Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 maja 2015 r. w sprawie z wniosku D. S. z udziałem S. S. i Gminy Ł. o zobowiązanie sprawcy przemocy do opuszczenia mieszkania Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek (pkt 1), pozostawił rozstrzygniecie o kosztach referendarzowi sądowemu (pkt 2) oraz przyznał radcy prawnemu W. S. z funduszy Skarbu Państwa kwotę 147,60 zł jako wynagrodzenie za udzielenie uczestnikowi pomocy prawnej z urzędu (pkt 3).

Od całości wskazanego postanowienia apelację złożyła wnioskodawczyni D. S., zarzucając rozstrzygnięciu błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że uczestnik S. S. nie stanowi obecnie zagrożenie dla funkcjonowania członków jego rodziny, nie użytkuje lokalu zajmowanego przez wnioskodawczynię i nie prezentuje negatywnych postaw w stosunku do członków rodziny, a jego obecne zachowanie jest próbą ułożenia poprawnych relacji z rodziną, w sytuacji gdy właściwa ocena okoliczności niniejszej sprawy prowadzi do wniosków przeciwnych, wskazujących na istnienie stałego zagrożenia ze strony uczestnika dla członków jego rodziny.

W konkluzji skarżąca przede wszystkim wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku i zobowiązanie uczestnika do opuszczenia lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...). Sformułowany wniosek ewentualny opiewał zaś na uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Odpowiedź na apelację złożył uczestnik Miasto Ł., które wniosło o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Negatywnie do apelacji ustosunkował się też pełnomocnik uczestnika S. S., co nastąpiło w toku rozprawy apelacyjnej odbytej dnia 10 grudnia 2015 r. Oprócz tego pełnomocnik zwrócił się o przyznanie niepłaconych kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu uczestnikowi w II instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest niezasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie zauważyć należy, że w pierwszej kolejności rozważeniu zawsze podlegają zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego. W kontrolowanej sprawie nie ma jednak potrzeby głębszego pochylenia się nad tą kwestią, ponieważ skarżąca jakkolwiek sformułowała zarzut natury procesowej związany z błędnymi ustaleniami faktycznymi, to w istocie rzeczy zakwestionowała jednak poczynioną przez Sąd Rejonowy ocenę ustalonego stanu faktycznego w kontekście przepisów prawa materialnego, tj. unormowań dotyczących stosowania przemocy w rodzinie. Dokładnie rzecz biorąc na tej płaszczyźnie wnioskodawczyni przedstawiła zupełnie odmienne zapatrywanie sprowadzające się do tego, że uczestnik S. S. stanowi zagrożenie dla rodziny.

W ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie uzasadnia przyjęcia, że wystąpiły przesłanki z art.11a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 1390).

Zgodnie z jego treścią, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania. Definicja przemocy zawarta jest z kolei w art. 2 pkt 2 w/w ustawy i w myśl tego przepisu, przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Przekładając powyższe regulacje na stan faktyczny niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że na wnioskodawczyni spoczywał procesowy ciężar wykazania, że uczestnik dopuszcza się wobec niej i rodziny przemocy w znaczeniu zdefiniowanym w art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W ocenie Sądu Okręgowego temu obowiązkowi procesowemu wnioskodawczyni nie uczyniła zadość. Przypomnieć przy tym należy, iż stan faktyczny w przeważającej większości został skonstruowany w oparciu o zeznania wnioskodawczyni oraz zeznania świadka w osobie syna T. S.. Dowody potwierdzające ewentualne znęcanie się uczestnika nad wnioskodawczynią i ich wspólnym synem (znęcanie się i nękanie psychiczne, obrażanie, wyzywanie, lżenie, grożenie) dotyczą okresu wcześniejszego i jako takie nie mogą stanowić dowodu stosowania przez uczestnika przemocy w chwili obecnej. Wskazać należy, że art.11 a w/w ustawy z założenia ma chronić domowników przed aktami przemocy polegającymi na umyślnych działaniach lub zaniechaniach wywołujących cierpienia fizyczne i psychiczne i które to akty przemocy czynią szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie. Zaistnienie takich okoliczności nie zostało obecnie wykazane. Niezwykle istotne jest przy tym to, że uczestnik dobrowolnie 1,5 roku temu opuścił przedmiotowe mieszkanie i przeniósł się do altany posadowionej na terenie ogródków działkowych. Strony nie mają więc stałych i regularnych kontaktów, tak jak wcześniej w okresie wspólnego zamieszkiwania. Do ich osobistej styczności dochodzi sporadycznie, przy czym te spotkanie przebiegają bez żadnych incydentów i zakłóceń. Poza tym uczestnik nie ma też swobodnego dostępu do lokalu mieszkalnego, gdyż podlega to reglamentacji przez wnioskodawczynię i jej syna, którzy jako jedyni dysponują kluczami do zmienionych zamków. Innymi słowy strony niejako z konieczności wzajemnie się tolerują oraz nie próbują wkraczać w sferę prawnie chronionych interesów oponenta. Nadto podkreślenia wymaga, iż art.11a w/w ustawy jest przepisem szczególnym i jako taki nie może być interpretowany rozszerzająco. Przedmiotowy przepis nie może być stosowany w każdej sytuacji istnienia konfliktu pomiędzy małżonkami, a jedynie w sytuacji stosowania przemocy przez jednego z domowników nad innym i istnienia wyraźnej relacji – sprawca przemocy i ofiara. Ewidentnie rzeczone unormowanie nie jest więc formą represji dla sprawcy przemocy lecz ma przede wszystkim służyć jako środek ochrony dla pokrzywdzonego. Z tej też przyczyny zobowiązanie do opuszczenia mieszkania w związku z przemocą wchodzi w rachubę na wypadek jaskrawych sytuacji, w których do zastosowania przemocy dochodzi i występuje konieczność natychmiastowego odizolowania sprawcy przemocy od osób zagrożonych. Chodzi zatem o szybką reakcję, której nie zapewniają środki ochrony przewidziane w innych postępowaniach np. w postępowaniu karnym w stosunku do sprawcy przestępstwa. W niniejszej sprawie nie ujawniono zaś zdarzeń skutkujących potrzebą natychmiastowego odizolowania uczestnika od wnioskodawczyni, jak również brak jest dowodów na to, aby uczestnik swoim umyślnym działaniem lub zachowaniem był aktualnie sprawcą przemocy wobec wnioskodawczyni lub członków rodziny.

Podsumowując należy stwierdzić, że ocena prawna wniosku dokonana przez Sąd I instancji jest w pełni prawidłowa, wobec czego nie zachodzą żadne podstawy do ingerencji w trafne i słuszne rozstrzygnięcie.

Mając na uwadze niezasadność zarzutów apelacyjnych oraz jednocześnie brak ujawnienia okoliczności, które podlegają uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym z urzędu apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. Zaistniałe po stronie uczestnika wydatki (nieopłacone z racji urzędowego świadczenia pomocy prawnej) objęły koszty zastępstwa procesowego w wysokości 73,80 zł wraz z podatkiem VAT. Wobec wyniku sprawy wyrażającego się oddaleniem apelacji oraz z uwagi na ewidentną sprzeczność interesów uczestników zaszły podstawy do obciążenia całością tychże kosztów wnioskodawczyni. Z kolei wysokość wynagrodzenia pełnomocnika została ustalona na mocy § 9 pkt 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 oraz § 2 ust. 1 – 3, § 15, § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. Nr z 2013 r. poz. 490 ze zm.).