Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO. Arkadiusz Marcia

Protokolant : Magdalena Kiełbus

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2015 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko (...) Towarzystwu (...) SA z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej koszty procesu w kwocie 3.617 zł.

Sygn. akt I C 1145/15

UZASADNIENIE

Powódka M. K. (1) domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwoty 85.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę od dnia 10 lutego 2015 r. do dnia zapłaty tytułem świadczenia wynikającego z zawartych przez T. K. ubezpieczeń na życie. Nadto wniosła o obciążenie pozwanego kosztami postępowania sądowego według norm.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że dochodzone przez nią świadczenie ma swe źródło w czynie niedozwolonym, do którego doszło w dniu (...) roku, w wyniku którego śmierć poniósł jej ojciec T. K.. Wskazywała, iż pozwany nie uznał swej odpowiedzialności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia na życie w kwocie 60.000,00 zł z tytułu ubezpieczenia potwierdzonej polisą nr (...) oraz w kwocie 25.000,00 zł wynikającej ze szczególnej umowy ubezpieczenia nr (...) z 18 września 2012 r.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany wskazał, iż odmowa wypłaty świadczenia z tytułu śmierci ubezpieczonego wskutek nieszczęśliwego wypadku uzasadniona była wobec nie zaistnienia przesłanek warunkujących wypłatę świadczenia z tego tytułu. Podnosił, iż zdarzenie w wyniku którego śmierć poniósł ojciec powódki nie był nieszczęśliwym wypadkiem, bowiem nie było to zdarzenie nagłe, niezależne od ubezpieczonego, wywołane przyczyną zewnętrzną. Nadto w jego ocenie odpowiedzialność pozwanego ubezpieczyciela jest wyłączona wobec zaistnienia przesłanek z części V OWU, przewidującego wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w sytuacji, gdy obrażenia fizyczne ubezpieczonego powstały na skutek okaleczenia go na jego prośbę przez osobę trzecią.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

T. K. był ojcem M. K. (1).

bezsporne

W okresie od września 2012 r. do października 2012 r. T. K. zawarł z (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W. trzy umowy ubezpieczenia na życie u numerach: (...), (...) i (...).

Uposażoną na wypadek śmierci T. K. została M. K. (1).

bezsporne

Do zawartych z T. K. umów ubezpieczenia mają zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...). Definiują one nieszczęśliwy wypadek jako niezależne od woli ubezpieczonego, gwałtowne i nagle zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną. W części V OWU zawarto wykluczenia, tj. opisano sytuacje,w których świadczenie nie zostanie wypłacone. Punkt 2 tejże części stanowi, iż żadne świadczenia nie zostaną wypłacone z tytułu śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku jeżeli zdarzenie ubezpieczeniowe jest pośrednio lub bezpośrednio spowodowane celowym działaniem osób trzecich.

dowód: ogólne warunki ubezpieczenia- k.43-51

W połowie 2011 r. T. K. pozostając w związku małżeńskim z A. K. związał się z W. P.. W październiku 2012 r. złożył pozew o rozwód, rozwód orzeczono wyrokiem SO w Świdnicy z dnia (...) r.

W dniu (...) r. T. K. doznał masywnego udaru mózgu, w związku z czym przez kilka miesięcy hospitalizowany był w (...) w P. oraz SP ZOZ w K.. Powyższe schorzenie skutkowało powstaniem niedowładu lewostronnego, a w konsekwencji poważną trudnością w poruszaniu- poruszał się przy pomocy kul łokciowych. To zdarzenie było też powodem jego rozstania się z W. P. i chęcią powrotu do żony, na co ta nie wyraziła zgody.

Niepełnosprawność T. K. była przyczyną pojawienia się u niego myśli samobójczych. Wielokrotnie powtarzał znajomym i rodzinie, że życie straciło dla niego sens, bo nie jest w stanie zaakceptować choroby. Często w rozmowach ze znajomymi poruszał temat własnej śmierci, różnych sposobów pozbawienia się życia. Niektórych z nich prosił o pomoc w zakupie broni celem popełnienia samobójstwa. Przeszukiwał również w internecie strony o tematyce samobójczej, szukając metod odebrania sobie życia; wyszukiwał i przeglądał treści związane z treściami z substancjami trującymi, sposobami nabycia broni.

W swoim komputerze pozostawił dwa pliki z listami pożegnalnymi skierowanymi do rodziny oraz byłej żony- A. K. o treści: (…) kończę ze sobą, bo mam dosyć tej choroby (...) mam dosyć tej męczarni ze swoim ciałem (…), już nie daję rady, ta choroba mnie zniszczyła”. W sms-ach do znajomych i rodziny pisał, że jest zmęczony, nie ma żadnej poprawy, nie nadaje się do chorowania i znajdzie sposób, by pozbawić się życia.

dowód: sprawozdanie z sądowo- lekarskich oględzin i sekcji zwłok ludzkich- akta III K 33/14

uzasadnienie- akta III K 33/14

zeznania świadków: E. M., R. K., J. Ż., Ł. K., D. K., I. S., M. B., J. K. (1), M. K. (2), G. K., M. Ł., J. K. (2), D. B. - akta III K 33/14

wyjaśnienia oskarżonych A. O. i K. M.- akta III K 33/14

Wiosną 2013 r. kontakt z T. K. nawiązał jego były pracownik- A. O.. Po opuszczeniu zakładu karnego poszukiwał on zatrudnienia i w tym celu zwrócił się do T. K.. Pierwsze ich spotkanie miało miejsce w maju 2013 r.; wówczas to A. O. dowiedział się, że T. K. jest częściowo sparaliżowany i porusza się przy pomocy kuli łokciowej. T. K. zaczął się mu skarżyć na swój stan zdrowia, wyjawił zamiar pozbawienia się życia, pytał czy ma możliwość załatwienia mu broni, by mógł odebrać sobie życie. A. O., podobnie jak inne osoby, którym T. K. wyjawiał zamiary samobójcze, próbowały go od tego odwieść. Z czasem prośby T. K. kierowane do A. O., by ten go zabił, nasilały się. Dzwonił do niego w tej kwestii nawet po dwa razy w tygodniu. A. O. wielokrotnie odmawiał, twierdząc że nie ma takiej możliwości, w końcu jednak się zgodził. O sposobie dokonania zabójstwa T. K. rozmawiali wielokrotnie. T. K. sugerował, by A. O. uderzył go w głowę, w miejsce, w którym nie miał kości, następnie zasugerował użycie noża. A. O. z kolei początkowo proponował zadanie takich ciosów w głowę, które spowodowałyby utratę przytomności. Rozmawiali też o uderzeniu kamieniem w głowę.

Uzgodnili, iż w zamian A. O. otrzyma od T. K. kwotę 5000 zł, co nastąpiło w dniu (...) Tego dnia kilkakrotnie kontaktowali się ze sobą telefonicznie, umawiając się na spotkanie w pizzerii po zakończeniu pracy przez A. O.. Podczas tego spotkania A. O. upewnił się, że T. K. nie zmienił zdania i nadal ma wolę pozbawienia się życia. Po uzyskaniu potwierdzenia, obaj opuścili lokal i udali się w okolice tzw. małej twierdzy w K.. Na miejscu A. O. ponownie zapytał T. K., czy jest zdecydowany na śmierć. Stojąc przy urwisku T. K. ściągnął bluzę, czapkę, a następnie polecił A. O., by wbił mu nóż w głowę w to miejsce , gdzie po operacji nie miał kości czaszki. Odrzucił kulę i wtedy A. O. uderzył go pięścią od góry w miękkie miejsce wgłębienia na głowę, a gdy ten upadł na plecy kilkakrotnie kopnął go w głowę, a następnie zrzucił go ze skarpy. Gdy zszedł z niej, podszedł do leżącego i nożem podciął mu gardło powodując jego zgon.

dowód: uzasadnienie- akta III K 33/14

zeznania świadków: E. M., R. K., J. Ż., Ł. K., D. K., I. S., M. B., J. K. (1), M. K. (2), G. K., M. Ł., J. K. (2), D. B. - akta III K 33/14

wyjaśnienia oskarżonego A. O.- akta III K 33/14

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 20 maja 2014 r. (sygn. akt III K 33/14) :

- A. O. uznano za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że w dniu (...) r. w K. działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia T. K. dokonał jego zabójstwa,

- K. M. uznano za winnego popełniania czynu polegającego na tym, że w okresie od połowy (...) r. (...)r. usiłował udzielić T. K. pomocy w doprowadzeniu do targnięcia się na jego życie w ten sposób,że nie posiadając wymaganego zezwolenia na handel bronią i amunicją podjął się na prośbę T. K. w zamian za uprzednio otrzymaną od niego kwotę 1200 zł działań zmierzających do nabycia broni palnej i amunicji i przekazania jej pokrzywdzonemu celem targnięcia się na własne życie.

dowód: akta III K 33/14

Pismem z dnia 10 lutego 2015 r. (...) S. A przyznał M. K. (1) łączną kwotę 60.600,00 zł, w tym:

- 60.000,00 zł- z umowy ubezpieczenia na życie (polisa (...))

- 500,00 zł- z umowy ubezpieczenia na życie (polisa (...))

- 100,00 zł- z umowy ubezpieczenia za życie (polisa (...))

Odmówiono natomiast wypłaty świadczeń z tytułu umów nr (...).

dowód: pismo (...) S.A z dnia 10.02.2015 r.- k.15

Pismem z dnia 25 marca 2015 r. powódka wezwała pozwanego do dalszej wypłaty świadczeń w łącznej kwocie 85.000,00 zł, w tym: 60.000,00 zł z polisy nr (...) oraz 25.000,00 zł z polisy nr (...).

Pozwany podtrzymał decyzję odmowy wypłaty świadczenia z tytułu śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

dowód: pismo powódki z dnia 25.03.2015 r.- k.16

pismo pozwanego z dnia 07.04.2015 r.- k.17

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka dochodziła od strony pozwanej zapłaty kwoty 85.000,00 zł, wywodząc zasadność swego roszczenia z łączących jej zmarłego ojca T. K. z pozwanym ubezpieczycielem umów ubezpieczenia na życie.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że w okresie od (...) r. T. K. zawarł ze stroną pozwaną trzy umowy ubezpieczenia na życie, z czego dwie z dodatkowym wariantem ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego wskutek nieszczęśliwego wypadku. Nie budzi też wątpliwości, iż pozwany wypłacił powódce świadczenia z tychże polis w łącznej kwocie 60.600,00 zł z tytułu śmierci ubezpieczonego- ojca powódki; odmówił zaś wypłaty świadczeń z tytułu śmierci ubezpieczonego wskutek nieszczęśliwego wypadku, powołując się na postanowienia zawarte w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia oraz umowie dodatkowej- ubezpieczenie na wypadek śmierci lub trwałego inwalidztwa NW w pakiecie wypadkowym.

Słusznie strona pozwana braku podstaw do uwzględnienia żądania powódki upatruje w zapisach OWU zawartych w części V zatytułowanej „wykluczenia” oraz art. 7 umowy dodatkowej- ubezpieczenie na wypadek śmierci lub trwałego inwalidztwa NW w pakiecie wypadkowym. Uregulowania nimi objęte ograniczają odpowiedzialność ubezpieczyciela, wykluczając możliwość dochodzenia świadczeń w przypadku zaistnienia wymienionych tam przesłanek. Punkt 2 litera a części V OWU oraz art. 7 umowy dodatkowej jako okoliczność wyłączającą odpowiedzialność ubezpieczyciela w przypadku śmierci ubezpieczonego wskutek nieszczęśliwego wypadku wskazuje sytuację, gdy zdarzenie ubezpieczeniowe jest pośrednio lub bezpośrednio spowodowane celowym działaniem osób trzecich.

W kontekście ustaleń faktycznych dokonanych w toku postępowania karnego przed sądem I instancji w sprawie o sygn. akt III K 33/14 nie ulega wątpliwości, iż śmierć T. K. nastąpiła wskutek działań osoby trzeciej, tj. zabójstwa dokonanego przez A. O.. Zważyć przy tym należy, iż w myśl art. 11 k.p.c. ustalenia prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym i tym samym nie można dokonać odmiennych ustaleń. Podkreślenia zresztą wymaga, iż fakt zgonu T. K. w wyniku zabójstwa był między stronami bezsporny; powódka nie kwestionowała ustaleń w tym zakresie, a jedynie eksponowała przyczyny, dla których do tegoż zabójstwa doszło, podważając tezę o przyczynieniu się ubezpieczonego do swej śmierci. Wobec brzmienia powołanych wyżej przepisów, określających przypadki uzasadniające odmowę wypłaty świadczenia, oczywistym jest, iż wszelkie dywagacje powódki dotyczące braku zgody ubezpieczonego na swą śmierć, nie mogą odnieść zamierzonego skutku wobec ich relewantności z punktu oceny zasadności roszczenia. Dla odmowy wypłaty świadczenia w razie śmierci będącej skutkiem nieszczęśliwego wypadku wystarczające jest, by śmierć ta była wynikiem celowego działania osoby trzeciej. Nie trudno nie zauważyć, iż nie przewidziano w tym zakresie żadnych innych obostrzeń, w szczególności dotyczących osoby ubezpieczonego. Tak więc bez znaczenia jest, wbrew stanowisku powódki, czy ubezpieczony (ojciec powódki) na swą śmierć się godził, nakłaniał do niej, zmuszał, żądał, czy nawet udzielał zabójcy pomocy, czy wskazówek w zbrodni. Wystarczającym jest bowiem samo zaistnienie elementu w postaci celowego działania osoby trzeciej, a takowym z całą pewnością jest zabójstwo.

Abstrahując od powyższych rozważań, wątpliwości budzi możność zakwalifikowania śmierci ubezpieczonego T. K. jako nieszczęśliwego wypadku, bowiem według definicji OWU jest nim zdarzenie posiadające cechy: nagłości, gwałtowności, wywołane przyczyną zewnętrzną i niezależne od woli ubezpieczonego. Analiza rozważań zarówno Sądu Okręgowego w Świdnicy, jak i Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, zawartych w uzasadnieniach wyroków w sprawie przeciwko A. O. o zabójstwo T. K. nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż do zabójstwa T. K. doszło z jego inicjatywy i na jego wyraźną prośbę, wielokrotnie kierowaną do sprawcy- A. O.. Wobec wspomnianej wcześniej mocy wiążącej ustaleń dokonanych prawomocnym wyrokiem karnym wszelka dyskusja powódki co do trafności ustaleń sądów obu instancji i dywagacje odnośnie nieprawidłowej oceny dowodów przez te sądy są pozbawione sensu. Przyjmując zatem, że T. K. był pomysłodawcą i inicjatorem swego zabójstwa, nie sposób przyjąć, iż śmierć jego była niezależna od jego woli. P. śmierć ubezpieczonego nie miała charakteru nagłej, bowiem jak ustalono w postępowaniu karnym była ona wcześniej przez sprawcę i ofiarę zaplanowana.

Reasumując powyższe wywody, Sąd stanął na stanowisku, iż żądanie powódki nie zasługuje na uwzględnienie wobec zaistnienia negatywnej przesłanki w postaci udziału osoby trzeciej w zdarzeniu powodującym zgon ubezpieczonego, skutkującej wyłączeniem odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela za śmierć wskutek nieszczęśliwego wypadku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl przepisów art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W związku z oddaleniem powództwa w całości powódkę uznać należy za przegrywającą proces, natomiast pozwanego za wygrywającego proces w całości.

Stosownie do treści przepisu art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (oprócz kosztów sądowych i kosztów nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony) zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata.

Koszty procesu ostatecznie zasądzone od powódki na rzecz strony pozwanej wynoszą 3.600,00 zł- koszty zastępstwa procesowego.