Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Pruszkowie, Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Mirosław Barszcz

Protokolant: sekr.sądowy Katarzyna Nowicka

po rozpoznaniu w dniu 23 grudnia 2015 r. w Pruszkowie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej A. B. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego M. C.

przeciwko J. E. (1)

o alimenty

I.  zasądza od J. E. (1) na rzecz małoletniej wnuczki A. A.

B. urodzonej (...) w P. tytułem alimentów

kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych miesięcznie płatną do rąk matki dziecka M. C. do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki z płatnością którejkolwiek z rat poczynając od dnia 10 listopada 2015 roku;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  wyrokowi w pkt. I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności;

IV.  nakazuje ściągnąć od pozwanej J. E. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

V.  znosi koszty procesu między stronami.

UZASADNIENIE

M. C., działając jako przedstawicielka ustawowa małoletniej A. B., w dniu 10 listopada 2015 r. wniosła do Sądu Rejonowego w Pruszkowie powództwo o zasądzenie alimentów od J. E. (1) na rzecz małoletniej wnuczki A. B. w kwocie po 600 zł miesięcznie płatne do rąk matki dziecka w terminie do 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności poczynając od dnia wniesienia pozwu. W uzasadnieniu podała m.in., iż ojciec powódki został zobowiązany do zapłaty alimentów w wysokości 700 zł miesięcznie, ale ich nie płacił, egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna. Decyzją MOPS przyznano świadczenie w wysokości 500 zł miesięcznie, które nie jest w stanie pokryć usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Ojciec małoletniej od początku uporczywie uchyla się od płacenia alimentów, za co został skazany wyrokiem sądu na karę ograniczenia wolności. Został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad córką. Matka dziecka zarejestrowana jest jako osoba bezrobotna i nie osiąga żadnych dochodów. Mieszka z rodzicami, którzy utrzymują ją i jej córkę. Koszty utrzymania dziecka w stosunku miesięcznym wynoszą około 2500 zł. Od września 2015 roku dziecko zaczęło uczęszczać do przedszkola, ponieważ matka stara się o podjęcie pracy. W miesiącu wrześniu opuściła kilkanaście dni w przedszkolu, ponieważ była przeziębiona. Koszt za przedszkole we wrześniu wyniósł 327 zł. W chwili obecnej A. B. znajduje się w niedostatku. Babka dziecka J. E. (1)od chwili narodzin A. nie poczuwała się do tego, że ma wnuczkę, nie wspomagała matki, nie dokładała żadnych starań w jej wychowaniu i nie kontaktuje się z dzieckiem (k. 3-5).

M. C. w toku całego procesu do chwili zamknięcia rozprawy w sprawie popierała powództwo, na rozprawie w dniu 23 grudnia 2015 r. ostatecznie wnosiła o zasądzenie alimentów od pozwanejJ. E. (1) na rzecz małoletniej A. B. w kwocie po 300 zł miesięcznie, w pozostałej części cofnęła powództwo (k. 74, k. 77, protokół k. 78).

Pozwana J. E. (1) powództwa nie uznała oraz w toku całego procesu do chwili zamknięcia rozprawy wnosiła o jego oddalenie w całości, wyrażała zgodę na cofnięcie powództwa w zakresie powyżej kwoty 300 zł miesięcznie (k. 74, k. 77, protokół k. 78).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia A. B. urodzona dnia (...) w P. pochodzi z nieformalnego związku (...).

Sąd Rejonowy w Pruszkowie wyrokiem z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie III RC 43/13 zasądził od S. B. (1) na rzecz małoletniej A. B. alimenty w kwocie 700 zł miesięcznie.

Małoletnia A. B. ma 3 lata, uczęszcza do przedszkola, którego koszt wynosi około 200-250 zł miesięcznie, ma dużą absencję. Ma częste infekcje górnych dróg oddechowych. Pozostaje pod opieką lekarską. Jest diagnozowana ze względu na występujące (...)i (...), została skierowana do (...).

M. C. ma 25 lat, posiada tytuł licencjata na kierunku administracja publiczna. Mieszka z córką i rodzicami w P. w mieszkaniu stanowiącym własność jej rodziców. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą około 1000 zł miesięcznie, w tym czynsz 581 zł, fundusz remontowy 57 zł, śmieci 44 zł, gaz 62 zł, energia 136 zł, telefon 103 zł, telewizja 21 zł. Nie pozostaje w stosunku pracy, jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Po ukończeniu liceum pracowała w ramach stażu pracy. W okresie od (...) do (...) r. odbyła staż w ramach projektu organizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w P. i zarabiała około 989 zł miesięcznie. Obecnie nie osiąga własnych dochodów, pozostaje na utrzymaniu rodziców, którzy pracują zawodowo, matka jej zarabia około 3000 zł miesięcznie, a ojciec około 3300-3600 zł miesięcznie, Rodzice M. C. spłacają pożyczki ekspresowe w łącznej kwocie 2016,49 zł miesięcznie. M. C. pobiera z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w P. na córkę A. zasiłek rodzinny w kwocie 70 zł i świadczenia z funduszu alimentacyjnego w kwocie 500 zł miesięcznie. Poza małoletnią córką nie ma innych osób na utrzymaniu. Nie posiada żadnego majątku. Usprawiedliwione potrzeby M. C. są standardowe, w zakresie żywienia, odzieży. Winna ona partycypować w kosztach mieszkaniowych w części na nią przypadającej.

S. B. (1) jest zameldowany w mieszkaniu swojej babki macierzystej w P. przy ulicy (...). Nie ma stałego zatrudnienia. Posiada zadłużenie alimentacyjne, toczy się przeciwko niemu egzekucja świadczeń alimentacyjnych zasądzonych na rzecz A. B., która jest częściowo bezskuteczna. S. B. (1) alimenty na córkę wpłaca na konto komornika nieregularnie i w niższych kwotach niż powinien. W okresie od września 2014 r. do grudnia 2015 r. wpłacił łącznie kwotę 3200 zł.

(...)

Prawomocnym postanowieniem z dnia 21 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie w sprawie I. N. 768/14 pozbawił S. B. (1) władzy rodzicielskiej nad małoletnią A. B..

J. E. (1) ma 55 lat i jest matką S. B. (1) (bezsporne), ma wykształcenie średnie w zawodzie (...). Mieszka, obecnie okresowo ze swoją matką, w P. w mieszkaniu stanowiącym jej własność, koszty utrzymania mieszkania wynoszą około 700 zł miesięcznie, w tym czynsz 500 zł, woda 100 zł, energia 100 zł. Spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty na zakup mieszkania w kwocie 20.000 zł w miesięcznych ratach po 170 zł, płatnych do 2022 roku i kredyt zaciągnięty na zakup pralki i lodówki w miesięcznych ratach po 140 zł. Jest zatrudniona w firmie (...) w P. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku sprzedawcy za miesięcznym wynagrodzeniem 2000 zł brutto, 1460 -1487 zł netto. Poza wynagrodzeniem za pracę innych dochodów nie osiąga. Opłaca składkę na ubezpieczenie na życie w kwocie 144 zł. Ma samochód osobowy marki O. z 1996 roku. Poza nim i mieszkaniem nie posiada innego majątku. Nie ma kontaktu z wnuczką, nie przekazuje jej żadnych prezentów. Jej matka posiada majątek, w tym mieszkanie (...) w P. przy ulicy (...), czynsz za lokal wynosi 570 zł miesięcznie.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o następujące dowody: odpis skrócony aktu urodzenia k. 6, kopię odpisu wyroku k. 9, kopię odpisu postanowienia k. 10, kopie zaświadczeń k. 12-13, kopię zaświadczenia lekarskiego k. 14, kopię zaświadczenia z PUP k. 18, kopie zaświadczeń k. 19-20, kopię zaświadczenia k. 44, potwierdzenia przelewów k. 45-46, kopie dowodów wpłat k. 47 – 48, zestawienie k. 49-50, kopie dowodów k. 52-55, k. 72, zaświadczenia k. 69-71, przesłuchanie M. C. k. 75-76, protokół k. 78, przesłuchanie J. E. (1) k. 76 -77, protokół k. 78, wyrok k. 32 akt III RC 43/13.

Ustalenia Sądu znajdują uzasadnienie w przeprowadzonych dowodach, które zostały powołane przy ustalaniu podstawy faktycznej w niniejszej sprawie. Należy także wskazać, iż niektóre z pism zostały złożone w kserokopiach, to jednak nic nie wskazuje na to, by ich treść nie odzwierciedlała wiernie treści dokumentów oryginalnych. Podnieść też należy, że strony wiarygodności i mocy dowodowej tych dowodów nie kwestionowały.

Przesłuchania stron były w przeważającej większości wiarygodne. Sąd nie dał wiary słowom przedstawicielki ustawowej, wskazującym, iż wydatki na córkę są w wysokości przez nią wskazanej (2000 - 2500 zł miesięcznie). Sąd w oparciu o zasady doświadczenia życiowego i wiedzę ogólną krytycznie ocenił wskazaną przez M. C. kwotę i nie dał im wiary co do wysokości wskazanej przez nią kwoty. Strona powodowa nie poparła wiarygodnymi dowodami swych zeznań w tej części. W zakresie jedzenia przez małoletnią A. (która ma blisko 4 lata) mleka dla dzieci oraz korzystania z pieluch Sąd przyjął to za wiarygodne, lecz niezasadne w świetle doświadczenia życiowego.

Przesłuchanie J. E. (1) było jasne, logiczne i spójne. Sąd nie miał wątpliwości, co do jego wiarygodności w zakresie przedstawianych faktów. W zakresie majątku J. E. (1) przesłuchanie jej nie kłóci się z przesłuchaniem M. C., która łącznie wskazywała na majątek J. C., jej matki i S. B. (1).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 128 kro obowiązek dostarczania środków utrzymania, a także w miarę potrzeby środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje wówczas, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

W przypadku wystąpienia z żądaniem zasądzenia alimentów od osoby zobowiązanej do alimentacji w dalszej kolejności dla udzielenia ochrony takiemu roszczeniu nieodzowne jest wykazanie niedostatku po stronie dziecka. Powszechnie przyjmuje się, że o niedostatku należy mówić nie tylko wówczas, gdy uprawniony nie posiada żadnych środków utrzymania, ale także wtedy, gdy nie mogą być w pełni zaspokojone jego usprawiedliwione potrzeby.

Przechodząc do oceny zgłoszonego przez powódkę roszczenia należy wskazać na kilka uwag natury ogólnej. Po pierwsze, iż obowiązek alimentacyjny osoby zobowiązanej w dalszej kolejności (dziadków) nie polega na przerzuceniu na nią niespełnionego obowiązku alimentacyjnego ojca dzieci, odpowiada ona bowiem za własne zobowiązanie, a nie za dług osoby zobowiązanej w bliższej kolejności. Po wtóre może ta osoba być zobowiązany do takich świadczeń m.in. wówczas gdy uzyskanie od ojca dzieci na czas potrzebnych im środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, a ich matka mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych nie jest w stanie sprostać w całości lub w części swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dziecko znajduje się w niedostatku. Do powstania takiego obowiązku alimentacyjnego nie jest konieczne wykazanie przez przedstawiciela ustawowego dziecka, iż egzekucja jest bezskuteczna bądź, iż zobowiązany do alimentacji dopuścił się popełnienia przestępstwa niealimentacji.

Jak zostało ustalone w niniejszej sprawie ojciec małoletniej nie spełnia w sposób pełny swojego obowiązku alimentacyjnego.

W niniejszej sprawie Sąd musiał ustalić, czy M. C. jest w stanie samodzielnie, bez właściwej pomocy ojca córki, zaspokoić usprawiedliwione potrzeby małoletniej A. B.. Zważywszy na możliwości zarobkowe przedstawicielki ustawowej powódki oraz okoliczność, iż uzyskanie alimentów od S. B. (1) na czas jest co najmniej znacznie utrudnione Sąd uznał, iż nie jest ona w stanie samodzielnie zabezpieczyć usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki. Posiadana obecnie, jak i możliwa do posiadania, przez M. C. kwota nie pozwala jej pokryć wszystkich niezbędnych i koniecznych potrzeb córki, które wraz z wiekiem wzrastają i obejmują nie tylko potrzeby bytowe związane z wyżywieniem, zakupem odzieży i zapewnieniem odpowiednich warunków mieszkaniowych, ale także potrzeby kulturalne i wychowawcze, mające zapewnić prawidłowy jej rozwój fizyczny i duchowy. M. C. pomimo, iż realizuje ciążący na niej obowiązek alimentacyjny nie jest w stanie na czas dostarczać córce środków konicznych do pokrycia jej wszystkich usprawiedliwionych potrzeb, przy konieczności zapewnienia również minimum własnych potrzeb. Taka sytuacja prowadzi zatem do stanu niedostatku, w rozumieniu przepisów o alimentacji, po stronie powódki i uzasadnia tym samym dochodzenie alimentów od pozwanej jako osoby zobowiązanej do alimentacji w dalszej kolejności. Obowiązek alimentacyjny J. E. (1) nie może polegać na przerzuceniu na nią niespełnionego obowiązku alimentacyjnego jej syna S. B. (1), może ona bowiem zostać zobowiązana do partycypowania w kosztach utrzymania wnuczki stosownie do jej możliwości zarobkowych i majątkowych.

W rozpoznawanej sprawie M. C. miesięczne koszty utrzymania dziecka oszacowała na kwotę około 2000 - 2500 zł miesięcznie (k. 75), sporządziła zestawienie wydatków mających obrazować ponoszone przez nią koszty (k. 56-67). Biorąc pod uwagę, iż przez usprawiedliwione potrzeby dziecka należy rozumieć nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji, ale także takie, które stworzą uprawnionemu normalne warunki bytowania odpowiadające jego wiekowi, stanowi zdrowia i statusowi rodziców, należało przyjąć, iż kwota wskazana przez przedstawicielkę ustawową powódki została przeszacowana i nie odpowiada rzeczywistym wydatkom na nią. Matka powódki nie wykazała, iż na zabezpieczenie potrzeb dziewczynki niezbędna jest wskazana przez nią kwota. Także z zestawienia pisemnego przez nią sporządzonego nie wynika, iż taka kwota była na powódkę wydatkowa. Strona powodowa skrupulatnie wyliczyła wszystkie wydatki dokonywane na małoletnią powódkę. Wynika bowiem z przedłożonego wyliczenia, iż przez okres 43 miesięcy została wydana kwota 30162 zł. Zdaniem Sądu przeszacowane przez M. C. zostały koszty odzieży powódki, zabawek i przyborów. Dokonując oceny usprawiedliwionych potrzeb powódki przez pryzmat zasad doświadczenia życiowego z uwzględnieniem jej wieku, stanu zdrowia, wykształcenia i statusu rodziców Sąd uznał, iż koszty utrzymania małoletniej A. B. kształtują się na poziomie kwoty około 1250 - 1300 zł miesięcznie. W kwocie tej znajdują pokrycie następujące wydatki: wyżywianie (w tym mleko) 350 zł, koszty utrzymania mieszkania przypadające na jedną osobę w czteroosobowej rodzinie małoletniej - 250 zł odzież i obuwie 150 zł, leki i leczenie 100 zł, pieluchy, środki czystości i kosmetyki 150 zł, opłaty za przedszkole 200 - 250 zł, zabawki i inne wydatki 50 zł.

W sprawie zostało ustalone, iż ojciec powódki zobowiązany jest do łożenia tytułem alimentów kwoty 700 zł miesięcznie, lecz nie wywiązuje się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, egzekucja komornicza prowadzona przeciwko niemu jest bezskuteczna, (...). Posiada zaległości alimentacyjne, w tym także należności na rzecz funduszu alimentacyjnego. S. B. (1) nie ma stałej pracy, podejmuje zatrudnienie na krótkie okresy czasu, nie posiada nieruchomości ani ruchomości większej wartości. W tym stanie rzeczy uzyskanie od niego na czas środków utrzymania potrzebnych małoletniej powódce jest co najmniej znacznie utrudnione. Ojciec dziecka bezspornie nie wywiązuje się prawidłowo ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Obowiązek alimentacyjny ciąży na obydwojgu rodzicach. Odnośnie matki powódki w sprawie zostało ustalone, iż jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Okoliczność ta nie może jej jednak zwalniać z finansowego partycypowania w kosztach utrzymania córki, zważywszy, iż małoletnia uczęszcza do przedszkola. Sąd ustalając możliwości zarobkowe strony do alimentacji zobowiązanej kieruje się nie tylko wykazywanymi przez nią dochodami, ale jej hipotetycznymi możliwościami zarobkowymi, zakładając należytą staranność takiej osoby, a więc bierze pod uwagę wszelkie te dochody, które przy należytym wykorzystaniu wszelkich posiadanych przez nią umiejętności, wiedzy i doświadczeń zawodowych osoba ta mogłaby uzyskać.

M. C. jest młodą, zdrową i wykształconą kobietą, nie posiada przeszkód do wykonywania pracy. Małoletnia A. uczęszcza do przedszkola, mieszka z matką i dziadkami macierzystymi, którzy także pomagają i w dalszym ciągu mogą pomagać w opiece nad nią. To wszystko uzasadnia przekonanie Sądu, iż matka powódki może podjąć pracę. O ile wykaże się najwyższym stopniem staranności jest w stanie osiągać dochody przynajmniej w kwocie najniższego wynagrodzenia, która przy uwzględnieniu świadczeń pobieranych na córkę, pozwala jej na zaspokojenie jej własnych podstawowych potrzeb życiowych (żywność 400 zł, koszty mieszkaniowe 250 zł, inne 150 zł) oraz na częściowe zaspokojenie potrzeb córki. Zdaniem Sądu możliwości zarobkowe M. C., wobec braku doświadczenia, nie są jednak na tyle wysokie, aby była w stanie samodzielnie zaspokoić potrzeby małoletniej córki. Taka sytuacja zaś prowadzi do stanu niedostatku po stronie powódki. To skutkowało oceną, iż małoletnia A. B. jest uprawniona do alimentowania przez pozwaną.

Stan niedostatku oczywiście jest elementem niezbędnym, ale również niewystarczającym do uwzględnienia powództwa. Wyznacznikiem bowiem obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego w dalszej kolejności są zgodnie z ogólnymi regułami jego możliwości zarobkowe i majątkowe, które są górną granicą świadczeń alimentacyjnych.

Przechodząc do oceny możliwości zarobkowych i majątkowych J. E. (1) należy podnieść, iż w sprawie zostało ustalone, iż pozwana pracuje zawodowo, osiąga dochody w kwocie około 1500 zł miesięcznie, posiada własne mieszkanie i spłaca zaciągnięte zobowiązania przeznaczone na zaspokojenie jej potrzeb życiowych.

Oceniając możliwości płatnicze pozwanej Sąd Rejonowy brał pod uwagę wysokość jej dochodów, koszty mieszkania, które winna ponosić w ½ ich wysokości z uwagi na wspólne zamieszkiwanie z matką oraz wysokość innych jej usprawiedliwionych potrzeb, a także wysokość ciążących na niej zobowiązań i w oparciu o te kryteria uznał, iż będzie ona w stanie przekazywać tytułem alimentów kwotę 150 zł miesięcznie.

Sytuacja materialna pozwanej, zdaniem Sądu, uniemożliwia obciążenie jej alimentami w dochodzonej przez powódkę wysokości, lecz w zaistniałej sytuacji osobistej winna ona partycypować w zaspokojeniu potrzeb małoletniej A. B.. Wniosek taki jest uzasadniony także okolicznością, iż pozwana nie utrzymuje kontaktu z wnuczką i w żaden sposób nie przyczynia się do jej utrzymania, ponadto poza małoletnią nie ma innych osób na utrzymaniu.

Kierując się wyżej podniesionymi motywami Sąd uznał, iż J. E. (1) winna łożyć tytułem alimentów kwotę niższą niż dochodzona przez stronę powodową. Jako taką Sąd przyjął kwotę 150 zł miesięcznie. Kwota ta w ocenie Sądu mieści się w granicach możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanej, pozwala też na wyrównanie alimentów do wysokości wystarczającej na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej A., uwzględniając pobierane na nią świadczenia i możliwości zarobkowe i majątkowe jej matki oraz obowiązek alimentacyjny pozostałych dziadków małoletniej. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż obowiązek alimentacyjny krewnych w tym samym stopniu obciąża w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym (art. 129§ 2 k.r.o.). Tak więc pokrycie niedostatku małoletniej powódki w pozostałym zakresie winno być dokonywane przez pozostałych dziadków, niezależnie od tego, że w poprzedzającym powództwo okresie w przeważającej części pokrywali koszty utrzymania małoletniej wnuczki.

W ocenie Sądu, łożenie na rzecz wnuczki zasądzonej tytułem alimentów kwoty nie spowoduje pogorszenia sytuacji materialnej pozwanej.

Wobec powyższego, na podstawie art. 132 k.r.o w zw. z art. 135 § 1 k.r.o. w zw. z art. 129§ 2 k.r.o., orzeczono jak w sentencji, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadano z urzędu na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

Sąd na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. obciążył pozwaną kosztami sądowymi, na które składa się opłata od pozwu obliczona od kwoty uwzględnionego powództwa, od której uiszczenia powódka była zwolniona.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.