Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków, 29 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydz. IX Gospodarczy w składzie:

sędzia SO Dariusz Pawłyszcze

protokólant st. sekr. sąd. Aleksander Powroźnik

po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w Krakowie 29 stycznia 2016r. sprawy z powództwa L. K. przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy sprzedaży z 10 marca 2015r.

I uznaje za bezskuteczną wobec powoda w zakresie wierzytelności o zwrot pożyczki udzielonej przez powoda (...) Sp. z o.o. w K. umową z 1 grudnia 2011r. umowę sprzedaży z 10 marca 2015r., którą (...) Sp. z o.o. sprzedała pozwanej nieruchomości, dla których prowadzi się księgi wieczyste o nrach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...);

II zasądza od pozwanej na rzecz powoda koszty postępowania 109.117 (sto dziewięć tysięcy sto siedemnaście) zł.

UZASADNIENIE

Powodowy wierzyciel wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego w zakresie wierzytelności o zwrot pożyczki umowy sprzedaży z 10 marca 2015r., którą dłużnik sprzedał pozwanej osobie trzeciej 4 lokale mieszkalne i 4 komórki za cenę 3.470.000 zł płatną do 30 grudnia 2030r, a taki termin zapłaty oznacza pokrzywdzenie wierzycieli sprzedawcy, czego osoba trzecia była świadoma.

W odpowiedzi na pozew [k.209] pozwana osoba trzecia wniosła o oddalenie powództwa, ponieważ:

1. pożyczka udzielona przez powodowego wierzyciela dłużnikowi została prawdopodobnie spłacona,

2. odroczenie terminu zapłaty ceny nie oznacza pokrzywdzenia wierzyciela sprzedawcy,

3. dłużnik posiada wiele wierzytelności stwierdzonych nakazami zapłaty przeciwko spółkom zarządzanym przez wierzyciela.

Sąd ustalił, co następuje:

Umową z 1 grudnia 2011r. [k.20] powodowy wierzyciel pożyczył dłużnikowi 6.300.000 zł, a dłużnik zobowiązał się do zwrotu w 240 miesięcznych równych ratach z odsetkami w wysokości stawki WIBOR 3M powiększonej o 7 punktów procentowych.

Porozumieniem z 7 marca 2012r. [k.22] strony skróciły okres zwrotu pożyczki do 35 równych miesięcznych rat po 68.138,45 zł (suma raty i części odsetek naliczonych do dnia płatności danej raty). Ostatnia 36. rata miał pokryć resztę wierzytelności powodowego pożyczkodawcy.

Dłużnik ( (...) Sp. z o.o.) był generalnym wykonawcą inwestycji (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) K. Sp.k. i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) K. Sp.k. kontrolowanych przez powodowego wierzyciela. Generalny wykonawca (dłużnik) całość robót zamówił u (...) Sp. z o.o., w której miał 100% udziałów. Podwykonawca ( (...) Sp. z o.o.) nie płacił dalszym podwykonawcom, chociaż otrzymywał częściowe wynagrodzenia od obydwu inwestorów.

W. K.(większościowy wspólnik generalnego wykonawcy) i powód (kontrolujący inwestorów) mieli udziały w szeregu tych samych spółek. W celu rozwiązania konfliktu związanego z niepłaceniem przez (...) Sp. z o.o. (kontrolowaną przez W. K.) dalszym podwykonawcom oraz dokończenia obydwu inwestycji W. K. [zeznanie k.319] i powód [zeznanie k.321] w dniu 26 czerwca 2013r. zawarli porozumienie [k.125 akt IX GCo 71/15], na mocy którego W. K., jego szwagier A. U. oraz kontrolowane przez W. K. spółki ( w tym dłużnik, tj. (...) Sp. z o.o.) mieli m.in. sprzedać powodowi (oznaczonemu w porozumieniu imieniem J.) po cenach nominalnych udziały w szeregu spółek. Jednocześnie ustalono, że dłużnik uzyska potwierdzenie zwrotu pożyczki udzielonej mu przez powoda i zapewnienie zwolnienia spod hipoteki nieruchomości przy ul. (...). Dłużnik zobowiązał się również do niezbywania lokali stanowiących majątek spółki, chyba że środki pochodzące ze sprzedaży zostaną przekazane na realizację inwestycji K..

W. K. i jego spółki wykonali porozumienie i umowami z 22 listopada 2013r. sprzedali powodowi 33 udziały w spółce (...) za 16.500,00 zł [k. 225], 4 udziały w (...) sp. z o.o. za 2.000,00 zł [k.228], ogół praw i obowiązków komandytariusza w obydwu spółkach będących inwestorami za 18.000 zł [k.231] i 17.000 zł [k.233]. Ponadto w oparciu o pełnomocnictwo udzielone przez dłużnika A. U. sprzedał udziały dłużnika (100%) w (...) Sp. z o.o. Wg W. K. p.1 porozumienia z 26 czerwca 2013r. nie dotyczył udziałów dłużnika w A.. W. K. zarzucił powodowi i A. U. zmowę w celu nadużycia pełnomocnictwa, a kontrolowany przez niego (...) Sp. z o.o. (dłużnik) pozwał A. U. i powoda o ustalenie nieważności zbycia udziałów w (...) Sp. z o.o., lecz powództwo zostało prawomocnie oddalone [wyrok I instancji k.249, II instancji k.271].

W. K. założył pozwaną spółkę, która umową z 10 marca 2015r. [k.35] nabyła od dłużnika 8 nieruchomości lokalowych. Pozwany kupujący zobowiązał się do zapłacenia całych cen sprzedaży w terminie do 31 grudnia 2030r., lecz nie przed 31 grudnia 2029r.

Powyższy stan faktyczny był niesporny. Sporne było wykonanie przez W. K. i jego spółki (w tym dłużnika) porozumienia z 26 czerwca 2013r., a tym samym prawo do żądania przez dłużnika od powoda potwierdzenia zwrotu pożyczki będącej podstawą niniejszej skargi paulińskiej.

W. K. został zawnioskowany jako świadek, lecz na posiedzeniu 29 stycznia 2016r. był już prezesem pozwanej osoby trzeciej i został przesłuchany w charakterze strony. Poza przesłuchaniem W. K. pozwana osoba trzecia nie zgłosiła osobowych wniosków dowodowych (dowód z dokumentów dołączonych do odpowiedzi na pozew był zbędny, gdyż dokumenty te były niesporne). Postępowanie dowodowe nie wykazało wygaśnięcia obowiązku zwrotu pożyczki w całości. W. K. zeznał [k.320 34m], że sumy 3 mln zł przewidzianej w p.4 porozumienia dłużnik wpłacił tylko 0,5 mln zł.

Sąd zważył, co następuje:

Postępowanie ze skargi paulińskiej nie służy ustaleniu wysokości długu i tylko ustalenie, że wierzytelność niewątpliwie nie istnieje prowadzi do oddalenia skargi. Przy rozpoznawaniu skargi istotne jest, czy osoba trzecia wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Zatem nie jest istotna wiedza nabywcy mienia dłużnika o istnieniu konkretnego długu, lecz ogólna wiedza o zadłużeniu zbywcy. Oczywiście brak jakiejkolwiek wierzytelności wobec zbywcy oznacza brak legitymacji czynnej do wniesienia skargi paulińskiej, lecz w razie sporu w tym zakresie wątpliwości należy rozstrzygać na rzecz istnienia wierzytelności. Wyrok uwzględniający skargę nie jest tytułem wykonawczym, a jedynie rozszerza mienie podlegające zajęciu w egzekucji przeciwko dłużnikowi. Zatem pozyskanie przez wierzyciela niniejszego wyroku wobec braku tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi nie uprawnia do wszczęcia egzekucji z lokali objętych zaskarżoną umową z 10 marca 2015r. Dlatego w sprawie ze skargi niecelowe jest prowadzenie postępowania dowodowego mającego na celu ścisłe ustalenie, czy wierzytelność nadal istnieje. Obowiązkiem wierzyciela jest wykazanie powstania długu (udzielenie pożyczki było niesporne), a osobę trzecią obciąża wykazanie wygaśnięcia wierzytelności. Jeśli rozliczenia wierzyciela i dłużnika okazują się skomplikowane, wątpliwości należy rozstrzygać na rzecz dalszego istnienia wierzytelności.

Powód uzyskał zabezpieczenie w postaci zakazu zbywania nieruchomości objętych skargą. Zabezpieczenie upada w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się wyroku niezależnie od treści rozstrzygnięcia (art. 757 K.p.c.). W razie uwzględnienia powództwa dopuszczalne jest oddalenie wniosku pozwanego o stwierdzenie upadku zabezpieczenia, jeśli powód należycie uzasadni potrzebę utrzymania zabezpieczenia (aczkolwiek jest to kwestia sporna). Jednakże utrzymanie zabezpieczenia po upływie terminu z art. 757 K.p.c. powinno następować wyjątkowo i wierzyciel musi należycie uzasadnić, dlaczego zwlekał z pozwaniem dłużnika. Upadek – co do zasady - zakazu zbywania przedmiotu zaskarżonej czynności prawnej po upływie miesiąca od uprawomocnienia się wyroku także przemawia przeciwko badaniu w procesie ze skargi wygaśnięcia wierzytelności równie dokładnie jak w procesie o zwrot pożyczki.

Ze względu na kontrolowanie obydwu spółek (dłużnika i osoby trzeciej) przez tą samą osobę oczywistym jest spełnienie przesłanki wiedzy osoby trzeciej, a pozwana osoba trzecia nie kwestionowała spełnienia tej przesłanki skargi. Pozwany kwestionował natomiast, aby zaskarżona umowa krzywdziła wierzycieli, a w szczególności powoda, gdyż samo odroczenie zapłaty do 2030 roku nie skrzywdziło wierzycieli. Osoba trzecia podniosła, że wobec obciążenia nieruchomości hipotekami na rzecz banku wcześniejsze wszczęcie egzekucji z tych nieruchomości nie prowadziłoby do zaspokojenia wierzycieli niezabezpieczonych. Zaskarżoną czynnością 8 lokali zostało usuniętych spod egzekucji do 2030r. i jeśli nawet wierzytelności hipoteczne zmniejszą się poniżej wartości nieruchomości, to powodowy wierzyciel i tak nie mógłby wszcząć egzekucji zwrotu pożyczki. Dopiero w razie uprawomocnienia się niniejszego wyroku (i uzyskania tytułu przeciwko zbywcy) wierzyciel uzyska możliwość udziału w egzekucji z tych nieruchomości.

Samo odroczenie zapłaty ceny na tak długi okres oznacza – co do zasady – pokrzywdzenie wierzycieli zbywcy, chyba że zbywca płaci w terminie swoje długi i ma majątek przewyższający zadłużenie. Czynność prawna krzywdzi wierzycieli, jeśli czynność prowadzi do niewypłacalności dłużnika lub zwiększa jego niewypłacalność (art. 527 § 2 K.c.). Świadomość pokrzywdzenia nie oznacza nastawienia psychicznego (raczej nie do poznania w procesie cywilnym), lecz wiedzę, że sprzedaż zwiększyła niewypłacalność, o czym świadczy zwrot „lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć”. Dłużnik i osoba trzecia wiedzieli, że odroczenie zapłaty ceny do 2030 roku czyni zbywcę niewypłacalnym do tego czasu.

Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono w myśl art. 527 § 1 K.c.

koszty

Na podstawie art. 98 K.p.c. powodowi przysługuje zwrot opłaty od pozwu 100.000 zł, kosztów zastępstwa 7.217 zł oraz koszty zabezpieczenia, w tym postępowania zażaleniowego: opłata 100 zł i koszty zastępstwa 1.800 zł.