Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SO del. Bohdan Bieniek

SA Bożena Szponar - Jarocka

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2013 r. w B.

sprawy z odwołania K. D. działającej w imieniu i na rzecz małoletniej A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty rodzinnej

na skutek apelacji wnioskodawczyni K. D. działającej w imieniu i na rzecz małoletniej A. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 lipca 2012 r. sygn. akt IV U 112/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1006/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił K. D. prawa do renty rodzinnej na córkę A. D. po zmarłym w dniu 5 października 2011 roku J. D.. W ocenie organu rentowego zmarły nie spełnił przesłanek do przyznania świadczenia, ponieważ jego niezdolność do pracy nie powstała w okresie składkowym i nieskładkowym oraz nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

K. D. zaskarżyła powyższą decyzję. Wniosła o jej zmianę i przyznanie małoletniej córce A. D. prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie wyrokiem z dnia 12 lipca 2012 roku odwołanie oddalił. Sąd I instancji ustalił, że J. D. urodził się w dniu (...) zaś zmarł dnia 5 października 2011 r. w wyniku samobójstwa. Przepracował 22 lata 4 miesiące i 11 dni, w tym miał 13 dni okresów nieskładkowych. Ostatnim okresem ubezpieczenia J. D. był 6-miesieczny okres zasiłku dla bezrobotnych, od dnia 1 września 2007 r. do dnia 29 lutego 2008 r. oraz 3-miesięczny okres pobierania dodatku szkoleniowego od 12 maja 2008 r. do dnia 12 sierpnia 2008 r. Sąd zauważył, że zarówno pierwsza jak i druga rejestracja J. D. w Miejskim Urzędzie Pracy w O. zakończyły się pozbawieniem go statusu osoby bezrobotnej, z uwagi na brak zgłaszania się w wyznaczonym terminie. Przez to zasiłek dla bezrobotnych pobierał jedynie od dnia 01.09.2007 r. do dnia 29.02.2008 r.

Sąd Okręgowy wskazał przesłanki przyznania renty rodzinnej. Zauważył, że organ rentowy badał, czy J. D. stał się co najmniej częściowo niezdolny do pracy w okresie 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia (zasiłku dla bezrobotnych), to jest do dnia 29 sierpnia 2009 r. Jednak zarówno lekarz orzecznik ZUS jak i Komisja Lekarska ZUS orzekli o braku podstaw do stwierdzenia niezdolności J. D. do pracy, zarówno na dzień 29.08.2009 r. jak i przed datą zgonu. Sąd przeprowadził też dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatry i internisty. Biegli nie stwierdzili jednak, by J. D. był osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy przed dniem 29.08.2009 r. Brak było też jakichkolwiek dowodów, by zmarły leczył się psychiatrycznie. Zdaniem biegłych śmierć wskutek powieszenia mogła nastąpić z powodu zaburzeń psychicznych o nieustalonym obrazie klinicznym i nieznanym czasie trwania, ale mogła też być wynikiem świadomej decyzji bez podłoża chorobowego. Sąd I instancji uznał opinię biegłych za wiarygodną, tym bardziej, iż żadna ze stron jej nie kwestionowała.

Uzasadniając stanowisko Sąd Okręgowy powołał się na przepis art. 68 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i uznał, iż córce nie przysługiwała renta rodzinna po ojcu z uwagi na to, że J. D. nie spełniał warunków do przyznania mu renty z tytułu niezdolności do pracy, a zmarł po upływie ponad dwóch lat od zakończenia maksymalnego okresu objętego ochroną ubezpieczeniową. W związku z tym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

Apelację od powyższego wyroku wniosła K. D. – przedstawicielka ustawowa małoletniej odwołującej. Wyrokowi zarzuciła błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez uznanie, iż zmarły J. D. w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową – od dnia 29.02.2008 r. do dnia 29.08.2009 r. i przed datą zgonu był zdolny do pracy. Wskazywała, iż w tym okresie J. D. był niezdolny do pracy, ponieważ chorował na depresję. Dowodem na to miało być zerwanie kontaktów z córką, rezygnacja z pracy i popełnienie samobójstwa. Skarżąca wnosiła o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: W. D. i K. W. na okoliczność niezdolności do pracy J. D. przed datą zgonu.

Z uwagi na powyższe wniosła o zmianę wyroku poprzez ustalenie niezdolności J. D. do pracy i przyznanie córce A. D. renty rodzinnej po ojcu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie prawa do renty rodzinnej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Ponieważ J. D. w dacie śmierci nie był uprawniony do emerytury, zatem należało rozważyć możliwość uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2009.153.1227) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

W sprawie nie było wątpliwości, że J. D. nie przepracował 25 lat. Należało zatem zbadać, czy był osobą niezdolną do pracy oraz czy niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Niekwestionowany był też czas ustania ubezpieczenia – ostatnim okresem ubezpieczenia J. D. był 6-miesieczny okres zasiłku dla bezrobotnych - od dnia 1 września 2007 r. do dnia 29 lutego 2008 r. oraz 3-miesięczny okres pobierania dodatku szkoleniowego od 12 maja 2008 r. do dnia 12 sierpnia 2008 r. Zatem by powyższy warunek był spełniony J. D. musiałby zostać uznany za osobę niezdolną do pracy przed dniem 29.08.2009 r.

Chcąc zbadać tą okoliczność Sąd I instancji przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy psychiatry i internisty, którzy nie stwierdzili, by J. D. był osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy przed dniem 29.08.2009 r. K. D. w apelacji podnosiła, iż J. D. już od 2007 r. do chwili śmierci chorował na depresję, czego potwierdzeniem miało być dobrowolne odejście z pracy, zerwanie kontaktów z córką i popełnienie samobójstwa. Z tego powodu wnosiła o uznanie go za osobę niezdolną do pracy. Jednak nawet sporządzający opinię lekarz psychiatra nie dostrzegł powodu, by uznać go za osobę chorą czy niezdolną do pracy. Wprawdzie biegli uznali, że śmierć wskutek powieszenia mogła nastąpić z powodu zaburzeń psychicznych o nieustalonym obrazie klinicznym i nieznanym czasie trwania, ale mogła też być wynikiem świadomej decyzji bez podłoża chorobowego. Uwzględniając wnioski dowodowe zawarte w apelacji Sąd Apelacyjny w postępowaniu odwoławczym poszerzył materiał dowodowy zgromadzony w sprawie przez przesłuchanie wskazanych przez skarżącą świadków, którzy w swoich zeznaniach opisali sposób zachowania J. D. w okresie poprzedzającym jego zgon. Sąd Apelacyjny uznał zeznania świadków K. W. i W. D. za wiarygodny dowód w sprawie. W oparciu o te zeznania Sąd Apelacyjny przeprowadził dowód z opinii uzupełniającej biegłego z zakresu psychiatrii w celu ustalenia, czy na podstawie objawów opisanych przez świadków u J. D. można ustalić, że był on osobą niezdolną do pracy. Opinia biegłego (k. 135) w sposób jednoznaczny wyklucza jednak przyjęcie, że w okresie poprzedzającym zgon J. D. był chory psychicznie, co powodowałoby jego całkowitą niezdolność do pracy.

Sąd Apelacyjny uznaje zarówno opinię sporządzoną przez biegłych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym jak i opinię uzupełniającą za wiarygodne. Zatem wbrew wskazaniom apelującej nie można było uznać, iż przed datą 29.08.2009 r. J. D. był osobą niezdolną do pracy. Wyklucza to też uznanie, iż spełniał warunki do przyznania mu prawa do renty.

Mając to na uwadze zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego i uznanie, że zmarły J. D. w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową – od dnia 29.02.2008 r. do dnia 29.08.2009 r. i przed datą zgonu był niezdolny do pracy nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w tym przede wszystkim w opiniach biegłych, które tak Sąd Okręgowy jak i Apelacyjny uwzględnił jako wiarygodny dowód w sprawie.

W związku z powyższym należało uznać, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 65 w związku z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zatem A. D. nie przysługuje prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

Z uwagi na to, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.