Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 r. w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 29 października 2014 r. sygn. akt IV U 855/13

oddala apelację.

Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Jacek Chaciński

Sygn. akt III AUa 1058/14

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 4 czerwca 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 maja 2013roku podnosząc w uzasadnieniu, że Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u ubezpieczonego niezdolności do pracy.

Od decyzji tej odwołanie wniósł J. K., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 maja 2013r. W uzasadnieniu odwołania podniósł, iż od 16 lat miał przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Od tego czasu jego stan zdrowia nie uległ poprawie, a wręcz się pogorszył.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 29 października 2014 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił J. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 maja 2013 roku do 30 czerwca 2015 roku.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

J. K., urodzony (...), do dnia 30 kwietnia 2013r. był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 13 marca 2013r. wystąpił z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Komisja Lekarska ZUS po stwierdzeniu u wnioskodawcy pourazowego zniekształcenia palców I i II prawej ręki z niewielkim upośledzeniem funkcji i bardzo dobrą adaptacją badanego do kalectwa i ślepoty oka lewego od wielu lat uznała, iż nie jest on niezdolny do pracy. Orzeczenie to stało się podstawą do wydania zaskarżonej decyzji.

Badając sporną okoliczność niezdolności do pracy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy: okulisty i ortopedy. Biegła okulistka stwierdziła u ubezpieczonego ślepotę lewego oka po urazie w 1988r., nadwzroczność prawego oka, praktyczną jednooczność. Biegła nie stwierdziła u ubezpieczonego niezdolności do pracy. W uzasadnieniu opinii biegła wskazała, że opiniowany jest w pełni zaadaptowany do jednooczności. Przeciwwskazana jest u niego praca na wysokości, przy maszynach w ruchu, praca precyzyjna, wymagająca widzenia obuocznego.

Biegły ortopeda rozpoznał u badanego stan po częściowej amputacji paliczków dystalnych palców I i II ręki prawej, z osłabieniem funkcji chwytnej i stan po urazie oka lewego. W ocenie biegłego ortopedy ubezpieczony jest zdolny do pracy. W uzasadnieniu wskazał, że stwierdzona dysfunkcja prawej ręki ogranicza zdolność do wykonywania pracy wymagającej chwytu precyzyjnego, nie powoduje niezdolności do chwytu siłowego i do wykonywania prostych prac fizycznych, może wykonywać prace porządkowe i pracę tokarza.

Na rozprawie w dniu 20 lutego 2014r. ubezpieczony wskazał, że w chwili obecnej nie pozostaje w zatrudnieniu, z zawodu jest górnikiem, pracował jako górnik i jako tokarz. Następnie pracował na ubojni, wykonywał prace porządkowe.

W opinii uzupełniającej biegła okulistka wskazała, że wnioskodawca nie jest zdolny do wykonywania zawodu górnika oraz tokarza. Natomiast może wykonywać prace porządkowe.

W opinii lekarz medycyny przemysłowej stwierdziła u ubezpieczonego stan po częściowej amputacji paliczków dystalnych I i II ręki prawej (1996) z osłabieniem funkcji chwytnej, stan po urazie oka lewego (1988), ślepotę lewego oka, praktyczną jednooczność. W ocenie biegłej J. K. jest częściowo niezdolny do pracy od 1996r. do 30 czerwca 2015r. W uzasadnieniu opinii biegła wskazała, że stwierdzone schorzenia są przeciwwskazaniem do pracy zgodnej z kwalifikacjami zawodowymi górnika i tokarza. Obecny stan zdrowia nie uległ poprawie i nadal przeciwwskazana jest praca zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi. Biegła wskazała, że ubezpieczony jest zdolny do pracy niewymagającej widzenia obuocznego oraz pełnej wydolności kończyn górnych.

Organ rentowy kwestionował opinię biegłej z zakresu medycyny sądowej i wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego medycyny pracy. Przewodniczący Komisji Lekarskich przy II Oddziale ZUS w W. podnosił, że ubezpieczony wykonywał różne prace fizyczne, w czasie pobierania renty pracował w ubojni zwierząt, od wielu lat jest jednooczny, zaadaptowany do jednooczności, nie wykonywał pracy wymagającej chwytu precyzyjnego.

Na rozprawie w dniu 29 października 2014r. Sąd oddalił wniosek organu rentowego o powołanie innych biegłych i odstąpił od dopuszczenia dowodu opinii biegłych ortopedy i okulisty powołanych wcześniej, uznając, że sporna kwestia została już dostatecznie wyjaśniona.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała w okresach określonych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Analiza materiału dowodowego zebranego w sprawie wskazuje, że ubezpieczony spełnia wszystkie warunki zawarte w tym przepisie. Odnośnie warunku niezdolności do pracy Sąd podzielił opinię biegłej z zakresu medycyny pracy, ponieważ została wydana przez lekarza odpowiedniej specjalności po bezpośrednim zbadaniu ubezpieczonego i zapoznaniu się z jego dokumentacją lekarską. Sąd podzielił wnioski płynące z wyżej omówionej opinii biegłej medycyny pracy. Przy ocenie opinii wydanej w rozpatrywanej sprawie Sąd miał na względzie, iż opinia biegłego podlega, jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 kpc , lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Nie podlega ona zatem weryfikacji, jak dowód na stwierdzenie faktów, na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Zgodnie z art. 233 § 1 kpc , Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego.

W ocenie Sądu, dopuszczalne było oparcie rozstrzygnięcia na wnioskach z opinii biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy, która uznała, że J. K. jest osobą częściowo niezdolną do pracy. Wnioski opinii zostały oparte na zebranej w sprawie dokumentacji lekarskiej oraz badaniu wnioskodawcy. Zdaniem Sądu w realiach niniejszej sprawy nie występowały okoliczności, które przemawiałyby za dopuszczeniem kolejnych opinii biegłych lekarzy, gdyż wszystkie niezbędne zagadnienia zostały wszechstronnie wyjaśnione w opinii już w sprawie sporządzonej. Biegła z zakresu medycyny pracy odniosła się zarówno do wykształcenia ubezpieczonego, jak i do posiadanych przez niego kwalifikacji w kontekście stwierdzonych schorzeń.

W ocenie Sądu wnioski zawarte w opinii powołanych w sprawie biegłych są prawidłowe i logicznie uzasadnione. Opinia ta jest zupełna, jasna, zaś zawarte w niej stwierdzenia są kategoryczne. Biegła w sposób wyczerpujący i skrupulatny dokonała oceny stanu zdrowia opiniowanego, zaś wynikające z przeprowadzonych badań przedmiotowych i podmiotowych wnioski mają walor dowodowy.

Biegła zasadnie wskazała, że stan zdrowia J. K. kwalifikuje go do osób częściowo niezdolnych do pracy. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych "niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu". Jednocześnie w art. 12 ust. 3 ustawy wskazano, iż "częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji".

W kontekście powołanego wyżej przepisu, opinia biegłej okulistki charakteryzuje się niekonsekwencją. Wprawdzie biegła wskazała, że ubezpieczony nie jest zdolny do wykonywania pracy zgodnej z zawodem wyuczonym i wykonywanym w przeszłości, jednak uznała badanego za zdolnego do pracy. Także biegły ortopeda w uzasadnieniu swojej opinii wskazał, że przeciwwskazana jest u ubezpieczonego praca wymagająca chwytu precyzyjnego, a mimo to uznał badanego za zdolnego do pracy. Wnioski płynące z opinii biegłego ortopedy Sąd podzielił, bowiem wnioskodawca nie wykonywał prac wymagających chwytu precyzyjnego. Jednakże opinia biegłej okulistki jest, w ocenie sądu, w kontekście przywołanego wyżej przepisu, wewnętrznie sprzeczna. Skoro ubezpieczony jest niezdolny do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, a także pracy na wysokości, przy maszynach w ruchu, pracy precyzyjnej i wymagającej widzenia obuocznego, to stwierdzić należy, iż jest on częściowo niezdolny do pracy.

Ubezpieczony posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu górnika i tokarza. W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w znacznym stopniu utracił zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Praca ta wymaga obsługi urządzeń w ruchu. Z tych względów niezasadny jest również wniosek pełnomocnika ZUS o powołanie innych biegłych tej samej specjalności.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art.477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w wyroku.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie prawa materialnego art. 12 ust. 3 oraz art.13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tego przepisu prowadzące do przyjęcia, że ubezpieczony jest okresowo częściowo niezdolny do pracy oraz naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a także niedostateczne wyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie o dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: okulisty J. P., ortopedy M. G. oraz specjalisty medycyny pracy A. S..

Biegli po zapoznaniu się z całością zgromadzonego materiału dowodowego i po zbadaniu skarżącego stwierdzili: nadwzroczność i starczowzroczność prawego oka, stan po urazie gałki ocznej oka lewego - jednooczność, pourazowe zniekształcenie i ograniczenie ruchomości paliczka dalszego palca I i II ręki prawej, oraz usztywnienie stawu międzypaliczkowego bliższego palca prawej ręki, uznali badanego za częściowo niezdolnego do pracy do 30.04. 2016 roku, wskazując, że niezdolność istniała w dniu 1 maja 2013 roku. W ocenie biegłego okulisty przy uwzględnieniu kwalifikacji zawodowych (górnik, tokarz) uzasadnione jest uznanie częściowej niezdolności do pracy, biegła wskazała też, że stan wzroku nie uległ poprawie.

Biegły z zakresu medycyny pracy A. S. rozpoznając tożsame jak wyżej schorzenia, uznała badanego za częściowo niezdolnego do pracy w wyuczonym zawodzie górnika i wykonywanym zawodzie tokarza, stwierdzając , że niezdolność istniała nadal w dniu 1.05. 2013r. i określiła czas trwania niezdolności do 30.04.2016 roku. W uzasadnieniu wskazała, że wnioskodawca od 1996 roku miał orzeczoną częściową niezdolność do pracy z powodu opisanych chorób, od tego czasu stan pacjenta nie uległ żadnej poprawie. Zdaniem biegłej schorzenia wnioskodawcy są przeciwskazaniami do wykonywania pracy zgodnie z kwalifikacjami górnika i tokarza. Wnioskodawca nie może wykonywać pracy przy maszynach w ruchu, na wysokości, głębokości oraz prac precyzyjnych wymagających zaangażowania obu dłoni. Wnioskodawca mimo wieloletniej niepełnosprawności dotychczas nie został przekwalifikowany do wykonywania zatrudnienia zgodnie ze swoimi możliwościami zdrowotnymi, zdaniem biegłej należy podjąć próbę przekwalifikowania opiniowanego w porozumieniu z doradcą zawodowym i psychologiem biorąc pod uwagę istniejące przeciwskazania (opinie k. 89 - 92, 107 – 109 ).

Sąd Apelacyjny podzielił opinie biegłych okulisty J. P., ortopedy M. G. oraz specjalisty medycyny pracy A. S..

Opinia tych biegłych jest zgodna z opinią biegłej L. M. (k.51). W świetle powyższych opinii, wnioskodawca po dniu 30 kwietnia 2013 roku jest nadal częściowo niezdolny do pracy.

Sąd Apelacyjny po uzupełnieniu materiału dowodowego podziela ustalenia faktyczne i dokonaną przez Sąd I instancji ocenę dowodów, oraz aprobuje argumentacje prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego orzeczenia, a więc nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego ponawiania.

Z prawidłowych ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy wynika, że wnioskodawca nadal spełnia warunki wymagane do nabycia prawa do renty – został uznany za osobę niezdolną do pracy. Z opinii biegłych sądowych lekarzy odpowiednich spełnialności powołanych przez Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny, które zostały obdarzone wiarygodnością wynika, że przy ocenie stanu zdrowia wnioskodawcy i uznaniu, że stwierdzane u niego schorzenia naruszają nadal funkcjonowanie organizmu w stopniu sprowadzającym niezdolność do pracy, biegli oparli się na dokumentacji medycznej z dotychczasowego leczenia, wynikach badania oraz przeanalizowali aktualne wyniki badań wnioskodawcy. Biegli w sposób stanowczy i pewny wypowiedzieli się co do stanu zdrowia wnioskodawcy i ograniczeniu zdolności do pracy. Ubezpieczony posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu górnika i tokarza, jest niezdolny do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, a także pracy na wysokości, na głębokości, oraz prac precyzyjnych wymagających zaangażowania obu dłoni, przy maszynach w ruchu, pracy wymagającej widzenia obuocznego, a więc w znacznym stopniu utracił zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 7 lutego 2006 r. (I PK 153/05 OSNP 2007/1-2/27) - częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000 nr 16, poz. 624). Jednakże trzeba jeszcze zauważyć, że w definicji niezdolności do pracy z art. 12 ust. 1 ustawy chodzi o koniunkcję niezdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i sytuacji, w której nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Celowość przekwalifikowania zawodowego według art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy nie odnosi się jednak do jakiegokolwiek stanowiska pracy ale do takiego, które uwzględnia rodzaj i charakter dotychczasowej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza więc naruszenia przepisów art.12 i 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z brzmieniem art.12 ust.3 powołanej ustawy częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z uzasadnienia opinii wynika jednoznacznie, że biegli wzięli pod uwagę wszystkie kryteria uwzględniane przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy ustalając, że wnioskodawca jest niezdolny do pracy, a stwierdzona częściowa niezdolność do pracy ma charakter okresowy. Skoro biegli uznali wnioskodawcę za niezdolnego do pracy, to słusznie Sąd Okręgowy orzekł, że odwołanie jest za zasadne i na mocy art. 57 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił prawo do renty.

Z tych względów i na mocy powołanych powyżej przepisów oraz na podstawie art. 385 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.