Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Gajewski (spr.)

SSO Agata Wojciszke

SSO Aleksandra Wikaryjczyk

Protokolant: stażysta Iwona Gorząd

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2015r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa P. G.

przeciwko Gminie Ż.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Kartuzach

z dnia 19 maja 2015r. sygn. akt I C 36/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanej Gminy Ż. na rzecz powoda P. G. kwotę 1.200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt III Ca 712/15

UZASADNIENIE

P. G. złożył sprzeciw od wydanego przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. w dniu 10 grudnia 2012r. orzeczenia w sprawie oddalenia wniosku powoda o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej dokonana przez Gminę Ż. w dniu 13 grudnia 2010 r. z tytułu użytkowania wieczystego jest nieuzasadniona.

Wskutek złożenia w ustawowym terminie sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 10 grudnia 2012 roku, wniosek ten stosownie do treści art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, zastąpił pozew w niniejszej sprawie.

Powód domagał się ustalenia, że podwyższenie opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu położonego w miejscowości we wsi C., stanowiącego działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) za 2011 rok jest nieuzasadnione, względnie uzasadniona w wysokości 40% zaproponowanej opłaty. Uzasadniając swoje żądanie P. G. wskazał, że operat szacunkowy na podstawie, którego dokonano ustalenia nowej opłaty w momencie jej ustalenia był nieaktualny. Zakwestionowano ponadto dobór terenów przyjętych do porównań z gruntem użytkowanym przez powoda.

W odpowiedzi na pozew, Gmina Ż. wniosła o oddalenie powództwa. Pozwana podniosła, że ustalenie opłaty zostało oparte na aktualnym operacie szacunkowym przygotowanym na zlecenie pozwanego.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2015r. Sąd Rejonowy w Kartuzach w punkcie 1 ustalił, iż aktualizacja wysokości opłaty rocznej od użytkowania wieczystego dotyczącej nieruchomości położonej w C., oznaczonej jako działka (...), dla której Sąd Rejonowy w kartuzach prowadził księgę wieczystą (...) na dzień 6 listopada 2010r. jest uzasadniona do wysokości 24.312,00 zł; w punkcie II kosztami postępowania obciążył pwooda w wysokości 41,2%, pozwanego w wysokości 58,8%, ustalając wysokość kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Sąd Rejonowy orzekając oparł się na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Pozwana Gmina Ż. jest właścicielem nieruchomości stanowiących działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 1,7897 ha, położonych w C., dla których to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kartuzach prowadzi księgi wieczyste KW nr (...) i (...). Na dzień dokonania wypowiedzenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu, nieruchomość ta stanowiła jedną działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...). Powód jest użytkownikiem wieczystym przedmiotowej działki. Sąd I instancji wskazał, iż w dniu 13 grudnia 2010 roku pozwana dokonała wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste przedmiotowego gruntu w wysokości 12.037,52 zł ustalając nową wysokość opłaty, obowiązującą od dnia l stycznia 2011 roku na kwotę 41.342.07 zł. Wypowiedzenie zostało prawidłowo doręczone powodowi w dniu 17 grudnia 2010 roku. Zmianę wysokości opłaty rocznej oparto na wycenie nieruchomości sporządzonej na dzień 21 listopada 2009 roku przez rzeczoznawcę majątkowego J. B., w której to wycenie, wartość całej nieruchomości stanowiącej własność Gminy Ż. określono na kwotę 1.378.069 zł. Sporządzony przez biegłego operat szacunkowy został opatrzony klauzulą aktualizacyjną z dnia 6 listopada 2010r. Sąd Rejonowy podniósł, iż powód w ustawowym terminie złożył wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu wieczystego użytkowania nieruchomości jest nieuzasadniona. Wskutek przeprowadzonego postępowania administracyjnego Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. orzeczeniem z dnia 10 grudnia 2012 roku oddaliło wniosek powoda uznając dokonane wypowiedzenie za zasadne. Wskutek wniesienia sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. przez powoda, orzeczenie to utraciło moc. Wartość nieruchomości gruntowej stanowiącej działki o numerach ewidencyjnych (...) o łącznym obszarze 1,7897 ha położone C. objęte księgami wieczystymi o numerach (...) oraz (...) prowadzonymi przez Sąd Rejonowy w Kartuzach, które na dzień 6 listopada 2010r., będący podstawą ustalenia wartości nieruchomości, stanowiły działkę nr (...)-wynosiła na dzień 6 listopada 2010 r. 810.400 zł.

Uwzględniając ustaloną wysokość opłaty rocznej jako 3% wartości nieruchomości Sąd a quo uznał, że dokonane przez pozwaną Gminę Ż. wypowiedzenie było zasadne jedynie w części, tj. do wysokości 24.312,00 zł. Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd I instancji doszedł do przekonania, iż powództwo było zasadne w części. Ustalając stan faktyczny Sąd meriti oparł się na przedstawionych przez strony postępowania dokumentach, zarówno tych złożonych w oryginale jak i poświadczonych za zgodność z oryginałem kopiach. Powyższe dotyczy także dokumentów zgromadzonych w aktach prowadzonych przez Urząd Gminy Ż. w sprawie aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości oraz akt Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Prawdziwość dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie wzbudziła także zastrzeżeń ze strony Sądu.

Dokonując ustalenia czy dokonana aktualizacja opłaty oraz jej zakres zostały dokonane zasadnie Sąd I instancji oparł się w całości na opinii sporządzonej na zlecenie Sądu przez biegłą M. B.. Sąd uznał sporządzoną opinię za wiarygodną w całości i przyjął ją jako podstawę do ustaleń odnośnie wartości rynkowej nieruchomości. Sąd Rejonowy w obszernych rozważaniach odniósł się do poszczególnych zarzutów dotyczących w/w opinii wskazując m.in. iż zgodnie z § 28 pkt l Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 marca 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego na potrzeby ustalenia ceny nieruchomości gruntowej niezabudowanej oddawanej w użytkowanie wieczyste oraz aktualizacji opłat z tego tytułu określa się jej wartość jako przedmiotu prawa własności, stosując podejście porównawcze.

Sąd I instancji w całości dał wiarę sporządzonej przez biegłą M. opinii, gdyż biegła w sposób przekonywujący i logiczny uzasadniła w niej stawiane przez siebie wnioski. Uwzględniając powyższe Sąd oddalił wniosek pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego, jak też o przeprowadzenie dowodu z umowy sprzedaży działki nr (...), gdyż umowa taka nie jest dowodem na realną wartość działki, a jedynie może wskazać cenę za jaką została sprzedana. Cena sprzedaży, a wartość przedmiotu może różnić się z uwagi na porozumienie między stronami i warunki takiej umowy. W oparciu o przedłożone dokumenty Sąd Rejonowy stwierdził, że wypowiedzenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego dokonane zostało przez pozwaną zasadnie, w trybie przewidzianym przepisami powoływanej już wcześniej ustawy o gospodarce nieruchomościami, albowiem nastąpił wzrost wartości użytkowanego przez powodów gruntu.

Z uwagi na powyższe Sąd a quo opierając się o opinię biegłej M. B. uznał za zasadne dokonanie wypowiedzenia opłaty rocznej przez pozwana, co do przedmiotowej nieruchomości, czemu dał wyraz w punkcie I wyroku, opierając swe rozstrzygniecie o art. 189 k.p.c. w zw. z art. 72 i art. 77 ust l zd. drugie ustawy o gospodarce nieruchomościami, wskazując wysokość zasadności podwyższenia opłaty na kwotę 24312 zł. O kosztach postępowania jak w punkcie 2 sentencji orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Opłata roczna jaka została ustalona przez pozwana wynosiła 41.342,01 zł. W miejsce 12.037,52 zł. Uwzględniając wysokość ustalonej ostatecznej jako zasadną wysokość opłaty należy uznać, że pozwana wygrała niniejsze postępowanie w 41,2 % i w takiej też części powód ponosi koszty niniejszego postępowania, a w pozostałej części tj. w wysokości 58,8 % koszty te powinien ponieść pozwany. Na podstawie art. 108 k.p.c. Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego ustalając je na wysokość stawki minimalnej, referendarzowi sądowemu. Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła pozwana, zaskarżając je w całości, zarzucając mu:

1.  Naruszenie przepisu art. 217 § 2 k.p.c., art. 224 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie bądź nie uwzględnienie wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie opinii z innego biegłego na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości;

2.  Naruszenie przepisu art. 233 § 2 k.p.c. poprzez nie przeprowadzenie wnioskowanych przez pozwaną dowodów i przez przyjęcie przez Sąd I instancji jako jedynego miarodajnego dowodu w sprawie opinii sporządzonej przez powołanego przez ten Sąd biegłego i oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie opinii z innego biegłego mających na celu ustalenie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcie sprawy tj. do ustalenia wysokości nieruchomości zgodnie z dyspozycją art. 77 w zw. z art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami;

3.  Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niedostateczne rozważenie treści opinii J. B..

Wobec tak przedstawionych dowodów skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób właściwy rozważył wszystkie dowody i okoliczności i na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, nie przekraczając w tej mierze zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji podejmując zaskarżone rozstrzygnięcie nie naruszył także przepisów prawa materialnego i dlatego Sąd Okręgowy akceptuje argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie wskazania wymaga, iż nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 217 § 2 kpc i art. 224 § 1 kpc poprzez oddalenie bądź nieuwzględnienie wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie opinii z innego biegłego na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości. Zgodnie z art. 162 kpc strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. W n/n sprawie mimo treści cytowanego przepisu oraz oddalenia na rozprawie w dniu 19 maja 2015r. wniosku o dopuszczenie dowodu z innego biegłego (k. 197), pełnomocnik pozwanej nie wniósł do protokołu zastrzeżenia w powyższym zakresie, co powoduje, iż brak jest podstaw do uznania, iż zarzuty co do tej kwestii mogą być uwzględnione na obecnym etapie postępowania (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008r., III CZP 50/08, orz. Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2006r., V CSK 237/06, orz. Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005r., III CZP 55/05).

Niezasadny jest również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 kpc. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. jest skuteczny, gdy uzasadnienie orzeczenia pozbawione jest elementów określonych w tym przepisie. Tymczasem uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia spełnia wymogi wynikające z w/w artykułu, zawiera bowiem wszystkie konieczne elementy, pozwalające prześledzić motywy, jakimi kierował się Sąd Rejonowy oraz tok jego rozumowania, także w kontekście opinii J. B., co powoduje, iż orzeczenie nie uchyla się kontroli instancyjnej. Podkreślenia przy tym wymaga, iż pominięcie okoliczności nie mających w sprawie znaczenia bądź odmienna ocena przez stronę ustalonego stanu faktycznego, nie może być rozpatrywana w kontekście braków uzasadnianie.

Nie zasługuje także na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 233 § 2 kpc. Sąd Okręgowy podziela wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów mogą być przedmiotem kontroli odwoławczej, jednakże powołanie się w środku zaskarżenia na naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok SN z dnia 25.07. 2000 r., III CKN 842/98; LEX nr 51357, orzeczenie SN z dnia 14 stycznia 2000 r. I CKN 1169/99 nie publ.). Za utrwalony uznać należy ponadto wyrażony w doktrynie i orzecznictwie pogląd, iż ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań pomiędzy podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 kpc) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Wbrew stanowisku skarżących, nie sposób uznać, żeby apelacja skutecznie podważała prawidłowość dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny mocy dowodowej i wiarygodności zebranego w sprawie materiału dowodowego i wyprowadzonych na tej podstawie wniosków.

W rozpoznawanej sprawie skarżący upatrywał wadliwości zaskarżonego wyroku przede wszystkim w oparciu rozstrzygnięcia na opinii biegłego. Opinie biegłego są jednym ze środków dowodowych i Sąd winien dokonywać ich oceny na tle całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postępowania. Warunek i zarazem nakaz kształtowania tej oceny na podstawie obiektywnych kryteriów jest oczywisty i dotyczy wszystkich środków dowodowych. Decydującym czynnikiem w ocenie wartości opinii jest zawsze jej treść powiązana w logiczną całość z okolicznościami konkretnej sprawy. Opinia biegłego, tak jak każdy inny dowód, podlega ocenie Sądu orzekającego, tak co do jej zupełności i zgodności z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej. Jeżeli z tych punktów widzenia nie nasunie ona Sądowi zastrzeżeń, to może ona stanowić uzasadnioną podstawę dla dokonania ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok SN z 17.05.1974r. I CR 100/74, niepublikowany). Sąd jest powołany do kontrolowania logicznego biegu przesłanek opinii i do sprawdzenia jej wyników w oparciu o materiał dowodowy sprawy. Skoro jednak biegły wydaje opinię o takich dziedzinach życia, które wymagają wiadomości szczególnych, Sąd nie może postąpić z opinią biegłego w ten sposób, aby zastąpić pewne wnioski z tej opinii swoimi ustaleniami, opartymi nie na konkretnych faktach, lecz na rozumowaniu, które w oderwaniu od wiadomości fachowych może z łatwością przekształcić się w dowolność. Dlatego też opinie biegłych, analizowane i oceniane mogą być jedynie w zakresie ich fachowości, rzetelności i poprawności wnioskowania, a nie z pozycji wartościowania ich poglądów. Przy ocenie opinii biegłego Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenia w tej mierze mogą być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca (por. wyrok SN z 13.10.1987r. (...) 228/87, (...)).

Przyjęcie opinii biegłego może nastąpić tylko przy spełnieniu podstawowych warunków, takich jak jasność, wewnętrzna niesprzeczność oraz naukowe i logiczne uzasadnienie, ścisły związek z realiami danej sprawy, a także nienaruszenie reguł proceduralnych przy jej uzyskiwaniu. Opinia wydana w n/n sprawie przez M. B. spełnia wszystkie wspomniane wymagania, dlatego zasadnie Sąd Rejonowy uznał ją za w pełni wiarygodny materiał dowodowy. Sąd Okręgowy, po dokonaniu samodzielnej oceny opinii biegłego sądowego, podziela stanowisko Sądu Rejonowego w tym zakresie. Przedmiotowa ekspertyza została bowiem sporządzona prawidłowo, zawiera wszystkie niezbędne elementy potrzebne do wyjaśnienia kwestii zasadniczej, tj. oceny wartości nieruchomości. Biegły w swojej opinii wskazał podstawy opracowania opinii, opis i określenie stanu nieruchomości oraz jej przeznaczenie. Określił również sposoby wyceny oraz wartości, a także dokonał zestawienia wartości i uzasadnił swój wynik. Wnioskowania wynikające z opinii są jasne, przejrzyste, ale przede wszystkim logiczne i tworzące spójną całość. Ponadto w opinii uzupełniającej biegła kompleksowo i przekonująco ustosunkowała się do zastrzeżeń skarżącego. W szczególności wyjaśniła, iż działki zarówno w procesie wyceny jak i w samym opisie nieruchomości zostały określone prawidłowo, a wartość rynkowa działki (...) według stanu i cen na dzień 6 listopada 2010r. ustalona została po zaokrągleniu wysokości. Nadto biegła podkreśliła, iż § 28 Rozporządzenia rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego jednoznacznie wskazuje na konieczność wyceny zabudowanej nieruchomości jako niezabudowanej dla celu wyceny jakim jest aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego i nie pozostawia rzeczoznawcy majątkowemu wyboru w tym zakresie.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż zarzuty strony powodowej dotyczące przedmiotowej opinii uznać należy za niezasadne. Sąd Okręgowy w całości podziela poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia, w szczególności w zakresie wiarygodności przedłożonej przez biegłego opinii pisemnej oraz opinii uzupełniającej. Wiarygodności i rzetelności tej opinii nie podważa opinia sporządzona przez J. B.. Z uwagi na wątpliwości dotyczące jej treści Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii innego biegłego, która to opinię zasadnie uznał za w pełni wiarygodny i mogący stanowić podstawę rozstrzygnięcia materiał dowodowy. W tym miejscu stwierdzić należy, iż co do zasady przeciwstawianie opinii biegłego sądowego opinii pozasądowych nie może wywrzeć pożądanego przez stronę skutku, albowiem te pierwsze mają walor dowodu, a te drugie stanowią jedynie potwierdzenie stanowiska strony. Obalenie wniosków wynikających ze sporządzonej w toku postępowania opinii, może nastąpić poprzez dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Wniosek taki jest uzasadniony jedynie w sytuacji, gdy sporządzona w sprawie opinia budzi wątpliwości z punktu widzenia jej rzetelności bądź została skutecznie podważona przez stronę, co n/n sprawie nie miało miejsca.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej uznając ja za bezzasadną.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku, w oparciu o zasadę wyniku sprawy, zawartej w art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. i na podstawie § 6 pkt. 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).