pożyczki w wysokości 2.748,94 zł, a uiścił kwotę 250

zł, czyli 9 % należnej kwoty. Tym samym stronie powodowej należna była jedynie kwota 64,76 zł stanowiąca 9 % kwoty 719,60 zł będącej całością opłaty za obsługę pożyczki w domu. Strona powodowa pomniejszyła już saldo zadłużenia pozwanego o część opłaty za obsługę pożyczki w domu tj. o kwotę 338,21 zł. Tym samym od dochodzonego świadczenia, czyli kwoty 2.101,52 zł należało odjąć pozostałą jeszcze kwotę za obsługę pożyczki w domu w kwocie 316,63 zł, która była nienależna. Kwota ta wynika z odjęcia od kwoty 719,60 zł

należnej opłaty za obsługę pożyczki w domu tj. 64,76 zł oraz kwoty 338,21 zł odjętej już przez stronę powodową. W rezultacie pozostała do zapłaty kwota 1.784,89 zł i taką kwotę Sąd zasądził na rzecz strony powodowej.

Orzeczenie o odsetkach uzasadnia przepis art. 481§1 k.c. Stanowi on bowiem, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wysokość odsetek reguluje przepis art. 481§2 k.c., który stanowi, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W przedmiotowej sprawie strona powodowa domagała się odsetek od dnia wytoczenia powództwa i od tej daty Sąd zasądził odsetki ustawowe.

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o rozłożenie świadczenia na raty, albowiem nie doszło do spełnienia przesłanek z art. 320 k.p.c., zgodnie z którym w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Sąd uznał, iż sam obecny brak pracy pozwanego nie należy do kategorii szczególnie uzasadnionych wypadków, a zaciągając dług pozwany winien był wziąć pod uwagę brak stałego dochodu.

Rozstrzygnięcie o kosztach uzasadnia art. 100 k.p.c. Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów w częściach odpowiadających częściom, w jakich każda ze stron utrzymała się ze swoim roszczeniem w niniejszym postępowaniu. Na rzecz strony powodowej zasądzone zostało roszczenie w wysokości 85 % tego, czego się domagała. Poniesione przez stronę powodową koszty to: koszt opłaty sądowej w kwocie 100 zł, koszty wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 600 zł oraz koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Łącznie koszty poniesione przez stronę powodową wyniosły 717 zł. 85 % z tej kwoty to 609,45 zł. Pozwany nie poniósł żadnych kosztów. Od pozwanego na rzecz strony powodowej zasądzono więc kwotę 609,45 zł tytułem części kosztów postępowania.