Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa B. C. i M. C. (1)

przeciwko Grupie (...) Spółce Akcyjnej w K.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 18 maja 2015 r. sygn. akt VII GC 111/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Regina Kurek SSA Grzegorz Krężołek SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt : I ACa 1193/15

UZASADNIENIE

B. C. działająca w imieniu własnym oraz małoletniego syna M. C. (1) wniosła o uchylenie uchwały nr(...). z 8 kwietnia 2014r. Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy spółki pod firmą (...)w K., w sprawie podziału zysku netto za poprzedni rok obrotowy ustalającej, że spółka nie wypłaci dywidendy za rok obrotowy od 1 października 2012r. do 30 września 2013r. i przeznaczy zysk bilansowy netto w kwocie 3 340 735,36 zł na kapitał zapasowy.

Powodowie żądali uchylenia tej uchwały w części ponad kwotę 1 670 367,68 zł.

Uzasadniając zgłoszone żądanie wskazali że zaskarżona uchwała , wyłączając podział zysku pomiędzy akcjonariuszy jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie powodów.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa zarzucając powodom ,iż nadużywają możliwości zaskarżenia uchwał Zgromadzenia Akcjonariuszy na podstawie art. 422 §1 k.s.h. albowiem , ich żądanie jest trzecim z kolei takim żądaniem , które ma doprowadzić do trwałego wyłączenia możliwości decydowania przez Zgromadzenie o sposobie przeznaczania osiągniętego przez spółkę zysku bilansowego .

Sięgając po ten instrument ochronny , korzystanie z którego jest wyjątkiem od zasady, akcjonariusze mniejszościowi chcą narzucić swoja wolę akcjonariuszowi większościowemu z którym pozostają w osobistym konflikcie.

Strona pozwana argumentowała ponadto , że z uwagi na specyfikę rynku, wydawniczego na którym działa , konieczne jest posiadanie przez nią wysokiego kapitału własnego w celu zachowania zdolności kredytowej. Pozwala to jej na prowadzenie działalności gospodarczej i wypracowywanie zysków, które zwiększają wartość akcji wszystkich akcjonariuszy oraz zapewnia stabilizację finansową. Kapitał ten , środkiem do gromadzenia którego jest także kwestionowana przez powodów uchwała , ma przygotować(...)SA do zmian jakie wynikają z wprowadzenia przez rząd programu darmowego podręcznika dla klas I – III z którym wiąże się i będzie się wziąć w przyszłości , znaczne ograniczenie dochodów przedsiębiorstwa spółki. Kolejnym zamierzeniem inwestycyjnym na które konieczne są pieniądze jest nabycie przez pozwaną nieruchomości na której zlokalizowane są biura oraz jej magazyn. Zakup zmierza do ograniczenia wydatków związanych z dotychczasowym ich wynajmem od podmiotu trzeciego. Nieruchomość ta będzie także składnikiem majątkowym , służącym zabezpieczeniu rzeczowemu ewentualnie zaciąganych w przyszłości zobowiązań kredytowych.

Wyrokiem z dnia 18 maja 2015r , Sąd Okręgowy w Kielcach :

- uchylił uchwałę Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy spółki (...)SA w K. nr (...)z dnia 8 kwietnia 2014r , w sprawie podziału zysku netto za rok obrotowy od 1 października 2012r do 30 września 2013r i jego przeznaczenia na kapitał zapasowy , w części tj. ponad kwotę 1 670 367, 68 złotego [ pkt I ] ,

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów kwoty po 2 188, 50 złotego , tytułem kosztów procesu [ pkt II],

- nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę (...), 68 złotego , tytułem brakującej części kosztów sądowych związanych z postepowaniem [ pkt III sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

(...)SA w K. prowadzi działalność w zakresie wydawania i sprzedaży książek, w tym podręczników. Jej akcjonariuszami są A. C., posiadający 51 % akcji i pełniący funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej z wynagrodzeniem miesięcznym 30 000 złotych , oraz B. C., która wraz z małoletnim synem M. C. (1), posiada 49 % akcji nabytych w drodze spadkobrania po M. C. (2).

Między akcjonariuszami ma miejsce osobisty konflikt mający swoje źródło w próbie podwyższenia kapitału akcyjnego , w drodze emisji akcji z wyłączeniem prawa poboru, w celu uszczuplenia praw powodów. Było to w 2007r , bezpośrednio po zaginięciu M. C. (2).

Spółka wypłaciła dywidendę akcjonariuszom tylko za okres od 1 października 2005r. do 30 września 2006r. Zysk za lata 2008-2011 był przeznaczany na kapitał zapasowy. Zysk za rok obrotowy od 1 października 2010r. do 30 września 2011r. został również w całości przeznaczony na ten kapitał , lecz podjęta w tym względzie uchwała została prawomocnie uchylona w części wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 maja 2013r. w sprawie I ACa 438/13. Zysk za kolejny rok obrotowy został ponownie w taki sam sp[osób przeznaczony lecz uchwała akcjonariuszy w tym przedmiocie została częściowo uchylona nieprawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 24 czerwca 2014r., sygn. akt VII GC 119/13.

W dniu 8 kwietnia 2014r. odbyło się Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które podjęło uchwałę nr (...). objętą sporem , na podstawie której zysk bilansowy netto , wynoszący 3 340 735,36 zł , za rok obrotowy od 1 października 2012r. do 30 września 2013r. przeznaczono w całości na kapitał zapasowy.

W głosowaniu wzięli udział akcjonariusze mający łącznie 50 000 000 akcji reprezentujących 100 % kapitału akcyjnego. Za podjęciem uchwały oddano 25 500 000 głosów, przeciw 24 500 000 głosów. Pełnomocnik powodów głosował przeciwko uchwale zgłaszając wobec niej sprzeciw.

Podjęcie uchwały tej treści było rekomendowane przez zarząd spółki, gdyż jego zdaniem wprowadzenie darmowego podręcznika dla klas I-III szkoły podstawowej miało spowodować pięciokrotne zmniejszenie przychodów spółki , w perspektywie 3 lat, w tym spadek przychodów ze sprzedaży w 2014r., w skali około 20 000 000 zł..

W związku ze spodziewanym tak bardzo znacznym zmniejszeniem dochodów spółka planowała podnieść kapitał w spółce powiązanej (...), by stworzyć nowe możliwości sprzedaży w formie platformy do sprzedaży treści multimedialnych i poprzez sklep internetowy, rozszerzyć działalność o usługi dystrybucyjne i w związku z tym nabyć powierzchnię magazynową. Na realizacje tych zamierzeń konieczny były środki , zgromadzone w ramach kapitału zapasowego , którego powiększeniu służyć miała zaskarżona przez powodów uchwała.

Jak ustala dalej Sąd I instancji, głównym składnikiem majątku spółki są aktywa obrotowe stanowiące w 2012r. - 72 % w 2013r.- 75 %, a w 2014r. 76 %., wszystkich aktywów. Kwotowo wynosiły one odpowiednio: 63 019 540 zł, 65 053700 zł i 62 769 460 zł.

Natomiast aktywa trwałe wynosiły odpowiednio; 24 012 764 zł, 21 945 318 zł i 19 347 767 zł. Wśród nich najważniejsze znaczenie miały inwestycje długoterminowe w udziały i akcje w następujących jednostkach powiązanych: (...) SP. z o.o. - 100 % udziału w kapitale i ogólnej liczbie głosów, Wydawnictwo (...) -91 sp. z o.o. - 100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, (...) sp. z o.o. -100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, (...) Sp. z o.o.- 100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, (...) Sp. z o.o.- 100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, (...) Sp. z o.o. -100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, W2M Sp. z o.o.- 51 % udziału w kapitale i liczbie głosów, Fundacja (...)- 100 % udziału w kapitale i liczbie głosów, (...) Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o.- 29,58 % udziału w kapitale i liczbie głosów.

Głównymi źródłami finansowania spółki są kapitały własne, których udział w sumie bilansowej za 2013r. wynosił 66 % a w 2014r. wzrósł o 6 punktów procentowych. Najistotniejszą pozycją kapitałów własnych jest kapitał zapasowy, który w 2012r, wynosił 51 890 242 zł, co stanowiło 60 % sumy bilansowej w 2013r. – 53 670 125 zł - 62 % tej sumy. Jego przyrost był wynikiem zagospodarowania zysków.

Zewnętrzne źródła finansowania wynosiły w 2013r. 34 % pasywów ogółem. Wśród niech najistotniejsze znaczenie miały zobowiązania krótkoterminowe, które w 2013r. wzrosły w stosunku do roku poprzedniego o 1,4 mln zł i wynosiły 15 262 585 zł a 2014r. spadły do 12 509 625 zł.

W 2013r. spółka zawarła umowę o kredyt odnawialny z (...) Bankiem SA w W. na kwotę 11 000 000 zł a w 2014r oraz dwie umowy kredytu w rachunku bieżącym w Banku (...) SA w na kwotę 12 000 000 zł i 5 000 000 zł..

Na dzień bilansowy w latach 2012-2014 spółka nie posiadała zaciągniętych kredytów krótko- i długoterminowych zaś jego średnioroczne wykorzystanie wynosiło około 2 400 000 zł.

Jednocześnie nagromadzone środki pieniężne wynoszące w latach 2012-2014 pomiędzy 27 000 000 zł a 37 000 000 zł wystarczały do finansowania działalności bez kredytu w tym w najgorszym dla spółki drugim kwartale roku, kiedy to potrzeby finansowe sięgają 16 000 000 zł.

Spółka tworzyła wysokie rezerwy na zobowiązania. Przychody netto ze sprzedaży wyniosły za rok 2012r. – 101 860 281 zł, w 2013r. – 101 572 182 zł a w 2014r.- 96 718 299 zł, ulegając zmniejszeniu jedynie o 4,8 %. Rentowność ze sprzedaży za ten sam okres spadła z 10-9 %, w latach 2012-2013 do 6 % w 2014r.

Spółka ma bardzo dobre wskaźniki finansowe w latach 2012-2014. Wskaźnik pokrycia I stopnia obrazujący możliwość finansowania aktywów trwałych przez kapitały własne wynosi we wskazanych latach odpowiednio; 2,41, 2,62 i 3,06. wskaźnik pokrycie II stopnia, informujący o poziomie finansowania aktywów trwałych kapitałem długoterminowym wynosił odpowiednio: 2,42, 2,63 i 3,06.

W 2013r. spółka spłacała swoje zobowiązania w 34 dni od daty ich powstania a w 2014r. w terminie 40 dni regulując je na bieżąco w terminach wynikających z umów.

Wskaźnik rentowności sprzedaży, obrazujący wielkość zysku przypadającego na daną jednostkę sprzedaży spadł z 5 % w 2012r. do 3 % w latach 2013-2014. Wskaźnik zadłużenia ogólnego wyniósł w latach 2012-2014 odpowiednio; 0,34, 0, 34 i 0,28 w sytuacji, w której wynik ponad 0,5 oznacza duży udział długu w działalności firmy i stwarza ryzyko bankructwa w wypadku pogorszenia się koniunktury. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego informujący jaka cześć kapitałów własnych jest finansowana z kredytów, pożyczek o terminie zapadalności powyżej roku , gdy przekracza 100 % sygnalizuje ryzyko niewypłacalności. W pozwanej spółce wynosił on 0,85 %, 043 % i 0,37 %.. Wypłata dywidendy za wskazany okres , objęty kwestionowaną uchwałą , w całości spowodowałby zmianę wskaźnika zadłużenia spółki na poziomie 0,01 w odniesieniu do zadłużenia ogólnego i 0, 02 punktu procentowego , w stosunku do zadłużenia długoterminowego.

Z ustaleń tych wynika także, iż spółka nie ma własnych nieruchomości i wynajmowała powierzchnie biurowe i magazynowe od spółki powiązanej (...), w której udziałowcami są powodowie oraz była żona A. C..

Czynsz wynosił od 1 500 000 do 2 000 000 zł rocznie, nie był przez wynajmującego podwyższany, a pozwana nigdy nie zwracała się o jego obniżenie. W sierpniu 2014r. prawo użytkowania wieczystego do tego gruntu nabyła spółka (...) sp. z o.o., powiązana z pozwaną za łączną cenę 14 883 000 zł. Środki na powyższy zakup pochodziły z pożyczki udzielonej przez Grupę (...) S.A.

Pożyczka udzielona A. P. naraziła spółkę na konieczność zaciągnięcia kredytu i ponoszenia jego kosztów.

Znaczną część operacyjną swojej działalności spółka realizuje we współpracy z odrębnie powołanymi spółkami powiązanymi kapitałowo, co obarczone jest brakiem bezpośredniego wpływu na ich działania operacyjne.

W rozważaniach prawnych , odwołując się do poczynionych ustaleń, Sąd Okręgowy uznał , ze roszczenie powodów jest usprawiedliwione.

Odwołując się do bardzo dobrej sytuacji finansowej Grupy (...) SA , doniosłym dla rozstrzygnięcia okresie , którą potwierdziły wnioski opinii bieglej z zakresu księgowości E. P., ocenił , że żaden argument , które pozwana powoływała jako uzasadnienie dla podjęcia zaskarżonej uchwały nie został pozytywnie zweryfikowany.

Następstwa ekonomiczne dla sytuacji finansowej spółki , związane z realizacją przez ministerstwo Edukacji Narodowej programu darmowego podręcznika nie ` spowodowały przewidywanej utraty przychodów , a skala zmniejszenia się ich była w analizowanym przez Sąd okresie bardzo istotnie niższa aniżeli zakładana przez zarząd spółki, rekomendujący podjęcie uchwały z 8 kwietnia 2014r .

Spółka przedsięwzięła udane kroki mające przeciwdziałać spadkowi dochodów spodziewanego w związku z tym programem , zmieniając w części kierunek oraz formy działalności operacyjnej. Zmiana ta, dotycząc wytwarzania produktów elektronicznych z zakresu zarządzania w oświacie oraz udziału spółki w programie pod nazwą „szkoła kreatywnych umysłów „ współfinansowanego ze środków europejskich, pozwoliła pozwanej na dostosowanie się do zmieniających się realiów na rynku na którym prowadzi swoją działalność.

Zdaniem Sądu chybiony był argument potrzeby akumulacji środków poprzez przeniesienie środków z zysku na kapitał zapasowy w kolejnym roku rozliczeniowym w związku z zakupem nieruchomości na której pozwana ma magazyn i pomieszczenia biurowe. Jest on nietrafny, w sytuacji , gdy ostatecznie prawo użytkowania wieczystego tego gruntu nabyła spółka powiązana z (...)SA , a pozwana pożyczyła jej pieniądze na zakup , zaciągając na ten cel kredyt. Zmiana ta przy tym nie zmieniła jej sytuacji , ponieważ nadal pomieszczenia te i magazyn są wynajmowane za zapłatą czynszu na rzecz nowego użytkownika wieczystego.

Nieuzasadnionym , w ocenie Sądu, było także twierdzenie , że potrzeba dalszej akumulacji kapitału jest wynikiem zaostrzonej polityki banków wymagających większych niż uprzednio zabezpieczeń spłaty zaciągniętych zobowiązań kredytowych. Pozwana nie dowiodła trafności tego argumentu , a skala zgromadzonych dotąd wolnych środków, rzędu od 27 do 37 milionów złotych , pozwala na to by potrzeby spółki finansować na bieżąco bez udziału kredytów. Przeciwko jego zasadności świadczył dodatkowo fakt , że dotąd zaciągane zobowiązania kredytowe , w okresie przed podjęciem kwestionowanej uchwały, nie były związane z wymaganiem ze strony banków ustanawiania zabezpieczeń rzeczowych , co tylko świadczy , ze kredytodawcy uwzględniający bardzo dobrą sytuację finansową , uznawały (...)SA jako wiarygodnego kredytobiorcę , rezygnując z zabezpieczeń, na które powoływała się pozwana.

W tych okolicznościach Sąd I instancji uznał , że podjęcie zaskarżonej uchwały nie było uzasadnione obiektywnym interesem spółki. Zważywszy na okoliczność , że ostatni raz dywidenda była wypłacona akcjonariuszom za okres obrachunkowy pomiędzy 1 października 2005 i 30 września 2006r, wyłączenie podziału zysku , ponownie za kolejny okres , jest działaniem naruszającym dobre obyczaje zgodnie z którymi wszyscy akcjonariusze maja prawo do korzystania z zysków jakie przynosi działalność operacyjna przedsiębiorstwa spółki.

W jego ocenie zaskarżona uchwała podlega uchyleniu , w zakresie żądanym przez powodów także dlatego , że jest uchwałą , która ich krzywdzi.

Powodowie, akcjonariusze mniejszościowi , nie wchodzą , w odróżnieniu od A. C. - akcjonariusza większościowego , w skład organów; zarządzającego czy kontrolnego spółki. Wobec tego jedyną formą ich udziału w zyskach jakie przynosi spółka jest dywidenda. W odróżnieniu od nich A. C. jako przewodniczący rady nadzorczej uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie , obecnie w kwotach po 30 000 złotych miesięcznie. Wobec tego pozbawienie ich tego udziału za kolejny rok rozrachunkowy , w sytuacji braku uzasadnienia dla takiego wyłączenia w pozycji ekonomicznej spółki , decyduje o tym pokrzywdzeniu.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc i wynikająca z niej, dla wzajemnego ich rozliczenia pomiędzy stronami , zasada odpowiedzialności za wynik sprawy. Porażka spółki w sporze zdecydowała także o obciążeniu (...)SA ,w całości, nie pokrytą częścią kosztów sądowych związanych z postępowaniem.

W apelacji od tego orzeczenia strona pozwana , zaskarżając je w całości , domagała się wydania orzeczenia reformatoryjnego i oddalenia powództwa oraz obciążenia przeciwników procesowych kosztami postępowania za obydwie instancje.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa materialnego, w następstwie niewłaściwego zastosowania art. 422 §1 w zw z art. 347 §1 k.sh. , polegającego na uznaniu , iż okolicznościach faktycznych ustalonych w sprawie, zaszła podstawa do uchylenia uchwały Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Wspólników z przyczyn naruszenia dobrych obyczajów oraz pokrzywdzenia mniejszościowych akcjonariuszy mimo , że w oklicznoiściach tych brak było podstawy do sformułowania takiego wniosku ,

- błędu w ustaleniach faktycznych, w odniesieniu do perspektyw ekonomicznych spółki oraz celowości nabycia przez nią nieruchomości.

W motywach środka odwoławczego (...)SA w istocie powtórzyła argumenty , które powoływała w tracie postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji w sposób szczególny eksponując to , że

- możliwość korzystania przez mniejszościowych akcjonariuszy z uprawnienia do żądania uchylenia uchwał Zgromadzenia nie może pozbawiać spółki kompetencji do dysponowania zyskiem w sposób przez siebie uznany za właściwy , w tym na kapitał zapasowy. Za pomocą tego, wyjątkowego w zakresie stosowania, mechanizmu [którego powodowie nadużywają] , mniejszość nie może narzucać większości swojej woli.

- sytuacja na rynku na jakim działa pozwana powoduje , iż musi ona dysponować dużym skumulowanym kapitałem, by przy jego wykorzystaniu reagować na zmiany na nim zachodzące, za pomocą własnych środków , zachowując także dzięki niemu wysoka zdolność kredytową,

- utrzymywanie stabilnego , rozwijającego się przedsiębiorstwa , czemu służy kumulacja kapitału własnego , co ma miejsce dzięki prawidłowemu nim zarzadzaniu przez większościowego akcjonariusza, jest z korzyścią także dla pozostałych akcjonariuszy.

- pozycji ekonomicznej tegoż nie służy działanie powodów , którzy negując wcześniej podjęte uchwały i wytaczając kolejne powództwo zmierzają do postawienia własnego interesu finansowego nad interesem spółki ,

- treść poprzednio wydanych rozstrzygnięć sądowych , korzystnych dla B. C. i jej syna , które spowodowały wypłatę na ich rzecz świadczeń dywidendowych za poprzednie okresy interes ten w pełni zaspokajają,

- zakup prawa użytkowania wieczystego przez spółkę zależną A. P. wskazuje na prowadzenie przez pozwaną prawidłowej gospodarki pozyskanym kapitałem, a jej działania są zarówno przemyślane jak i z drugiej strony ostrożne i perspektywiczne. Sfinansowanie tego zakupu wadliwie , w oparciu o opinie biegłego , która nie miała w tym zakresie fachowej wiedzy , został oceniony przez Sąd I instancji

- ocena sytuacji spółki dokona przez Sąd odnosiła się wyłącznie do tej , która miała miejsce w dacie podjęcia zaskarżonej uchwały bez uwzględnienia pespektyw działania pozwanej ,które wymagają elastyczności , a zabiegiem czasu przebranżowienia wymuszonego przez zmieniający się rynek. Temu , dla zachowania dotychczasowego poziomu dochodów, służy gromadzenie środków własnych, podstawą dla którego była uchylona nietrafnie uchwała.

W odpowiedzi na apelację powodowie domagali się jej oddalenia, jako pozbawionej uzasadnionych podstaw oraz obciążenia spółki kosztami postepowania.

W swoim stanowisku polemicznie odnieśli się do wszystkich zarzutów (...)SA , składając wniosek o dopuszczenie, w postępowaniu apelacyjnym, dowodu ze sprawozdania finansowego pozwanej za okres od 1 października 2013r do 30 września 2014r dla stwierdzenia sytuacji finansowej pozwanej w kolejnym okresie rozliczeniowym.

Złożenie go dopiero na tym etapie postępowania tłumaczyli niemożliwością skorzystania z tego środka dowodowego wcześniej.

Pełnomocnik strony przeciwnej nie oponował uzupełnieniu o ten dokument postępowania dowodowego.

Sąd Apelacyjny dowód ten dopuścił i przeprowadził , uznając , że ma on cechę „nowości” w rozumieniu art. 381 kpc.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

W szczególności nie jest trafny żaden z zarzutów na jakich opiera się jego konstrukcja.

Chybiony jest zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego.

Analiza motywów jakie spółka powołała, by zarzut ten uzasadnić , usprawiedliwia wniosek , iż argumentacja powołana przez nią sprowadza się do przeciwstawienia tym ustaleniom własnej wersji zdarzeń , w ocenie (...)SA , zgodnych z rzeczywistością , które uzasadniały podjęcie zaskarżonej uchwały i przekazanie wypracowanego zysku za kolejny okres rozliczeniowy , w całości na kapitał zapasowy.

W ramach tego zarzutu powódka powołała te same argumenty do których odwoływała się przed Sądem I instancji , a zgodnie z którymi : sytuacja na zmieniającym się rynku wydawniczym , w tej jego części na którym prowadzi ona swoja działalność operacyjną, wymaga od niej zmiany kierunku tej działalności , w tym wzbogacenia swojej oferty kierowanej do potencjalnych klientów. Gromadzenia składników majątkowych do których przysługiwać jej będzie tytuł własności , by także przyszłości rozwijać, a nie ograniczać zakresu tej działalności. To wymaga zgromadzenia większego niż dotąd wolumenu środków finansowych , by pokrywać z nich niezbędne wydatki , w tym inwestycyjne i nadal pozostawać wiarygodnym kredytobiorcą wobec instytucji kredytowych.

Ocena powołanych przez siebie faktów nie stanowi jednak skutecznego środka do podważenia sposobu ustalenia okoliczności , które Sąd I instancji uczynił podstawą faktyczna kontrolowanego instancyjnie orzeczenia , a odmienna ocena tego , iż spółka miała ekonomicznie motywowane powody by za pośrednictwem zaskarżonej uchwały , przekazać środki z zysku na kapitał zapasowy, zaprezentowana w ramach stawianego zarzutu, nie może stanowić dostatecznej podstawy do uznania , że ustalenia Sądu I instancji są nieprawidłowe, w tym w szczególności dotknięte są błędem.

Nie można przy tym nie uwzględniać , że ustalenia Sądu są, w negowanej przez skarżącą części , oparte na wnioskach opinii biegłego E. P. , która trafnie została przez Sąd oceniona jako kompletna i fachowa , sporządzona w zgodzie z regułami sztuki opiniodawczej , której strona pozwana skutecznie nie podważyła.

Nietrafność tego zarzutu ma m. in. tę konsekwencję , iż ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy , jako poczynione prawidłowo, Sąd II instancji przyjmuje za własne.

Ustalenia te należy uzupełnić o fakt , iż Sąd Apelacyjny w Krakowie , wyrokiem z dnia 11 lutego 2015r , w sprawie I ACa 1648/15 , oddalił apelację (...)SA od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z 24 czerwca 2014r , sygn.VII GC 119/13 , na podstawie którego została uchylona, w części, uchwała Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy o przeznaczeniu całego zysku za rok obrotowy pomiędzy 1 października 2011r i 30 września 2012r na kapitał zapasowy

/ okoliczność nie kwestionowana przez strony , znana Sądowi z urzędu. /

Ponadto z badania sprawozdania finansowego pozwanej spółki za okres od 1 października 2013 do 30 września 2014 wynika , że nadal , tak jak w poprzednim okresie rozliczeniowym , sytuacja finansowa spółki bardzo dobra. Zysk netto zamknął się wielkością 2 989 424, 28 złotego. Głównym źródłem finansowania działalności był kapitał własny , którego udział w kwocie bilansowej wyniósł 72 %. Ł Większość tych środków była zgromadzona w ramach kapitału zapasowego , którego udział w tej kwocie wyniósł 68, 5 % , wyrażając się sumą 56 263 500 złotych.

/ dowód : sprawozdanie finansowe spółki za okres 1 października 2013r - 30 września 2014r , którego wiarygodność nie była przez strony kwestionowana - dane z k. 373 i 434 akt /

Nietrafny jest również zarzut naruszenia prawa materialnego.

Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika , że powodowie będący mniejszościowymi akcjonariuszami nie sprawują w ramach struktury organów korporacyjnych (...)SA , w odróżnieniu od akcjonariusza większościowego , A. C., żadnych funkcji które wiązałyby się z dodatkowymi dochodami. Zatem jedyną wymierną korzyścią finansową jaką może im przynosić wysoki , 49 procentowy udział w jej kapitale akcyjnym są świadczenia z tytułu dywidendy z podziału zysku bilansowego, osiągniętego przez bardzo dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwo spółki.

Z ustaleń tych także wynika , że udział ten był wykluczany od szeregu lat poprzez podejmowanie przez Zagrodzenie akcjonariuszy uchwał na podstawie których cały wypracowywany zysk był przeznaczany na kapitał zakładowy. Dopiero sięganie przez B. C. i M. C. (1) do mechanizmu powództwa o uchylenie uchwały , doprowadzał na drodze sądowej do zapewniania nim udziału w podziale tego zysku , w poszczególnych okresach. W przeciwnym wypadku byli by go pozbawieni w sposób trwały , w oparciu o argument potrzeb inwestycyjnych spółki oraz zapewnienia na ten cel środków własnych z powiększanego w ten sposób kapitału zapasowego.

Oczywistym musi pozostawać , że potrzeby finansowe spółki mogą być podstawą do podjęcia przez Zgromadzenie akcjonariuszy uchwał tej treści ale , może to mieć miejsce w sytuacji , gdy ku temu istnieje uzasadniona obiektywnie podstawa w sytuacji przedsiębiorstwa spółki.

Wówczas prymat tych potrzeb nad prawem akcjonariuszy do udziału w zysku usprawiedliwia jej podjęcie. Nie może to być sytuacja powtarzająca się , a tym bardziej permanentna , szczególnie gdy względy ekonomiczne nie stanowią dla niej dostatecznego uzasadnienia.

/ por. w tej materii także stanowisko Sadu Najwyższego zawarte w judykacie z dnia 27 marca 2013r , sygn.I CSK 407/12 , publ. OSP 2013 z.11 poz. 108 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 października 2014r , sygn.. V Ca 244/14 , powołany za zbiorem Lex nr 1527003/

Uchwała tej treści , podjęta w opisanych okolicznościach, jest nie tylko sprzeczna dobrymi obyczajami w relacji pomiędzy mniejszościowymi akcjonariuszami a spółką ale ponadto uchwałą , która mniejszość tę krzywdzi.

W rozstrzyganej sprawie nie został potwierdzony żaden argument , które pozwana powoływała dla uzasadnienia podjęcia zaskarżonej uchwały potrzebami finansowymi spółki w związku z jej sytuacją ekonomiczną na zmieniającym się rynku wydawniczym szeroko rozumianych materiałów edukacyjnych.

Nie tylko w okresie rozliczeniowym za który była ona podejmowana ale także w kolejnym okresie sytuacja gospodarcza spółki była bardzo dobra . Nie sprawdziły się negatywne prognozy utraty dotychczasowej skali dochodów związanych z wdrożeniem programu darmowego podręcznika. Spółka wykorzystując dotychczas skumulowane środki, rozszerzyła wręcz swoją działalność , kierując ją na inne pola aktywności, związane z szeroko rozumianą edukacją. Nadal pozostała też wiarygodnym kredytobiorcą dla banków. Potrafiła pomnażać majątek przy pośrednictwie utworzonych przez siebie spółek zależnych , które dokapitalizowywała.

Fakty te dostatecznie przekonują , że odwoływanie się do potrzeb finansowych spółki jako argumentu za przekazaniem środków z zysku na kapitał zapasowy nie było dostatecznym usprawiedliwieniem dla podjęcia zaskarżonej przez powodów uchwały.

Wobec tego , przez pryzmat skutków jakie przynosiła dla mniejszościowych akcjonariuszy w postaci wyłączania ich z partycypacji w zysku bilansowym,

w kolejnym już okresie , należało ja ocenić , jak trafnie uczynił to Sąd Okręgowy , jako sprzeczną zarówno z dobrymi obyczajami jak i rodzącą stan pokrzywdzenia po ich stronie.

/ por. zbieżne z zaprezentowanym stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 6 marca 2009r , sygn.. II CSK 522/08 , publ w zbiorze Lex nr 494003/

Odmienna ocena pozwanej na której opierał się omawiany zarzut nie może zostać zaaprobowana.

Z podanych przyczyn , w uznaniu apelacji za nieuzasadnioną, Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc.

Kosztami postępowania apelacyjnego , stosując art. 98 §1 i 3 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc , Sąd II instancji , obciążył pozwaną.

Kwota należna z tego tytułu powodom od przeciwniczki procesowej , uwzględniając , iż wyczerpuje się ona w wynagrodzeniu profesjonalnego ich pełnomocnika , będącego adwokatem , została ustalona na podstawie §11 pkt 21 w zw z §13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie [ …] z dnia 28 września 2002r [ jedn. tekst DzU z 2013r poz. 461]

SSA Sławomir Jamróg SSA Grzegorz Krężołek SSA Regina Kurek