Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Tarasiuk- Tkaczuk

Sędziowie: SO Tomasz Szaj (spr.)

SO Marzenna Ernest

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2015 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi (...) w Ż.

o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie z dnia 24 marca 2010 roku, sygn. akt II Ns 1791/09

w sprawie z wniosku R. M.

przy udziale J. P. i D. P.

o stwierdzenie nabycia spadku po R. P.

na skutek zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie z dnia 19 grudnia 2014 roku, sygn. akt II Ns 1815/14

oddala zażalenie .

SSO Marzenna Ernest SSO Agnieszka Tarasiuk – Tkaczuk SSO Tomasz Szaj

Sygn. akt II Cz 323/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie odrzucił skargę (...) w Ż. o wznowienie postępowania.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz. Ustaw z (...) ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych podlegają dyrektorzy izb skarbowych i naczelnicy urzędów skarbowych, jako organy administracji rządowej niezespolonej oraz, na podstawie odrębnych przepisów, inne organy, a w szczególności dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej. Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 3 powyższej ustawy naczelnik urzędu skarbowego wykonuje zadania przy pomocy kierowanego przez siebie urzędu skarbowego, a dyrektor izby skarbowej przy pomocy kierowanej przez siebie izby skarbowej. Zdaniem Sądu z powołanych przepisów wynika, że (...) w Ż. nie posiada zdolności sądowej ani też procesowej albowiem jest jedynie organem administracji rządowej i reprezentantem Państwa, które w sferze majątkowej występuje jako (...) który jest osobą prawną. (...)nie jest podmiotem praw i obowiązków i nie posiada zdolności sądowej. Nie może zatem samodzielnie występować w postępowaniu sądowym jako strona.

Powyższy brak zdaniem Sądu nie może być w żaden sposób usunięty. Zaistniała zatem sytuacja procesowa wypełnia dyspozycję art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., co skutkowało koniecznością odrzucenia skargi.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się skarżący, który wniósł o jego uchylenie.

Jednocześnie skarżący wskazał, iż prostuje oczywistą omyłkę pisarską w piśmie stanowiącym skargę o wznowienie postępowania w oznaczeniu wnioskodawcy, w ten sposób, że wskazuje jako wnioskodawcę(...) w Ż..

Skarżący podniósł, iż powyższe było wynikiem wyłącznie omyłki pisarskiej i w jego ocenie dopuszczalnym jest sprostowanie oznaczenia strony, poprzez dodanie, że wnioskodawcą jest (...) przed oznaczeniem jako (...)w Ż., tym bardziej, że wnioskodawca nie był wzywany do uzupełnienia braków formalnych skargi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia (...)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Skarga o wznowienie postępowania została odrzucona przez Sąd Rejonowy z powodu wniesienia jej przez podmiot, który nie posiadał zdolności sądowej.

W pierwszej kolejności należało zauważyć, że zgodnie z art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd odrzuca pozew, jeżeli jedna ze stron postępowania nie ma zdolności sądowej. Brak zdolności sądowej po którejkolwiek ze stron procesu stanowi zatem bezwzględną ujemną przesłankę procesową w postępowaniu cywilnym, którą sąd zobowiązany jest uwzględniać z urzędu w każdym etapie sprawy (art. 202 zd. 3 k.p.c.) i w razie jej wystąpienia zobowiązany jest odrzucić pozew.

W myśl art. 64 k.p.c. zdolność sądową mają osoby fizyczne i prawne oraz organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej. Definicja zawarta w tym przepisie nie jest jednak wyczerpująca o tyle, że w kodeksie postępowania cywilnego można odnaleźć szereg przepisów, które przyznają zdolność sądową wskazanym w nich podmiotom. Również w innych aktach prawnych znajdują się postanowienia przyznające zdolność sądową podmiotom nie posiadającym osobowości prawnej. Ustawodawca wprowadził więc normatywny typ regulacji kwestii zdolności sądowej - zdolność ta przysługuje wtedy, gdy można wskazać konkretny przepis prawa, który wyposaża dany podmiot w przymiot zdolności sądowej. Odnośnie osób prawnych i fizycznych sytuacja jest jasna - mają one zdolność sądową na podstawie przepisu art. 64 k.p.c. co do innych podmiotów dla przyjęcia, że posiadają one zdolność sądową niezbędne jest istnienie przepisu, który zdolność tę im przyznaje.

(...) w Ż. nie posiada zdolności sądowej i kwestia ta jako niewątpliwa nie wymaga pogłębionych rozważań. Pozycję ustrojową tego podmiotu określa ustawa z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (...) (...) która w żadnym miejscu nie przyznaje mu zdolności sądowej, co wyklucza jego udział w sprawie jako strony. Stroną w niniejszym postępowaniu winien być(...)) reprezentowany przez(...)

Odnosząc się do kwestii usunięcia powyższych braków, a podniesionej w zażaleniu, wyjaśnienia wymaga, iż brak zdolności sądowej może mieć charakter pierwotny lub następczy. W obu przypadkach może być usuwalny bądź nieusuwalny. Sąd stwierdzając brak zdolności sądowej powinien ocenić jaki jest jej charakter, bowiem od tego zależą dalsze czynności i decyzje procesowe sądu.

Pierwotny brak zdolności sądowej zachodzi wtedy, gdy jako strona występuje jednostka nie posiadająca zdolności sądowej, a usunięcie tego braku nie jest możliwe, albo jako strona występuje jednostka nie posiadająca zdolności sądowej, która jednak może zdolność uzyskać poprzez np. uzyskanie wpisu do odpowiedniego rejestru konstytuującego tę jednostkę, a także wtedy gdy jako stronę oznaczono podmiot nieistniejący.

W sytuacji trzeciej oraz pierwszej, a która wystąpiła w niniejszej sprawie brak zdolności sądowej ma charakter pierwotny i nieusuwalny. W tych sytuacjach nie ma zatem zastosowania art. 70 k.p.c. Wskazany przepis stanowi wprost, że sąd wyznacza odpowiedni termin do uzupełnienia braków w zakresie zdolności sądowej, jeżeli dają się one „uzupełnić”. W sytuacji zaś, gdy braku tego uzupełnić się nie da, to zgodnie z art. 71 k.p.c., sąd zobowiązany jest wydać stosowne postanowienie, w szczególności postanowienie o odrzuceniu pozwu (bądź innego pisma inicjującego postępowanie).

W doktrynie i orzecznictwie wyrażono nadto pogląd, że przepis art. 70 k.p.c. nie będzie miał zastosowania także wtedy, gdy w miejsce podmiotu, który nie ma i nie może mieć zdolności sadowej, miałby wstąpić podmiot, który taką zdolność posiada. Skoro, bowiem brak zdolności sądowej odnosi się do podmiotu będącego strona procesową, to konieczną przesłanką uzupełnienia tego braku jest zachowanie tożsamości stron, a więc takiego stanu rzeczy, w którym zarówno przed uzupełnieniem jak i po uzupełnieniu braku zdolności sadowej stroną pozostaje ta sama jednostka. Warunek ten nie jest spełniony kiedy w miejsce jednego podmiotu miałby wejść inny. Niewątpliwie zaś(...)jest innym podmiotem niż (...)

Skoro zatem, skargę o wznowienie postępowania wniósł podmiot, który nie posiada zdolności sądowej i nie może jej uzyskać, to trafnie Sąd Rejonowy uznał, że postępowanie sanacyjne przewidziane w art. 70 k.p.c. nie mogło zostać wszczęte. Taka możliwość zachodziłaby wyłącznie w przypadku, gdyby brak zdolności sądowej miał charakter pierwotny usuwalny.

W kontekście powyższych uwag odrzucenie przez Sąd Rejonowy skargi było zasadne i zgodne z obowiązującymi w tej materii przepisami.

Z przytoczonych względów, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. zażalenie należało oddalić.

(...)

(...)

1.  (...)

2.  (...)

-(...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)