Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)

SSO del. Beata Michalska

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2013 r. w Łodzi

sprawy J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe,

na skutek zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 8 października 2012 r., sygn. akt: VIII U 2732/12 oraz apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 22 października 2012 r., sygn. akt: VIII U 2732/12;

oddala zażalenie i apelację.

Sygn. akt III AUa 1762/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2012 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Ł. stwierdził, że w roku składkowym obejmującym rok rozliczeniowy od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe firmy (...) J. L. wynosi 2% podstawy jej wymiaru,

Kolejną decyzją dnia 15 czerwca 2012 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Ł. stwierdził, że w roku składkowym obejmującym rok rozliczeniowy od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe firmy (...) J. L. wynosi 2% podstawy jej wymiaru.

Od wskazanych decyzji J. L. złożył odwołanie i wskazał, że dla jego firmy (...) w okresach od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na te lata, tj. 1,67% podstawy jej wymiaru. Wnioskodawca podniósł, że w sprawie toczącej się z jego odwołania z dnia 11 marca 2011 roku przed Sądem Okręgowym w Łodzi znajduje się uzasadnienie do niniejszego odwołania. Wnioskodawca wskazał przy tym, że przywołana sprawa została rozstrzygnięta na jego korzyść przez potwierdzenie zasadności opłacania składki na wskazanym w odwołaniu poziomie wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2011 roku w sprawie VIII U 462/11, od którego złożona przez ZUS apelacja została oddalona wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2012 roku III AUa 1429/11.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 8 października 2012 roku pełnomocnik organu rentowego wnosił o odrzucenie odwołania, podnosząc zarzut powagi rzeczy osądzonej. Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 8 października 2012 roku Sąd oddalił zarzut powagi rzeczy osądzonej

Wyrokiem z dnia 22 października 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że stopa procentowa składki na ubezpieczenie majątkowe płatnika składek J. L. w roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku i od 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku wynosi 1,67%.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego: J. L. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...). W latach 2008 i 2009 płatnik zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego po 117 osób (w kolejnych miesiącach poszczególnych lat po: 9,9,10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10,9 osób), co oznacza, że liczba ubezpieczonych w każdym ze wskazanych w decyzjach okresów rozliczeniowych wynosiła 9,75 osób.

W dokumentach rozliczeniowych za okresy od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku wnioskodawca wykazał stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości 1,67%.

Decyzjami dnia 21 lutego 2011 roku nr (...)- (...) oraz nr (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek J. L. w roku składkowym obejmującym okresy rozliczeniowe: od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku, podwyższa się o 50%. W uzasadnieniu wskazano, że płatnik składek w 2008 i 2009 roku zgłosił do ubezpieczenia społecznego 9,75 osób, zatem co najmniej 10 osób i dlatego też był zobowiązany do samodzielnego ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz do samodzielnego ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w okresie od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku. Organ podniósł, że według PKD wskazanego w deklaracjach ZUS IWA wnioskodawcy, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 2%, natomiast w dokumentach rozliczeniowych za te okresy płatnik wskazał zaniżoną stopę procentową, tj. w wysokości 1,67%. Z tego powodu organ rentowy na podstawie art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, podwyższył stopę procentową przedmiotowej składki o 50% i ustalił ją w wysokości 3%.

Od obu decyzji z dnia 21 lutego 2011 roku J. L. złożył odwołanie wskazując, że w okresie składkowym od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku została prawidłowo przez niego ustalona wysokość procentowa składki, jako 50% najniższej stopy procentowej ustalonej na te lata, tj. 1,67%.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2011 roku uzupełnionym wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił obie decyzje z dnia 21 lutego 2011 roku i stwierdził, że stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązujące płatnika składek J. L. w roku składkowym od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku nie podwyższa się o 50%. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że płatnik przekazał prawidłowe dane co do ilości osób ubezpieczonych, co nie spowodowało zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, a zatem brak było podstaw do podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na zasadzie art. 34 z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2009 roku Nr 167, póz. 1322 ze zm.), tj. podwyższenia stopy procentowej tej składki w stosunku do wnioskodawcy o 50%. Sąd Okręgowy podniósł, że liczba ubezpieczonych 9,75, jest mniejsza niż 10, co oznacza, że wnioskodawca w spornych okresach do ubezpieczenia wypadkowego zgłosił łącznie mniej niż 10 ubezpieczonych, a nie co najmniej 10, jak stanowi przepis art. 28 ust. 2 Ustawy. Jednocześnie Sąd wskazał, że stopa procentowa składki dla mniej niż 10 ubezpieczonych powinna zostać ustalona w wysokości 50 % najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grupy działalności tj. 1,67%

Złożoną przez organ rentowy apelację od powyższych wyroków, Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2012 roku w sprawie III AUa 1429/11. W uzasadnieniu wyroku Sad Apelacyjny wskazał, że rozpoznawana sprawa dotyczy nałożenia na płatnika składek sankcji w postaci wyższej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, kiedy to muszą po stronie płatnika zaistnieć dwie okoliczności: nieprzekazanie przez płatnika do organu rentowego odpowiednich danych lub przekazanie nieprawdziwych danych w tym zakresie. W związku z tym, że prawidłowo Sąd I instancji ustalił, iż wnioskodawca przedstawił liczbę pracowników zgodnie ze stanem zatrudnienia, brak jest podstaw do zastosowania sankcji z art. 34 ustawy wypadkowej. Nadto Sąd Apelacyjny podniósł, że liczba pracowników został ustalona na 9,75 i nie można przyjąć, jak uczynił to organ rentowy, że liczba ta wynosi co najmniej 10 pracowników.

Wyrok z dnia 13 maja 2011 roku uzupełniony wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2011 roku w sprawie VIII U 462/11 Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi stał się prawomocny.

Spornymi decyzjami z dnia 15 czerwca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Ł. stwierdził, że w latach składkowych obejmujących rok rozliczeniowy od l kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku i od l kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe firmy (...) J. L. wynosi 2% podstawy jej wymiaru.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy w Łodzi uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne. Sąd ten w pierwszej kolejności odniósł się do zarzutu powagi rzeczy osądzonej dochodząc do przekonania, że nie jest on zasadny. Sąd uznał, że niniejszy spór dotyczy innego przedmiotu niż ten, którego dotyczyło postępowanie o sygn. akt VIII U 462/11. W poprzednim postępowaniu przedmiotem postępowania było nałożenie na płatnika składek sankcji w postaci wyższej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, natomiast w niniejszym postępowaniu przedmiotem oceny Sądu jest ustalenie wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Przechodząc do merytorycznego rozpoznania odwołania Sąd Okręgowy podkreślił, że dla płatników zgłaszających nie więcej niż 9 ubezpieczonych - art. 28 ust. L ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. z 2009 r. Dz.U. Nr 167, póz. 1322 z póz. zm.), stopa procentowa składki za sporne lata składkowe wynosiła 1,67%, zaś dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych - art. 28 ust. 2 (ustalana według kategorii ryzyka dla tej konkretnej grupy działalności, do której należy skarżący, a którą stwierdza się na podstawie rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON (art. 29)), stopa procentowa składki za sporne lata składkowe wynosiła 2 %. Powyższe jest bezsporne między stronami. W latach 2008 i 2009 suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu u skarżącego wynosiła po 117 osób rocznie (w kolejnych miesiącach poszczególnych lat po: 9,9,10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10, 10,9 osób), a iloraz przedmiotowej sumy przez ilość miesięcy wyniósł 9,75, co jest również bezsporne miedzy stronami.

Sąd zwrócił uwagę, że redakcja wskazanego przepisu art. 28 Ustawy, może nastręczać wątpliwości interpretacyjne. Przepis art. 28 ust. l stanowi bowiem o sytuacji, kiedy mamy do czynienia z ilością ubezpieczonych „nie więcej niż 9", zaś ust. 2 reguluje sytuację, gdy płatnik zgłosił do ubezpieczenia „co najmniej 10 ubezpieczonych". Ubezpieczony, według słownika języka polskiego, to osoba, człowiek, który się ubezpieczył. A zatem w tym zakresie nie można uznać, że jest możliwym ułamkowe określenie ubezpieczonego, gdyż nie ma możliwości ubezpieczenia 75 % danej osoby. W tym kontekście ustawodawca prawidłowo wskazał w przepisie art. 28 Ustawy, że zgłoszonych do ubezpieczenia może być „nie więcej niż 9 ubezpieczonych" lub „co najmniej 10 ubezpieczonych". Tym samym wszelkie wyliczenia matematyczne - jeżeli zawierają ułamki - nie mogą, przy takim rozumieniu przepisu, odnosić się wprost do danego stanu faktycznego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy uznać, że skoro odwołujący się w spornych okresach, zgodnie z wyliczeniami matematycznymi, zgłaszał do ubezpieczenia rocznie 9,75, to nadal z punktu widzenia treści przepisu i osoby jako całości, jest to liczba nie większa niż 9 osób ubezpieczonych. Z pewnością natomiast 9,75, nie jest to „co najmniej 10 ubezpieczonych", jak wywodzi organ rentowy.

A zatem, zdaniem Sądu Okręgowego, aczkolwiek treść przepisu art. 28 Ustawy może wydawać się niejasna, nie ma ona żadnej luki, gdyż stanowi o ubezpieczonych, czyli osobach zgłoszonych do ubezpieczenia, których liczba może być albo nie większa niż 9 albo co najmniej 10. Przepisy nie przewidują bowiem zgłaszania do ubezpieczeń połowy czy 0,75 pracownika.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zaskarżone decyzje ZUS zmienił i orzekł jak w sentencji.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył organ rentowy w drodze apelacji w całości zarzucając mu:

-

naruszenie prawa procesowego

-

naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 28 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009r. Nr 167, poz.1322 t.j.), poprzez błędną jego wykładnię

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie w całości odwołania od decyzji z dnia 15.06.2011 r.

W uzasadnieniu wskazał, że wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na kwotę 2% ustalona została prawidłowo, gdyż należy uznać, że sporna liczba ubezpieczonych wynosiła co najmniej 10. W ocenie apelującego jeżeli część dziesiętna ułamka jest większa lub równa 0,5 to liczba ubezpieczonych w takich wypadkach podlega zaokrągleniu w górę. Rozumowanie to wynika z faktu, że w przeważającej liczbie miesięcy w danym roku składkowym, liczba ubezpieczonych utrzymywała się na poziomie co najmniej 10.

Skarżący złożył również zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 8 października 2012 roku, mocą którego Sąd oddalił zarzut powagi rzeczy osądzonej zgłoszony w niniejszej sprawie. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów art. 366 k.p.c. w zw. z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez ich błędną interpretację i w konsekwencji przyjęcie, że w sprawie nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej w rozumieniu przepisu art. 366 k.p.c.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że zarówno obecne postępowanie, jak i poprzednie o sygn. akt VIII U 462/11 dotyczą tego samego przedmiotu, a mianowicie ustalenia stopy procentowej składek. Kwestie prawidłowości bądź nieprawidłowości ustalenia liczby ubezpieczonych i wysokości składki właściwej, jako nierozerwalnie związane z kwestią podwyższenia składki wypadkowej, musiały być i były przedmiotem rozważań i zostały poruszone w uzasadnieniach przez orzekające w niniejszej sprawie Sądy obu instancji, jednak w sentencjach wyroków nie zostały zawarte rozstrzygnięcia w przedmiocie ustalenia innej niż 2% stopy procentowej składki podstawowej na ubezpieczenie wypadkowe.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Zarówno apelacja, jak i zażalenie organu rentowego, nie odnoszą skutku.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny odniesie się do zażalenia organu rentowego na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 8 października 2012 roku, mocą którego Sąd oddalił zarzut powagi rzeczy osądzonej zgłoszony w niniejszej sprawie.

Powaga rzeczy osądzonej występuje w zakresie zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym, określonym przez konkretny wyrok, przy czym przedmiotową granicę rzeczy osądzonej określa tożsamość roszczeń występujących w różnych sprawach.

Dla oceny, czy w niniejszym postępowaniu mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej istotne znaczenie mają dwie decyzje organu rentowego z dnia 21 lutego 2011 roku, które były przedmiotem poprzednio toczącego się postępowania zarówno przed Sądem Okręgowym, jak i przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi. Mocą wyżej wymienionych decyzji organ rentowy stwierdził, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek J. L. w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 roku oraz od 1 kwietnia 2010 roku do 31 marca 2011 roku podwyższa o 50%. W postępowaniu sądowym zainicjowanym odwołaniem ubezpieczonego Sądy obu instancji stwierdziły jednoznacznie, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe J. L. nie podwyższa się o 50%. Z powyższego jednoznacznie wynika, że przedmiot poprzedniego oraz niniejszego postępowania jest zgoła odmienny. W poprzedniej sprawie przedmiotem postępowania była zasadność zastosowania wobec płatnika sankcji, o której stanowi art. 34 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku Nr 167, poz. 1322, ze zmianami), natomiast w niniejszym postępowaniu zadaniem Sądu jest wypowiedzenie się co do prawidłowej wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnika. Tym samym Sąd Apelacyjny w całości podziela rozważania prawne Sądu pierwszej instancji odnośnie zasadności zarzutu powagi rzeczy osądzonej.

Sąd Apelacyjny nie podziela również zasadności zarzutów apelacji organu rentowego. Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest interpretacja art. 28 ust. 1 i 2 wyżej wymienionej ustawy w zakresie przyjęcia liczby pracowników, zgłoszonych w spornych okresach do ubezpieczenia wypadkowego, od której to liczby jest uzależnione obliczenie wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w danym okresie rozliczeniowym. Poza sporem jest to, że zarówno organ rentowy, jak i apelujący, wyliczyli tę liczbę na 9,75. Liczba ta z punktu widzenia matematycznego jest, jak słusznie podnosi skarżący, większa od 9 ubezpieczonych, lecz mniejsza od 10. Przepisy ustawy wypadkowej w takiej sytuacji nie regulują w sposób jasny jaką liczbę pracowników należy przyjąć dla wyliczenia wysokości tej stopy. Niemniej jednak Sąd Okręgowy dokonał wykładni językowej tego przepisu, która prowadzi do jednoznacznego wniosku, że w analizowanej sytuacji istotna jest liczba ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, których liczba może być albo nie większa niż 9 albo wynosząca co najmniej 10. natomiast interpretacja organu rentowego, który w rozpatrywanej sytuacji zaokrągla liczbę ubezpieczonych w górę nie znajduje żadnego uzasadnienia w świetle obowiązujących przepisów.

Na zakończenie należy wskazać, że pomimo, iż organ rentowy zarzucił Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów postępowania to nie wskazał żadnego konkretnego przepisu, który miałby zostać naruszony przez tenże Sąd, jak również nie uzasadnił na czym to naruszenie miałoby polegać. Dlatego też niemożliwym jest ustosunkowanie się do tegoż zarzutu apelacji.

W tym stanie rzeczy, nie podzielając zarzutów apelacji jak i nie znajdując podstaw, które należałoby wziąć pod uwagę z urzędu, Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 385 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.