Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Piotr Sałamaj

Protokolant – st. sekr. sąd. Agnieszka Grygiel

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2015 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej

w B.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. na rzecz powoda (...) spółki akcyjnej w B. kwotę 377.316 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta szesnaście złotych) z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 29.208 zł od dnia 2 lipca 2013 r.,

- od kwoty 229.396 zł od dnia 11 lutego 2014 r.,

- od kwoty 118.712 zł od dnia 11 lutego 2014 r.;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 27.262,61 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dwieście sześćdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt jeden groszy) tytułem kosztów procesu;

III. zwraca powodowi kwotę 1.820,61 zł (jeden tysiąc osiemset dwadzieścia złotych sześćdziesiąt jeden groszy) tytułem różnicy między kosztami sądowymi pobranymi od powoda a kosztami należnymi;

IV. zwraca pozwanemu kwotę 1.820,62 zł (jeden tysiąc osiemset dwadzieścia złotych sześćdziesiąt dwa grosze) tytułem różnicy między kosztami sądowymi pobranymi od pozwanego a kosztami należnymi.

SSO Piotr Sałamaj

Sygn. akt VIII GC 110/14

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka akcyjna w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. kwoty 377.316 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 29.208 zł od dnia 2.07.2013 r., 229.396 zł od dnia 11.02.2014 r., 118.712 zł od dnia 11.02.2014 r. oraz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że zawarł z pozwanym w dniu 28.10.2010 r. umowę, na której podstawie zlecił pozwanemu remont kapitalny tokarki karuzelowej typ (...), w terminie 14 tygodni od wydania pozwanemu maszyny. Wynagrodzenia wykonawcy ustalone zostało na kwotę 292.080 zł, płatne w trzech ratach (dwie pierwsze po 100 tys. zł). Przekazanie tokarki pozwanemu nastąpiło w dniu 11.11.2010 r., a zatem remont powinien zostać wykonany do dnia 17.02.2011 r. W dniu 17.12.2010 r. pracownicy powoda odebrali pierwszy etap robót (prace przygotowawcze), a w dniu 30.12.2010 r. drugi etap (zakup silników i innych podzespołów, regeneracja i wymiana niektórych podzespołów). Pomimo upływu terminu wykonania umowy pozwany nie zgłosił gotowości przekazania powodowi wyremontowanej maszyny. Nie poskutkowały też liczne monity telefoniczne. We wrześniu 2011 r. pozwana zobowiązała się do zmontowania wyremontowanej tokarki najpóźniej do 22.10.2011 r.

Powyższy termin ten nie został dotrzymany, podobnie jak kolejny deklarowany przez pozwanego, tj. do 1.04.2012 r. W dniach 16-18.05.2012 r. pozwany dostarczył do oddziału powoda i zamontował część elementów tokarki, ale umowa w całości nie została wykonana. Pismem z 5.03.2013 r. powód wyznaczył pozwanemu termin wykonania umowy do 31.05.2013 r. z zastrzeżeniem odstąpienia od umowy. Pozwany wskazanego terminu nie dotrzymał, w rezultacie pismem z 17.06.2013 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy oraz wezwał pozwanego do zapłaty kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy z winy wykonawcy w kwocie 29.208 zł. Pozwany odmówił zapłaty kar, a w dniu 5.08.2013 r. zwrócił pozostałe elementy tokarki karuzelowej, nie dostarczając nowych elementów zakupionych na potrzeby remontu, podmieniając nowe elementy z zużytymi.

Powód uzupełniająco wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 229.396 zł tytułem zwrotu jego świadczenia wzajemnego w związku z odstąpieniem od umowy oraz kwoty 118.712 zł tytułem odszkodowania uzupełniającego z tytułu niewykonania zobowiązania przez pozwanego. Prace wykonane przez pozwanego są bez znaczenia dla powoda, gdyż żaden wykonawca nie weźmie odpowiedzialności za częściowe prace remontowe wykonane przez pozwanego.

Pozwany (...) spółka z o.o. we W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany przyznał, że powód odstąpił skutecznie od przedmiotowe umowy na skutek niewykonania przez pozwanego prac w całości, w terminie umownym. Pozwany podkreślił natomiast, że wykonał dwa z trzech etapów umowy, co zostało potwierdzone protokołami zdawczo-odbiorczymi podpisanymi przez przedstawicieli stron, a co warunkowało wypłatę przez powoda określonych umową transz wynagrodzenia. Pozwany zaprzeczył, aby doszło do podmienienia elementów nowych zużytymi, bowiem pozwany w ogóle nie dokonał zakupu silników napędu osi suportu i suwaków (silniki S. z regulatorem S.). Pozwany przyznał, że oprócz wymienionych podzespołów S. nie dokonał zakupu z przekazanych mu na ten cel środków wyłącznie części i materiałów elektrycznych ujętych w załączniku do protokołu odbioru z 17.12.2010 r., co przeczy twierdzeniom powoda, że pozwany nie dokonał zwrotu nowych części.

Pozwany zakwestionował zasadność żądania zwrotu wzajemnych świadczeń, bowiem prowadziłoby to do sytuacji, w której pozwany byłby zobowiązany do zwrotu wynagrodzenia za prace, które wykonał. Pozwany podniósł też, że oprócz wykonania dwóch pierwszych etapów, wykonał część prac z zakresu etapu trzeciego, za który nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia. Mianowicie, dostarczył i wykonał częściowy montaż tokarki w siedzibie powoda, a cała tokarka została zgodnie z warunkami umowy pomalowana. Dla możliwości rozpoczęcia użytkowania maszyny pozostało więc tylko uzupełnienie remontu o elementy elektryki.

Pozwany zakwestionował wyliczoną przez powoda wartość rzekomo poniesionej szkody, wskazując że ewentualna szkoda jaką powód poniósł, czemu pozwany zaprzeczył, winna stanowić wyłącznie różnicę we wzroście cen rynkowych dotyczących zakresu prac niewykonanych przez pozwanego, nie zaś wartości całego kontraktu. Niezasadnie twierdzi powód, że aktualnie koniecznym jest wykonanie remontu tokarki po raz kolejny w całości, ze względu na to, że kolejny wykonawca nie weźmie odpowiedzialności za cząstkowe prace pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód przeprowadził, w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, przetarg nieograniczony na wykonanie zadania „Remont kapitalny tokarki karuzelowej typ (...)”. W tym celu w dniu 5.08.2010 r. opublikowane zostały Istotne Warunki Zamówienia ( (...)). Do postępowania przystąpiło pięciu oferentów, w tym pozwany (...) spółka z o.o. we W.. W dniu 17.09.2010 r. Komisja Przetargowa dokonała otwarcia ofert i dokonała ich oceny formalno-prawnej, w wyniku której zaproponowała zlecenie wykonania prac pozwanej Spółce, która zaoferowała w kalkulacji ofertowej wykonanie prac za kwotę 292.080 zł + VAT.

Pismem z dnia 15.10.2010 r. powód zlecił pozwanemu wykonanie remontu kapitalnego tokarki karuzelowej w Oddziale Zespół Elektrowni (...), wskazując jako wartość zlecenia 292.080 zł + VAT i termin wykonania do 15.12.2010 r. W odpowiedzi pozwany w piśmie z 28.10.2010 r. zaproponował określenie terminu wykonania robót na 14 tygodni od daty wydania wykonawcy przedmiotu umowy do remonty oraz podział zadania na cztery etapy o różnej wartości. Powód przystał na propozycję zmiany terminu wykonania umowy oraz przedstawił pozwanemu harmonogram rzeczowo-finansowy.

(dowód: istotne warunki zamówienia wraz z załącznikami k. 31-50, protokół komisji przetargowej z załącznikiem k. 51-54, zlecenie z 15.10.2010 k. 55-56, odpowiedź pozwanego z 28.10.2010 k. 57-57verte, harmonogram rzeczowo-finansowy k. 58, zeznania świadków M. P. (1) – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, J. U. (1) – protokół k. 244, od 02:14:25 do 02:23:08)

W dniu 28 października 2010 r. zawarta została umowa nr (...) pomiędzy powodem jako zamawiającym a pozwanym jako wykonawcą, na mocy której wykonawca przyjął do wykonania remont kapitalny tokarki karuzelowej typ (...), z zakresem prac ujętym w załączniku nr 1. Prace miały być wykonane w terminie 14 tygodni od daty wydania wykonawcy przedmiotu umowy do remontu. Wynagrodzenie ustalono wstępnie na kwotę 292.080 zł + VAT, a ostateczna wysokość wynagrodzenia miało zostać ustalona na podstawie kalkulacji powykonawczej sporządzonej wg cen ujętych w zakresie prac stanowiącym załącznik nr 1. Zapłata należności za wykonane roboty nastąpić miała fakturami VAT częściowymi sporządzonymi na podstawie protokołu odbioru robót oraz fakturą VAT końcową na podstawie protokołu końcowego. Termin fakturowania określony został w załączniku nr 2 do umowy – harmonogramie rzeczowo-finansowym: I etap – 4 tygodnie od daty wydania maszyny – 100.000 zł + VAT, II etap – 7 tyg. od daty wydania maszyny – 100.000 zł + VAT, III etap – faktura wystawiona w oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy – pozostała kwota wynikająca z umowy. W § 7 ust. 4 umowy strony ustaliły kary umowne za niewykonanie lub nienależyte wykonanie przedmiotu umowy. I zgodnie z pkt 4.1 w przypadku odstąpienia przez zamawiającego od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, zamawiającemu przysługiwała kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia umownego netto. W § 7 ust. 10 ustalono, że w przypadku, gdy szkoda przewyższa wartość zastrzeżonych kar umownych zamawiający może dochodzić odszkodowania uzupełniającego.

W dniu 11.11.2010 r. w oddziale powoda - Zespole Elektrowni (...) w N. nastąpiło przekazanie pozwanemu tokarki karuzelowej. Remont miał być prowadzony w siedzibie pozwanego.

(dowód: umowa z 28.10.2010 z załącznikami k. 59-70, protokół przekazania k. 71 )

W dniu 17.12.2010 r. pracownicy powoda M. P. (1) (pełniący funkcję inspektora nadzoru) i A. S. (1) dokonali odbioru I etapu prac remontowych, z czego spisany został protokół zdawczo-odbiorczy. W treści protokołu wymienione opisany został zakres wykonanych prac i ich wartość. Na podstawie tego protokołu pozwany wystawił w tym samym dniu fakturę VAT nr (...) na kwotę 122.000 zł brutto, która została zapłacona przez powoda 20.01.2011 r. do kwoty 107.396 zł, po potrąceniu 5% jako zabezpieczenia należytego wykonania umowy (§ 4 ust. 4 umowy).

(dowód: protokół zdawczo-odbiorczy k. 72-72 verte, faktura k. 73, wyciąg z rachunku k. 74, zeznania świadków A. S. (1) – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00 i M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40 )

W dniu 30.12.2010 r. powód odebrał II etap prac remontowych tokarki karuzelowej. W protokole ponownie wskazano prace, które obejmował odbiór: zakup silników i regulatorów, zakup śrub napędowych, sprzęgieł, łożysk i uszczelnień, regeneracja przekładni śrubowo-tłocznych dla przesuwu suportu i suwaka, wymiana silników napędu osi suportu i suwaka, wymiana wszystkich łożysk, tulejek i nakrętek z brązu, klinów, uszczelnień, itp., regeneracja kół zębatych, śrub pociągowych, sprzęgieł, luzowników itp., remont układu smarowania, regeneracja napędu stołu. Na podstawie tego protokołu pozwany wystawił w tym samym dniu fakturę VAT nr (...) na kwotę 122.000 zł brutto, która została zapłacona przez powoda 3.02.2011 r.

(dowód: protokół zdawczo-odbiorczy z 30.12.2010 k. 75-75 verte, faktura k. 76, wyciąg z rachunku k. 77, zeznania świadków A. S. – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00 i M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40 )

W związku z upływem terminu wykonania umowy z 28.10.2010 r. powód faksem z dnia 1.03.2011 r. poprosił pozwanego o niezwłoczne wyjaśnienie sprawy. Oprócz tego faksu pracownicy powoda wykonali szereg monitów telefonicznych w okresie do końca lipca 2011 r., które okazały się bezskuteczne.

(dowód: faks powoda k. 78, rachunki elektroniczne za telefon k. 79-92, zeznania świadków A. S. – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00, B. J. (1) – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. (1) – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. (1) – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50, J. U. (1) – protokół k. 244, od 02:14:25 do 02:23:08 )

Faksem z dnia 22.08.2011 r., w związku z niedotrzymaniem terminu wykonania remontu, powód poprosił pozwanego o przyjazd upoważnionego przedstawiciela wykonawcy do N. w terminie do 2.09.2011 r. W odpowiedzi z 2.09.2011 r. pozwany poinformował powoda, że jego przedstawiciel przyjedzie 8.09.2011 r.

W dniu 8.09.2011 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli zamawiającego i wykonawcy, podczas którego uzgodniono – w zakresie remontu tokarki karuzelowej - że dostawa i montaż w siedzibie zlecającego wyremontowanej maszyny odbędzie się w 43 tygodniu roku 2011.

(dowód: faks powoda k. 93, odpowiedź pozwanego k. 94, notatka służbowa z 8.09.2011 k. 95, zeznania świadków M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, J. U. – protokół k. 244, od 02:14:25 do 02:23:08, P. W. (1) – protokół k. 254, od 00:07:48 do 00:31:00 )

Pozwany nie dotrzymał zadeklarowanego przez siebie na wrześniowym spotkaniu terminu wykonania umowy, co spowodowało szereg kolejnych telefonicznych monitów ze strony pracowników powoda w okresie sierpień – październik 2011 r.

Pismem z dnia 21.11.2011 r. powód wezwał pozwanego do wykonania przedmiotu umowy z dnia 28.10.2010 r., w dodatkowym terminie, tj. do dnia 20.12.2011 r. Jednocześnie powód zastrzegł możliwość odstąpienia od umowy po tym terminie.

W odpowiedzi z 14.12.2011 r. pozwany zwrócił się z prośbą o niewszczynanie procedury odstąpienia od umowy z uwagi na wysoki stopień zaawansowania prac. Pozwany wskazał przyczyny opóźnienia i jednocześnie zapewnił zamawiającego, że wyremontowaną maszynę przekaże w nieprzekraczalnym terminie do 29.02.2012 r., proponują w ramach zadośćuczynienia wydłużenie okresu gwarancji do 24 miesięcy.

Odnosząc się do powyższych zapewnień wykonawcy powód w piśmie z 18.01.2012 r. poinformował pozwanego, że jeśli umowa nie zostanie zrealizowana do końca lutego 2012 r., to skorzysta z prawa odstąpienia od umowy.

(dowód: rachunki elektroniczne za telefon k. 96-101, pismo powoda z 21.11.2011 wraz z pełnomocnictwami i potwierdzeniem odbioru k. 102-106, odpowiedź pozwanego k. 107-108, pismo powoda z potwierdzeniem odbioru k. 109-110, zeznania świadków A. S. – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00, B. J. – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50, J. U. – protokół k. 244, od 02:14:25 do 02:23:08 )

W dniu 9.03.2012 r. we W. odbyło się spotkanie przedstawicieli zamawiającego i wykonawcy dotyczące remontu tokarki karuzelowej. Przedstawiciele wykonawcy zadeklarowali, że dostarczenie i montaż obrabiarki rozpocznie się w 14 tygodniu roku 2012, a przeprowadzenie odbioru wraz ze szkoleniem i przekazaniem dokumentacji w 20 tygodniu roku 2012.

(dowód: notatka służbowa z 9.03.2012 k. 111, zeznania świadków B. J. – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50, P. W. – protokół k. 254, od 00:07:48 do 00:31:00 )

W dniu 16.05.2012 r. pozwany wykonawca dostarczył do Zespołu Elektrowni (...) następujące elementy tokarki karuzelowej (...): belka suportu poprzecznego, belka suportu pionowego z imakiem, korpus oraz stół, reduktor obrotów stołu z silnikiem elektrycznym, osłony teleskopowe. W dniach 16-18.05.2012 r. ekipa serwisowa wykonawcy wykonywała w siedzibie zamawiającego prace montażowe, w wyniku których ww. elementy obrabiarki zostały zmontowane, posadowione i wypoziomowane w docelowym miejscu. W notatce służbowej z 18.05.2012 r. wykonawca wskazał niektóre przyczyny niedotrzymania deklarowanego w marcu terminu wykonania remontu, a także wskazał, że do wykonania pozostała dostawa i montaż następujących elementów tokarki: agregat hydrauliki siłowej wraz z przewodami hydraulicznymi, silniki elektryczne napędu belki suportu poprzecznego i pionowego oraz imaka, pulpit sterujący, szafa elektryczna z układem sterującym oraz osprzęt i instalacja elektryczna, układ smarowania, a także prace wymienione w etapie III załącznika nr 2 do umowy. Wykonawca zobowiązał się do wykonania przedmiotu umowy w nieprzekraczalnym terminie do 15.12.2012 r.

Dostarczone w maju elementy zostały przez powoda udokumentowane fotograficznie.

(dowód: notatka służbowa z 18.05.2012 k. 112, dokumentacja fotograficzna k. 129-133, zeznania świadków B. J. – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50, A. S. – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00, P. W. – protokół k. 254, od 00:07:48 do 00:31:00 )

W związku ze zbliżającym się terminem, w którym pozwany zobowiązał się zrealizować umowę powód mailem z 23.10.2012 r. zażądał wskazania ostatecznego terminu zakończenia realizacji umowy dotyczącej tokarki karuzelowej i umowy dotyczącej wiertarko-frezarki. W odpowiedzi mailowej na ten monit pozwany poinformował, że modernizację wiertarko-frezarki zamierza zakończyć do dnia 30.11.2012 r. W związku z tą informacją powód w mailu z 26.11.2012 r. zażądał jej uzupełnienia o podanie ostatecznego terminu realizacji remontu tokarki karuzelowej. Wezwanie pozostało bez odpowiedzi.

Mailem z 5.03.2013 r. powód ponownie zażądał wskazania ostatecznego terminu realizacji umowy na remont kapitalny tokarki karuzelowej i umowy dotyczącej wiertarko-frezarki. W odpowiedzi z 6.03.2013 r. pozwany wskazał, że nieustannie pracuje nad rozwiązaniem problemu sterowania najwolniejszymi posuwami i że planuje wizytę u powoda w dniach 11-14.03.2013 r. Informacja ta dotyczyła tylko wiertarko-frezarki.

(dowód: korespondencja mailowa k. 113-114verte, zeznania świadków M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, P. W. – protokół k. 254, od 00:07:48 do 00:31:00 )

W piśmie z dnia 6.05.2013 r., w związku z bezskutecznym upływem dodatkowego terminu wykonania umowy z 28.10.2010 r. na remont kapitalny tokarki karuzelowej wyznaczonego na 29.02.2012 r. oraz niedotrzymaniem przez pozwanego deklaracji jej wykonania do 15.12.2012 r., powód wyznaczył pozwanemu dodatkowy termin wykonania umowy do dnia 31.05.2013 r., zastrzegając że jego niedotrzymanie skutkować będzie odstąpieniem od umowy z winy wykonawcy i naliczeniem kar umownych oraz dochodzeniem innych odszkodowań w związku ze zwłoką w wykonaniu umowy. Pismo doręczone zostało pozwanemu w dniu 13.05.2013 r.

Pismem z 12.06.2013 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kary umownej w wysokości 243.302,64 zł tytułem opóźnienia w wykonaniu umowy na remont kapitalny tokarki karuzelowej, załączając notę obciążeniową i informując że na poczet tej kary zalicza kwotę 14.604 zł potrąconą z pierwszej faktury pozwanego. Wezwanie do zapłaty oraz notę pozwany odebrał 20.06.2013 r.

Pismem z dnia 17.06.2013 r., wobec niedotrzymania dodatkowego terminu wykonania umowy, tj. do 31.05.2013 r., powód oświadczył pozwanemu, że odstępuje od umowy z 28.10.2010 r. Jednocześnie powód wezwał pozwanego do zapłaty kary umownej w wysokości 29.208 zł z tytułu odstąpienia od umowy z winy wykonawcy, zastrzegając prawo dochodzenia odszkodowania uzupełniającego po dokonaniu inwentaryzacji po dostarczeniu pozostałych elementów tokarki pozostających w dyspozycji pozwanego. Do pisma powód załączył notę obciążeniową nr ZD/FK/N/025/13 z 14.06.2013 r. Oświadczenie o odstąpieniu i nota obciążeniowa zostały wysłane pozwanemu listem poleconym w dniu 17.06.2013 r.

W piśmie z dnia 10.07.2013 r. powód ponownie wezwał pozwanego do niezwłocznego zwrotu pozostałych elementów tokarki karuzelowej.

(dowód: pismo powoda z 6.05.2013 z potwierdzeniem doręczenia k. 115-117, wezwanie do zapłaty wraz z notą obciążeniową i potwierdzeniem odbioru k. 118-121, pismo powoda z 17.06.2013 o odstąpieniu od umowy wraz z notą obciążeniową i potwierdzeniem nadania k. 122-124, pismo powoda z 10.07.2013 z potwierdzeniem nadania k. 126-127, zeznania świadków B. J. – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50 )

W odpowiedzi z 5.08.2013 r. na wezwanie do zapłaty pozwany odmówił uiszczenia kar umownych, wskazując na odpadnięcie – w wyniku skutecznego odstąpienia od umowy – podstawy do żądania zapłaty kary za opóźnienie w wykonaniu umowy, tj. kwoty 228.698,64 zł. Pozwany odesłał powodowi wystawione noty obciążeniowe.

(dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty k. 125-125 verte)

W dniu 5.08.2015 r. pozwany zwrócił powodowi pozostałe elementy tokarki karuzelowej. W następstwie tego został sporządzony dokument nazwany „Zestawienie materiałów tokarki karuzelowej (...) (wraz z wykonanymi pracami) zwróconych do (...). W dniu 05.08.2013 i wcześniej”, w którym wyszczególnione zostały trzy grupy elementów: elementy wyremontowane, pomalowane, przywiezione i zmontowane wcześniej; elementy wyremontowane, pomalowane, przywiezione w dniu 5.08.2013 r.; elementy elektryczne – stare (wśród nich – nowy projekt układu elektrycznego – schematy 2 teczki). Pod zestawieniem zamieszczony został odręczny zapis o potwierdzeniu przekazania elementów tokarki karuzelowej przywiezionych przez AB-R. (...) wcześniej oraz w dniu 5.08.2013 r. wg zestawienia. Weryfikacja zgodności przekazanych elementów z protokołami zdawczo-odbiorczymi miała nastąpić po analizie dokumentów przez (...) Elektrownia (...). Zestawienie podpisali przedstawiciele stron: M. P. (1) – zamawiający, Z. O. (1) – wykonawca.

Powód sporządził dokumentację fotograficzną zwróconych w tym dniu elementów.

(dowód: zestawienie z 5.08.2013 k. 128-128 verte, dokumentacja fotograficzna k. 134-141, zeznania świadków M. P. – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, Z. O. (1) – protokół k. 254-255, od 00:33:24 do 01:09:20)

Pozwany nie dostarczył nowych elementów zakupionych przez niego na potrzeby remontu tokarki, które zostały wymienione w protokołach zdawczo-odbiorczych z 17 i 30 grudnia 2010 r. Nowe elementy zostały podmienione z elementami zużytymi. Zamiast nowej szafy sterującej została dostarczona używana szafa, która została tylko wymalowana, a urządzenia sterujące zostały przekazane luzem.

(dowód: zeznania świadków A. S. – protokół k. 242, od 00:09:24 do 00:37:00, B. J. (1) – protokół k. 242-243, od 00:40:17 do 01:14:30, M. P. (1) – protokół k. 243, od 01:17:23 do 01:45:40, W. W. (1) – protokół k. 243-244, od 01:49:23 do 02:10:50, J. U. (1) – protokół k. 244, od 02:14:25 do 02:23:08 )

Na zapytanie powoda (...) spółka z o.o. w (...) SA złożyły oferty na wykonanie kapitalnego remontu tokarki karuzelowej. Pierwsza z firm wyceniła w dniu 26.09.2013 r. remont na kwotę 440.000 zł netto, a druga w ofercie z 23.10.2013 r. na kwotę 1.821.000 zł.

(dowód: oferta G. k. 142-142 verte, oferta R. k. 143-146 verte)

Pismem z 23.01.2014 r. powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty: kwoty 229.396 zł tytułem zwrotu zapłaconych przez (...) faktur pozwanego w związku z odstąpieniem od umowy, kwoty 29.208 zł tytułem kary umownej za odstąpienie od umowy, kwoty 118.712 zł tytułem odszkodowania uzupełniającego. Na zapłatę powód wyznaczył pozwanemu termin 14 dni od dnia otrzymania wezwania, które doręczono pozwanemu 27.01.2014 r. Wezwanie okazało się bezskuteczne.

(dowód: wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru k. 147-148)

Główną przyczyną niewykonania umowy przez pozwanego były kłopoty finansowe firmy, brak środków na dokończenie remontu. Otrzymane od powoda pieniądze z dwóch wystawionych przez pozwanego faktur ledwie pokryły koszty wykonanego przez pozwanego zakresu remontu.

Zaoferowana cena była źle oszacowana. W dacie zawarcia umowy cena rynkowa remontu była w granicach 500 tys. zł. Maszyna została wyremontowana przez pozwanego w części mechanicznej.

(dowód: zeznania świadków P. W. – protokół k. 254, od 00:07:48 do 00:31:00 i Z. O. – protokół k. 254-255, od 00:33:24 do 01:09:20, zeznania prezesa zarządu pozwanego T. W. – protokół k. 258-259, od 00:18:21 do 00:52:00)

Z określonego w załączniku nr 1 do umowy z dnia 28.10.2010 r. zakresu prac pozwany nie wykonał w ogóle: dokumentacji powykonawczej (poz. 3 zakresu prac), szkolenia operatorów (poz. 4), montażu urządzeń sterujących (poz. 5), wymiany silników napędu osi suportu i suwaka (poz. 6), regeneracji przekładni śrubowo-tłocznych (poz. 16). Z poz. 7 pozwany dokonał naprawy silników a nie wymiany, z poz. 11 – również wykonano remont a nie wymianę agregatu hydrauliki, z poz. 18 – nie zamontowano jednego układu suportu, z poz. 19 – nie dokonano wymiany szafy, a tylko remont w zakresie powłoki lakierniczej, z poz. 20 – zamiast regeneracji wykonano nowy imak.

Pozwany wykonał remont tokarki karuzelowej powoda częściowo i tylko od strony mechanicznej. Pracę tę jednak należy uznać za straconą. Pozwany nie zmontował maszyny w całości – nawet części nośnej, nie licząc osłon i osprzętu. Nie ma żadnego racjonalnego sposobu oceny przeprowadzonych prac. Pozwany nie posiada żadnego protokołu z jakości przeprowadzonych prac, tzn. dokumentu potwierdzającego jakość przeprowadzonej obróbki, tj. pomiarów sprawdzających geometrię regenerowanego elementu przed i po obróbce oraz ocenę stanu geometrycznego powierzchni. Tym samym nie ma znamion poprawnego przeprowadzania czynności regeneracji. Wątpliwym jest fakt, że „nowy” wykonawca podjąłby próbę prowadzenia dalszego remontu bez weryfikacji i oceny stanu bieżącego. Zaś obecnie ocena stanu bieżącego maszyny jest praktycznie niemożliwa. Wątpliwym jest, aby nowy wykonawca przeprowadził remont bez potwierdzenia jakości już przeprowadzonych czynności remontowych tokarki i wziął na siebie odpowiedzialność za dokończenie remontu kapitalnego wraz z udzieleniem gwarancji na przeprowadzony remont.

Brak jest możliwości przeprowadzenia oceny prowadzonych prac remontowych bez uruchomienia maszyny.

Na dzień dzisiejszy remont kapitalny tokarki musi być przeprowadzony od nowa.

Realnym kosztem przeprowadzenia remontu kapitalnego była kwota 1.189.600 zł netto zaoferowana przez producenta maszyny (...) SA.

Cena, którą zaoferował pozwany była dla powoda bardzo atrakcyjna, choć była rażąco niska.

(dowód: opinia biegłego sądowego P. P. (1) k. 280-294, ustna opinia uzupełniająca biegłego P. P. – protokół k. 312-313, od 00:04:20 do 00:45:46)

Sąd zważył, co następuje:

Przed przejściem do rozważań natury prawnej należało dokonać oceny zgromadzonych dowodów, które posłużyły do konstrukcji stanu faktycznego.

Stan faktyczny ustalany jest zwykle przede wszystkim w oparciu o dowody pisemne. Nie inaczej było w tej sprawie i jeśli chodzi o dowody z dokumentów, w zakresie dopuszczonym postanowieniem z dnia 22 października 2014 r. (k. 257-258), to nie były one przez strony kwestionowane, a i Sąd nie znalazł podstaw do ich zdyskwalifikowania.

Zakwestionowany przez pozwanego został tyko dokument w postaci wydruków korespondencji mailowej (k. 113-114 verte) jako nie dotyczących niniejszego postępowania, ale wbrew ocenie pozwanego maile powoda dotyczyły, oprócz nie objętej niniejszym sporem wiertarko-frezarki, także tokarki karuzelowej (...).

W ramach dowodów z dokumentów dopuszczona została dokumentacja fotograficzna w postaci tradycyjnej (papierowej) celem zobrazowania efektów wykonywanego przez pozwanego remontu, a w szczególności stanu elementów maszyny po jej dostarczeniu – w dwóch etapach – do siedziby oddziału zamawiającego, czyli Zespołu Elektrowni (...) ( (...)). Przydatna była także dla weryfikacji prawidłowości wykonania prac przez biegłego sądowego.

Jeżeli natomiast chodzi o dowody ze źródeł osobowych, a więc zeznania świadków i prezesa zarządu pozwanego, to w zasadzie Sąd nie znalazł żadnych powodów do kwestionowania ich wiarygodności. Pozostawały one też zbieżne z dowodami z dokumentów, a i strony nie wysuwały co tych zeznań zastrzeżeń. Świadkowie zrelacjonowali przebieg remontu i kontaktów stron w trakcie realizacji umowy, przy czym pracownicy pozwanego P. W. (1), Z. O. (1) i prezes zarządu T. W. – potwierdzając niewykonanie części prac z umownego zakresu robót, bądź remont elementów zamiast wymiany – starali się przekonać Sąd o prawidłowości i przydatności wykonanych prac remontowych z punktu widzenia kontynuacji remontu kapitalnego przez innego wykonawcę, co ostatecznie zostało zweryfikowane dowodem z opinii biegłego sądowego.

W ocenie Sądu sporządzona przez biegłego sądowego z zakresu mechaniki, budowy, eksploatacji oraz oceny maszyn i urządzeń przemysłowych P. P. (1) opinia główna wraz z ustną opinią uzupełniającą okazała się w pełni przydatna do rozstrzygnięcia sprawy. I chociaż biegły wskazał, że nie ma uprawnień do wyceny przeprowadzonych przez pozwanego prac, a więc udzielenia miarodajnej odpowiedzi na pytanie zawarte w pkt. 1 postanowienia dowodowego z dnia 3 czerwca 2015 r., to poczynione przez niego uwagi odnośnie faktycznie wykonanego zakresu prac i ich jakości okazały się pomocne przy ocenie kompletności prac remontowych. Poza tym odpowiedzi biegłego udzielone na pytania zawarte w pkt. 2 i 3 ww. postanowienia sprawiły, że ostatecznie kwestia zakresu i wartości prac wykonanych przez pozwanego nie była istotna z punktu widzenia żądania pozwu. Jeśli natomiast chodzi o zastrzeżenia powoda do pisemnej opinii, to biegły odniósł się do nich w ustnych wyjaśnieniach na rozprawie w dniu 1.12.2015 r., wyjaśniając rzekome rozbieżności. Z kolei dodatkowe wnioski i uwagi biegłego zawarte na str. 27-29 pisemnej opinii nie zmieniały konkluzji biegłego co do zagadnień objętych postanowieniem z dnia 3 czerwca 2015 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd pominął wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność aktualnej ceny remontu kapitalnego przedmiotowej tokarki, który wskazał jego zdaniem adekwatną kwotę, a mianowicie cenę zaoferowaną przez producenta tejże tokarki, która jest znacząco wyższa od ceny wskazanej przez firmę (...), która posłużyła powodowi do ustalenia wysokości uzupełniającego odszkodowania w kwocie 118.712 zł.

Pomijając wniosek powoda o przeprowadzenie oględzin przedmiotowej tokarki znajdującej się na terenie (...) w N. Sąd uznał, że oględziny zostaną przeprowadzone przez biegłego, która posiada wiadomości specjalne i powinien obejrzeć maszynę osobiście, a nie opierać się na protokole z ewentualnych oględzin dokonanych przez skład orzekający Sądu.

Przechodząc do oceny prawnej łączącej strony umowy w kontekście roszczeń objętych pozwem, Sąd wskazuje, że umowa stron z dnia 28.10.2010 r., której przedmiotem był remont kapitalny tokarki karuzelowej (...), była umową o cechach charakterystycznych dla kodeksowo uregulowanej umowy o dzieło (art. 627 i n. k.c.). Kwestia kwalifikacji prawnej ww. umowy nie była przez strony poruszana i nie budziła sporu i choć powód udzielił pozwanemu zlecenia (k. 55) na remont tokarki, to oczywistym jest, że zamiarem stron był efekt w postaci wyremontowanego i działającego urządzenia.

W świetle odpowiedzi na pozew i składanych na rozprawie oświadczeń procesowych pełnomocników stron żadnych wątpliwości nie budziła również skuteczność odstąpienia przez powoda od umowy w związku z 833 dniami zwłoki pozwanego w wykonaniu przedmiotu umowy, pomimo wielokrotnie wyznaczanych przez powoda dodatkowych terminów. Przy w zasadzie niespornym stanie faktycznym zarzuty pozwanego dotyczyły bezzasadności żądania przez powoda zwrotu jego świadczenia w postaci wynagrodzenia w kwocie 229.396 zł oraz żądania odszkodowania uzupełniającego w wysokości 118.712 zł. Jeżeli natomiast chodzi o żądanie kwoty 29.208 zł tytułem kary umownej za odstąpienie od umowy z winy wykonawcy, to choć pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, to jednocześnie brak jest w odpowiedzi na pozew argumentów przeciwko tej części żądania pozwu.

I odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania zapłaty ww. kary umownej Sąd wskazuje jako jego podstawę prawną przepis art. 483 § 1 i art. 484 § 1 k.c. w zw. z § 7 ust. 4 pkt 4.1 umowy stron. Zgodnie z tym umownym zapisem w przypadku odstąpienia przez zamawiającego od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, zamawiającemu przysługiwała kara umowna w wysokości 10% wynagrodzenia umownego netto. Wynagrodzenie to określone zostało w § 3 ust. 1 umowy w wysokości 292.080 zł, a więc 10% z tej sumy wynosi 29.208 zł. Jak już wyżej wskazano pozwany przyznał skuteczność odstąpienia przez powoda od umowy, a w okolicznościach sprawy zawinienie pozwanego wykonawcy w niewykonaniu całości robót w terminie ( nota bene kilkukrotnie przez zamawiającego dodatkowo wyznaczanym) nie budzi wątpliwości. Zresztą pozwany nie próbował nawet wykazać, że opóźnienie w ilości 833 dni wynikło z przyczyn przez niego niezawinionych. Za takową bowiem nie może być przyjęta zdecydowanie za niska oferta cenowa ( vide protokół Komisji Przetargowej z 17.09.2010 r., k. 51-54), co wprost wskazali świadkowi P. W. (1) i Z. O. (1) i co wynika także z zeznań prezesa zarządu pozwanego T. W.. Trudności finansowe wykonawcy, wynikające m.in. z zaniżenia oferty, która oczywiście dla powoda była atrakcyjna, również obciążają pozwanego. W konsekwencji w pełni zasadne okazało się żądanie kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy przez zamawiającego z winy wykonawcy w kwocie 29.208 zł.

W świetle przyczyn odstąpienia od umowy przez powoda za zasadne należało również uznać – oparte na przepisie art. 494 k.c. – żądanie zwrotu świadczonego przez powoda wynagrodzenia na rzecz pozwanego w wysokości 229.396 zł. Otóż jak wynika z pisma z dnia 17.06.2013 r. (k. 122) jako podstawę odstąpienia od umowy powód przytoczył przepis art. 491 k.c., który miał w tym stanie faktycznym zastosowanie, biorąc pod uwagę wyznaczenie przez powoda pismem z 6.05.2013 r. (k. 115) dodatkowego terminu wykonania umowy do dnia 31.05.2013 r. z zagrożeniem odstąpienia od umowy. W ocenie Sądu wyznaczony pozwanemu w powyższym piśmie termin, biorąc pod uwagę, że był już którymś z kolei (obok deklaracji samego wykonawcy) spełniał cechy „terminu odpowiedniego” i jak wiadomo nie został przez pozwanego dotrzymany. Podkreślić przy tym należy za powodem, że fakt, iż strony ustaliły etapy realizacji prac i wynagrodzenie za te poszczególne etapy, nie oznacza, że prace składające się na dany etap są elementem podzielnego świadczenia. Było to tylko podyktowane potrzebą finansowania robót i pozwalało ocenić stopień ich zaawansowania. Jak natomiast wynika z opinii biegłego sądowego wykonane przez pozwanego prace, w znaczącej części prawidłowo, należy potraktować jako pracę straconą, a więc nie mają one dla zamawiającego znaczenia. Biegły potwierdził bowiem, to co było wskazywane już w pozwie, że kolejny, nowy wykonawca nie podejmie się dokończenia remontu bez weryfikacji i oceny stanu bieżącego, która to ocena jest praktycznie niemożliwa. Ponadto żaden wykonawca nie podejmie się remontu bez potwierdzenia jakości już wykonanych prac i nie weźmie na siebie odpowiedzialności za dokończenie remontu kapitalnego wraz z udzieleniem gwarancji za przeprowadzony remont. Biegły jednoznacznie wskazał również, że na dzień dzisiejszy remont kapitalny tokarki karuzelowej powoda musi być przeprowadzony od nowa i będzie o tyle trudniejszy, że maszyna nie jest uruchomiona, jest zdemontowana i brak jest pewności kompletności elementów.

Powyższe jasno pokazuje, że czynności remontowe pozwanego w ramach zadania pod nazwą „Remont kapitalny tokarki karuzelowej” nie miały charakteru świadczenia podzielnego, zaś sama tokarka jest oczywiście rzeczą oznaczoną co do tożsamości. Zatem bez znaczenia z punktu widzenia celu umowy jest wykonanie przez pozwanego i nawet odebranie przez powoda prac etapów I i II, przy czym jak się okazało wykonawca wprowadził w błąd zamawiającego w protokole z 17.12.2010 r. (k. 72), gdyż nie dokonał zakupu części i materiałów elektrycznych w poz. 5 tegoż protokołu. Świadczenie pozwanego miało charakter niepodzielnego, a więc tak długo, jak pozwany nie wykonał w całości zakresu prac wymienionego w załączniku nr 1 do umowy, to tak długo jego świadczenie nie może być uznane za zrealizowane w jakiejkolwiek części.

W rezultacie oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy dotyczyło całości umowy i na podstawie art. 494 k.c. (w brzmieniu sprzed 25.12.2014 r.) powód był uprawniony do żądania całości tego co świadczył, a więc wypłaconego wykonawcy wynagrodzenia w łącznej wysokości 229.396 zł (z uwzględnieniem potrąconych 5% tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy).

Jeżeli natomiast chodzi o żądanie kwoty 118.712 zł tytułem uzupełniającego odszkodowania, to jako jego podstawę prawną należy wskazać art. 494 in fine k.c. Podstawę od domagania się dodatkowego, ponad karę umowną, odszkodowania strony zamieściły też w umowie z 28.10.2010 r., gdzie w § 7 ust. 10 w zw. z art. 484 § 1 zd. drugie k.c. wskazano, że w przypadku, gdy szkoda przewyższa wartość zastrzeżonych kar umownych zamawiający może dochodzić odszkodowania uzupełniającego.

Zgodnie z art. 494 in fine k.c. strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. W niniejszej sprawie szkoda powoda wynikająca z niewykonania zobowiązania przez pozwanego polega na różnicy pomiędzy kosztami remontu uzgodnionymi z pozwanym (292.080 zł) a kosztami remontu kapitalnego, które powód będzie musiał ponieść zlecając ten remont nowemu wykonawcy, przy czym powód w pozwie uwzględnił ofertę firmy (...) na kwotę 440.000 zł. Różnica pomiędzy powyższymi kwotami – 147.920 zł, to szkoda powoda, którą powód pomniejszył o naliczoną pozwanemu karę umowną w wysokości 29.208 zł. Ostatecznie więc należne powodowi uzupełniające odszkodowanie wyniosło 118.712 zł.

Powyższy sposób ustalenia w pozwie rzeczonego odszkodowania czynił zbędnym przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność aktualnej ceny rynkowej remontu kapitalnego tokarki karuzelowej. Bowiem biegły P. P. poczynił w tym zakresie wystarczające uwagi na kanwie wysokości ofert złożonych w 2010 r. w postępowaniu przetargowym i ofert złożonych na zapytanie powoda już po odstąpieniu od umowy z pozwanym. Z opinii biegłego wynika, że najbardziej realna jest oferta producenta tejże tokarki opiewająca na ok. 1,1 mln zł, przy czym powód do określenia wysokości szkody w tym zakresie posłużył się ofertą firmy (...), co zostało przez Sąd uwzględnione w wyroku. Ewentualne odniesienie się zaś do wyższej wyceny nie byłoby i tak możliwe z uwagi na treść art. 321 § 1 k.p.c.

Zasądzając powyższe kwoty, które w sumie wyniosły 377.316 zł, Sąd zasądził od każdej z nich – na podstawie art. 481 k.c. – ustawowe odsetki od dat wskazanych w pozwie, ustalając, że wynikają one wezwań do zapłaty (art. 451 k.c.) skierowanych do pozwanego przez powoda i są naliczone od dnia następnego od upływu zakreślonego terminu. Natomiast termin płatności kary umownej określony został w nocie księgowej (k. 123), która został nadana 17.06.2013 r., co uwzględniając obrót pocztowy, pozwala przyjąć dzień 3.07.2013 r. za pierwszy dzień wymagalności tej należności.

Mając na uwadze całokształt przytoczonej argumentacji Sąd orzekł jak w punkcie I. sentencji.

O kosztach procesu (pkt II.) Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Powód wygrał proces w całości, dlatego też należy się mu zwrot wszystkich poniesionych kosztów, na które składają się: opłata od pozwu w kwocie 18.866 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenia pełnomocnika procesowego powoda 7.200 zł (§ 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…), wydatki na poczet dowodu z opinii biegłego 1.179,39 zł. Suma powyższych kwot daje 27.262,39 zł, natomiast na skutek rachunkowej omyłki Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda o 22 grosze za dużo.

W punktach III. i IV. wyroku – na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Sąd zwrócił różnicę pomiędzy pobranymi od stron zaliczkami na poczet dowodu z opinii biegłego (po 3.000 zł) a kwotami faktycznie od stron należnymi, po przyznaniu biegłemu wynagrodzenia za sporządzenie opinii orzeczeniem referendarza sądowego z dnia 2 grudnia 2015 r. (w sumie 2.358,77 zł).